Кесте 1. Құрылыста техниканың жұмыс өнімділігі

Автомашина түрі	Тасу қашықтығы	Жол түрі	Көрсекіштердің орта шамасынан ауытқуы %
беріктігі	Жылжымалылығы	Ірі толтырғы шамасы
Өзі түсіретін автомобиль	30-35 16-20	Асфальтан ған тас жол қара жол	7.2-13 5.2	1-20 0.2	0.3-1.6
Автобетон тасушы	60-65 24-26	Асфальтан ған тас жол қара жол	0.8-2.8 2.7	1.5 0.2	0-16 0.1

Мұның ең қарапайым және тиімді әдісі-автомашинаның тікелей бетон төселетін жерге келуі. Қоспаны қайтадан лақтырып әуре болмау үшін жүк түсірген кезде автомашина ептеп жылжып отырады.

Бетон қоспасын машинадан қауға шелекке қотарып алып, оны кранмен (мұнаралы, өздігінен жүретін, релспен жүретін крандармен) қажетті жерге апарып қауға шелектің түбіндегі бекіткіш сектор арқылы конструкцияға жеткізіп беру едәуір көп тараған.

Егер кранды пайдалану тиімсіз болса немесе қауға шелекті бетон төселетін жерге, мәселен, жаппаның астына жеткізудің мүмкіндігі болмаса, онда қоспаны горизонтальды түрде жеткізу үшін ленталы транспортерлер немесе вибрациялық құтылар мен вибрациялық шүмектер пайдаланады. Бұлардың түп жағы көлбеу орналасып, дірілдейтін болғандықтан, қоспа өзінен -өзі жылжып ағады.

Бетон жұмыстарының көлемі аса үлкен болған жағдайда арнаулы бетон төсегіш машиналар пайдаланылады; бұл машиналар қабылдағыш және тиегіш тетіктер мен транспортерден, сондай-ақ қоспаны құбыр арқылы айдайтын бетон насостарынан құралады.

Шағын құрылыстарда бетон қоспасы әлі де қолдан тасылады.

Мұндай жағдайда шарикті подшипникке орнатылған қос доңғалақты арбашаларды пайдаланған жөн. Арбашалардың жүретін жолы берік және тұйық шеңберлі болуы тиіс

Тасымалдаудың қандай түрінде болсын бетон қоспасының ыдырап кетпеуі үшін оның еркін құлау биіктігі 2 м-ден аспауы керек. Бетон қоспасын 2 м және одан да биіктен тербелмелі науалар, шүмектер немесе тік кеңірдектер арқылы түсіреді.

Автобетон араластырғыш көліктеріне келетін болсақ бұл көлік бетон қоспасын тасымалдауға ыңғайлы.

Бетононасостар құбыр арқылы горизонталь бойынша 300 м дейін және 40 м дейін биіктікке жаңа дайындалған бетон қоспаларын тасымалдауға мүмкіндік береді. Үлкен қашықтыққа тасымалдау үшін бетононасостар берілетіннен кейін орналастырылады. Бетононасостар 5,10, 15, 20 және 40м\³ сағ өнімділікпен дайындайды.

Қоспа насостар қоспаларды құбыр және шланга арқылы тасымалдауға сылақ жұмыстарын жүргізетін беттерге салу үшін, сонымен қатар құрылыста қиын жететін жерлерге жеткізу үшін және де ғимаратты және құрылымдарды жөндеуге қолданылады. Бізге қоспанасостар 1,2,4, және 6 м\³ сағ өнімділікке шығарылады. Тасымалдау ұзақтығы горизонталь бойынша 125 м дейін немесе 40 м дейінгі биіктікке дейін. Шектік жұмыс күші 15 кг\см²

Құрылыста кеңінен плунжер түрдегі қоспа насосын қолданады: диафрагмалы, оларда қоспаға күш резеңке диафрагма арқылы беріледі және диафрагмасыз қоспаға кедергісіз посиннің әрекет етуімен. Қоспаның жылжу мінездемесіне қарай қоспа насосын тік ағатын, егер жұмыс камерасына қоспа салмақ күшінің әрекетімен өзі ағып түссе, қарама-қарсы ағатындар, егер қоспа жұмыс камерасына плунжердің қозғалуына ваккумның төменнен жоғарыға әрекет етуінен түссе. Қоспа насосында клапандардың жұмысы кезінде ауалы қалпақ ішіндегі қоспа жоғарылайды және ауалық жастықша түзеді, олар күштің қоспаға түсуін түзейді және соғу көлемін азайтады. Плунжердің кері жүрісінде диафрагммаға күш азайтылады және бункердегі қоспа жіберілетін құбыр арқылы қайтадан жұмыс камерасына түседі.

Бетон жұмыстарын қауіпсіздік атқару шаралары

Қалып, арматура, бетон және қалыптарды ажырату жұмыстарын атқарғанда тіреу ағаштар, төсемдер, сатылар, саты қанаттары және қоршаулары сенімділігіне ерекше назар аудару керек.

