Фуссиләт (Аңлатылды) сүрәһе

(Фуссиләт сүрәһе 54 аяттан тора. «Фуссиләт» — аңла­тылды мәғәнәһендәге һүҙ. Мәккәлә ингән.)

Бисмилләһир-рахмәәнир-рахиим.

1. Ха. Мим. (2) (Ҡөръән) рәхимле һәм миһырбанлы Аллаһ ҡатынан индерелде. (3) Мәғлүмәтлеләр өсөн, аяттары асыҡ аңлайышлы ғәрәп телендә яҙылған Китап ул. (4) Был — ҡыуаныслы хәбәр еткереүсе һәм киҫәтеүсе Китаптыр. Ләкин күп кеше унан йөҙ сөйөрҙө. Шуға күрә, улар (ул өгөттәрҙе, һөйөнөслө хәбәрҙәрҙе) ишетмәй.

5. Улар әйтте:

— (Эй, Мөхәммәд) күңел күҙҙәребеҙҙе элпә ҡаплап тор­ғанға күрә, беҙ һинең өгөттәреңде ишетмәйбеҙ. Ҡолаҡтары­быҙ ҙа томаланған. Һинең менән беҙҙең арала ниндәйҙер бер (күренмәҫ) кәртә бар. Тик, һин үҙ (дин)еңсә йәшә, беҙ ҙә үҙ (дин)ебеҙсә йәшәйек.

6. Әйт һин:

— Мин һеҙҙең кеүек үк (ғәҙәти) кеше. Берҙән-бер Илаһ - Ул һеҙҙең дә Раббығыҙ, тип миңә уахи ителде. Бары тик Уға ғына йүнәлегеҙ. Унан ярлыҡау һорағыҙ, — тип. Аллаһҡа тиңдәш эҙләгәндәрҙең хәле бик тә хәтәр-яман. (7)Улар зәкәт бирмәй. Әхирәт көнөн инҡар итәләр. (8) Хаҡтыр, иман килтереп, изгелек ҡылғандар өсөн бөтмәҫ-төкәнмәҫ әжерҙәр бар.

9. Һин уларҙан һора:

— Ысындан да, Аллаһ Ерҙе ике көндә юҡтан бар иткә­нен инҡар итеп, унан да ҡөҙрәтлерәк башҡа бер хоҙай бар, тип уйлайһығыҙмы? — тип. — Аллаһ — ғәләмдәрҙең Раббыһылыр.

10. Ул (Ер йөҙөнә) ҡаҡшамаҫ тауҙар урынлаштырҙы. Бәрәкәттәр булдырҙы һәм теүәл дүрт көн эсендә һәр кемдең ихтыяжынса ризыҡтар тәҡдир итте. (11) Унан һуң томан төтөн хәлендәге Күккә теләген йүнәлтте (Күкте яһаны); һәм Ергә һәм күктәргә әмер итте:

—Теләһәгеҙ ҙә, теләмәһәгеҙ ҙә, Миңә бойһоноғоҙ! —тине. Тегеләр икеһе лә бер юлы:— Теләп бойһонабыҙ, — тинеләр.

12. Шулай итеп, уларҙы ике көндә ете ҡат күк рәүешендә яралтты һәм һәр Күккә үҙ вазифаһын йөкләне.

Һәм Беҙ яҡын ғәләмде ҡәндилләр (йондоҙҙар) менән биҙә­нек, (тәртиптәре) боҙолоуҙан да һаҡланыҡ. Бына был ғәмәлдәр еңелмәҫ ҡөҙрәтле Аллаһтың тәҡдире.

13. (Ошонан һуң да) улар (имандан) йөҙ сөйөрһәләр, әйт һин (кәферҙәргә):

— Мин һеҙҙе Ғәд һәм Сәмүд ҡәүеменең башына төшкән (йәшенле дауыл) әфәт(е) кеүек, һеҙҙең дә шул хәлдә ҡаласағығыҙҙы киҫәтеп ҡурҡытҡан инем, — тип.

14. Пәйғәмбәрҙәр уларҙың алдарына сығып та, артта­рына төшөп тә:

— Аллаһтан башҡаға ғибәҙәт ҡылмағыҙ, — тип өгөтлә­неләр. Ләкин улар:

— Раббығыҙ беҙҙең янға фәрештәләрен төшөрһөн (Үҙенең бар икәнен һәм ҡөҙрәтле икәнен беҙгә иҫбат итһен). Шулай булмағанда беҙ һеҙҙең менән күндерелгән нәмәләрҙе (аяттарҙы) инҡар итәбеҙ, — тинеләр.

