Сурет – Тыныс алу мүшелерін қорғайтын газқағарлар
Аталған газқағардардың құрамы мен қорғау әрекетінің принципін ГП-5 газқағардың мысалында қарастырамыз.
ГП-5 құрамына екі басты элемент кіреді: ГП-5 сүзгіш-сіңіргіш қорап (газқағардық қорап) және ШМ-62у шлем-маскісі.
Газқағар жиынының құрамында, сондай-ақ, газқағарды сақтайттын және оны тасымалдайтын қалта, сыртынан жылу сақтайтын манжеттер, терлетпейтін жұқа қабықшалары бар қорабы болады (немесе көзілдірік әйнектерін терлеуден сақтандыратын арнайы «қалам»). Газқағар қорабы уландырғыш заттардың газы мен буын сіңіргіш (активтердірілген көмір) және тыныс алған ауадағы қатты, сұйық аэрозольдерді талшықтар арқылы ұстап қалатын, арнайы картоннан тұратын түтінге қарсы сүзгімен жабдықталған.
ШМ-62у газқағарының алдыңғы бөлігі табиғи және синтетикалық каучуктен, резинаның негізінде дайындалған. Шлем маскіге көзілдірікті торап, клапанды қорап бекітілген, соңғысы бір тыныс алатын және екі тыныс шығаратын клапандардан құралып, ауа ағыстарының таралуына қызмет етеді.
Терлемейтін шынылар (немесе жұқа қабықтар) целлюлозадан жасалады және олардың бір жақты желатин бүркеншігі болады. Олар противогаз шынысының ішкі жағынан желатин бүркеншікпен көздің тұсына қарай белгіленеді де, қыстырғыш сақинамен қыстырылып қойылады. Желатин бірқалыпты конденсацияланған ылғалды сіңіріп, жұқа қабықтың анықтығын сақтап тұрады.
Егер «қаламды»қолданатын болсақ, оны алдымен шыныларды таза шүберекпен сүртіп алып, «қаламды» қатты баспай тор тәрізді етіп 5-6 сызық жүргіземіз. Осыдан кейін шыныға бір рет жылы үрлеп, сызықтарды бірқалыпты жағамыз, сонда шыны мөлдір,анық болып шығуы керек.
Екінші рет тыныс шығарылған кезде оның (шынының) терленбейтін қасиеті тексеріледі. Егер шыны терлесе, оны екінші қайтара майлау керек. Газқағар қолданылып болған соң шынылар міндетті түрде таза шүберекпен жақсылап сүртіледі. Көзілдірік шыныларын терлеуден сақтау үшін, сондай-ақ, клапандық қорапқа бекітілген резинадан жасалған түтікше (секілді) қолданылады. Олар арқылы терлеуден пайда болған ылғал ағып түседі.
Жылу сақтағыш манжеттер (екінші шынылар) тек қана қыста,
– 100С төмен температура кезінде пайдаланылады. Манжет шыны әйнектің сыртқы қапсарына кигізіледі. Манжеттің шынысы мен көзілдіріктің арасындағы кеңістік шлем-маскінің көзілдірігінің қатып қалуынан сақтайды. Шлем-маскінің көзілдірігі мен манжеттің шынысы арасында ылғалдың пайда болуын болдырмау үшін манжетті жылы бөлмеден тыс жерде кигізу ұсынылады. Ескерілетін бір жай – сүзгіш газқағардар көміртек тотығынан қорғамайды. Ауада көміртек тотығы болған жағдайда қосымша патрон пайдаланылады. Ол мынадай бөлшектерден тұрады: гопкаликт, құрғатқыш, противогаздың қосқыш түтігінің жалғасуы үшін сыртқы бөлшегі, газқағар қорабына қосу үшін қолданылатын ішкі бөлігі.
Ауа мен көміртек тотығының қоспасы патроннан өткен соң усыз көміртек газына айналады.
Шлем-маскілердің бет бөлігінің үлгісіне тәуелді болып 3 және 5 мөлшерлі түрі болады. Газқағардың мөлшері шлем-маскінің иек бөлігінде санмен көрсетілген.
Газқағар салынатын қалта екі бөлімді болуы мүмкін: бірі – противогаз қорабы үшін, екіншісі – газқағардың бет бөлігі мен терлемейтін қабықшаға немесе арнайы «қаламға» арналады. Жалғағыш жиырмалы түтік болған жағдайда, газқағар қорабының тесігіне ауаның еркін кіруі үшін қалтаның ішінде ағаш ішпектер болады. Сондай-ақ қалтада жеке химиялық қарсы және таңғыш пакеттер үшін сыртқы қалтасы тігілуі мүмкін.
Басқа газқағарлардың ГП-5 түрінен айырмашылығы. ГП-5 сүзгіш-сіңіргіш қорабы тікелей ШМ-2у шлем-маскісінің клапандық қорабына бекітіледі. Кейбір газқағарларда ол жиырмалы түтікпен, ал шлем-маскілер баста жақсы тұруы үшін жолақ жіптермен қамтамасыздандырылады.
