Жезтырнақ:Болдыртпаспын. Ертегіге келтіртпеспін.(шамды ұрлайды).
Сценарийі
Қатысушылар:
Жүргізуші. Аяз – ата, Ақшақар, Жын, Алдар көсе,Жезтырнақ, Түйе, Барыс.
(Жаңа жылдық әуен ойналып тұрады сахна сыртында мыстан кемпірдің даусы естіледі.)
Мыстан кемпір:Ха-ха. Хи-хи. Қараймын, мына кішкентай ақымақ адамдарда мереке екен ғой. Шыршаны безендендіріп мәз мейрам боп жатыр ғой. Ха- ха. Ал мен жалғыз мерекесіз, шыршасыз. Қап бәлем, қоя тұрыңдар, көрсетемін сендерге. Болдыртпаймын мерекені. Аяз атаны күтіп отырған болар.Келтіртпеймін. Аяз аталарын ертегілер елінде атасып кетеді. Ха ха –ха
Жақсылыққа келтіртпеймін
Жаңа жылға жеткізбеймін
Мен тұрғанда адамға
Мереке жоқ жалғанда
Ха-ха –ха. Хи-хи-хи
(Фан - фар ойналады, жүргізуші шығады.)
Жүргізуші:Саламатсыңдарма балалар. Келе жатқан жаңа жылдарың құтты болсын!
Жаңа жылда жаңа бақыт тыныштық
Жаса, жаса, достық, бірлік туыстық
Құттықтаймыз келер жылды алдағы
Ескі жылмен қоштасайық біз ыстық
Жылға шашу шашамыз
Тойлап көңіл ашамыз
Жаңа жылды қарсы алып
Би билеп ән саламыз
Азақ биі
Жүр:Ақша қарға малынып
Аппақ тоңын жамылып
Сақалы мен мұртына
Күміс моншақ тағынып
Аяз ата келеді
Балаларды сағынып
Ал балалар Аяз атаны шықырайық қонақтарымызды ертегілер еліне алып барсын. Кәнекей бірге шақырайық: Аяз ата, Аяз ата, Аяз ата.
(Жәй баяу, мұңлы әуен ойналып Ақшақар шығады)
Жүргізуші: Ақшақар не болып қалды, неге жылайсың-? Бүгін мереке ғой.
Ақшақар:Сәлем достар. Қиын жағдай болды. Біз Аяз та екеуміз жаңа жыл қарсаңында сендерді қуантайын деп сыйлық әзірлеген едік. Кенет қатты, зілді боран соғып, бізді жан жақтағы ертегілер әлеміне алып кетті.Ал енді мен Аяз атаның қай жерде, қай ертегіде жүргенін білмеймін
Жүргізуші:Ақшақар қайғырма, мұңайма. Көз жасыңмен қайғыңды жеңе алмайсың. Қарашы міне біз көппіз. Аяз атаны құтқарамыз. Солай емеспе балалар. Ал балалар Аяз атаны құтқару үшін қиын белестерден, ормандардан, жаман күштерден өтуден қорықпаймыз ба-? Ендеше қол ұстасып, Аяз атаны табу үшін ертегілер еліне саяхатқа шығайық. Кәнекей кеттік.
( әуен ойналады, балалар кете бастағанда шыршаны айналып жезтырнақ жүгереді.)
Жезтырнақ:Тоқта, тоқта, қайда асығасыңдар! Қайда барасыңдар, Сендер менен рұқсат сұрамадыңдар ма-? Мен жүз мыңдап ертегілер елінде өмір сүрем, сендерді ол жерге кіргізбеймін. Естідіңдерме ............
( жарық өшеді, жезтырнақ ғайып болады)
Жүргізуші:Бұл не сұмдық! Сен бізді қорқыта алмайсың. Жезтырнақ . Біз бәрібір Аяз атаны табамыз.. Солай емеспе балалар! Бірақ шыршамыз жанбай қалды ғой, қараңғыда адасып кетуіміз мүмкін ғой. Енді қайттік.
(әуен ойналады, Айсұлу шығады.)