15. Ғәд ҡәүеме иһә донъяла саҡта хаҡһыҙ рәүештә тәкәберләнде:

— Беҙҙән дә ҡөҙрәтле кем бар? — тип маһайҙылар. Улар үҙҙәрен бар иткән Аллаһтың уларҙан күпкә ҡөҙрәтле икә­нен күрмәйҙәрме? (Күрмәмешкә һалышалармы?) Улар аяттарыбыҙҙы инҡар итте.

16. Шулар өҫтөнә Беҙ уларға донъяла уҡ рисуайлыҡ-хурлыҡ ғазабын татытыу өсөн, әфәт көндәрендә зәмһәрирҙәй әсе һыуыҡ елдәр иҫтерҙек. Әхирәт ғазабы тағын да хәтәрерәк буласаҡ. Кәферҙәргә шунда ярҙам итеүсе табылмаҫ.

17. Сәмүд халҡына иһә Без тура юл күрһәттек. Әммә (күңел күҙҙәре) һуҡыр булыу сәбәпле, улар аҙғынлыҡ юлын һайланы. Шулай итеп, ҡылған әшәкелектәренә күрә, уларға рисуайлыҡ ғазабының йәшене килтереп һуҡты. (18) Иманлыларҙы ҡотҡарҙыҡ. Улар (гөнаһ эшләүҙән һаҡлана) ҡурҡа ине. (19) Аллаһҡа ҡаршылар (мөшриктәр, кәферҙәр, дәһриҙәр) утҡа (йәһәннәмгә) ташланаһы Көндө бер урынға килтерелер. (20) Ниһайәт, шунда барғас, ҡолаҡтары, күҙҙәре һәм тиреләре, улар­ҙың (донъяла ҡылған) яманлыҡтарына шаһит буласаҡ.

21.Улар үҙҙәренең тәненә әйтер:

— Ни өсөн һин миңә ҡаршы шаһитлыҡ ҡылаһың? — тип әйтерҙәр. Тән әйтер:— Һәр нәмәне һөйләштерә торған Аллаһ беҙҙең дә теле­беҙҙе асты. Иң әүәл һеҙҙе яралтты. Яңынан Уға ҡайтары­ласаҡһығыҙ.

22. — Һеҙ ҡолаҡтарығыҙҙы ла, күҙҙәрегеҙҙе лә, тәнегеҙҙе лә һеҙгә зыянға шаһитлыҡ итмәһендәр тип, һаҡланманы­ғыҙ бит, ҡылған гөнаһтарығыҙҙы Аллаһ күрмәҫ-белмәҫ, тип уйланығыҙ.

23. — Раббығыҙ хаҡында йөрөткән (кәфер) уйығыҙ һеҙҙе ха­рап итте һәм һеҙ бәхетһеҙлеккә дусар булдығыҙ.

24. Әгәр ҙә улар (утта яныу ғазаптарына) сыҙай алһа, (сы­ҙай алмаһа ла) (мәңге) утта ҡалыр. Ғазапты еңеләйтеүҙе теләп ялбарһалар ҙа, уларға еңеллек булмаҫ.

25. Беҙ уларға (иманһыҙҙарға) бер тотһа ебәрмәй торған дуҫтар тәғәйенләнек. Был дуҫтары уларҙың донъяла элек һәм хәҙер ҡылған (яманлыҡтарын) яҡшылыҡ тип күрһәтә (ләззәтле боҙоҡлоҡҡа өндәй) һәм ахырҙа ла Сәғәдәткә ирешәсәкһегеҙ, тип алдай. Үҙҙәренән әүәл йәшәп киткән ендәр һәм кешеләр башына төшкән ғазаптарға былар ҙа лайыҡ. Шик юҡтыр, улар юғалтыуҙарға дусар.

26. Аллаһты инҡар итеүселәр:

— Ҡөръәнде тыңламағыҙ. Уҡый башлаһалар, ғауға ҡупта­рығыҙ, шаулашығыҙ. Шулай иткәндә, Ҡөръән тауышын баҫ­тырырһығыҙ, (еңәрһегеҙ), — тип әйтәләр. (27) Инҡар итеүселәргә Беҙ дәһшәтле ғазап тәмен татытасаҡбыҙ һәм уларҙы ҡылмышта­рына күрә иң ҡаты язаға тартасаҡбыҙ. (28) Аллаһҡа ҡар­шы булғандарҙың язаһы — уттыр. Аяттарыбыҙҙы инҡар иткәндәре өсөн, улар (тамуҡта) мәңге ҡаласаҡ.