Ұстындар, ригельдер және арқалықтар қалып қалқандарын жер деңгейі немесе төменгі жабын биіктігі 5,5 м артық болмаса жылжымалы саты басқыштардан орнатуға рұқсат етіледі. 5,5 м –ден 8 м биіктікте жұмыс істеу тек үстінде қоршалған алаңшасы бар жылжымалы мінбелерден рұқсат етіледі.

Арматура жұмыстары

Пайдалану кезінде түсетін салмақтың әсерімен құрылыс конструкцияларында іштегі қысу және керу күштері пайда болады.

Қысу күштерін бетон жақсы көтереді, ал керу күштеріне төтеп беру бетон конструкциялардың аралығына жеке стержендер және қаңқа түрінде болат арматура салады.

Арматура міндетті түрде арматуралық дәнекерлеу заводында, темір бетон және құрылыс ұйымдарының мамандырылған арнаулы цехтарында ірілендірілген элементтер түрінде әзірленуші шарт стерженьдерді бірімен-бірі жалғастыру үшін электрмен пісіру әдісін қолдану қажет.

Арматуралық бұйымдарды тасымалдау үшін, көлік құралдарын таңдау, құрылыс жағдайы тасмалдау қашықтығы, арматуралық құрылымдардың массасы және шамаларына байланысты өндіріледі.

Аса ауыр арматура әлементтерін кранның көмегімен, ал массасы 100 кг-ға дейінгі әлементтерді қолмен монтаждайды.

Арматуралық элементтерді бірімен-бірі электрмен біріктіру арқылы монтаждап жалғастырады. Алайда жұмыс көлемі шағын болса қолмен ақ байлауға болады. Арматураны қолмен байлау үшін диаметрі 1 мм №18 немесе диаметрі 08 мм №17 жасатылған сым пайдаланады.

Арматура жұмыстары екі негізгі процестерден тұрады – арматура бұйымдарын дайындау және оларды бетондайтын құрылымның қалпына орнату.

Арматура бұйымдары міндетті түрде орталық арматура – дәнекерлеу зауыттарында, темір бетон конструкциялары заводтарының және құрылыс үйымдарының мамандандырылған арнаулы цехтарында ірілендірілген элементтер түрінде немесе дайындау процесі барынша механикаланған құрылыс индустрия мекемесінің цехтарында өндірілуі шарт. Стерженьдерді бірімен-бірін жалғастыру үшін электрмен пісіру қажет.

Дайындалған жерден орнату жеріне дейін арматураны тасымалдау, оның бүлінуіне және деформация алуына мүмкіндік болмайтын тәсілдерді қолданып орнату керек.

Арматуралық бұйымдарды тасымалдау үшін көлік құралдарын таңдау, құрылыс жағдайы, тасымалдау қашықтығы, арматуралық құрылымдардың массасы және шамаларына байланысты өндіріледі. Арматураны әдетте вагонетка – платформа, жүк автомобильдер, темір жол платформалармен тасымалдайды. Арматураны арту және түсіру кранмен жүзеге асырылады. Сонымен қаңқаларды алдын ала қызыл бояумен белгіленген жобада көрсетілген түйіндерден стропылау керек.

Аса ауыр арматура элементтерін кранның көмегімен, ал массасы 100 кг-ға дейінгі элементтерді қолмен монтаждайды.

Арматура жинақтауын мамандандырылған арматурашылар звенолары жүргізеді. Звенолар құрамы және саны жинақталатын арматура түрі және жұмыстар көлемімен анықталады.

Арматура жұмыстарының сапасы көбінесі біртұтас темір бетон конструкциясының беріктігіне байланысты. Сондықтан арматура жұмыстарын атқарғанда төмендегідей негізгі талаптарды бұлжытпай орындау керек:

1. Арматура стерженьдерінің қимасы, арматура элементтерінің көлемі және олардың кеңістікте орналасуы жобаға сай келуі шарт. Бұл үшін арматураны монтаждау алдында оның элементтерін мұқият белгілеп алады, ал арматураны қалыпқа салған жағдайда ол екеуін мықтап шегелейді немесе дәнекерлейді. Арматураны қалыпқа бекіту арматура кесінділері, бетон плиталарының көмегімен және басқа да әдістермен атқарылады.

2. Бетон арматураның берік ұстауын қамтамасыз ету керек. Бұл үшін кесінді арматура қолданып, ал тегіс арматура қолданған жағдайда оның шетіне ілгектер жасалады. Бұдан соң арматура деталдан жасалған қол шөткімен немесе механикалық шөткімен таттан тазартылу керек.

Арматура түрлері

Темірбетон конструцияларындағы арматураны келесі түрлерге бөледі:

1. жұмысты (рабочий)

2. бөлшектенетін (распределительный)

3. монтажды (монтажный)

4. хамуттар (хамуты)

Арматура бұйымдарын және конструкцияларын стержінді арматурадан дайындалады. Стрежінді арматуралар тегіс және периодты профилді деп бөледі.

Арматуралар

Арматура – бұл темірден жасалған құрылыс материалы.

