Су мекемесінің және шаруашылықтағы су шығындары.

р/с	Шығындардың түрлері	1 гектарға шаққандағы шығындары тг/га	Шығындардың құрамы%	Формулалалар, есептер
	Су мекемесінің шығындары,СМШ   Амортизация(тозу жолғалары)   Жалақы Каналдарды тазалау Электроэнергия және жанар жағар май Әкімшілік шаруашылық шығындар Жылдық жөндеуге жұмсалған шығындар			ЖАсм=N*F/1000 ЖА КТш=W*FH*C ЭЭ=0.004*M*H*S*Fмөш Жжм=(2-3)%ЭЭ Әшш=(30-35)% ЖЖ= *КҚ=(1-1.6)%КҚ
	Қорытындысы шаруашылықтағы су шығындары Барлығы: 1 судың өзіндік құны шаруашылық үшін	СМ/F		CМШ=∑(16)ШСШ=ШСШ1Fh Жсш=смш+шсш ӨҚсм= ӨҚсм=

Бұл анықталған шығындар барлық дақылдарға кеткен шығындар.Ал әрбір дақылдарға кеткен су шығындарын табу үшін жалпы су шығындарын оларға берілген су көлемінебайланысты анықтаймыз.Олар төмендегі кестеде келтірілген: Мұнда:М-бір гектарға берілетін маусым кезіндегі судың көлемі, /га;М= ... ; М-суырмалау нормасы, /га W-жалпы ауданы маусым бойынша берілетін судың көлемі, W=M*Ғн;∑W= + ; Ғн-дақылдардың ауданы,га ЖСШ-жалпы су шығындары мың теңге

Өзіндік құн,таза пайда жоғарыда атап өттік, шаруашылықтардағы ауыл шаруашылық шығындарының құрамы мынадан тұрады:жер жырту, тырмалау, керекті тұқым оларды егу,тыңаайтқыштардың құны,жекелеу,отау,ору,жинау,тасымалдау, сақтау,сорттау,тарату,сату т.б Ауыл шаруашылық шығындарын әр дақылдаардың өсіру технологиялық карталарынан анықтауға болады, не болмаса әрбір дақылдардың бір гектарына берілген нормативтер арқылы табуға болады.Мелиорацияланған жерлерден алынатын ауыл шаруашылық өнімдерінің өзіндік құны және таза пайда.

Мұнда:Ғн-дақылдардың ауданы, га

Мал шаруашылығы өнімдері,оның бағасы және таза пайда

АШШ1-бір гектарға жұмсалған ауыл шаруашылық шығындарының жиынтығы,жоғарыда айтқандай бұл шығындар дақылдардың өсіру күрделілігіне байланысты төмендегідей болады: АШШ1=(0.35-0.60)*Ө*Б Ө-бір гектардан алынатын өнімнің мөлшері,ц/га Б-өнімдерді сату бағасы,ц/га ∑АШШ-ауыл шаруашылық шығындарының барлық дақылдар бойынша жиынтығы, ∑АШШ=АШШ1*F2+АШШ2*F2+..+AШШп*Fн АШШ1,АШШ2,АШШп-дақылдардың әрбір гектарына жұмсалған шығындар,тг/га F1,F2,Fп-дақылдардың ауданы,га ЖШ=ЖСШ+∑АШШ-жалпы шығындар

ӨҚ-өнімдердің өзіндік құны- =Қ ЖӨ-жалпы өнімдер туралы мәліметті 1-кестеден аламыз. ТП-таза пайда,ТП=ЖӨБ-ЖШ,жалпы өнімнің бағасы туралы мәліметтерден аламыз. Егер күрделі қаржылар жаңа қүрылыстар емес жұмыс істеп тұрған су жүйелерін қайта құруға немесе жақсартуға жұмсалса,олардың экономикалық тиімділігін анықтау үшін барлық мәліметтерді қайта құруға дейінгі содан соң жақсартудан дейінгі содан соң жақасртудан кейінгі жағдайда анықтау керек. Экономикалық тиімділік бұл жағдайда мынадай формуламен анықталады:

-қосымша таза пайда; -су жүйелерін жақсартуға дейінгі және одан кейінгі алынған таза пайда; КҚ-су жүйелерін жақсартуға жұмсалған күрделі қаржылар. Бір гектардан алынатын таза пайданың мөлшері мына формуламен анықталады:

ТП=

Мұнда -суармалы жерлердегі барлық дақылдардан алынған таза пайда. Ғн-барлық дақылдардың ауданы.

Өсімдік шаруашылығының кейбір өнімдері мала азығы ретінде пайдаланылады(арпа,жүгері,көп жылдық шөп т.б).Жалпы өнімнің егіншіліктен алған өнімдермен мал шаруашылығы өнімдерінің құндарының қосындысына тең.

ЖӨБ=ЖӨБе+ЖӨБмал

Жалпы таза пайда егіншіліктен және мал өнімдерінен алған пайдалардан тұрады.

ЖТП=ТПе+ТПмш

Мұнда:ЖТП-жалпы таза пайда ТПе-егіншіліктен түсетін пайда ТПмш-мал өнімдерінен түсетін пайда. Мұнда:ЖӨ-әрбір дақылдардан алынған жалпы өнімдердің мөлщері,бұл мәліметтерді бірінші кестеден аламыз.

аi-мал азықтық өлшем коэффициенті,бұл коэффицент дақылдардан алынған өнімдердің құнарлылығына байланысты алынады.Құнарлықтың стандарты есебінде 1кг сұлы алынған.1 кг сұлы үшін коэффициент бір деп алынған.Бұл коэффицнт туралы мәліметтер осы оқу құралының соңындағы қосымшада келтірілген.

ЖӨмаө-мал азықтық өлшемге келтірілген жалпы мал өнімдері,ол мына формуламен анықталады:

ЖӨмаө=ai*ЖӨ γі- бір кг мал өнімдерін өндіру үшін жұмсалатын мал азығының мөлшері.