Поршеньді компрессордың құрылысы
Дәріс.
Поршенді және роторлы компрессорлар
Поршеньді компрессордың құрылысы
Поршеньді компрессор және сораптардың жұмыс істеу принциптері ұқсас. Яғни, поршеннің немесе плунжердің қайталап ілгерлемелі жұмысы кезінде жұмыс қорапшасы толтырылып және порциямен шығады. Бірақ кейбір айырмашылықтары бар.
Ол цилиндрлерді майлау және суыту жүйесіне байланысты. Жұмыс мүшелерінің қозғалуына байланысты поршеньді компрессорлар екі түрге бөлінеді: қозғалыс механизмді, еркін
Қозғалыс механизмді компрессорды айрықша және моноблокты етіп екі топқа бөлуге болады. Айрықша компрессорлар кез-келген жетекке арналған.
Айрықша кривошипті компрессорда тетіктер тобымен әртүрлі жүйелерді былайша бөлеміз:
- машинаның қозғалмайтын тұрақты бөлімдері – рама, станина, картер, фонарлар, крейцкопфты бағыттаушы;
- қозғалатын механизмдер тобы – иінді білік, негізгі подшипниктар, шатундар, крейцкопфтар, маховик;
- цилиндрлер тобы – цилиндрлер, цилиндрдің втулкалары, қақпақтар, штокты тығыздайтын бөлімдер;
- поршендер тобы – поршендер, поршен сақиналары, штоктар;
19-Сурет. Поршенді компрессор
1 – станина; 2 – білік; 3 – біліктің қарсы салмағы; 4 – шатун; 5 – крейцкопф; 6 – крейцкопфтың бағыттаушысы; 7 – бірінші сатының цилиндрді; 8 – екінші сатының цилиндрі; 9 – бірінші сатының поршені; 10 – екінші сатының поршені; 11 – сору клапаны; 12 – айдау клапаны; 13 – сальник; 14 – аралық суытқыш; 15 – қосымша құыс; 16 – қосу клапаны; 17 – маховик.
Электр жетекпен қосылған моноблокты компрессорларда электрлік, роторлы компрессордың махавигі жұмыс атқарады. Кейбір жағдайда цилиндрлерді майламау қажет. Ол үшін үш түрлі машиналарды пайдаланады: 1) арнайы сальникпен нығыздауларды майлайтын; 2) лабиринтті нығыздаулар; 3) мембранды компрессорлар. Бұл компрессор кірер кездегі көлемді шығыны аз, бірақ қысым көтеру дәрежесі жоғары.
Жұмыс мүшелері: айрықша кривошипті компрессорда тетіктер тобымен әртүрлі системаларды былай бөлеміз:
− машиналардың қозғалмайтын тұрақты бөлімдері (рама, станина, картер, фонарьлар, крейцкофты бағыттаушы).
− қозғалатын механизмдер тобы: Иінді білік, негізгі мойынтіректер, шатундар, крейцкофтар, махавик.
− цилиндрлі бөлігі: цилиндрлер, цилиндрлердің төлкесі, қақпақтар, штоктың нығыздаулары.
− поршендік тобы: поршень, поршеньдік сақиналар және штоктар.
− таралу тобы – қақпақтар;
− майлау жүйесі – май айдайтын сораптар, сүзгілер, май жүретін арналар, май салқындатқыштар, майайырушылар;
− салқындату жүйесі – аралық немесе ақырғы сығылғын газды салқындатқыштар, құбырлар;
− реттеу жүйесі – компрессордың беруін реттеу құралдары (қосымша өлі кеңістігі бар цилиндрлер, қосымша қақпақшалар, құбырлар);
− қондырғы машинаның топтары – автоматты аспаптары бар қалқан, газқұбырлары, газ сақтайтын ыдыс, ауа сүзгісі, сақтандырғыш қақпақтар, қоршаулар.
Мембрандық компрессор станциядан, мойынтірегі бар иінді біліктен, шатуннан, крейцкофтан, аралық салқындатқыштан, майлау жүйесінен және т.б. қосымша бөліктерден тұрады. Бірінші сатының цилиндрі тік, ал екінші сатының цилиндрі көлденең орналасқан. Айдау сызығы төмен бағытталып, цилиндр мен қақпағы салқындатқыш жүйесімен жабдықталған. Поршендік штоктың нығыздаулары алынып − салынады.
Кейбір жағдайда, таза газ қажет, сол кезде мембранды компрессорды пайдаланамыз. Мембрандық компрессорда жұмыс камерасы мембранмен бөлініп, клапандары қақпағында орналасқан. Көлемдік компрессорларды газдың кірер кездегі көлемдік шығыны 2 м3/мин, бірақ қысым көтеру дәрежесі ε-25 дейін болады. Роторлы компрессорлар құрылымы және жұмыс жасау принципі бойынша роторлы сораптарға ұқсас. Бұл компрессордың артықшылықтары: ортадан тепкіш компрессорға қарағанда ПӘК жоғары, поршендік компрессорға қарағанда салмағы аз, ыңғайлы, құрылымының қарапайымдылығы, газдың берілуі біртекті. Роторлы компрессорды пайдалану барысында оларды автоматты және дистанционды жүйеге ауыстыру өте оңай. Көп жағдайда роторлы компрессорды жылжымалы компрессорлық станцияларда пайдаланады. Роторлы компрессордың кейбір түрлері таза газды, ал кейбір кезде сұйық газды айдайды. Құрылымы бойынша роторлы компрессор келесі топтарға бөлінеді: 1) бір білікті; оған: пластиналар, сұйықтық сақиналы, жылжымалы роторлы және т.б.; 2) екі білікті; оған: коловратты және бұрандалы. Пластиналық компрессорларда цилиндрден және оның ішінде пластиналары бар ротор айналып тұрады, Пластиналардың саны (2-30 дейін болады), машина көлеміне, компрессордағы ротордың өзгеруіне, пластинаның материалына, майлау және салқындату тәсілдеріне байланысты. Пластинаның саны неғұрлым көп болған сайын, соғұрлым ротордың өзгеруі бірқалыпты және газдың шығыны аз болады, бірақ цилиндр тез тозады.