29. Кәферҙәр йәһәннәмдә:

— Раббыбыҙ, беҙҙе аҙҙырған ендәрҙе һәм юлдан яҙҙыр­ған кешеләрҙе беҙгә күрһәт, зинһар. Улар ҙа рисуай булһын, язаға тартылһын. Беҙ уларҙы аяҡ аҫтыбыҙға һалып тапар­быҙ, — тип әйтерҙәр.

30. —Хаҡтыр, Раббыбыҙ — Аллаһ, тип тура юлға баҫҡандар янына фәрештәләр иңер.

— (Ахырзамандан) ҡурҡмағыҙ, (туғандарығыҙ өсөн) хафа­ланмағыҙ, ҡыуанығыҙ: һеҙ алдан уҡ вәғәҙә ителгән йәннәткә керәсәкһегеҙ, — тип һөйөнсө алырҙар.

31. 32. — Беҙ (фәрештәләр) донъяла ла, Әхирәттә лә һеҙҙең дуҫтарығыҙ булырбыҙ. Йомарт ярлыҡаусы, рәхмәте киң Аллаһ әҙерләгән ризыҡтарҙан йәнегеҙ нимә теләй, шуның менән хушланырһығыҙ, теләгәнегеҙҙе табырһығыҙ.

33. Аллаһҡа йүнәлергә өндәгән һәм дә үҙе лә изгелекле ғәмәлдәр ҡылған һәм:

— Мин мосолман! — тигән кешенең һөйләшеүенән дә тәмле һүҙле башҡа берәү бармы икән?

34. Изгелек менән яманлыҡ бер булмаҫ. Һин яманлыҡты изгелегең менән баҫ (яманлыҡҡа яуап итеп, изгелек ҡыл. Ул таш менән бәрһә, һин аш менән бәр). Шулай ғәмәл ҡылғанда, икегеҙҙең арағыҙҙағы дошманлыҡ бөтөр, һеҙ дуҫлашырһығыҙ. (35) Был ғәмәлдәргә (һиңә яманлыҡ ҡылғанға изгелек ҡылыуҙы) бары тик сабыр иткәндәр (ҡыйынлыҡтарға түҙгәндәр) һәм насибы бул­ғандар ғына ирешә ала. (36) Әгәр шайтандан килгән әшәке фекер һине биләп алһа, Аллаһҡа һыйын. Аллаһ барыһын да ишетеп, күреп тороусолор.

37. Төн һәм көндөҙ, Ҡояш менән Ай Уның мөғжизәләре­нән. Әгәр ҙә Аллаһҡа ғибәҙәт ҡылырға ынтылһағыҙ, Ҡо­яшҡа ла, Айға ла табынмағыҙ. Уларҙы юҡтан бар итеүсе Аллаһҡа ғына сәждә итегеҙ. (38)Әгәр кешеләр артыҡ ғо­рур (тәкәббер) булһа (Аллаһҡа ғибәҙәт ҡылмаһалар), уның ҡарауы (эргәһендәгеләр) Раббы янындағы фәрештәләр арымай-талмай, кис-көндөҙ Уға тәсбих әйтәләр.

39. Һин йәнһеҙ, ҡоп-ҡоро тупраҡты күрәһең. Был да Уның дәлилдәренәндер. Беҙ шул ҡоро тупраҡ өҫтөнә ямғыр яуҙыр­ғас, тупраҡҡа йән керә, бүртә. Уға йән биреүсе, әлбиттә, мәйеттәрҙе лә терелтә ала. Уның ҡөҙрәте һәр нәмәгә етә.

40. Аяттарыбыҙҙағы Хәҡиҡәтте боҙоп, тура юлдан сыҡҡандар йәшеренеп ҡала алмаҫ. Шулай булғас, Ҡиәмәт көндө утҡа ташланған яҡшымы, әллә Ҡиәмәт көндө именлек эсендә (йәннәттә) булғанмы? Теләгәнегеҙсә ғәмәл ҡылы­ғыҙ. Ул һеҙҙең нимә ҡылғанығыҙҙы күреп тора.

41. Үҙҙәренә Китап килеп, уны инҡар итеүселәр (һис шикһеҙ, тейешле язаһын алыр). Ҡөръән — тиңе булмаған Ки­тап. (42) Уның артына ла, алдына ла нәжеслек йәбешмәҫ. Ул хикмәт эйәһе һәм ныҡ маҡталған Аллаһтан индерелде.

43. (Эй, Мөхәммәд) һинән алда килгән пәйғәмбәрҙәргә һөйләнгәндән башҡа һүҙҙәр һиңә һөйләнмәҫ. Әлбиттә, һинең Раббың ярлыҡаусы һәм әсе ғазап биреүсе лә.