Жүргізуші:Сәлеметсізбе сұлу қыз. Атыңыз кім болады.
Айсұлу:Сәлеметсіздерме балалар! мен ертегілер әлеміндегі ханшайым Айсұлумын. Неткен бәрің әдемісіңдер, сәнді киініпсіңдер . Бірақ неге мұнсызсыңдар.
Жүргізуші:Айсұлу ханшайым бізде қиын жағдай болып тұр. Жезтырнақ меркемізді бұзып, шыршамыздың жарығын сөндіріп, бізді ертегілер еліне кіргізбеймін деп қорқытты. Не істейтінімізді білмей тұрмыз. Аяз атаны табуымыз керек, әйтпесе жаңа жылымыз басталмайды.
Айсұлу:Достар мен сендерге ертегілер еліне тез жетуге көмектесемін.
(шапалақпен жарықты жандырады.)
Міне достарым біз енді ертегілер еліндеміз.
Жүргізуші:Айсұлу орманның іші қараңғы, көңілсіз адасып кетуіміз мүмкін ғой.
Айсұлу:Олай болса шыршадағы жарықты жандырып, жұлдызшалар сендерге жол көрсетсін. Ол үшін сиқырлы сөзді айтып үрлеуіміз керек.
Кәне шырша 1-2-3 жарығыңды жандыр
(Бәрі бірге қайталайды. Айсұлу сиқырлы таяқпен үрлейді.)
Жүргізуші:Жасыл желек жамылған
Асыл моншақ тағылған
Міне сұлу шыршамыз
Көптен күтіп сағынған
Би
Жүргізуші:Балалар бәрі жақсы болды. бірақ уақыт тығыз. жаңа жылда келіп қалды. Әлі алда қаншама ертегілер елі бар. Қалай өтсек болды екен.
Айсұлу:Мен сендерге көмектесемін. Бұл қиын емес. Менде сиқырлы шам бар. Сіздерге қажет болып қалар. Бірақ есте болсын, шам тек жақсы адамның қолында болуы тиіс, әйтпесе қиын болуы мүмкін.. Ал енді менің уақытым болды. Кетуім керек. Сау болыңдар балалар.
(әуен ойналады, Айсұлу кетеді)
Жүргізуші және балалар :Сау бол Айсұлу.
Жүргізуші:Ой балалар, біз сиқырлы шамды қалай қолданатымызды сұрамадық қой. Енді не істейміз. Сендер білесіңдер ме-?. Қалай қолданамыз. Мына жерге бір нәрсе деп жазалып тұр ғой. Бірақ түсініксіз екен. (шамды сүртеді.)
(Сахнаға әуенмен сиқырлы шамның ішіндегі Жын келеді.)
Жүргізуші:Сен кімсің ?
Жын: Мен Жынмын. Сиқырлы шамның құлымын.
Жүргізуші:Мүмкін сиқыршы шығарсың ?
Жын:Мен сиқыршыданда мықтымын. Әрі күштімін. Қалаған тілектеріңді орындаймын.
Жүргізуші:Құрметті Жын бізде жаңа жыл мерекесі келе жатыр, ал біз Аяз атамыздың қай ертегіде жүргенін білмейміз. Аяз- атасыз мерекеде басталмайды. Аяз- атаны табуға көмектесе аласыңба ?
Жын:Көмектесейін. Бірақ, бір өтінішім бар. Мен мың жылдап мына шамның ішінде отырып әбден ішім пысты. Бір көңілімді көтерсем деймін. Сендер менімен ойнайсыңдарма ?
(Ойын басталады.)
Жын:Ой, көңілімді бір көтеріп тастадыңдар ғой. Рахмет сендерге. Енді алғысымды білдіретін уақыт келді.Кәнекей менімен бірге қайталаңдар.
Бірлесіп біз шапалақ қағамыз
Бірлесіп біз аяқпен ойнаймыз
Айналамыз, отырамыз.
Бір- бірімізге қараймыз
Кәнекей бірге қайталаймыз 1-2-3
Кәне тірілші ертегіміз.