Арматура – ыстық тегістелген

Дайындығы: суықтай созылған

Арматура бөлінеді:

- тегіс арматура

- қырлы арматура

Арматура түрлері:

v В – І

v А – І

v А – ІІ

v А – ІІІ

v А – ІV

Арматура суреті:

Бетон қоспасын төсеуге дайындау. Бетон төсер алдында қалыптың дұрыс қойылуын тексеріп, оны кір-қоқыстан, жаңқадан тазартады, тесіктерін бітеп, барлық негізгі беттерді арнаулы маймен майлайды. Бұдан соң қалыпқа арматура орнатады.

Станок конструкциясы 6000 – 7000 мм дейінгі ұзындықтағы стержіндерге болатты бөліп, кесуге рұқсат етеді. Егер кесіп тұрған пышақ системасын өшірген жағдайда тек арматураны түзету және кеспей катушкаларға айналдыру мүмкін. Арматураны майыстыру үшін диаметрі 100 мм дейінгі арматураны майыстыра алатын жүргізілмелі станоктар қолданылады.

Арматураны пісіру темірбетон бұйым заводының цехтарында тигізіп және егіп дәнекерлейтін машиналармен және автоматтандырылған қатарда каркас пен торды пісіру арқылы, доға түрінде жабдықталған пісірмелерімен жүргізіледі. Құрылыс алаңының жағдайына байланысты арматураны пісіру аппаратының көлемімен жүргізіледі, олар ток трансформатрларымен, регуляторымен құралады.

Арматураны жүргізу тығыз арматуралау кезіндегі завод жағдайында және полигонда темірбетон бұйымдарын гидравликалық домкрат көмегімен жасайды, винтті және тиелмелі созылмалы құрылымдар, айналмалы үстелде, арнайы машиналармен және басқа жоғары өнімділігі бар құрылымдармен жүргізіледі.

Электротермикалық түрде арматураны жүргізу темірбетон заводында кең қолданысқа ие болды, сонымен қатар 360 – 400º С температурада стержінді төмен ток күшімен ысытады. Ысыту стержінді ұзартады. Стержін бекітілген формада қыстырылады, суыған сайын ұзындығы қысқарады. Осыған орай оларда қосымша күш пайда болады. Қажетті созылманың көлемі дайындалған стержінің ұзындығымен қамтамасыздандырылады.

Қоспаны созылған арматурасы бар канал ішіне жіберу үшін көбінесе қоспа насосын қолданады. Тығыз қатып қалған арматуралау бетонға стержінді бүдірлі арматура қолдануы мүмкін. Стержінді және бүдірлі арматуралар каналдағы жиналған темірбетон конструкцияларының түбіне дейін кіргізіледі. Арматураның бір басы анкермен бітеді, ал екінші басына тартуға домкрат тақалады.

Арматура конструкциялары:

Сетка– тегіс арматура конструкциясынан тұрады. Олардағы арматура стержінді, жобада берілген қадам бойынша екі бағытта бір кеңістікте орналасады.

Каркас – көлемді конструкциядан тұрады. Екі тегіс сеткадан тұратын, бір – бірімен, монтажды арматуралармен берік қосылған, каркасты дайындау процесінде өзгермейтіндігін қамтамасыздандырады, тасымалдауда және монтаждауда.

Ферма– белгілі көлемдегі конструкциядан тұрады. Ол бірнеше тордан және каркастан тұратын, конструкцияның үш жағдайында кеңістікте орналасқан. Фермадағы арматура сеткалары және каркастары бөлшекті немесе түгелдей монтажды арматураның функцияларын орындайды.

Арматура конструкцияларын монтаждау:

1. қабылдау, түсіру және блокқа салу

2. жобадағы түрде орналастыру

3. кесу және дәнекерлеу

4. блокты бетондауға беру.

Арматура сеткалары және каркас, арматура.

Арматура бетон беріктігін үлкейту үшін қолданылады. Арматураның майысатын және қатты түрлері қолданылады.

Арматура жұмыстары екі операциядан тұрады:

1. арматураны дайындау;

2. арматураны құру.

Арматура жұмыстары темірбетон жұмыстарының бүкіл жұмысының 20 – 30% құрайды.

Арматура шығыны төмендегіні құрайды:

Аз арматураланған бетон – 5÷20кг/м³

Орта арматураланған бетон – 70÷80 кг/м³

Қатты арматураланған бетон – 120÷130 кг/м³

Арматура түрлері:

СТ-3 А – І стержінді жалпақ d=6÷40 мм

СТ-5 А – ІІ стержінді периодты профилімен d=10÷30 мм

25Г-2С А – ІІІ d=6÷40 мм

35ГС А – І\/ d=10÷32 мм

А - \/ d=10÷18 мм

Құрылыс объектісіне дайын арматура сеткалары және каркастар әкелінуі мүмкін.

Арматураны дайындау келесі операциялардан тұрады:

1. дайындау;

2. кесу;

3. арматураны майыстыру;

4. дәнекерлеу

Заводта жасалынып шығарылатын арматуралар түрлері.