Халық статистикасы: объектісі ,мақсаттары, көрсеткіштері.

Халық статистикасының мақсаттары-халық саны және тұру аймақтарын анықтау, халықтың құрылымын ( жынысы, нәсілі, жасы,әлеуметтік жағдайы, қызметі және т.б) анықтау, халық саны, өсуі мен дамуын зерттеу( туу, өлу, динамикалық өсімі , неке қию мен неке ажырасуы), көші-қонды зерттеу ( бір аймаққа көшіп келу мен кетуді зерттеу)

Халық – стат/қ зерттеу объектісі ретінде белгілі бір аймақта тұратын жәнетуу, өсу, өлім арқыры үзілмей жаңаратын адамдар жиынтығы. Тұрақты халық – бір аймақта тұрақты тұратын адамдар жиынтығы. Нақты халық – хал санағы өтіп жатқанда бір аймақта болған адамдар жинтығы, сонымен бірге уақытша болмаған хал (УБХ) және уақытша тұрып жатқан хал (УТХ). УБХ – хал санағы болып жатқан кезде уақытша басқа жерде болған хал. УТХ – хал санағы жүрген кезде сол жерде болған, бірақ тұрақты жері басқа аймақта орн адамдар. Тұрақты халық санын анықтау үшін:=Нақ.Х + УБХ – УТХ. Орташа хал саны: . Халықтың табиғи қозғалысы табиғи жолмен халық санын өзгертетін туылу мен өлім жиынтықтарының қорытындыланған атауы.

Халық статистикасының осындай көрсеткіштері бар:

Туу коэфиценті: К_т =N_t/N_орт* 1000

Өлу коэфиценті: К_ө=N_ө/N_орт *1000

Табиғи өсімше коэфиценті: К_т.ө=К_ө-К_т

Неке коэфиценті: К=N _н./N_орт *1000

Ажырасу коэфиценті: К_а.=N _а. /Nорт

Табиғи туу коэфиценті: Кт.т.=Nт/Nорт *1000

Табиғи туу коэфиценті: Кт.т.=Nт/Nәйелдер(15-49) *1000

Өмір шеңдік ұзақтығы коэфиценті: Кө.ш.=Nт/Nө

Миграция екі жолмен жүреді: келеді және кетеді. Миграция ішкі (мемлекет ішінде) және сыртқы (мемлекет аралық) болады. Миграция статистикада абсолютті жәнеқатысты шамаларда белгіленеді. Қатысты шамалар халықтың орташа санынан қатынасымен белгіленеді.

Халықтың көшіп-қону көрсеткіштері:

ажырасулар да жатады: олар халық санын өзгертпегенмен туылу мен өлім ретінде есепке алынады. Жалпы туылу және өлім коэф – сәйкесінше туылғандар (тірі) санының және өлгендер санының халықтың орташа жылдық санына қатынасы. Табиғи өсім коэф – туылу мен өлімнің жалпы коэффициенттерінің айырымы. Жалпы некелесу мен ажырасу коэф – тіркелген некелесулер мен ажырасулар санының халықтың орташа жылдық санына қатынасы. Сәбилер өлімінің коэф1) – коэффициент есептелетін жылғы туылған ұрпақтан бір жасқа дейінгі жастағы өлгендер санының сол жылы туылғандардың жалпы санына қатынасы; 2) - өткен жылы туылған ұрпақтан бір жасқа дейінгі жастағы өлгендер санының өткен жылы туылғандардың жалпы санына қатынасы екеуінің құрайтын сомасы ретінде есептеледі. 1000 тірі туылғандарға есептеледі. Халықтың көші-қоны туралы мәліметтер ішкі істер органдарынан келіп түсетін тұрғылықты жері бойынша халықты статистикалық есепке алу құжаттарын өңдеу нәтижесінде алынған.

Балалар өлім коэфиценті:

m-1 жасқа дейінгі 1 жылда өлген балалар саны, N ₁ – осы жылдағы туған балалар саны, N₀ – базисті жылдағы туған балалар саны.

Көшіп келген адамдар саны: Ккел= Nк.кел/Nорт *1000

Көшіп кеткен адамдар саны: Ккет=Nк.кет/Nорт *1000

Жалпы көші-қон коэфиценті: Ккк=Ккел-Ккет (миграция)

Болашақтағы халық санын есептеу: К.өсім.коэф.=Ктаб.өсім+Ккөші-қон

t ж кейінгі халық саны: Nt=Nж.б*(1+Көсім/1000)^t