Кылышпаева Бибигуль Хамитовна 5 страница

2. Үкімет – тұрақты баға, ең төменгі баға, баға дискриминациясының жарнамалық бағаның болуы.

3. Өткізу арналарына қатысушылар – пайдадан үлес, бағалық кепілдік, ерекше келісім, баға өсуінің әсері.

4. Бәсекелестік – бәсекелестік орта, нарықта бақыланбайтын баға, шектеулі бәсеке, бағалық соғыс бәсеке.

Баға стратегиясын жасаудың 5 кезеңі:

1. мақсаттарды анықтау

2. баға белгілеудің жалпы саясатын анықтау

3. баға стратегиясын жасау

4. баға стратегиясын өткізу

5. баға бейімділігі

Баға белгілеу тобының түрлері:

1. өткізуге негізделген мақсаттар - өткізу көлемінің өзгеруі және нарық үлесінің өзгеруі.

2. фирманың жағдайына негізделген

3. пайдаға негізделген

Баға белгілеудің жалпы саясатын анықтау келесі факторларды ескереді:

1. фирманың нақты шығындарын және таза пайдасын анықтау

2. нарық сегменттері арасындағы айырмашылық

3. фирманың маркетингтік мақсаттары

4. бәсекелестердің мүмкін реакциялары

Баға стратегиясын өткізу келесі кезеңдерден өтуі мүмкін:

1. айнымалы баға белгілеу

2. стандартты баға белгілеу

3. ортақ және икемді баға белгілеу

4. дөңгелектелген баға

5. баға лидері және т.б.

Баға түрлері:

1. «Қаймағын қалқып алу» бағасы

2. тауарлардың нарыққа бойлап ену бағасы

3. психологиялық баға

4. нарықтағы лидер

5. нақты шығындарды пайданың орта нормасын есептегендегі тауарлардың бағасы

6. престиждық баға

7. тайғанақ құлдырау баға

8. ұзақ уақытты баға

9. нарықтағы тұтынушы сегментінің бағасы

10. икемді баға

11. артықшылықты баға

12. басқа кәсіпорынға қарағанда төмен баға

13. келісімді баға және т.б.

Баға функциялары:

1. есептеу-өлшеу

2. ынталандыру

3. реттеу

4. бақылау

5. тарату, бөлу

Тасымалдауға байланысты баға түрлері:

1. «ФРАНКО» – темір жол тасымалдауға байланысты қалыптасатын бағалар

2. «СИФ», «ФОБ» және оның модификациясы – су жолымен тасымалданғанда қалыптасады.

«Тауар және тауар саясаты» тақырыбына қосымша

Тауарлық белгі – есім, символ немесе олардың жиынтығы.

Фирма тауарларының белгісін шығарғанда 4 шешім қабылдауы тиіс:

1. өндірушілер белгілері

2. делдалдар белгілері

3. жалпы белгілер құрамында өнімнің атауы

4. көптеген маркалар стратегиясы

Қораптау, орамалау – бұл тауарлардың сыйымдысы немесе қабығы. Ол бір қабатты немесе көп қабатты болады.

Қораптаудың негізгі мақсаты:

1. тауарды бүлінуден, бұзылудан қорғау және қоймалау, тасымалдау, түсіру үшін жасалады.

2. жарнаманың бір түрі

3. фирманың имиджін қалыптастырады, тауар туралы ақпарат береді.

Дәріс 10. Маркетинг жүйесіндегі тарату саясаты

1. Тарату арналары деңгейлерінің негізгі жүйелері. Тауарды өткізу түрлері.

2. Тауар қозғалысы, оның функциялары.

3. Бөлшек сауда түрлері.

4. Көтерме сауда функциялары

5. Делдалдар ролі, оның сипаттамалары.

Тарату арнасы – тауарлардың өндірушіден тұтынушығы баратын жолын сипаттайды.

