Балалардың экологиялық мінез-құлқын, экологиялық мәдениетін қалыптастыру
мектептегі сыныптан тыс жұмыстар ұйымдастыру арқылы экологиялық мәдениеттерін қалыптастыру барысында жас ұрпақтың санасына, бойына сіңіріп жеткізу тәрбиенің басты мақсаттарының бірі. Бүгінгі күннің көкейкесті мәселесіне айналып отырған экологиялық шиленісті шешудің бірден-бір сара жолы қоғам, қоршаған орта, жеке тұлғаны экологиялық сауаттылыққа, мәдениеттілікке жеткізудің мәні зор. Әрине бұл істе мектептегі жүргізілетін іс-шаралар оқушылардың дүниетанымын, іскерлігі және дағдысына көп әсер берері анық. Болашақ бүгіннен басталады десек, жас ұрпақтың бойына туған жер, туған қаласы, туған өлкесінің қара тасын құрметтейтін, оны қорғай білетін, табиғатпен қарым-қатынасының тимді жолдарын табатын азаматтар тәрбиелеу қоғам алдындағы үлкен парыз. Өсіп келе жатқан ұрпақ табиғаттың әр бөлшегі, әр нәрсесі өте қымбат екендігін адамзат баласы оның басты қорғаушысы, қолдаушысы екендігін бойына сіңіру қажет. Экологиялық мәдениет, жалпыадамзад мәдениетіндегі құрамдас бөлігі болып келеді, адам арасындағы құнды қарым – қатынас көлемі және әлеуметті табиғат ортасындағы процесстің пайда болуы және материалдық және рухнаи құндылықты және мінезін анықтайды, бағалы бағыт жүйесі пайда болады және қоғамның жауаптылық сатысы және тұрақты биосферадағы жеке адамды сақтау, эколгиялық іс - әрекетті дәлелдеу және адамзат қызметінің шешімінде және барлық түрлерде игеріледі, табиғатты қорғау және танумен байланысты. Барлық танымдық қызмет кезеңдерінде экологиялық мәдениетті құрастыру келе – келе болады, басқа бөлек жалпыбілімберу пәндерінде оқытылады. Үзілізсіз экологиялық білім жүйесіндегі, мектептегі барлық қыту – тәрбие поцессі мазмұнындағы, оқыту пәндері және интнгралды курс экологиялық мәдениетке және оқытушыға бағыт болып, беріп тұрған пәнінің мағынасын түсінуге көмектесу.
Экологиялық мәдениет барлық оқушылардың ойларында құрастырылуы керек, оны құрастыруға мектепке үлкен жауаптылық жатады. Экологиялық мәдениет негіз саласына жаратылыстану білімі жатады, бұл оқушылардың білім жүйесіне, қазіргі заманғы адекваттық ғылыми әлем суретін құрастыру; экологиялық ойлау, әлемдітану, бағалы жобалар, экология заңын түсүнуге көмек көрсету мүмкүндігі, тәжірбиелі қызметтер, табиғаттыпайдалану.
34 Мектеп жасына дейінгі балалардың ойыныМектеп жасына дейінгі балалардың негізгі әрекеті - ойын. Ойынның ерекшеліктері және тәрбиелік мәні. Ойынның тарихи-әлеуметгік сипаты. Қазақстанда ойын теориясының қалыптасуы. (Н.Құлжанова, А.Байтұрсынов, М.Турыскелдина, Т.Иманбеков, Г.Дұкенбаева, Б.Арзанбаева)
ТМД елдеріндегімектеп жасына дейінгі балалар ойыны туралы зерттеулер (Е.И.Тихеева, Е.А.Покровский, А.П.Усова, Д.В.Менджеринцская, Н.Я.Михайленко, А.К.Бондаренко және т.б).
Ойынның жіктелуі және оныңтарихи жүйеленуі. Ойын түрлері: шығармашылық және ережелі ойындар. Шығармашылық ойындары: сюжетті-рольдік ойындар, театр ойыны, кұрылыс ойыны, рсжиссерлік ойындар. Ережелі ойындар: қимыл-қозғалыс ойыны, ермек, дидактикалық, ұлттық, компыотерлік ойындар.
Сюжетті-рольдік ойын мектеп жасына дейінгі балалардың негізгі әрекеті. Сюжетті-рольдік ойын туралы педагогикалық зерттеулер. Ойын мазмұнынынын ерекшелігі, құрылысы, тәрбиешінің басшылығы (Р.Н.Жуковская, А.А.Абрамян, Л.В.Артемова). Сюжетті- рольді ойынды ұйымдастыру әдістемссі.
Мектеп жасына дейінгі балалардың театр ойынында шығармашылық қабілетінің дамуы. Театрланған ойынның ерекшелігі және оған басшылық. Әртүрлі топтарда ұйымдастыру әдістемесі. Режиссерлік ойындар. Мектеп жасына дейінгі балаларды оқыту, тәрбелеудегі дидактикалық ойынның маңызы. Дидактикалық ойын баланың таным қабілетін, сенсорлық дамуы, белсенділігін дамыту кұралы. Әртүрлі топтардағы дидактикалық ойынга басшылық және әдістемесі. Ойын арқылы оқыту технологиясы (И.М.Канонова, Т.Г.Қазақова, Е.Е. Кравцова). Қимыл-қозғалыс ойындары. Улттық кимылды ойындар және олардың жіктелуі ( А.К.Бондаренко, М.Т.Тұрыскелдина, Н.Ж.Барымбеков).
Мектеп жасына дейінгі балалардың құрылыс ойындары өз еркімен, тақырып бойынша және жағдайларға байланысты өзіндік ерекщеліктері (З.В.Лиштван). Құрылыс ойынынына басшылық және әдістемесі. Ермек ойындары, оның ерекшеліктері. Әртүрлі топтарда ұйымдастыру әдістемесі. Интеллектуальдық дамытушылық ойындар. Компьютерлік ойындар және қолдану әдістемесі. Ойыншықтар және балалар өміріндегі маңызы. Ойыншық түрлері және оның жіктелуі. әp түрлі жастағы балалардың ойыншықтары және оның педагогикалық үрдістегі орны.