Фәтыр (Яралтыусы) сүрәһе

(Фатыр сүрәһе 45 аяттан тора. Мәккәлә ингән. «Фәтыр» — юҡтан бар итеүсе, яралтыусы, булдырыусы мәғәнәһендә килә. Күп кенә тәфсирҙәрҙә был сүрә «Фәрештәләр» исеме менән дә йөрөй.)

Бисмилләһир-рахмәәнир-рахиим.

1. Күктәрҙе һәм Ерҙе яралтҡан, фәрештәләрҙе икешәр, өсәр, дүртәр ҡанатлы илселәр иткән Аллаһҡа маҡ­тауҙар булһын. Аллаһ яралтылыусыларҙы, үҙе теләгәнсә (гүзәл йөҙ, матур тауыш, аҡыл, һәләттәрен) арттырып яралта, үрсетә. Шик юҡтыр, Аллаһтың һәр нәмәгә ҡөҙрәте етә.

2. Аллаһтың кешеләргә асып һала торған рәхмәтен (ниғмәт, именлек, һаулыҡ, ғилем, ризыҡ, ямғырын) бер кем дә тотҡарлай алмаҫ. Аллаһ яҡындағыларҙы Унан башҡа берәү ҙә тәғәйенләй алмаҫ. Ул — ҡөҙрәт һәм хикмәт эйәһе.

3. Әй, кешеләр, Аллаһ хозурындағы (шул ҡәҙәр) ниғмәт­те хәтерләп ҡалығыҙ, онотмағыҙ. Һеҙҙе Күктән һәм Ерҙән ризыҡландырыусы Аллаһтан башҡа (шундай ниғмәттәрҙе) барлыҡҡа килтереүсе берәй зат бармы? Унан башҡа (Илаһи ҡөҙрәткә эйә һәм) Тәңре булырҙай һис бер кем юҡ. Шулай булғас, ни өсөн (Унан) йөҙ сөйөрәһегеҙ?

4. (Эй, Мөхәммәд) әгәр һине ялғансы тип атаһалар (ҡау­шап ҡалма, түҙ, сабыр ит), һинән алдағы пәйғәмбәрҙәрҙе лә ялғансы, тинеләр. Бөтөн эштәр Аллаһ хөкөмөнә ҡайта­рыласаҡ.

5. Әй, кешеләр, Аллаһ вәғәҙәһенең хаҡлығында шик юҡ. Шулай булғас, зинһар, һеҙ донъя тормошона алданма­ғыҙ. Ата ялғансы шайтан, ышанысығыҙға кереп, Аллаһ юлында һеҙҙе төп башына ултыртмаһын. (Һаҡ булығыҙ!)

6. Шайтан һеҙҙе дошман күрә. Шуның өсөн, һеҙ ҙә уны дошман күрегеҙ. Ул үҙенә эйәргәндәрҙе утлы йәһәннәмгә урынлашты­рыр өсөн тырыша. (Изгелек ҡылыу, гөнаһлы эштәрҙән баш тар­тыу — шайтанды дошман күреү булыр.)

7. Кәфер ғәмәлдәр өсөн әрнетеүле ғазап әҙерләнгән. Иман килтергәндәргә, изгелек ҡылғандарға, матур йәшәгәндәргә ярлыҡау һәм бөйөк әжер буласаҡ.

8. Яманлыҡ ҡылып, изгелекһеҙ булғандарға:

— Ҡылмыштарығыҙ бик тә яҡшы (кәферҙе изгелек), — тип күрһәтеүсе (Иблис менән тура юлдағы әҙәм бер) булырмы? Шик юҡтыр, Аллаһ кемде шаштырырға теләһә, шуны шашты­рыр, кемде тура юлға баҫтырырға ихтыяр итһә, шуны тура юлға баҫтырыр. (Эй, Мөхәммәд) шулай булғас, улар тураһында уйлап, хафаланма, йәнең көймәһен. Аллаһ уларҙың ниндәй яманлыҡ ҡылырға уйлағанына ҡәҙәр белеп тора.

9. Елдәрҙе иҫтереп, болоттарҙы ҡыуып йөрөтөүсе — Аллаһтыр. Беҙ уларҙы (болоттарҙы) үлгән тупраҡлы ерҙәргә ебәреп, тергеҙәбеҙ. Үлеләрҙең яңынан терелеүе лә нәҡ шу­лай буласаҡ.

10. Үҙенә абруй-дәрәжә яуларға теләгән кеше белһен: аб­руй һәм дәрәжә Аллаһ хозурында. Уның янына бары тик яҡшы һүҙҙәр генә барып ирешә. Уларҙы ла Аллаһҡа изгелекле ғәмәлдәр генә еткерә ала. Мәкерле тоҙаҡтар ҡороусылар өсөн хәтәр ғазаптар бар һәм уларҙың ул тоҙаҡтары емерелер.