44. Әгәр ҙә Беҙ был Ҡөръәнде (ғәрәпсәнән) башҡа телдә китап иткән булһа инек, улар әйтер ине:

— Ни өсөн ул аяттар (ғәрәпсә) тәфсилләп аңлатылмай? Үҙе ғәрәп булған килеш, Ҡөръәне ғәрәпсә түгелме ни? (Ғәрәптәргә башҡа телдәге китап аңлашылмаҫ), —тип әйтерҙәр ине. Әйт һин:

- Ул кешеләргә тура юл күрһәтеүсе бер рәһбәр һәм шифа. Иман килтермәгәндәрҙең ҡолаҡтарында һаңғыраулыҡ бар һәм Ҡөръән уларға дөм-ҡараңғы (донъя кеүек булыр). Әйтер­һең дә, уларҙы (тауыш ишетелмәҫ) йыраҡлыҡтан саҡыралар.

45. Хаҡтыр, Мусаға Китап (Тәүрәт) бирҙек. Ләкин ул да ҡаршылыҡҡа осраны (уның бер өлөшөнә ышандылар, ҡайһы өлөштәрен инҡар иттеләр йәки бер төрлө кешеләр Тәүрәт­кә инандылар, икенсе берәүҙәре уға ышанманылар). (Әгәр ҙә) Аллаһтың (язаларҙы Ҡиәмәт көнөнә саҡлы кисектерәм, тигән) һүҙе булмаһа ине, уларҙың (ул ике төркөмдөң) арала­рындағы ғауғалы бәхәс бик тиҙ бөтөрөлгән булыр ине (Аллаһ уларҙы һәләк иткән булыр ине). Ҡөръәнгә (Аллаһтан индерелгәненә) улар бик ныҡ шикләнеп ҡарай.

46. Кеше изгелек ҡыла икән, үҙ файҙаһына булыр. Кеше яманлыҡ ҡыла икән, үҙенә зарар булыр. Раббың бәндәләренә ғәҙелһеҙ түгел (гөнаһ ҡылмағанды язаламаҫ). (47) Ҡиәмәт көнөнөң ҡасан буласағы тураһындағы мәғлүмәт бары тик Аллаһ ҡарамағындалыр. Уның ғилеменән тыш бер генә емеш тә (ҡабығын ярып) үҫеп сыҡмаҫ, һис бер ҡатын ауырлы булмаҫ һәм бала тапмаҫ (һис бер әсә хайуан быуаҙ булмаҫ һәм быҙауламаҫ). Аллаһ уларҙан (кәферҙәрҙән):

— Миңә тиңдәш (ҡөҙрәт эйәләре) ҡайҙа? — тип һораған Көндө улар:

— Ант итеп әйтәбеҙ, арабыҙҙан (Һиңә тиң зат бар тип) шаһитлыҡ итеүсе булмаҫ, — тип әйтерҙәр.

48. Әүәлендә (фани донъяла) улар ялбарып табынған нәмәләрҙе (Ҡиәмәттә) юҡҡа сығыр. (Шунда ғына) улар ҡа­сып ҡотолор урын булмағанын аңлар. (49)Кеше хәйер һорау­ҙан (байлыҡ, мал, сәләмәтлек, оҙон ғүмер теләнеүҙән) туҡтамаҫ. Өҫтөнә берәй бәлә килһә, шунда уҡ өмөтһөҙлөккә төшә, меҫкен хәлдә ҡала. (50) Хаҡтыр, башына төшкән зыяндан һуң, Беҙ уға ниғмәт әйләһәк:

— Был минең үҙ хеҙмәтем арҡаһында килде, Ҡиәмәт буласағына ышанмайым. (Ҡиәмәт көнөндәге хисап ысын була ҡалһа) Раббыға ҡайтарыла ҡалһам, Уның хозурында минең өсөн тағын да мулыраҡ ниғмәттәр буласаҡ, — тип һурән һалыр. Беҙ инҡарсыларға (күпме гөнаһ) ҡылмыштары тураһында хәбәр бирәсәкбеҙ һәм уларға ауыр ғазап әсеһен татытырбыҙ.

51. Кешеләргә ниғмәт биргәнебеҙҙән һуң, тәкәбберлек менән йөҙ сөйөрәләр. Ләкин уларҙың башына берәй бәлә килһә, (Аллаһҡа) ялбара башлайҙар. (52)Әйт һин:

— Ул (Ҡөръән) Аллаһ тарафынан ингән булып та, һеҙ уны инҡар итәһегеҙ икән — (хаҡтан) айырылған, йыраҡлашҡан кешенән дә аҙашҡаныраҡ башҡа берәү булырмы икән? — тип.

