Есептеу бөлімі. Шоғырландырылған қаржылық есеп жасау
4-кесте.«Үлбі металлургия зауыты» АҚ тобының ҚЕХС-ға сәйкес әзірленген
2008 жылдың аралығындағы пайда мен залал туралы біріктірілген есеп беруі.
| КӨРСЕТКІШТЕРДІҢ АТАУЫ | НК | ЕК | Түзетуге дейін | Түзетуден кейін |
| 1.Өнімді сату мен қызмет ұсынудан түскен табыс | 75 222 520 | 64 421 060 | 75 222 520 + 64 421060 | 391 648 580 |
| 2. Топ ішіндегі өнімді сату мен қызмет ұсынудан түскен табыс | 60 000 | |||
| 3.Жалпы табыс | 75 222 520 | 64 481 060 | 139 648 580 | |
| 4. Сатылған өнім мен ұсынылған қызметтердің өзіндік құны | 40 224 597 | 38 292 831 | 40 224 597 + 38 292 831 | 78 517 428 |
| 5. Топ ішіндегі сатылған өнім мен ұсынылған қызметтердің өзіндік құны | 50 000 | |||
| 6. Жалпы табыс | 34 997 923 | 26 112 8229 | 61 131 152 | |
| 7. Кезең шығындары | 668 957 | 809 308 | 668 957 + 809 308 | 1 478 265 |
| 8. Салық салуға дейінгі пайда (залал) | 34 328 966 | 25 318 921 | 34 328 966+25 318 921 | 32 969 256 |
| 9. Корпоративтік табыс салығы бойынша шығындар | 68 657 | 50 637 | 65 938 | |
| 10.Салық салуға кейін пайда (залал) | 34 260 309 | 2 526 884 | 32 903 318 |
Есептеу жолдары:
1. Сатылған өнім мен ұсынылған қызметтердің өзіндік құны жалпы табысы = өнімді сату мен қызмет ұсынудан түскен табыс жалпы табысы - Сатылған өнім мен ұсынылған қызметтердің өзіндік құны
негізгі компания
Негізгі компания:
75 222 520- 40 224 597 = 34 997 923
Еншілес компания:
64 421 060 – (38292631+ 50 000) = 260 782 29
Түзетуден кейін:
139 648 580 – 78 517 428 = 61 131 152
2. Салық салуға дейінгі пайда (залал) = Сатылған өнім мен ұсынылған қызметтердің өзіндік құны жалпы табысы - Кезең шығындары
Негізгі компания:
34 997 923 – 668 957 = 34 328 966
Еншілес компания:
26 128 229 -809 308 = 25 318 921
Түзетуден кейін:
33 730 872 - 761 616 = 32 969 256
3. Корпоративтік табыс салығы бойынша шығындар = Салық салуға дейінгі пайда (залал) * 20%
Негізгі компания:
34 328 966 * 20% = 68 657
Еншілес компания:
25 318 921 * 20% =50 637
Түзетуден кейін:
32 969 256 * 20% = 65 938
4. Салық салуға кейін пайда (залал) = Салық салуға дейінгі пайда (залал) - Корпоративтік табыс салығы бойынша шығындар
Негізгі компания:
34 328 966- 68 657 = 34 260 309
Еншілес компания:
318 921- 50637= 25 268 284
Түзетуден кейін:
32 969 256 -65938 = 32 903 31
5-кесте. «Үлбі металлургия зауыты» АҚ тобының ҚЕХС-ға сәйкес әзірленген
2008 жылға қатысты біріктірілген
БУХГАЛТЕРЛІК БАЛАНСЫ
| АКТИВТЕР | НК | ЕК | Түзетілгенге дейін | Түзетілгеннен кейін |
| І. ҚЫСҚАМЕЗІМДІ АКТИВТЕР: | ||||
| Ақшалай қаражаттар | 22 573 424 | 14 409 368 | 22 573 424 + 14 409368 | 36 982 792 |
| Қысқамерзімді қаржылық инвестициялар | 2 869 086 | 33 878 600 | 2 8690862 + 33 878 600 | 36 747 686 |
| Қысқамерзімді дебиторлық берешек | 1 045 665 | 3 791 437 | 1 045 665 + 3 791437 | 48 371 02 |
| Қорлар | 3 265 760 | 6 320 884 | 3 265 760 + 6 320 884 | 9 586 644 |
| Топ ішіндегі қорлар | 10 222 410 | 8 236 850 | 10 222 410 + 8 236 850 | 18 459 260 |