Тарату арналарының функциялары:

1. зерттеу жұмысын жүргізу

2. өткізуді ынталандыру

3. байланысты орнату

4. тауарлардың бейімделуі

5. келіссөздер жүргізу

6. тауар қозғалысын ұйымдастыру (сақтау, қоймалау, жеткізу, тасымалдау)

7. қаржыландыру

8. жауапкершілікті қабылдау

Өткізу стратегиясын жүргізу келесі сұрақтарға жауап береді:

1. тарату арналарын таңдау

2. делдалдарды таңдау және олармен жұмыс істеу жолын қарастыру

3. өткізу арналарының деңгейі

4. дистрьебютер түрлері

Тарату арналарының деңгейлері:

1. Нольдік деңгейдегі арна: өндіруші-тұтынушы

2. Бір деңгейлі тарату арнасы: өндіруші-бөлшек сауда-тұтынушы

3. Екі деңгейлі тарату арнасы: өндіруші-көтерме сауда-бөлшек сауда-тұтынушы

4. Үш деңгейлі тарату арнасы: өндіруші-көтерме сауда-ұсақ көтерме сауда-бөлшек сауда-тұтынушы.

Тауар қозғалысы – тауарларды өндірген жерінен қолданатын жерге жеткізу. Мақсаты минималды шығындармен қажетті жерге, дер уақытында жеткізу.

Тауар қозғалысынң мақсаты – тауарлық сервис деңгейін жоғарлату.

Тауар қозғалысының функциялары:

1. тапсырысты өңдеу

2. қоймалау және артық тауар қорларын сақтау

3. тасымалдау

Тасымалдау критерийлері:

1. сенімділік

2. бағасы

3. жылдамдығы

4. тасымалдау қабілеттілігі

5. жіберу жиілігі

Бөлшек сауда– бұл жеке және үй шаруашылықтарына қолдану арналған, соңғы тұтынушыға тауар мен қызмет сатуға байланысты кәсіпкерлік іс-әрекет. Бұл соңғы өткізу каналдар кезеңі.

Бөлшек сауда түрлері:

1. Тауар ассортиметі бойынша: супермаркет, универмаг, гипермаркет, арнайы дүкендер.

2. Баға бойынша: өте арзан тауар дүкені, қойма дүкені және т.б.

3. Қызмет ету түрі бойынша: почта, телефон арқылы сауда; автоматты тапсырыс қыхметтер, тарату, сауда.

4. Меншік бойынша: корпаративті жүйе, еркін бірлестік, тұтынушы кооперативтер, франшиза мекемелері.

Көтерме сауда– бұл ішкі сауданың негізгі бөлігі және экономикасы дамыған елдердің ең ірі сауда саласы. Көтерме сауданың бөлшек саудаға қарағанда ерекшелігі бар.

Көтерме сауда ерекшеліктері:

1. Көтерме сауда профессионалды, тәжірибелі клиенттермен жұмыс істейді.

2. Көтерме сауда сату көлемі жоғары

3. Әр түрлі зерттеу, әр түрлі салық көлемі.

Көтерме сауда функциялары:

1. нарықты, тұтынуды бағалау

2. тауарды қайта топтастыру

3. қорларды сақтау

4. тауар өткізу

5. ақпараттық және консулагенттік немесе кеңестік қызмет көрсету

6. несте беру (тауар түрінде).

Делдалдар ролі:

Тәуелді және тәуелсіз делдалдар классификациясы

Тәуелсіз көтерме делдалдар

Біркелкі түрдегі дистребьютерлер

Саудалық маклерлер

Арнайы мамандандырылған делдалдар

Көп тауарлы дистребьютерлер

Тауар мамандандырылған дистребьютерлер

Дәріс 11. Маркетингтегі коммуникациялық саясат. Дәріс 12. Маркетинг жүйесіндегі жарнама

Маркетингтік коммуникация – тұтынушыларға ықпал ету мақсатында тауарлар мен көрсетілген қызметтерге сұранысты қалыптастыру және ынталандыруға бағытталған шаралар жүйесі. Экономикалық әдебиеттерде маркетигтік коммуникация ұғымының «тауарды жылжыту» деген синонимі жиі кездеседі.

Маркетингтік коммуникация мынадай түрлері бар:

1. жарнама

2. өткізуді ынталандыру

3. жеке (дербес, персональные) сату

4. қоғаммен байланыс – паблик рилейшнз (PR).

Жарнама дегеніміз – қаржыландыру көзі анық көрсетілген, Бұқаралық ақпарат арқылы жүзеге асатын, жеке көрсетілмейтін, тауар мен қызметті жылжыту нысаны.