53. Йыраҡта йәшәүсе халыҡтарға һәм үҙ ҡәүемдәре араһында ла аяттарыбыҙҙы күрһәтәбеҙ, уның (Ҡөръәндең) ысын икәнен (Аллаһтан индерелгәнен) яҡшы белһендәр өсөн. Раббыңдың һәр нәмәгә шаһит булғанлығы етмәҫме?

54. Иғтибар итегеҙ: улар Раббы менән (Ҡиәмәт көнөндә) ҡауышыуға шикләнәләр. Белеп тороғоҙ, Аллаһ бөтөн нәмәне үҙ ихтыяры менән урап аласаҡ.

Шура (Кәңәш) сүрәһе

(Шура сүрәһе 53 аяттан тора. Мәккәлә ингән. 23—26-сы аяттары ғына Мәҙинәлә ингән. «Шура» — кәңәш йәки бер ойош­маға тупланған берлек мғәнәһендә.)

Бисмилләһир-рахмәәнир-рахиим.

1. Ха. Мим. (2) Ғайн. Син. Ҡаф.

3. Һиңә һәм һинән әүәлгеләргә лә Аллаһ шулай уахи бойорҙо. Аллаһ — еңелмәҫ ҡөҙрәт һәм хикмәт эйәһе. (4) Күктәрҙә һәм Ерҙә нимә булһа — барыһы ла Уға буйһонған. Ул (даны, ғәмәлдәре, әхләге менән) бөйөк һәм (мөғжизәләре менән) олуғтыр. (5) (Уның олуғлығынан) иң юғары ҡаттағы күктәр шартлауы ихтимал. Фәрештәләр ҙә Раббыларын маҡтап тәсбих әйтер һәм ерҙәгеләр өсөн ярлыҡау һорарҙар. Шуны яҡшы белеп тороғоҙ, Аллаһ — ярлыҡаусы һәм рәхмәте киң миһырбан эйәһе.

6. Аллаһтан башҡа (ялған Илаһтар)ға табынғандарҙы Аллаһ өҙлөкһөҙ күҙәтеп тора. Һин (Мөхәммәд) уларға ҡара­уылсы түгел.

7. Шәһәрҙәрҙең әсәһе Мәккәлә һәм уның яҡын-тирәһендә йәшәүселәрҙе киҫәтеү, уларҙың барыһын да һис шикһеҙ бергә тупланасаҡ (Ҡиәмәт) Көн менән ҡурҡытыу өсөн, һиңә ғәрәпсә Ҡөръән индерҙек. Кешеләрҙең бер өлөшө—йәннәттә, башҡалары дөрләп янған утлы йәһәннәмдә буласаҡ.

8. Аллаһ үҙе теләһә, уларҙың барыһын да бер өммәт (бер диндә) иткән булыр ине. Ләкин Аллаһ теләгән кешеһен генә рәхмәте менән ҡауыштырыр. Залимдарҙың һис бер дуҫы һәм ярҙамсыһы булмаҫ. (9)Әллә һуң улар Аллаһтан башҡа (боттар)ҙы яҡлаусы итеп алдылармы? Ләкин яҡлаусы дуҫ берәү генә — Аллаһ. Ул үлеләрҙе терелтер, Ул барыһына ла ҡөҙрәтле.

10. Һеҙҙең бәхәсләшеүегеҙҙең нәтижәһе Аллаһ хөкөмөндә. Бына шул Аллаһ минең Раббымдыр. Мин Уға йүнәлдем, Уға һыйындым. (11) Ул — күктәрҙе, Ерҙе юҡтан бар итеүсе. Ул һеҙҙе лә, хайуандарҙы ла пар-пар итеп яралтты. Шулай итеп, ул һеҙҙең үрсеүегеҙгә юл асты. Уның тиңдәше (Уға оҡшаш) юҡ. Ул бөтөн нәмәне ишетеп, белеп тора.

12. Күктәрҙең һәм Ерҙең (хазина һәм сер) асҡыстары Уның ҡарамағында. Теләгәненә ризыҡты мул бирер, телә­мәгәненең ризығын киҫер. Ул һәр нәмәне белеп тора.

13. — Динде (саф килеш) һаҡлағыҙ, диндә айырылышмағыҙ, — тип Нухҡа васыят иттек. Һиңә уахи иткәнебеҙҙе Ибраһимға ла уахи иттек. Мусаға ла, Ғайсаға ла васыят иткәнебеҙҙе Аллаһ һеҙгә лә дин итте. Аллаһҡа уртаҡ уйлап сығарғандарға һин өндәгән (дин) бик ауырға тура килде. Аллаһ үҙе теләгән кешене пәйғәмбәр итер һәм үҙенә йүнәлгән­дәрҙе тура юлға баҫтырыр.