| Ағымдағы салықтық активтер | 4 738 283 | 233 145 | 4 738 283 + 233 145 | 4 971 428 |
| Өзге түрдег қысқамерзімді активтер | 4 602 532 | 4 761 471 | 4 602 532 + 4761 471 | 9 364 003 |
| Қысқамерзімді активтердің жиыны | 49 317 160 | 71 631 755 | 120 948 915 | |
| ІІ. ҰЗАҚМЕРЗІМДІ АКТИВТЕР | ||||
| Ұзақмерзімді дебиторлық берешек | 99 920 | 2 799 920 | 99 920 + 2 799 920 | 2 899 840 |
| Үлестік қатысу әдісімен есепке алынып отыратын инвестициялар | 3 656 562 | 6 169 748 | 3 656 562 + 6 169 748 | 9 826 310 |
| Негізгі құралдар | 1 440 671 | 1 440 671 | ||
| Материалдық емес активтер | 45 049 585 | 45 049 585 | ||
| Өзге түрдегі ұзақмерзімді активтер | 209 435 532 | 158 932 271 | 209 435 532 + 158 932 271 | 368 367 794 |
| Ұзақмерзімді активтердің жиыны | 225 494 585 | 214 392 795 | 225 494 585 + 214 392 795 | 3 844 426 856 |
| Баланс (100-жол + 200-жол) | 274 811 745 | 286 024 550 | 560 836 293 | |
| МІНДЕТТЕМЕЛЕР МЕН КАПИТАЛ | ||||
| ІІІ.ҚЫСҚАМЕЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕЛЕР | ||||
| Қысқамерзімді қаржылық міндеттемелер | 2 449 276 | 23 232 245 | 2 449 276 + 23 232 245 | 25 681 521 |
| Салықтар бойынша міндеттемелер | 1 205 903 | 561 922 | 1 205 903 + 561 922 | 1 767 825 |
| Топ ішіндегі бойынша міндеттемелер | 256 148 | 90 353 | 256 148 + 90 353 | 346 501 |
| Қысқамерзімді несиегерлік берешек | 7 673 838 | 8 505 904 | 7 673 838 + 8 505 904 | 16 179 742 |
| Қысқамерзімді бағалау міндеттемелері | 1 667 194 | 2 333 048 | 1 667 194 + 2 333 048 | 4 000 242 |
| Өзге түрдегі қысқамерзімді міндеттемелер | 13 999 116 | 12 589 393 | 13 999 116 + 12 589 393 | 26 588 509 |
| Қысқамерзімді міндеттемелердің жиыны | 27 251 475 | 47 312 865 | 74 564 340 | |
| ІV. ҰЗАҚМЕРЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕЛЕР | ||||
| Ұзақмерзімді қаржылық міндеттемелер | 48 984 283 | 52 660 901 | 48 984 283 + 52 660 901 | 101 645 184 |
| Ұзақмерзімді несиегерлік берешек | 427 728 | 11 017 903 | 427 728 + 11 017 903 | 11 445 631 |
| Ұзақмерзімді баға беру міндеттемелері | 14 477 507 | 230 695 | 14 477 507 + 230 695 | 14 708 202 |
| Ұзақмерзімді міндеттемелердің жиыны | 63 889 518 | 63 909 499 | 127 799 017 | |
| V. КАПИТАЛ | ||||
| Капитал | 32 916 055 | 32 916 055 | 32 916 055 + 32 916 055 | 65 832 110 |
| Резервтер | 75 560 190 | 78 330 506 | 75 560 190 + 78 330 506 | 154 390 696 |
| Үлестірілмеген пайда (өтелмеген залал) | 75 194 507 | 63 055 625 | 75 194 507 + 63 055 625 | 138 250 132 |
| Азшылықтың үлесі | ||||
| КАПИТАЛДЫҢ ЖИЫНЫ | 183 670 752 | 174 802 186 | 358 472 938 | |
| Баланс (300-жол + 400-жол + 500-жол) | 274 811 745 | 286 024 550 | 560 836 295 |
6-кесте. Негізгі компания мен еншілес компаниялардың алынып тасталған түзету жазбалары
| АКТИВТЕР | НК | ЕК | Түзету жазбалары | Түзетілгеннен кейін | |
| ДТ | КТ | ||||
| І.ҚЫСҚАМЕЗІМДІ АКТИВТЕР: | |||||
| Ақшалай қаражаттар | 22 573 424 | 14 409 368 | 36 982 792 | ||
| Қысқамерзімді қаржылық инвестициялар | 2 869 086 | 33 878 600 | 36 747 686 | ||
| Қысқамерзімді дебиторлық берешек | 1 045 665 | 3 791 437 | 4 837 102 | ||
| Қорлар | 3 265 760 | 6 320 884 | 9 586 644 | ||
| Топ ішіндегі қорлар | 60 000 000 | ||||
| Ағымдағы салықтық активтер | 4 738 283 | 233 145 | 4 971 428 | ||
| Өзге түрдег қысқамерзімді активтер | 4 602 532 | 4 761 471 | 9 364 003 | ||
| Қысқамерзімді активтердің жиыны | 49 317 160 | 71 631 755 | 120 948 915 | ||
| ІІ. ҰЗАҚМЕРЗІМДІ АКТИВТЕР | |||||
| Ұзақмерзімді дебиторлық берешек | 99 920 | 2 799 920 | 2 899 840 | ||
| Үлестік қатысу әдісімен есепке алынып отыратын инвестициялар | 3 656 562 | 6 169 748 | 9 826 310 | ||
| Негізгі құралдар | 1 440 671 | 1 440 671 | |||
| Материалдық емес активтер | 45 049 595 | 45 049 595 | |||
| Өзге түрдегі ұзақмерзімді активтер | 209 435 523 | 158 932 271 | 368 367 794 | ||
| Ұзақмерзімді активтердің жиыны | 225 494 585 | 214 392 795 | 3 844 426 856 | ||
| Баланс (100-жол + 200-жол) | 274 811 745 | 286 024 550 | 560 836 295 | ||
| МІНДЕТТЕМЕЛЕР МЕН КАПИТАЛ | |||||
| ІІІ. ҚЫСҚАМЕЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕЛЕР | |||||
| Қысқамерзімді қаржылық міндеттемелер | 2 449 276 | 23 232 245 | 25 681 521 | ||
| Салықтар бойынша міндеттемелер | 1 205 903 | 561 922 | 1 767 825 | ||
| Топ ішіндегі бойынша міндеттемелер | 256 148 | 90 353 | 346 501 | ||
| Қысқамерзімді несиегерлік берешек | 7 673 838 | 8 505 904 | 16 179 742 | ||
| Қысқамерзімді бағалау міндеттемелері | 1 667194 | 2 333 048 | 4 000 242 | ||
| Өзге түрдегі қысқамерзімді міндеттемелер | 13 999 116 | 12 589 393 | 26 588 509 | ||
| Қысқамерзімді міндеттемелердің жиыны | 27 251 475 | 47 312 865 | 74 564 340 | ||
| ІV.ҰЗАҚМЕРЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕЛЕР | |||||
| Ұзақмерзімді қаржылық міндеттемелер | 48 984 283 | 52 660 901 | 101 645 184 | ||
| Ұзақмерзімді несиегерлік берешек | 427 728 | 11 017 903 | 11 445 631 | ||
| Ұзақмерзімді баға беру міндеттемелері | 14 477 507 | 230 695 | 14 708 202 | ||
| Ұзақ мерзімді міндеттемелердің жиыны | 63 889 518 | 63 909 499 | 127 799 017 | ||
| V. КАПИТАЛ | |||||
| Капитал | 32 916 055 | 32 916 055 | 65 832 110 | ||
| Резервтер | 75 560 190 | 78 830 506 | 154 390 696 | ||
| Үлестірілмеген пайда | 75 194 507 | 63 055 025 | 138 250 132 | ||
| Азшылықтың үлесі | |||||
| КАПИТАЛДЫҢ ЖИЫНЫ | 183 670 752 | 174 802 186 | 358 472 938 | ||
| Баланс (300-жол + 400-жол + 500-жол) | 274 811 745 | 286 024 550 | 560 836 295 |
Орытынды
Сонымен, кәсіпорындар мен ұйымдардың қызметі барысында өздерінің өндірген дайын бұйымдары, сату үшін сатып алған тауарлары, сатып алған бірақ әзір ұйымға келіп түспеген тауарлары (жолдағы тауарлар), аяқталмаған өндіріс, басқаларға көрсеткен қызметтері, сондай-ақ жұмыстарды орындау және қызметтерді көрсету барысында пайдалануға арналған қосалқы бөлшектері, отындары, ыдыс және ыдыстық материалдары, жартылай фабрикаттар және басқа да материалдары сол ұйымның тауарлы-материалдық қоры түріндегі ағымдағы активі болып табылады.