11. Аллаһ һеҙҙе (башта) тупраҡтан, һуңынан нәҫел орлоғонан яралтты. Унан һуң һеҙҙе парлы-парлы (ирле-ҡатынлы) итте. Уның әмере булмайынса, бер генә әсә лә ауырға ҡала алмаҫ, бала таба алмаҫ. Йән эйәһенә (оҙон) ғүмер бирелеүе лә, ғүмеренең ҡыҫҡартылыуы тураһында ла (Ләүхел Мәхфүзгә) Ки­тапҡа ап-асыҡ яҙылған. Шик юҡтыр, быларҙың барыһы ла Аллаһ өсөн бик анһат башҡарыла торған эштәр.

12. Ике диңгеҙ бер-береһенә тиң булмаҫ. Быныһы сөсө, эсеп, һыуһынды баҫыр өсөн яраҡлы. Быныһы тоҙло, тәмһеҙҙер. Һәр икеһенән дә паҡ ит (балыҡ тотоп) ашайһығыҙ һәм кейемдәрегеҙгә тағыр өсөн биҙәнеү әйберҙәре (ынйы, мәрйен, сәйлән) табаһығыҙ. Аллаһтың ниғмәттәренән (үҙ өлөшөгөҙгә тигәнен) эҙләп табығыҙ ҙа, шөкөр итегеҙ. Шуның өсөн һеҙгә диңгеҙҙәр­ҙе ярып йөҙә торған кәмәләр насип ителде. Күрмәйһегеҙме ­ни?

13. Аллаһ төндө көн менән аралаштырыр, көндө иһә төн эсенә кертер. Ҡояш менән Айҙы үҙ әмере менән йөрөтөр. Улар­ҙың һәр береһе билгеләнгән мөддәткә (ваҡытҡа) саҡлы шулай йөрөр. Быларҙың бөтөнөһөн дә Аллаһ бер үҙе башҡара. Барса милек — Уныҡы, Уны инҡар итеп, һеҙ табынғандар (боттар, һындар) иһә хатта сәтләүек ҡабығы тиклем нәмәгә лә хужа була алмайҙар.

14. Әгәр ҙә һеҙ уларҙы (доға ҡылып, Илаһҡа тиңләштергән һындарығыҙҙы, боттарығыҙҙы, һәйкәлдәрегеҙҙе ярҙам һорап) саҡырһағыҙ, улар һеҙ саҡырғанды ишетмәҫ (доғаларығыҙҙы ҡабул итмәҫ). (Сөнки улар йәнһеҙ) ишеткән һүрәттә лә, һеҙгә яуап бирмәҫтәр (ярҙам итә алмаҫтар). Ҡиәмәт көндө Аллаһҡа тиң булыуҙан ваз кисерҙәр (файҙа ла, зыян да эшләй ал­маҫтар). Был Хәҡиҡәтте һиңә барса нәмәләрҙән хәбәрле булған Аллаһтан башҡа һис кем әйтмәҫ.

15. Әй, кешеләр, һеҙ Аллаһҡа мохтаж. Аллаһ, (бөтөн ғәләмдәр байлығына) хужа булараҡ, бер нимәгә лә мохтаж түгел, Ул маҡтауға лайыҡ. (16) Аллаһ ихтыяр итһә, һеҙҙе юҡҡа сыға­рыр һәм һеҙҙең урынға башҡа бер халыҡты бар итер. (17)Был эштәрҙе башҡарыу Аллаһҡа бер ҙә ҡыйын нәмә түгел.

18. Һис бер гөнаһлы башҡа кешенең гонахын үҙ өҫтөнә алмаҫ. (Гөнаһтары) ауыр булып, уларҙы ташышырға ҡәрҙәштәрен саҡырһа ла, кеше йөгө башҡаһына төйәлмәҫ. Һин бары тик, Үҙен күрмәгән килеш тә, Аллаһҡа инанып (гөнаһ эш­ләүҙән) ҡурҡҡандарҙы һәм намаҙ ҡылыусыларҙы ғына тура юлға күндерә алаһың. Пакланған кеше үҙ файҙаһына паклана. Ҡайтышығыҙ Аллаһҡа булыр.

19. (Күңел күҙе) һуҡыр кеше менән (хаҡты аңлаған) күҙле кеше бер булырмы? (20) Ҡараңғылыҡ (наҙанлыҡ) менән яҡ­тылыҡ (ғилем) берме? (21) Күләгә (йәннәт рәхәтлеге) менән көйҙөрөүсе эҫелек (йәһәннәм) берме? (22) Тереләр менән үлгәндәр тиң булмаҫ. Теләгәненә Аллаһ ишеттерер. Һин ҡәберҙәгеләргә ишеттерә алмаҫһың.

23. (Эй, Мөхәммәд) һин фәҡәт киҫәтеүсе генә. (24)Беҙ (изгелек ҡылғандарға йәннәт тормошо буласаҡ тип) һөйөнсө алыу өсөн һәм (гөнаһ ҡылғандарға йәһәннәм уты була, тип) киҫәтеү өсөн һине юлланыҡ. Һәр халыҡ өсөн шундай киҫәтеүсе (пәйғәмбәрҙәр) күндерҙек. Үҙенә киҫәтеүсе (пәйғәмбәр) килмәгән бер генә өммәт тә юҡ.