14. Уларға белем (мәғлүмәт) килгәс, фекер ҡаршылыҡтары һәм хөсөтлөк (үҙ-ара яманлыҡ) арҡаһында, айырым фирҡәләргә бүленеп бөттөләр. Әгәр ҙә мәғлүм бер ваҡытҡаса (уларҙың язаһын кисектереп торам, тип Аллаһ) әйтмәһә ине, (һәләк итеп) уларҙы хөкөм иткән булыр ине. Уларҙан һуң Китапҡа (Тәүрәт­кә, Инжилгә) вәриҫ булғандар (йәһүдтәр, христиандар) уның хаҡында (Мөхәммәдтең пәйғәмбәрлеге, Ҡөръәндең Аллаһтан иңеүенә) бик ныҡ шикләнәләр.

15. Шуға күрә, һин берләшергә өндә һәм һиңә бойоролғанса (Исламға) тоғро бул. Уларҙың нәфселәренә эйәрмә һәм әйт:

— Мин Аллаһ индергән Китапҡа инандым һәм арағыҙҙа ғәҙеллек менән эш йөрөтөргә вазифаландым. Аллаһ — беҙҙең Раббыбыҙ, һеҙҙең дә Раббығыҙ. Беҙҙең ғәмәлдәребеҙ — беҙгә, һеҙҙең ғәмәлдәрегеҙ — һеҙгә. Үҙ-ара бәхәсләшергә сәбәп юҡ. Аллаһ бөтөнөбөҙҙө лә бер урынға туплар, ҡайтарылыш та Уның хозурына буласаҡ, — тип.

16. Аллаһ(тың дине) тураһында, өгөттәрҙе (индерелгән аяттарҙы, Аллаһтың берлеген, Әхирәттең буласағы тураһындағы киҫә­теүҙе) ҡабул иткәндән һуң да (диндең хаҡмы, юҡмы икәнлеге тураһында) бәхәсләшеүҙәр Аллаһ ҡаршыһында буш нәмә бу­лып ҡалыр. Улар өсөн яза, тағын да хәтәрерәк ғазап­тар әҙерләнгән.

17. Китапты һәм (хаҡлыҡ) бизмәнен Аллаһ индерҙе. Бел­мәҫһең, бәлки, Ҡиәмәт сәғәте яҡында ғыналыр! (18) Уға инанмағандар, (Ҡиәмәттең) тиҙ килеүен теләй. Инанғандар иһә уның (Ҡиәмәт көнөндә яуап биреүҙән) ҡурҡалар һәм уның ысындан да килаһен беләләр. Яҡшы белеп тороғоҙ, Ҡиәмәт көнөн инҡар итеп бәхәсләшкәндәр сыға алмаҫлыҡ булып аҙа­шыр.

19. Аллаһ бәндәләренә миһырбанлылыр. Теләгәнен ри­зыҡландыра. Ул — ҡөҙрәт эйәһе, һәр ваҡыт еңеүсе.

20. Әхирәт(тә уңыш йыйырға өмөтләнгәндәрҙең) ниғмәт­тәрен теләгән (Аллаһҡа ихлас ғибәҙәт ҡылған) кешенең өлөшөн арттырырбыҙ. Донъя малы теләгәнгә лә муллыҡ бирер­беҙ. Ләкин уға Әхирәттә өлөш булмаҫ.

21. Әллә һуң уларҙың Аллаһ рөхсәтенән башҡа бер дин алып килгән Илаһтары бармы икән? Әгәр ҙә кисектереү һүҙе булмаһа ине, уларҙың яҙмышы шунда уҡ хәл ителгән булыр ине. Һис шикһеҙ, залимдарға йән өтөүсе ғазап биреләсәк.

22. Ҡылған яманлыҡтары үҙ баштарына төшкәс, залимдарҙың ҡурҡыуҙан нисек ҡалтыранғандарын күрерһең. Иман килтереп, изгелек ҡылғандар йәннәт баҡсаһында булыр. Раббы янында улар теләгән бөтөн нәмә буласаҡ. Бөйөк бәхет бына шул булыр.

23. Аллаһҡа иман килтереп, изгелек ҡылған бәндәләренә вәғәҙә иткән ниғмәте ошо булыр.

Әйт һин (эй, Мөхәммәд):

— Мин был эштәрем өсөн һеҙҙән ҡәрҙәшлек мөхәббәтенән башҡа һис бер түләү талап итмәйем. Изгелек ҡылған кеше артығы менән сауаплы булыр, — тип. Шик юҡтыр, Аллаһ — ярлыҡаусы, шөкөр иткәндәргә сауап биреүселер.

24. Әллә һуң улар:

— (Мөхәммәд) Аллаһ тураһында ялған һөйләй, — тинеләрме? Аллаһ ихтыяр итһә, һинең күңелеңде лә йоҙаҡлап ҡуя ала. Һәм Аллаһ яманлыҡты юҡ итер. Хәҡиҡәтте уртаға һа­лыр. Шик юҡтыр, кеше күңелендә нимә бар, Аллаһ шуны белеп тора.

25. Бәндәләренең тәүбәһен ҡабул итеүсе, (тура юлға баҫҡандарҙың элекке) хаталарын ярлыҡаусы һәм ҡылмыштарын белеп тороусы — Аллаһ.

26. Иман килтереп, изгелек ҡылғандарҙың тәүбәһен ҡабул итер, мул ниғмәт бирер. Кәферҙәрҙе хәтәр ғазапҡа тар­тыр.

27. Әгәр ҙә Аллаһ һәр кемгә муллыҡ бирһә, Ер йөҙөндә боҙоҡлоҡ артыр ине. Шуға күрә, Ул ризыҡты теләгәне ҡәҙәр генә индерә. Аллаһ бәндәләренең ҡылмыштарынан хәбәрҙар, уларҙы күреп тора.

28. Өмөттәре өҙөлгән саҡтарҙа (аслыҡ йылдарҙа) Аллаһ ямғыр яуҙыра, рәхмәтен һәр тарафҡа тарата. Ул — маҡтауға лайыҡ ысын яҡлаусы.

29. Күктәрҙе, Ерҙе яралтыуы ла, Күктәге, Ерҙәге бөтөн йән эйәһен барлыҡҡа килтереүе лә Уның (барлығына, ҡөҙ­рәтенә) дәлил булып тора. Аллаһ үҙе теләгән ваҡытта (Ҡиәмәттә) быларҙың барыһын да бер урынға тупларға ла ҡөҙ­рәтле.

30. Башығыҙға төшкән һәр бәлә үҙегеҙ ҡаҙанған урынына. Шуға ла ҡарамаҫтан, (тәүбәгә килгәндәрҙең) күбеһен (Аллаһ) ярлыҡаясаҡ.

31. Һеҙ Аллаһты меҫкен хәлдә ҡалдыра алмаҫһығыҙ. Аллаһтан башҡа бер яҡлаусығыҙ ҙа бер ярҙамсығыҙ ҙа юҡ.

32. Тау кеүек кәмәләрҙең диңгеҙҙәрҙә йөҙөп йөрөүе лә Аллаһтың (барлығына, ҡөҙрәтенә) дәлиле.

33. Ихтыяр итһә, Аллаһ елде иҫеүенән туҡтатып то­рор ҙа, диңгеҙ өҫтөндәге кәмәләр хәрәкәттән туҡтап ҡа­лыр ине. Әлбиттә, бында ныҡ түҙем-сабыр кешеләргә һәм сикһеҙ шөкөр итеүселәргә ғибрәттәр бар.

34. Ҡылған гөнаһтары өсөн уларҙы (диңгеҙгә батырып) һәләк итер. Ләкин байтаҡтарын(ың тәүбәһен ҡабул ҡылып) ғәфү итер.

35. Шулай булғас, аяттарыбыҙ хаҡында ғауға ҡуптарған­дар ҡасып ҡотолор урын таба алмаҫтарын белеп торһон­дар.

36. Һеҙгә бирелгән (байлыҡ, ләззәт, дәрәжә) бары тик ошо донъя өсөн (ваҡытлыса ғына). Аллаһ хозурындағылар иһә тағын да яҡшы, тағын да дауамлы. Был бүләктәр иман килтергәндәр һәм Раббыға һыйынғандар өсөн генә.

37. Улар (мосолмандар) иң ҙур гөнаһтарҙан берһе булған — оят­һыҙлыҡтан йыраҡ йөрөй. Асыуҙары сыҡҡан сағында ла, ҡыҙмаҫтар, кешене ғәфү итерҙәр.

38. Йәнә улар Раббының саҡырыуына эйәреп намаҙ уҡый­ҙар. Уларҙың эштәре үҙ-ара кәңәш-табыш менән бара. Үҙҙәренә индерелгән ризыҡтан улар (Аллаһ юлындағыларға һәм мохтаж­дарға) хәйер бирә. (39) Уларҙың берәйһенә хаҡһыҙлыҡ ҡылынһа, бергәләп ярҙамлашалар.

40. Яманлыҡ өсөн яза шул ҡылынған яманлыҡ ҡәҙәр булырға тейеш. Кем ғәфү итһә, тыныслыҡ һаҡлаһа, (боҙолошҡандарҙы татыуландырһа) уға бүләк Аллаһ тарафынан булыр. Дөрөҫө шул, Аллаһ залимдарҙы яратмай. (41) Рәнйетелгән кеше һуңынан хаҡын ҡайтарһа, уға булмаҫ.

42. Яманлыҡ ҡылғандарға һәм Ер йөҙөндә хаҡһыҙға кеше рәнйеткәндәргә яза бар. Уларға — әсе ғазап. (43) Кем дә кем (үс алмайынса) сабыр итһә һәм (рәнйетеүсене) кисерһә, һис шикһеҙ, был кеше мәртәбәле, ныҡ рухлы икәнен иҫбатлар.

44. Аллаһ кемде лә булһа аҙаштырһа, ул кешенең һис бер ихлас дуҫы булмаҫ. Язаны күргәндән һуң залимдарҙың:

— (Донъяға) кире ҡайтыр юл бармы? — тип үкенгәндәрен күрерһең.

45. Һин (Мөхәммәд) күреп торорһоң. Утҡа ташлана тор­ған урынды күргәс, улар сараһыҙлыҡтан баштарын түбән эйеп, күҙ ҡырыйҙары менән генә утҡа ҡарарҙар. Иманлылар:

— Бына, асылда ғазапҡа дусар ителгән кешеләр ошолар булыр. Ҡиәмәт көндө үҙҙәрен дә, ғаиләләрен дә бәләгә батырған кешеләр шул булыр, — тип әйтәсәктәр.

Аң булығыҙ! Залимдар өҙлөкһөҙ ғазап эсендә буласаҡ.

46. Аллаһтан башҡа уларға ярҙам итерҙәй һис кем бул­маҫ. Аллаһ юлдан яҙҙырған кеше (ҡылынасаҡ гөнаһтарынан кире әйләнеп) сығырҙай (йәннәткә керерҙәй) юл таба алмаҫ.

47. Аллаһ тарафынан кисектерелмәй-күсерелмәй торған (Ҡиәмәт) Көн килеп еткәнсе, тиҙерәк Аллаһ юлына баҫы­ғыҙ. Шунда һеҙҙең ҡасып ҡотолор урынығыҙ булмаҫ, гөнаһтарығыҙҙан да баш тарта алмаҫһығыҙ.

48. (Эй, Мөхәммәд) әгәр улар йөҙ сөйөрһә, (һин хафаланма) беләһең бит, һине уларға ҡарауылсы итеп ҡуйманыҡ (Аллаһты инҡар итеп, гөнаһ ҡылһалар, улар өсөн һин яуап бирмәйһең) Һинең елкәңә төшкән вазифаң фәҡәт (аяттарыбыҙҙы) уларға ишеттереү генә. Тарафыбыҙҙан рәхмәтебеҙ емештәрен татыттырғас, ул кеше һөйөнә. Әммә үҙе ҡылған йүнһеҙлектәренә күрә, башына бәлә килһә, шөкөр итеүҙе онота.

49. Күктәр һәм Ер — Аллаһтың милке. Үҙ теләгәнен бар итер. Теләһә — ҡыҙ балалар бирә, теләһә — ир уландар бүләк итә. (50) Йәки, теләгән кешеһенә Аллаһ ҡыҙ балалар ҙа, ир балалар ҙа бирер. Теләмәгәнен ҡыҫыр итер. Ул бөтөнөһөн белеп тора, һәр нәмәгә Уның ҡөҙрәте етә.

51. Аллаһ кеше менән бары тик уахи ярҙамында йәки пәрҙә аша һөйләшер. Йәки, илсе күндереп, уның аша ихтыя­рын белдерер. Шунан башҡа Аллаһ кеше менән һөйләшмәҫ. Ул — бөйөктөр, хакимдыр.

52. Бына, шулай итеп, һиңә лә әмеребеҙ менән Ҡөръәнде уахи иттек. Һин китаптың нимә икәнен дә, имандың нимә икәнен дә белмәй инең. Әммә Беҙ (теләгән) бәндәләребеҙҙе ошо Китап ярҙамында тура юлға өндәр өсөн нур иттек. Шөбһәһеҙҙер, һин тура юлды күрһәтеүсе.

53. Ул — Күктәрҙең һәм Ерҙең хужаһы Аллаһтың юлы­лыр. Аң булығыҙ! Бөтөн эштәр ахырҙа Аллаһ хозурына ба­рып тоташасаҡ.