Жарнама түрлерін былайша жіктеуге болады:

1. Мақсаттық белгіленуіне қарай:

ü Тауарлар мен қызметтер дарнамасы;

ü Идея-ойлар жарнамасы;

ü Пайда алу үшін бағытталған коммерциялық жарнама;

ü Пайда алуды көздемейтін коммерциялық емес жарнама (қайырымдылық қоры, діни және саяси ұйымдардың жарнамасы);

2. Мақсатты бағытқа сәйкес жарнама типтері:

ü Имиджтік

ü Ынталандырушы

3. Практикалық мақсаттар үшін:

ü Баспа жарнамасы

ü Баспасөздегі жарнама

ü Радиожарнама

ü Теле жарнама

ü Аудиовизуалды жарнама

ü Сыртқы жарнама

ü Көліктегі жарнама

ü Тікелей пошталық жарнама

ü Жарнама сувинерлері

ü Компьютерлендірілген жарнама

ü Интернет арқылы жарнама

Өткізуді ынталандыру – тауарлар мен қызметтерді сатуды ынталандыратын шаралардың кешені. Олар тауар орамасын, купондарды, сыйақы беру, тауар бағасын арзандату, несие, байқаулар, таныстыру рәсімдерін өткізу, лоторея, сыйлықтар және т.б. қолдану арқылы жүзеге асырылады.

Тауарды өткізу түпкі тұтынушыларды ынталандыру маңызды орын алады, оны мынадай құралдармен жүзеге асыруға болады:

1. сыйақылар

2. купондар

3. жеңілдіктер

4. байқаулар

5. несие

6. тауарды таныстыру рәсімі

7. ақшаны қайтару кепілдігі

8. тауар орамасы

9. лотореялар мен сыйлықтар

10. тегін үлгілер

Жеке сату – тауарды сату мақсатында тұтынушылармен жеке байланыстың орнатылуы. Жеке сату – бұл тұтынушылармен кездесіп әңгімелесу барысында тауарды қолдану туралы кеңес беріп, оны ауызша ұсыну. Ол коммуникация түрлерінің ең тиімдісі, бірақ ұйымдастыру шығындары басқаларымен салыстырғанда жоғары.

Паблик рилейшнз (PR) – бұл ұйым мен қоғам арасындағы өзара ұғысу, оң қарым-қатынас құру және оны қолдануға бағытталған, жоспарланатын шаралар. Қысқаша айтқанда, ол – фирманың жағымды бейнесі құру мақсатында жасалған көпшілікпен байланыс жүйесі.

Демеушілік – бұл маркетингтік коммуникациялық мақсаттарды жүзеге асыру үшін мәдениет, білім беру, спорт саласында жұмыс істейтін тұлғаларға немесе ұйымдарға, қаржылай көмек көрсету.

Фирмалық стиль– ол тек фирма мен оың тауарларына ғана тән бейне.

Брендинг – бәсекелес тауарлар арасындағы белгілі бір маркасына деген тұтынушының талғамын ұзақ мерзімге қалыптастыру өнері. Ол АҚШ-та 30-жылдары пайда болған ұғым.

Баспасөз-хабарламасы (пресс-релиз) – көрмелерде, презентацияларда, қайырымдылық акцияларда баспасөз өкілдеріне және тілшілерге таратуға арналған фирма жөніндегі, оның өнімі туралы даму болашағы жайындағы қысқаша таныстыру мәліметтері.

Теріс паблик рилейшз деп фирма тауары туралы жағымсыз сипаттама берілуін айтамыз.

Көрмелер– тауарды халық алдында көрсету, оған деген сұранысты зерттеу, жаңа мәмілелер мен әлеуетті тұтынушыларды айқындау құралы.

Дәріс 13. Маркетингті бақылау және жоспарлау. Дәріс 14. Маркетингтегі стратегиялық жоспарлау

1. Маркетингті жоспарлау түсінігі, жоспарлау түрлері

2. Стратегиялық жоспарлау кезеңдері

3. Маркетингті жоспарлау принциптері

4. Маркетингті жоспарлауда қолданылатын матрицалық стратегиялар

Маркетингті жоспарлауда келесі матрицалық стратегиялар қолданылады: