Тақырып. Қаржы – несие шешімдерін қабылдауға қаржы-экономикалық есептеудің математикалық негіздері

Лекцияның мақсаты: Қаржы – несие шешімдерін қабылдауға қаржы-экономикалық есептеудің математикалық негіздерін оқып-үйрену.

Негізгі сөздер: Дискондтау, компаудтау, ақшаның уақытша құны

Негізгі сұрақтар:

1.Ақшаның уақытша құны түсінігі

2.Дискондтау

3. Компаудтау

1.Ақшаның уақытша құны түсінігінің мәні неде.

Ақша ежелгі заманда пайда болды.Құнның жалпы құндық формасы ақша формасына айналды .Ірі еңбек бөлінісінің нәтижесінде мал бағушылардың бөлініп шығуымен мал айырбас құралына айналды.Ақшаның мәні оның 3 қасиетінің бірігуінен көрініс табады.

1.Жалпыға тікелей айырбасталуы.

2.Айырбас құнының дербес формасы.

3.Еңбектің сыртқы заттық өлшемі.

Ақшаның әрбір қызметі ақшаның тауар айырбастау процесінен туындайды.

Тауар өндірушілердің өзара байланысының формасы ретінде әлеуметтік-экономикалық маңызының белгілі бір жағын мінездайді.Ақша 5 түрлі қызмет атқарады.

1.Айналым құралы.

2.Қор жинау құралы.

3.Құн өлшемі.

4.Төлем құралы.

5.Дүниежүзүлік ақша.

2. Дискондтау дегеніміз не?

Дискондтау дегеніміз ағымдағы ақшаның құны белгілі болғандағы болашақ ақша құнын табу.Дисконд – дегеніміз несие және берілетін сумма

көлемі арасындағы айырма , яғни есеп ставкасы арқылы алынатын пайда.

P=S\1+(Д+К)і.

Қарызды өтеу соммасы базалық қабылдау кезінде (100%).

Бұл жағдайда есептік ставка d қолданылады.

Өсірілген сомманы мына формула бойынша есептеуге болады.

S=P\1-пd=P\1-а\kd

Мұнда п - ссуда мерзімі

а - есептік ставка

1-пd- дисконттық көбейткіш

Басқа да шарттар қойылған кездегі есептік ставка кезенің анықтау формулалары.

п=S-P\Sd

d=S-P\Sп=S-P\Sа К

п=S-P\рі

а=S-P\рі К

і=S-P\рп

і=S-P\ ра К

Р=S(1- пd)

Мысалы. Есеп 1.

20млн. теңге. Вексель Аудару мерзімі 2 жыл. Жылдық коммерциялық банкпен есептік ставкасы 20%

1) Жай есептік ставка бойынша несие алушының ақша соммасы және

банктің дисконты қанша.

S=20млн. Жай есептік ставка бойынша Р=S(1-dп)

п=2 Р=20(1-2 0,2)=12млн.

d=0,2 Д=8млн

Табу керек, Р,Д

Күрделі есептік ставка бойынша

Р=20(1-0,2)2=12,8млн

Д=7,2млн.

3.Компаудтау дегеніміз не? Ағымдағы ақша құны белгілі болған жағдайда болашақ ақша құнын табу дискондтау болатын, ал өсірілген сомма көлемін табу компаудтау деп аталады.

Компаудтау кезінде жай және күрделі ссудалық пайыздар қолданылады.

Жай ссудалық пайыздар қандай жағдайда қолданылады.

1.Жай ссудалық пайыз.

S=P(1+пі)

S=(1+\к*і)

S=P(1+\360*і)

S=1+\365(366)*і)

2.Жай есеп пайызы .

S=P\1-пd

S=P\1-к*d

п-S-P\Sd

d=S-р\Sп d=S-р\S*K

3.Инфляция ескерілгендегі жай есеп ставкасы

Sr=P(1-і)*(1+r)

Sr=P(1+\к*і)*(1+\k*r)

4.Инфляция ескерілгендегі жай есеп ставкасы.

Sr=P(1+ \k*r)=P(1+\k*r)1-\k*d

Sr=P\1-\k*dr

dr=d+r\1+\k*r

5.Жай ссудалық пайыздарды дискондтау.

P=S\1+пі

Р=S-P\Pі *k

і=S-Pп і=S-P\P*k

6.Жай есептік ставка бойынша дискондтау.

P=S(1-nd)

n=S-P\Sd

d=S-p\Sn d=S-P\S*k

Күрделі ссудалық пайыздар қандай жағдайда қолданылады.

1.Күрделі ссудалық пайыз.

S=P(1+і)

S=P(1+j\m)

S=P(1+j\m) (1+і*j\m)

2.Күрделі есеп ставкасы.

S=P\(1-dc)

S=P\(1-j\m)

S=P\(1-j\m) (1-I*j\m)

3.Инфляция ескерілгендегі күрделі есеп пайызы.

n n

Sr=P(1+іс) (1+r)

mn n

Sr=P(1+j\m) (1+r)

4.Инфляция ескерілгендегі күрделі есеп ставкасы.

mn n

Sr=P(1-dn\m) (1+r)

Sr=P\(1-dur\m)

5.Күрделі ссудалық пайыздарды дискондтау

P=S\(1+і)

P=S\(1+j\m)

6.Күрделі есептік ставка бойынша дискондтау.

P=S(1-dc)

n=P\S(1-dc) n=P\S\(1-j\m)

Бақылау сұрақтары:

Ақшаның уақытша құны түсінігінің мәні неде. Ақшаның мәні оның қандай қасиетінің бірігуінен көрініс табады. Ақша қандай қызмет атқаратынын білу керек. Дискондтау дегеніміз не? Басқа да шарттар қойылған кездегі есептік ставка кезенің анықтау формулалары. 1) Жай есептік ставка бойынша несие алушының ақша соммасы және банктің дисконты қанша.Компаудтау дегеніміз не? Жай ссудалық пайыз. Инфляция ескерілгендегі жай есеп ставкасы. Жай ссудалық пайыздарды дискондтау. Жай есептік ставка бойынша дискондтау. Күрделі ссудалық пайыздар қандай жағдайда қолданылады. Күрделі есеп ставкасы. Инфляция ескерілгендегі күрделі есеп пайызы. Күрделі ссудалық пайыздарды дискондтау. Күрделі есептік ставка бойынша дискондтау.

Негізгі оқу әдебиеттері

1. Ібрішев Н.Н. Корпоравтивтік қаржы Алматы 2012

2. Бигельдиева, З.А. Корпоративтік қаржы Алматы 2010

3. Кадерова Н.Н. «Корпоративтік қаржы, Алматы. Экономика, 2008.

Қосымша әдебиет

1. Кашанина, Т.В. Корпоративные финансы, Алматы, 2009

2. Колпакова, Г.М. Корпоративные финансы, Алматы, 2009

3. Яновская, О.А. Корпоративное управление [Электронный ресурс]: учебник / О.А. Яновская, Н.В. Никифорова.- Алматы: Экономика, 2008.