Амперметрдің құрылысы

Магнит өрісінің тогы бар контурға бағдарлаушы әсерін магнит – электрлік жүйелердің электр өлшеуін приборларға – амперметр мен вольметрлерде қолданылады.

Магнит электрлік жүйенің өлшеуіш приборы былай құрылған. Тілше (4) бекітілген тік төртбұрыш пішінді жеңіл алюминий рамаға катушка оралған. Рама екі жарты өске 00^' бекітілген. Тепе-теңдік жағдайда оны екі жіңішке спираль серіппе – теңдік күйге қайтаратын серіппе тарапынан болатын серпінділік күші тілдің тепе–теңдік күйден ауытқу бұрышына пропорционал. Катушканы тұрақты магнит полюстерінің арасына орналастырды, ал мұның ұштары осы жағдайда лайықтап жасалған.

Катушканың ішіне жұмсақ темір (1) цилиндр орналастырылған. Мұндай конструкция катушка орамы тұрған аймақта магнит индукциясы сызықтарының радиал бағытта өтуіне қамтамасыз етеді. Осының нәтижесінде катушка қалай орналаса да магнит өрісі тарапынан оған әсер ететін күштер ең үлкен шамасына кетеді де, ток күші өзгермейтін болғанда, ол тұрақты болады және векторлары күштері кескіндейді, ол күш катушкаға магнит өрісі тарапынан әсер етеді және катушканы айналдыратын күштер моментін тудырады. Тогы бар катушка, серіппе тарапынан болатын серпімділік күші, магнит өрісі тарапынан рамаға әсер етуші күштен теңгерілмегенше бұрыла береді. Ток күшін екі есе арттырып, оның тілі де екі есе бұрышқа бұрылғанын байқаймыз. Бұдан катушкаға магнит өрісі тарапынан әсер етуші күш ток күшіне тура пропорционал екенін көреміз.

Осыған негізделіп, прибор градуирленген болғанда, катушканың бұрылу бұрышына қарап–ақ ток күшін анықтауға болады.

Ол үшін ток күшінің өзміз білетін мәндері тілдің қандай бұрылу бұрышына сәйкес келетінін біліп алу керек.

9) Сыйымдылықты ӨТ негізгі параметрлері мен сипаттамалары.

Сыйымдылықты өлшеуіш түрлендіргіштердің жұмыс істеу принципі; Сыйымдылық түрлендіргіштер бейэлектрлік шамаларды (ығысу, сұйық деңгейі, ылғалдылық, күш т. б.) электр сыйымдылығының өзгерісіне түрлендіреді. Сыйымдылық түрлендіргіштер технологиялық процестің өлшенбекші параметрінің өзгерісін тіркеуші конденсатор түрінде жасалған сезгіш элементі бар реттеуші немесе өлшеуіш құрылғының бөлігі болып табылады.Сыйымдылық түрлендіргіштің сезгіш элементі ретінде жазық не цилиндрлі конденсатор қолданылады. Өлшенбекші параметрдің ықпалына байланысты бұл конденсатордың пластинкаларының ара қашықтығы және өзара жабу ауданы (актив аудан) немесе астарлар (обкладки) арасындағы ортаның диэлектрлік өтімділігі өзгереді. Конденсатордың сыйымдылығы (С) актив аудан (S) мен диэлектрлік өтімділіктің (e) өсуімен артып, пластинкалардың ара қашықтығының (х) өсуімен кемиді, яғни С = e0eS/х,мұндағы e0 — вакуумның диэлектрлік өтімділігі, Ф/м. Сезімтал элементтің геометриялық өлшеміне аталған факторлардың әсерін ескере отырып, сыйымдылық түрлендіргіштерді пластинкалардың ара қашықтығы өзгермелі, пластинкалардың актив ауданы өзгермелі және астарлар арасындағы ортаның диэлектрлік өтімділігі өзгермелі секілді үш топқа бөлуге болады. Аталған параметрлер сыйымдылық түрлендіргіштердің кірістік шамалары болады да, конденсатордың сыйымдылығы шығыстық шама болады. Пластинкалардық ара қашықтығы өзгермелі сыйымдылық түрлендіргіштер (7.2, а-сурет), әдетте екі не одан да көп пластинкалардан тұратын жазық конденсатор түрінде орындалады да, пластинкалардың біреуі бекітіліп, келесісі басқару объектісінің жылжымалы бөлігімен механикалық байланысады. Мұндай түрлендіргіштер заттардың қалыңдығын және қысымды, күшті немесе дірілді (вибрация) өлшеу үшін қолданылады.

10. Өлшеуіш түрлендіргіштердің потенциометрлік қосылу сұлбасы.

Потенциометрлік сұлба, ол дифференциалды резистивті датчик қолданылатын сұлба:

Дифференциалды датчикте жоғарғы R1 және төменгі R2 иіндері дифференциалдық заң бойынша өзгереді. Ол дегеніміз R1=R0(1± ) және R2= R0(1±), мұнда R/R0 – датчик кедергісінің салыстырмалы кедергісі; R0 – иін датчигінің номиналды кедергісі

11) Сыйымдылықты қатысу датчиктері. Құрастыру принципі, негізгі қосылу сұлбасы, параметрлері мен сипаттамалары. .Сыйымдылықты өлшеуіш түрлендіргіштердің жұмыс істеу принципі; Сыйымдылық түрлендіргіштер бейэлектрлік шамаларды (ығысу, сұйық деңгейі, ылғалдылық, күш т. б.) электр сыйымдылығының өзгерісіне түрлендіреді. Сыйымдылық түрлендіргіштер технологиялық процестің өлшенбекші параметрінің өзгерісін тіркеуші конденсатор түрінде жасалған сезгіш элементі бар реттеуші немесе өлшеуіш құрылғының бөлігі болып табылады.Сыйымдылық түрлендіргіштің сезгіш элементі ретінде жазық не цилиндрлі конденсатор қолданылады. Өлшенбекші параметрдің ықпалына байланысты бұл конденсатордың пластинкаларының ара қашықтығы және өзара жабу ауданы (актив аудан) немесе астарлар (обкладки) арасындағы ортаның диэлектрлік өтімділігі өзгереді. Конденсатордың сыйымдылығы (С) актив аудан (S) мен диэлектрлік өтімділіктің (e) өсуімен артып, пластинкалардың ара қашықтығының (х) өсуімен кемиді, яғни С = e0eS/х,мұндағы e0 — вакуумның диэлектрлік өтімділігі, Ф/м. Сезімтал элементтің геометриялық өлшеміне аталған факторлардың әсерін ескере отырып, сыйымдылық түрлендіргіштерді пластинкалардың ара қашықтығы өзгермелі, пластинкалардың актив ауданы өзгермелі және астарлар арасындағы ортаның диэлектрлік өтімділігі өзгермелі секілді үш топқа бөлуге болады. Аталған параметрлер сыйымдылық түрлендіргіштердің кірістік шамалары болады да, конденсатордың сыйымдылығы шығыстық шама болады. Пластинкалардық ара қашықтығы өзгермелі сыйымдылық түрлендіргіштер (7.2, а-сурет), әдетте екі не одан да көп пластинкалардан тұратын жазық конденсатор түрінде орындалады да, пластинкалардың біреуі бекітіліп, келесісі басқару объектісінің жылжымалы бөлігімен механикалық байланысады. Мұндай түрлендіргіштер заттардың қалыңдығын және қысымды, күшті немесе дірілді (вибрация) өлшеу үшін қолданылады.