25. (Эй, Мөхәммәд) әгәр ҙә һине ялғансы, тип атаһалар, (ҡайғырма) әүәлге пәйғәмбәрҙәрҙе лә шулай мыҫҡыл ит­теләр. Ул пәйғәмбәрҙәр уларға асыҡ мөғжизәләр, аяттар, ғилем нуры сәсеүсе китаптар алып килгән булһалар ҙа. (26) Ахырҙа мин ул инҡарсыларҙы язаланым. Күрҙеңме, Минең язам нисек булды! (27) Ҡарап тор, нисек итеп Аллаһ Күктән һыу индерҙе! Шуның менән төрлө төҫтәге, төрлө матур емештәр өлгөрттөк. Тауҙарҙы ашҡан аҡ, ҡыҙыл, башҡа төҫтәге (ярҙар, упҡындар) һәм ҡарға ҡауырһыны кеүек ҡап-ҡара юлдар барлыҡҡа килтерҙек. (28) Кешеләр араһында ла, хайуандар, мал-тыуар араһында ла шундай төҫтәгеләре бар. Ға­лим кеше Аллаһтың язаһынан ҡурҡа (сөнки ул — уҡыған, белемле. Наҙан кеше генә Аллаһты бар тип тә белмәй). Шик юҡ, Аллаһ һәр ваҡыт өҫтөн, сикһеҙ ярлыҡаусы.

29. Аллаһтың Китабын уҡығандар, намаҙ ҡылғандар һәм үҙҙәренә бирелгән ризыҡты башҡаларға күрһәтмәйенсә лә, йәшермәйенсә лә (хәйер, саҙаҡа, зәкәт) биргәндәр зыян күрмәйенсә, төкәнмәҫ ниғмәттәргә өмөт итә алалар. (30)Сөнки Аллаһ уларға тейешле әжерен теүәл итеп бирер, ниғмәттәрен арт­тырып та өләшер. Шик юҡтыр, Ул — киң рәхмәтле ярлы­ҡаусы, шөкөр иткәндәргә мул мөлкәт биреүсе.

31. (Эй, Мөхәммәд) һиңә уахи иткән Китабыбыҙ унан әүәл индерелгәндәр (Тәурәт менән Инжил)де дөрөҫләүсе бу­лараҡ, индерелгән хаҡ Китап. Аллаһ — бәндәләрҙең ҡыл­мыштарын күреп, хәбәрҙар булып тороусы. (32)Һуңынан был китапты бәндәләребеҙ араһынан һайлап алынған кешегә бир­ҙек. Бәндәләр араһында үҙенә-үҙе зыян ҡылғандар ҙа, урта­лыҡты тотҡандар ҙа, Аллаһ рөхсәте менән изгелек ҡылыу юлын­да ярышҡандар ҙа бар. Бына изгелек ҡылыу шулай була. (33) Ғәден йәннәттәре уларҙың әжере булыр. Улар алтын белә­ҙектәр һәм ынйылар менән яһанырҙар (биҙәнерҙәр). Кейеп йөрөй торған кейемдәре лә ебәктән тегелгән булыр. (34) Улар әйтер:

— Өҫтөбөҙҙән ҡайғыбыҙҙы таратҡан Аллаһҡа — дан! Ысынлап та, Раббығыҙ — ярлыҡаусы, сикһеҙ ниғмәт биреүсе. (35) Мәрхәмәте менән беҙҙе төп йортобоҙға (йәннәткә) урынлаш­тырҙы. Хәҙер шунда арыу-талыу ҙа, бер ниндәй мәшәҡәт тә (эс бошоу ҙа) булмаясаҡ.

36. Инҡарсыларға йәһәннәм ғазабы бар. Улар шунда үлтерелмәҫтәр ҙә, ғазаптары ла еңеләйтелмәҫ. Кәферлектә алда барғандарҙы Беҙ бына шулай итеп язалайбыҙ. (37) Улар шунда:

— Раббыбыҙ, зинһар, беҙҙе сығар бынан, әүәл ҡылған (изгелекһеҙ) эштәребеҙ урынына изгелекле эштәр башҡарыр инек, — тип үкереп ялбарырҙар.

— Һеҙгә уйлап аңларлыҡ ғүмер бирмәнекме? Һеҙгә киҫә­теүсе (Ҡөръән, Пәйғәмбәр) килмәнеме? (Ни өсөн инанманығыҙ!) Хәҙер инде (язаһын) татығыҙ! Залимдарға ярҙам итеүсе булмаҫ.

38. Аллаһ Күктәрҙәге һәм Ерҙәге бөтөн йәшерелгән (бай­лыҡ, серҙәр, әҙәмдәр йәшереп ҡуйған хазина, йәшерен ғәмәлдәр)ҙе, белеп тороусы. Күңелдәрегеҙҙә нимә бар (яҡшы-яман теләк) — барыһын да асыҡтан-асыҡ белеп тороусы — Аллаһ Тәғәлә. (39) Ул һеҙҙе Ер йөҙөндә мираҫсы вәриҫ хөкөмдарҙар итеп яралтты. Тик, кем кәферлекте һайлай, кәферлеге үҙ зарарына буласаҡ. Кәферҙәрҙең иманһыҙлығы Раббы ҡатындағы яза­ларын ғына арттырыр. Инҡарсыларҙың иманһыҙлығы үҙҙәренә зыяндан башҡа һис бер нәмә килтермәҫ.