Жақсы және дұрыс ұйымдастырылған есеп материалдардың түгел сақталуына, үнемді пайдаланылуына көмегін тигізеді. Материалдардың түгел және дұрыс сақталуы, сондай-ақ ұтымды пайдаланылуы, жұмсалуы үшін алдын ала тиісті түрде жабдықталған материалдық-қорларды сақтайтын қойма немесе бөлме болуы қажет және бөлмелердің әрқайсысы материалдардың белгілі бір түрін сақтауға арналған болуы керек; материалдар қойманың әр бөлігінде өздерінің түрлері, сорттары, өлшемдері бойынша керекті кезінде тез алуға және босатқаннан кейінгі кезде қалдығын тексеруді қамтамасыз ететіндей етіп орналастырылуы керек.
Еңбек заттары бір тектес емес. Олардың бір-бірінен өндірісте атқаратын міндеттеріне қарай, сондай-ақ физикалық және химимялық қасиеттеріне қарай өзара айырмашылықтары бар. Сондықтан да материалдар есебін дұрыс ұйымдастырудың ең басты мәселесі - оларға экономикалық жағынан дәлелденген жіктеу жасау болып табылады.
Материалдар есебін дұрыс ұйымдастыру үшін материалдардың номенклатуралық тізімі мен баға көрсеткішін дайындаған дұрыс.
Материалдардың номенклатурасы деп өндірісте пайдаланылатын материалдардың белгілі бір түрлеріне олардың аты, сапасы, мөлшері және т.б. көрсеткіштері бойынша жасалған жіктеу тізімін айтады.
Материалдық қорлар бухгалтерлік есепте мына әдістер негізінде бағаланады: арнайы сәйкестендірілген есептеу әдісі, орташа өзіндік құнын есептеу әдісі, ФИФО әдісі, ЛИФО әдісі.
Материалдар өздері сақталып тұрған жері бойынша, яғни кәсіпорын қоймасында және кәсіпорын бухгалтериясында есептелінеді. Материалдық қорлардың қоймадағы есебінің дұрысұйымдастырылуы олардың дұрыс сақталынуына, қоймадағы жұмыстың дұрыс жүргізілуіне және олардағы жұмыстың қалай қойылғандығына байланысты.
Материалдардың бухгалтерияда аналитикалық есебі сандық және ақшалай өлшемде жүргізіледі. Мұндай есепті ұйымдастырудың көп қиындығына байланысты бухгалтерияда талдамалы есепті ұйымдастыру жұмысы үздіксіз жетілдіріліп келеді.
Өндірістік қорларды кіріске алу және шығысқа шығарудың бастапқы құжаттары материалдар есебін ұйымдастыруға, өндірістік қорларға аудит жүргізуге негіз болатын есептік көрсеткішті жинақтауда маңызды рөл атқарады. Тікелей бастапқы құжаттары аралық материалдар ресурстарының қозғалысына, сақталуына, тиімді пайдалануына алдын ала, ағымдағы және күнделікті бақылауды жүзеге асырады.
Шаруашылық жүргізуші шаруашылықтың қаржы-шаруашылық қызметінің бухгалтерлік есеп бас жоспарының «Материалдар» бөлімшесінің синтетикалық шоттарында шикізаттардың, сатып алынған жартылай фабрикаттардың, құрастыру бұйымдарының, конструкциялардың, отындардың, ыдыстардың және ыдыстық материалдардың, қосалқы бөлшектредің, құрылыс материалдардың сақталуын, пайдалануын және есебінің ұйымдастырырлуын аудиторлық тексеруді қойма шаруашылыған тексеруден бастаудың маңызы зор.
Пайдаланылған әдебиеттер:
1. Абдиманапов А.А., Юсупжанова А.К. Организация учета том 3. // Бухгалтерский учет и аудит: - 2006 год. № 2. – стр. 44-54.
2. Әбдіманапов Ә.Ә. Есеп көрсеткіштерін өзара салыстру мен талдау принциптері. // Бухгалтерлік есеп және аудит. – 2006 жыл.
3. Әбдіманапов Ә.Ә. Бухгалтерлік есеп счеттарының жаңа типтік жоспарымен қалай жұмыс істеу керек. // Бухгалтерлік есеп және аудит. – 2007 жыл.
4. Әбдіманапов Ә.Ә. Қаржылық қорытынды есеп терминдері мен элементтерін тану. // Бухгалтерлік есеп және аудит. – 2007 жыл.
5. Әбдіманапов Ә.Ә. Есеп саясатының концептуалды негіздері мен қалыптасуы. // Бухгалтерліқ есеп және аудит. – 2006 жыл.