(әуен ойналады жезтырнақ кіреді.)
Жезтырнақ:Болдыртпаспын. Ертегіге келтіртпеспін.(шамды ұрлайды).
Мен енді сиқырлы шамның егесімін. Не қаласам сол болады. Ха-ха-ха. (кетеді.)
Жүргізуші:Міне қайғы. Енді не істейміз. Сиқырлы шамда, Жын да
көмектесетін ешкім жоқ.
(әуен ойналады, Алдар көсе есекпен ән айтып кіреді)
Жүргізуші:Балалар келе жатқан кім. Сендер танисыңдар ма ?
Алдар көсе:Охо-о-о, Мына жерде қонақтар көп екен ғой. Барлықтрың қандай әйбатсыңдар. Ой мен өзі қайда келдім. Қандай мереке болып жатыр.
Жүргізуші:Сәлеметсіз бе Алдар көсе. Бізде жаңа жыл мерекесі. Бірақ ымыз Аяз атамыз жоқ. Жағдайымыз қиын болып тұр. Жезтырнақ Аяз атамызды қай ертегіге апарып тастағанын білмейміз. Жын көмектесем деп үлгере алмады. Жезтырнақ сиқырлы шамды ұрлап кетті. Алдар көсе сен өз ертегіңде Аяз атаны көрмедің бе?
Алдар көсе:Жұмбақтап ізденгенше Жезтырнақтың өзінен сұрайықта Аяз атаны қай ертегіге тығып қойғанын білейік. Бірақ мен сендердің Жезтырнаққа қарсы тұрып, қорықпай мықты болатындықтрыңа сенімді болуым керек.
Ойын
Алдар көсе:Ал балалар сендерге көмектесетін уақыт келді. Менің домбырам сиқырлы. Жақсы адамға көмектеседі. жамандарды жазалайды. Кәзір мұны өздерің көресіңдер.
(Домбырада ойнайды бәрі билейді, жүгіріп, билеп Жезтырнақ кіреді.)
Жезтырнақ:Бұл не сұмдық. Тоқтт жаныңның барында. менің билегім келмейді. Тоқтат деймін әйтпесе сиқырлы шамдағы Жынға айтамын, көздеріңді жояды.
(Алдар көсе ойнағанын бірден тоқтатады, Жезтырнақ орындыққа құлайды.)
Алдар көсе:Құрметтім сен не дедің. Мен шалыс естідім бе? Бұл кімге жаман болады. Кәне балаларға Аяз атаны қайтар.
Жезтырнақ:Ойламаймын да! Болдыртпаймын мерекені! кәне бәрің үйлеріңе қайтыңдар. Кәзір қара күштерімді жіберсем.
Алдар көсе:Не дедің-? Қап бәлем қоя тұр!
(домбырасын ойнайды. Жезтырнақ билейді, Алдар көсеге жақындар домбыраны тартып алуға тырысды.)
Жезтырнақ:Жарайды, мен келістім.Аяз атаны қайтарам. әуенді тоқтадыңдар.
Түф, сүф,сүф, дарадай.
Күйген бақа қапшық ай
Қырғи, тырғи,
Ащысыз, тұссыз
Сыбырлап, сиқырлаймын
Тұздаймын бұрыштаймын.
Айтқанымды орында
Айға апарып тастаймын
Алдар көсе:Не дейсің?
Жезтырнақ:Жәй әзілдедім. Аяз атаны залға шақырып жатқаным ғой.
(әуенмен жезтырнақ ғайып болады, Аяз ата келеді.)
Аяз ата:Саламатсыңдар ма балалар!
Армысыңдар қадірлі қонақтар!
Жезтырнақты жеңіп, мені құтқарғандарыңа үлкен рахмет!
Ал балалар Жаңа жылды қарсы алып,
Қуанышпен шаттыққа кенелейік
Жадырап ән шырқап тербелейік.
Кел жаңа жыл, шық жоғары төрлет төрімізге
Береке бірлік әкел елімізге
Қар:Төрле, төрле құтты жыл
Қуаныштан айтылады әсем жыр
Балалардың бақытында шек болмай
Жүректері қуаныштан толқып тұр.