40. (Эй, Мөхәммәд) әйт һин:

— Аллаһты инҡар итеп, табынған яһалма Илаһтарығыҙҙы күрҙегеҙме инде? Миңә лә күрһәтегеҙ. Ер йөҙөндә улар нимә барлыҡҡа килтерҙеләр? Күктәрҙе барлыҡҡа килтереүҙә уларҙың ҡатнашы бармы? — тип һора. Әллә һуң Беҙ уларға берәй Ки­тап күндерҙекме? Улар шул Китаптағы дәлилдәргә таянып, ғәмәл ҡыламы? Юҡ! Ул залимдар бер-берһен алдауҙан баш­ҡа бер нимә лә вәғәҙә итә алмай.

41. Шик юҡ, Аллаһ күктәрҙе һәм Ерҙе төшмәһендәр, тип әмерендә тота. Хаҡтыр, әгәр ҙә улар урынынан ҡуҙғалһа, Унан башҡа һис бер кем уларҙы тәртипкә һала алмаҫ. Шөбһәһеҙ, Аллаһ бик тә сабыр һәм ярлыҡаусы.

42. (Мәккә мөшриктәре) Аллаһ исеме менән ант иттеләр:

— Валлаһи! Беҙгә лә киҫәтеүсе пәйғәмбәр килһә, башҡа халыҡтарға (йәһүд менән христиандарға) ҡарағанда ла беҙ алданыраҡ тура юлға баҫҡан булыр инек, — тинеләр. Пәйғәм­бәрҙең килеүе уларҙың тура юлдан йыраҡлашыуын арттырҙы ғына. (43) Сөнки улар Ер йөҙөндә тәкәббер рәүештә йәшәнеләр һәм мәкерле тоҙаҡтар ҡорҙолар. Әммә, кеше үҙе ҡаҙыған соҡорға үҙе төшә. Улар әүәлдә йәшәп (гөнаһ ҡыл­ған) халыҡтарҙың (яман) яҙмыштарынан башҡа берәй тәҡдир көтәләрме? (Гөнаһҡа батып та, язаһын татыма­быҙ, тип өмөтләнәләрме?) Аллаһтың ҡанунында һис бер үҙгәреш таба алмаҫһың. Аллаһтың ҡанунында ситкә тайпы­лыш күрмәҫһең.

44. Улар бер ҙә ситкә сығып сәйәхәт итмәйҙәрме ни һуң? Үҙҙәренән алда йәшәп киткәндәрҙең тәҡдире (яҙмышы) нисек тамамланғанын белмәйҙәрме ни һуң? Гәрсә, улар быларынан көслөрәк ине. Күктәрҙә лә, Ерҙә лә Аллаһты меҫкен хәлдә ҡалдыра ала торған көс юҡ. Ул — барыһын да белеүсе һәм ҡөҙрәт эйәһе.

45. Ҡылған гөнаһтарына күрә, Аллаһ кешеләрҙе язалай барһа, Ер йөҙөндә бер генә йән эйәһе лә иҫән ҡалмаған булыр ине. Ләкин Аллаһ (яза биреүҙе үҙенә генә) мәғлүм бер билгеләнгән ваҡытҡа кисектерә килә. Ваҡыты еткәс, (барыһы ла үҙ өлөшөн алыр). Ысынлап та, Аллаһ ҡол­дарын күреп тора.

Йәсин (Йәсин) сүрәһе

(Йәсин сүрәһе 83 аяттан тора. Мәккәлә ингән. Исеме ха­ҡында фараздар әҙ түгел. «Йә сиин» — йә инсан, тип тә аңлаталар. Имештер, «Йәсин» - ул Мөхәммәд Пәйғәмбәр исемдә­ренең береһе. Йәсин сүрәһе ул – Ҡөръәндең йөрәге, тип әйтәләр. Йә­син — иң мәшһүр сүрәләрҙең берһе.)

Бисмилләһир-рахмәәнир-рахиим.

1. Йәсин. (2) Хикмәт тулы Ҡөръән менән ант итәм, (3)(эй, Мөхәммәд) һин, һис шөбһәһеҙ, Пәйғәмбәрҙәрҙең береһе булдың. (4) Һин тура юлдан бараһың.

5. Был Ҡөръән — һәр ваҡыт еңеүсе, ярлыҡаусы (Аллаһ) тарафынан индерелгән Китап. (6) Аталары (Ҡөръән менән) киҫәтелмәгән, үҙҙәре наҙанлыҡ эсендә ҡалған ҡәүемдәрҙе (Ҡиәмәт көнөндәге яза менән) киҫәтеү өсөн индерелде. (7) Дөрөҫө шул, уларҙың күбеһенә (вәғәҙә ителгән) һүҙ (яза биреү) хаҡ булып сыҡты. Сөнки уларҙың күбеһе иман килтермәне. (8)Хаҡтыр, Беҙ уларҙың муйындарына шундай бығау ҡыршауҙары һалдыҡ, ул ҡыршауҙар уларҙың эйәгенә саҡлы терәлеп тора. Хәҙер инде уларҙың башы-танауы юғарыға ҡарап ҡатҡан.