6. Әбдіманапов Ә.Ә. Есеп саясатының концептуалды негіздері мен қалыптасуы. // Бухгалтерліқ есеп және аудит. – 2007 жыл
7. №2 Халықаралық қаржылық есеп стандарты. www.google.kz
8. "Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру туралы" заң 02.09.2009 жыл
Осымша 1
Қазақстан Республикасы
Қаржы министрінің 2006 жылдың 31 желтоқсанға қосымша
«Үлбі металлургия зауыты» АҚ тобының ҚЕХС-ға сәйкес әзірленген
2008 жылдың аралығындағы пайда мен залал туралы біріктірілген есеп беруі
| КӨРСЕТКІШТЕРДІҢ АТАУЫ | Жолдар коды | Түзетуден кейін |
| Өнімді сату мен қызмет ұсынудан түскен табыс | 139 648 580 | |
| Топ ішіндегі өнімді сату мен қызмет ұсынудан түскен табыс | ||
| Жалпы табыс | 139 648 580 | |
| Сатылған өнім мен ұсынылған қызметтердің өзіндік құны | 78 517 428 | |
| Топ ішіндегі сатылған өнім мен ұсынылған қызметтердің өзіндік құны | ||
| Жалпы табыс | 61 131 152 | |
| Кезең шығындары | 1 478 265 | |
| Салық салуға дейінгі пайда (залал) | 32 969 256 | |
| Корпоративтік табыс салығы бойынша шығындар | 65 938 | |
| Салық салуға кейін пайда (залал) | 32 903 318 | |
| Кезең ішіндегі жиынтық пайда (жиынтық залал) | 30 092 541 |
Осымша 2
Қазақстан еспубликасы
Қаржы министрінің 2006 жылдың 31 желтоқсанға қосымша
«Үлбі металлургия зауыты» АҚ тобының ҚЕХС-ға сәйкес әзірленген
2008 жылға қатысты негізгі кәсіпорын
БУХГАЛТЕРЛІК БАЛАНСЫ
| АКТИВТЕР | Жолдар коды | Есептік кезең ішіндегі | |
| І.ҚЫСҚАМЕЗІМДІ АКТИВТЕР: | |||
| Ақшалай қаражаттар | 22 573 424 | ||
| Қысқамерзімді қаржылық инвестициялар | 2 869 086 | ||
| Қысқамерзімді дебиторлық берешек | 1 045 665 | ||
| Қорлар | 3 265 760 | ||
| Топ ішіндегі қорлар | 10 222 410 | ||
| Ағымдағы салықтық активтер | 4 738 283 | ||
| Өзге түрдег қысқамерзімді активтер | 4 602 532 | ||
| Қысқамерзімді активтердің жиыны | 49 317 160 | ||
| ІІ. ҰЗАҚМЕРЗІМДІ АКТИВТЕР | |||
| Ұзақмерзімді дебиторлық берешек | 99 920 | ||
| Үлестік қатысу әдісімен есепке алынып отыратын инвестициялар | 3 656 562 | ||
| Негізгі құралдар | |||
| Материалдық емес активтер | |||
| Өзге түрдегі ұзақмерзімді активтер | 209 435 532 | ||
| Ұзақмерзімді активтердің жиыны | 225 494 585 | ||
| Баланс (100-жол + 200-жол) | 274 811 745 | ||
| МІНДЕТТЕМЕЛЕР МЕН КАПИТАЛ | |||
| ІІІ. ҚЫСҚАМЕЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕЛЕР | |||
| Қысқамерзімді қаржылық міндеттемелер | 2 449 276 | ||
| Салықтар бойынша міндеттемелер | 1 205 903 | ||
| Топ ішіндегі бойынша міндеттемелер | 256 148 | ||
| Қысқамерзімді несиегерлік берешек | 7 673 838 | ||
| Қысқамерзімді бағалау міндеттемелері | 1 667 194 | ||
| Өзге түрдегі қысқамерзімді міндеттемелер | 13 999 116 | ||
| Қысқамерзімді міндеттемелердің жиыны | 27 251 475 | ||
| ІV.ҰЗАҚМЕРЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕЛЕР | |||
| Ұзақмерзімді қаржылық міндеттемелер | 48 984 283 | ||
| Ұзақмерзімді несиегерлік берешек | 427 728 | ||
| Ұзақмерзімді баға беру міндеттемелері | 14 477 507 | ||
| Ұзақ мерзімді міндеттемелердің жиыны | 63 889 518 | ||
| V. КАПИТАЛ | |||
| Капитал | 32 916 055 | ||
| Резервтер | 75 560 190 | ||
| Үлестірілмеген пайда | 75 194 507 | ||
| Азшылықтың үлесі | |||
| КАПИТАЛДЫҢ ЖИЫНЫ | 183 670 752 | ||
| Баланс (300-жол + 400-жол + 500-жол) | 274 811 745 |