Ән «Аяз ата»
Аяз ата:Ал енді балалардың көңілін көтеру үшін ойынымызды бастайық!
(Ақшақар мен би орындалады.)
Қар:Балалар біз сиқырлы шам туралы ұмытып кетіппіз. Аяз ата Жезтырнақ сиқырлы шамды ұрлап әкеткен. Егер шам жаман адамның қолына түссе өте қиын болады.
Аяз ата: Бұны болдыртпай, сиқырлы шамды қайтару керек.
Жүргізуші:Қайтаруымыз керек. Бірақ қайда барып, қайдан іздейміз Жезтырнақты. Қап әттеген- ай, Менің қалауым мен Жезтырнақ көрін көзіме десең , Көрінсе ғой -ә.
Аяз ата:Бұны болдыртуға болады. Ұмытпаңдар! Менде сиқыршымын ғой. Кәнекей немерем берші маған сиқырлы таяқшамды.
Желдетіп, борандатып ойнаңдар
Иіліңдер ақ қайынмен шыршалар
Менің барлық орманымның ішінен
Тауып Жезтырнақты көрсетіңдер
(сахна ашылады Жезтырнақ шамды сүртіп отырады)
Жезтырнақ:Шық
Жын:Шықпаймын
Жезтырнақ:Шық деймін!
Жын:Шықпаймын.
Жезтырнақ:Мен шамның егесімін, айтқанымды орындауың керек.
Жын:Әміріңізге құлдықпын.
Аяз ата:Мұнда екенсің ғой Кәне тез қайтар шамды.
Жезтырнақ:Ойламаймында! сендер бәрің қорқатын боласыңдар! мен шамның егесімін. Не қаласам Жын орындайды. Шыршадағы жарық сөнсін. Ха-ха-ха.
(Жарық өшеді, Жезтырнақ)
Аяз ата:Ал біз бәріміз бірге үрлеп шыршаны жағамыз!
Жезтырнақ: Олай болса, Аяз саған ауру жіберем, беліңнен ұстасын.
(Аяз белін ұстап қалады.)
Аяз ата:Ой оңбаған. Ойбай белім- ай. Кәне таяқшам 1,2,3 Аязыңнан ауруыңды аластат.
Жезтырнақ:Бәрібір жеңе алмайсың! Менен мықты, күшті жоқ.
Аяз ата:Сен күшті емессің. Сенен қорықпаймын. Сенен мықты Жын.
Жезтырнақ: Онда мен күшті Жын болғым келеді.
(әуен ойналады, Жезтырнақ ғайып болып Жын қалады.)
Аяз ата:Жезтырнақты алдап жеңдік. Жын сен енді сиқырлы шамнан босадың. Енді шамның құлы басқа. Зияны басқаға тимес үшін шамды Солтүстікке алып кетем.
Жүргізуші:Аяз ата жаман күшті біз жеңдік. Жынды босаттық. Ал жаңа-жылымыз әлі басталған жоқ. Қалай болады енді.
Жын:Жаңа жылымыз міндетті түрде болады. Сендер сиқырға өздеріңнің кішкентай сиқыршы екендеріңізге сенесіңдер ме-? Кәнекей бәріміз саусақтарымызды сықырлатып алқанымызды үрлесек сол кезде жаңа жылымыз басталады.
(саусақтарымен сықырлатып, алақандарымен үрлейді.)
(Әуен ойналады, шыршаны айналып Барыс кіреді,)
Аяз ата:Міне Жаңа жылымызда келді. Балалар қарсы алыңдар. Жаңа жылда бақытты күндерің көп болсын. Ал енді менің сендермен қоштасатын уақытым болды. Қош сау болыңдар балалар.
Күлкісімен жеткізіп бабаға сыр
Қуаныштан салады балада асыр
Жұмбақтанып, жаныма жырды ақтарып
Елімізге қош келдің жаңа ғасыр.
Аяз ата және қар: Сау болыңдар балалар!