(Әлбиттә, был ғибәрәләрҙе күсермә мәғәнәлә аңларға кәрәк. Бығау ҡыршауы ла, баштарының юғарыға ҡарап ҡатып ҡалыуы ла улар­ҙың тәкәбберлегенә, кирелегенә, үҙгәрмәҫ, буйһонмаҫ булғандары­на кинәйә, сағыштырыу.)

9. Беҙ уларҙың алдына ла, артына ла кәртә ҡорҙоҡ, шу­лай итеп, уларҙы уратып алдыҡ. Бынан һуң улар инде (Хәҡиҡәтте) бөтөнләй күрмәҫ.

(«Был кәртәләр уларҙың тәкәбберлеге. Тәкәбберлек, артыҡ ғорурлыҡ, маһайыу кәртәһе был халыҡҡа хәҡиҡәткә эйәреп, бөйөклөк яулау мөмкинлеген ҡаплай, арттағы кәртәләр иһә Хәҡиҡәтте инҡар итеүселәрҙең нисек һәләк булыу тарихын күрергә ҡамасаулай.»Мөхәммәд Али тәфсиренән.)

10. Киҫәтһәң дә, киҫәтмәһәң дә, улар барыбер иманға килмәҫ. (11) Һин бары тик (Ҡөръәнгә) йөҙ тотҡан һәм сикһеҙ мәрхәмәтле ярлыҡаусыға (Аллаһҡа ысын күңелдән) бөйөк хөрмәт күрһәтеүсе кешеләрҙе генә киҫәтә (иманға өндәй) алырһың. Бына шундайҙарҙы һин уларҙың ярлыҡау аласаҡтарын һәм бик тә шәрәфле әжерҙәр менән бүләкләнәсәктәрен әйтеп шатландыр.

12. Дөрөҫө шул, үлеләрҙе Беҙ генә, бары тик Беҙ генә те­релтә алабыҙ. Улар эшләп ҡалдырған бөтөн нәмәне, (улар ҡылған бөтөн яман ғәмәлдәр тураһында) Китапҡа Беҙ яҙабыҙ. Беҙ бөтөнөһөн дә ап-асыҡ итеп (Ләүхел Мәхфүз тигән) Китап­ҡа теркәп барабыҙ. (13) Һин уларға (Антакия исемле) шәһәр халҡына илселәр килгәндән һуң булған хәлдәрҙе ғибрәт итеп һөйлә.

(«Антиохия йәки Антакия шәһәре — юнандар-гректар тарафынан беҙҙең эраға ҡәҙәр 300-се йылда Сүрийәнең төньяғында төҙөлгән шәһәр. Шул шәһәргә Ғайса ғәләйһиссәлләмдең илселәре килә». Али Тургуг тәфсиренән)

14. Беҙ уларға ике илсе күндергән инек. (Хәҙрәти Ғайсаның сәхәбәләре Йүхәннә менән Бәлүәсте). Уларҙы (илселәрҙе) ялғансы, тип атанылар. Беҙ сәхәбәләргә ярҙамға өсөнсө (илсе)не ебәрҙек. Илселәр әйтте:

— Дөрөҫөн һөйләйбеҙ, беҙ һеҙгә ебәрелгән илселәр була­быҙ, — тинеләр. (15) Улар:

— Һеҙ беҙҙең кеүек әҙәм заты булыуҙан башҡа бер кем дә түгел, — тинеләр. — Раббының һеҙгә һис бер нәмә индергәне юҡ. Һеҙ (Аллаһ пәйғәмбәрҙәре, тип кешеләрҙе алдап йөрөүсе) ял­ғансылар икәнһегеҙ. (16) (Илселәр) әйттеләр:

— Раббыбыҙ бик яҡшы белеп тора: беҙ, ысындан да, һеҙгә ебәрелгән илселәр булабыҙ, — тинеләр. (17) — (Аллаһтың хөкөмдәрен) ап-асыҡ итеп һеҙгә ирештереүҙән башҡа беҙҙең вазифабыҙ юҡ.

18. (Ҡала халҡы) әйтте:

— Күңелебеҙ һиҙә: һеҙ беҙгә бәлә килтерәсәкһегеҙ. Әгәр ҙә һеҙ (беҙҙе мосолман булырға ҡыҫтауҙан) уаз кисмәһәгеҙ, һеҙҙе таш менән бәреп үлтерәсәкбеҙ. Ысындан да, беҙҙең тарафтан һеҙгә ҡаты йәберләнеүҙәр булыр, — тинеләр. (19) (Илселәр) әйтте:

— Һеҙҙең бәләгеҙ үҙегеҙҙең кәферлегегеҙҙән килә. Һеҙгә өгөт-нәсихәт биреү — ул бәлә килтерәме ни? Эйе, һеҙ (әхләҡһеҙлектән) хаттин ашҡан (сиктәрҙе уҙған) тоҡомдан икәнһегеҙ.

20. Был шәһәрҙең иң алыҫ йортонда йәшәүсе (Хөбибүн Нажжар исемле бер кеше) йүгереп килде.

— Әй, халҡым, — тине ул. — Зинһар, был илселәргә эйәрегеҙ! (21) Эйәрегеҙ, сөнки улар һеҙҙән һис бер түләү һорамай. Улар— тура юлды тапҡан заттар. (22) Мин үҙемде яралтҡанға (Аллаһҡа ни өсөн) ҡоллоҡ итмәҫкә тейеш әле? Һеҙ барығыҙ ҙа фәҡәт Аллаһҡа ҡайтарыласаҡһығыҙ. (23) Мин Унан башҡа (ялған) тәңрегә табынмайым. Әгәр сикһеҙ мәрхәмәтле яр­лыҡаусы (Аллаһ) миңә берәй зарар ҡылырға теләһә, улар (уй­ҙырма Илаһтар) һис бер файҙа бирә алмаҫ ине. Улар мине (язанан, тамуҡтан) ҡотҡара алмаҫ ине. (24) (Аллаһтан баш­ҡаларға табына ҡалһам) шик юҡ, ул ваҡытта мин, һис шикһеҙ, юлдан яҙған кеше булыр инем. (Шунан һуң иманлы Нажжарға таш ырғыта башланылар. Үлер алдынан Нажжар былай тине.) (25)

— Мин һеҙҙең дә Аллаһығыҙға иман килтерҙем. Быны (Хәҡиҡәтте) ишетеп ҡалығыҙ. (26) (Үлгәндән һуң уға)

— Бар, йәннәткә кер! — тип әйттеләр. (Нажжарҙың рухы) әйтте:

— Аһ, ни ҡыҙғаныс, (27) Раббымдың нисек итеп (шәһид киткәнемнән һуң) мине (йәннәткә) лайыҡ иткәнен халҡым күрһә (шаҡ ҡатыр ине һәм иман килтергән булыр) ине.

28. Уның халҡына (язалау өсөн) Күктән (фәрештәләрҙән торған) бер ғәскәр ҙә ебәрмәнек, ебәрергә уйыбыҙҙа ла булманы. (29) Уларға ҡот осҡос ҡурҡыныс ауаздан башҡа бер ниндәй ҙә яза бирелмәне. Улар шунда уҡ һүнеп (үлеп) юҡҡа сыҡты. (30) Ләғнәттәр яуһын ул бәндәләрем (кәферҙәр) өҫтөнә. Пәйғәмбәрҙәр килә торҙо, уларҙы мыҫҡыллап көлә торҙолар. (31) Әллә һуң улар (мөшриктәр) күрмәйме? Уларҙан элек йәшәп уҙған күпме (боҙоҡ) нәҫелде (халыҡтарҙы) беҙ һәләк иттек. Улар бер ҡасан да бөгөнгө мөшриктәр янына яңынан әйләнеп ҡайта алмаҫ. (32) Һис шикһеҙ, уларҙың барыһы ла берәмләп Минең ҡаршыма килтереләсәк.

33. Беҙ үле тупраҡҡа йән бирҙек. Тупраҡта орлоҡ үҫтер­ҙек. Улар (шул орлоҡ менән) туйына. Быларҙың барыһы ла улар­ға (үлгәс тереләсәктәренә дәлил) ғибрәт-һабаҡ түгелме ни? (34) Беҙ шунда (тупраҡта) хөрмә һәм йөҙөм баҡсалары яһаныҡ. Эстәрендә нисә төрлө шишмәләр бәреп сыға. (35)Үҙ ҡулдары менән үҫтермәһәләр ҙә, булдырылған ниғмәттән ауыҙ итһендәр тип, ризыҡтар яралттыҡ. Шулай ҙа улар шөкөр итмәҫтәрме ни? (36) Ер үҫтереп биргән ниғмәттәр­ҙе лә, кешеләрҙе лә һәм тағын уларға мәғлүм булмаған ни ҡәҙәр нәмәләрҙе (йәнле-йәнһеҙ) парлы-парлы итеп яралтҡанға (Аллаһҡа) сикһеҙ маҡтауҙар!

37. Төн ҡараңғылығы ла (Аллаһтың ҡөҙрәтенә) бер дәлил. Беҙ унан көн яҡтылығын һурып сығарабыҙ. Шунан һуң улар төн ҡараңғылығында ҡала. (Ер шарының яҡтылығын был яҡҡа һурып алғас, теге яғы ҡараңғыла ҡала.)

38. Ҡояш та (Илаһи бер ҡөҙрәттең дәлиле булараҡ) үҙенә (Аллаһ тарафынан) билгеләнгән ваҡытҡа саҡлы әйләнеп йөрөр. Был эштәр сикһеҙ ҡөҙрәт эйәһе, (һәр нәмәне) дөрөҫө менән белеп тороусы (Аллаһ)тың әмерелер.

39. Айҙың хәле иһә былай тора: (әйләнеп йөрөр өсөн) Беҙ уға ла теүәл күк көмбәҙе һәм фасылдар тәғәйенләнек. Ниһайәт, ул ҡарт хөрмә ағасының нескә талы кеүек, нәҙек булып яңынан тыуыр.

40. Ҡояш Айға килеп ирешә алмаҫ, төндөң дә көн менән бергә булаһы юҡ. Есемдәрҙең барыһы ла (теүәл билгеләнгән) күк көмбәҙе буйлап йөҙә.

41. Уларҙың (Нухтың) тоҡомон (Туфан ваҡытында) кәмәгә төйәп йөрөткәнебеҙ ҙә; (42) (ултырып йөрөр өсөн, йөк ташыр өсөн, шуға оҡшаш башҡа күсереп йөрөтөү) әсбаптарын бар иткәнебеҙ ҙә (Аллаһтың барлығына, берлегенә, Әхирәттең буласағына) бер дәлил булып тора. (43) Ихтыяр иткән булһаҡ, Беҙ уларҙы батырып үлтергән дә булыр инек. Ул сағын­да уларға бер кем дә ярҙам итә алмаған булыр ине һәм улар ҡотола алмаҫ ине. (44) Беҙ мәрхәмәт итеп һәм мәғлүм бер ваҡытҡаса (тәҡдирҙәренә күрә) уларҙы ҡотҡарып, донъяла йәшәттек.

45. Уларға (кәферҙәргә):

— Ҡылған һәм ҡылынасаҡ гөнаһтарығыҙҙан ҡурҡығыҙ, бәлки, һеҙҙе ярлыҡау көтәлер, — тип әйтелһә лә, улар йөҙ сөйөрҙө (инҡарсы булдылар). (46)Раббынан килгән һәр бер аятты улар инҡар итә торҙо. (47)Уларға:

— Аллаһ һеҙгә тәғәйенләгән ризыҡтан (саҙаҡа, зәкәт) би­регеҙ, — тип әйткәс, кәферҙәр иманлыларға әйтте:

— Әгәр ихтыяр итһә, (мохтаждарҙы) Аллаһ (үҙе) туйындыр­һын. Аллаһ туйындырырға теләмәгәндәрҙе ни өсөн әле беҙ туйындырырға тейеш? Һеҙ, мотлаҡ, аҙашҡанһығыҙ? (48) Ысындан да, һеҙ дөрөҫөн һөйләйһегеҙ икән, улайһа, әйтегеҙ: вәғәҙә ителгән (Әхирәт) ҡасан буласаҡ? — тинеләр.

49. Улар үҙ-ара бәхәсләшеп торғанда, үҙҙәре өҫтөнә иҫкәрмәҫтән (ҡапыл, кинәт) килгән ҡот осҡос ауаздан башҡаһын ишет­мәҫтәр. (50) Бына шул ваҡытта улар васыят әйтергә лә өлгөрмәҫ. Хатта ғаиләләре янына ла әйләнеп ҡайта алмаҫтар.

(51) Сур борғоһона өрөлгәс, улар ҡәберҙәренән ҡубарылып (сығып), туп-туры Раббы хозурына ашығырҙар. (52)Кешеләр әйтер:

— Ҡайғы беҙгә, йоҡлап ятҡан еребеҙҙән беҙҙе кем ҡуп­тарҙы (терелтеп сығарҙы) ?

(Яуабына бер тауыш яңғырар):

— Был (яңынан терелеү) — сикһеҙ мәрхәмәтле ярлыҡаусы (Аллаһ)тың вәғәҙә иткәне. Күндерелгәндәр (пәйғәм­бәрҙәр) дөрөҫөн һөйләгәндәр икән.

53. Был — ҡаты тауыш ишетелеүгә үк, улар бөтөнөһө бер остан ҡаршыбыҙға килеп баҫасаҡ. (54)Ул Көндө бер кемгә лә бер ниндәй ҙә хаҡһыҙлыҡ ҡылынмаҫ. Һеҙ ҙә ҡылмыштарығыҙҙан башҡа нәмә өсөн яза күрмәҫһегеҙ. (55) Шик юҡ, ул Көндө йәннәт әһелдәре зауыҡ һәм ҡыуаныс эсендә байрам итер. (56)Үҙҙәре лә, ҡатындары ла (йәннәт) күләгә­һенә ҡоролған урындыҡтарға ҡырын ятып, истирәхәт ҡылыр­ҙар (ял итерҙәр). (57) Шунда уларға саф емештәр һәм күңелдәре нимә теләһә, шул китерелер. (58)Сикһеҙ мәрхәмәтле Раббынан уларға сәләм булыр.

59. — Әй, гөнаһлылар, бөгөн һеҙ (саф мөьминдәрҙән) айырым тороғоҙ. (60)Әй, әҙәм балалары, һеҙгә:

— Шайтанға эйәрмәгеҙ, ул һеҙҙең хәтәр дошманығыҙ, — тип бойорманыммы? (61) — Миңә сәждә итегеҙ, тура юлды табырһығыҙ, тип әйтмәнемме? (62) Дөрөҫө шул бит инде, (шайтан) һеҙҙең күбегеҙҙе юлдан яҙҙырҙы. Һеҙ әле һаман да шуны башығыҙға килтерә алмайһығыҙмы ни? (63) (Фани донъяла уҡ һеҙгә) вәғәҙә ителгән йәһәннәм ошо булыр. (64) Иманһыҙлығығыҙ (ҡылған гөнаһтарығыҙ) өсөн әҙерләнгән утта яныр­ға йәһәннәмгә керегеҙ. (65) Ул Көндө ауыҙҙарығыҙға мөһөр баҫырбыҙ, йоҙаҡ һалырбыҙ. (Йәғни, кәферҙәргә, мөшриктәргә һөйләргә, аҡланырға мөмкинлек булмаҫ.) Уларҙың ҡылған гөнаһтары тураһында ҡулдары һөйләр, аяҡтары (һәм башҡа ағзалары) шаһитлыҡ итер. (66)Ихтыяр итһәк, уларҙың күҙен һуҡырайтыр инек. Улар һис нимә күрмәйенсә, бер-береһен уҙырға тырышып, этешә-төртөшә тура юлды табырға тырышырҙар ине. Нисек итеп улар (күрмәгән килеш) тура юлды табыр икән? (67)Ихтыяр итһәк, уларҙы торған урындарында ҡиәфәттәрен үҙгәртеп, бөтөнләй башҡа ҡиәфәткә кертер инек (таш итеп ҡатырыр инек). Улар алға китергә лә, артҡа сиге­нергә лә көс таба алмаҫ ине. (68) Берәүһенә оҙон ғүмер бирә ҡалһаҡ. Беҙ уны бөкрәйтеп бөтөрөрбөҙ. Шул турала уйлап ҡарамайҙармы?

69. Беҙ (Пәйғәмбәргә) шиғыр өйрәтмәнек. (Шиғыр сыға­рыу) уға килешмәй ҙә. Ул (һеҙгә килтергән) Китап өгөт-нәсихәт һәм (Аллаһтың киҫәтеүле) әмерҙәрен еткереүсе берҙән-бер Ҡөръән булыр. (70) Эсендә йәне булғандарға (киләсәктә буласаҡ язалар тураһында) хәбәр бирер өсөн. Кәферҙәргә вәғәҙә ителгән язаның, һис шикһеҙ, киләсәген раҫлар өсөн (Ҡөръән индерелде). (71) Беҙ уларға ҡөҙрәтебеҙ менән малдар бирҙек. Шул малдарға улар хужа булды. Шуны ла күрмәҫ дәрәжәләме ни улар? (72) Беҙ (ул хайуандарҙы) уларға хеҙмәткә ҡуйҙыҡ. Ҡайһы берҙәренә атланып, йөк төйәп йөрөһөндәр, ҡайһы берҙәрен һуйып ашаһындар, тип. (73) Уларҙан (хайуандарҙан) күпме файҙа күрәләр һәм улар (һөттәренән) эсемлектәр яһайҙар. Шулай ҙа улар шөкөр итмәй. (74) Улар Аллаһты инҡар итеп, үҙебеҙгә ярҙамдары тейер тип, башҡа Илаһтар (һындар, боттар) уйлап сығарҙы. (75) Ләкин уларҙың ул яһалма Илаһтары бер нисек тә ярҙам итә алмаҫ. Улар (һындар, йәки Аллаһҡа тиңләштерелгән заттар) үҙҙәре лә (Ҡиәмәттә яуап тотар өсөн) өйөрҙәре менән ҡаршыма килеп баҫасаҡ. (76) (Эй, Мөхәммәд) улар һөйләгәндәр һине хафаға һалма­һын. Хаҡтыр, Беҙ уларҙың йәшертен теләктәрен дә, йәшер­мәйенсә ҡылғандарының барыһын да белеп торабыҙ.

77. Кеше үҙенең бер нәҫел орлоғонан яралтылғанын аңламаймы? Аяныс, ул асыҡтан-асыҡ дошманлыҡ ҡыла. (78)Ул үҙенең нисек яралтылғанын онотоп:

— Был серегән һөйәктәргә кем йән өрә алһын? — тип, Беҙгә хәйләле һорау бирә.

79. (Эй, Мөхәммәд) әйт һин:

— Уларҙы иң беренсе яралтҡан (Аллаһ) терелтәсәк. Ул һәр яралтылғанды асылы менән белеүселер, — тип.

80. Йәм-йәшел булып үҫкән ағастан һеҙҙең өсөн ут сығар­ған Аллаһтыр. Бына шунан һеҙ ут алаһығыҙ. (81) Күктәрҙе һәм Ерҙе яралтҡан Аллаһ шуға оҡшаш тағын башҡа ғәләм­дәрҙе лә юҡтан бар итергә ҡөҙрәтле түгелме ни? Әлбиттә, ҡөҙрәтле. Ул һәр нәмәнең асылын белеүсе, бөтөн ғәләмде юҡтан бар итеүсе.

82. Аллаһ берәй нәмәнең бар булыуын теләһә:

— Бар бул! — тип әмер итә һәм шунда уҡ ул әйбер барлыҡҡа ла килә.

83. Һәммә барса милекте әмерендә тотҡан Аллаһтың даны ни ҡәҙәр ҙә бөйөктер. Барығыҙ ҙа уның хозурына ҡайтарыласаҡһығыҙ.