Тақырып 8. Еңбек процестерін ұйымдастыру әдістері және нормалау

Сұрақ:

1. Қолмен істелетін еңбек процесстерін ұйымдастыру және нормалау.

2. Машиналар мен аппараттармен істелетін еңбек процесстерін ұйымдастыру және нормалау.

3. Көп станокта қызмет көрсету

4. Тасқынды өндірісті ұйымдастыру

1. Қолмен істелетін еңбек процесстерін ұйымдастыру және нормалау

Қолмен істелетін операцияларға уақыт және өнім өндіру нормасын белгілеу үшін операцияны құраушы элементтердің мазмұнын, олардың орындалу тәртібін, қолданылатын құрал жабдықтарды, олардың жұмыс орнына орналасуын мұқият зерттеу қажет. Уақыт нормасын бекіту үшін шикізаттың бірыңғай болуын қамтамасыз ету қажет.

Уақыт нормасы Нвр = Тсм / Нв

Өнім өндіру нормасы Нв = (Тсм – Тпз – Тобс – Тотд – Тлн - Тпт) / toп

Расценка P = Tcт. ч * Hвр. Р = Тст. д * Нв

Тст. ч, Тcт. д – сағатық және күндік тарифтік ставка.

Өнім өндіру нормасын есептеу үшін Тпз, Тобс, Тотд, Тлн, Тпт – жұмыс күнін фотографиялау көмегімен, ал оперативті уақытты хронометраж көмегімен анықтайды.

2. Машиналар мен аппараттармен істелетін еңбек процесстерін ұйымдастыру және нормалау.

Машиналар мен аппараттар жұмыс істеуіне байланысты 2-ге бөлінеді.

Үзіліспен жұмыс істейтін машиналар. Үзіліспен жұмыс істейтін машиналар мен аппараттардың өнім өндіру нормасы смена ішіндегі олардың жұмыс ұзақтығына, жұмыс циклының ұзақтығына және бір жұмыс циклында өндірілетін жартылай фабрикат пен дайын өнім көлеміне байланысты. Машиналар мен аппараттар жұмыс циклы - тиеу уақытынан, шикізатты материалды және жартылай фабрикаттарды өңдеу, әсер ету уақытынан, дайын өнімді түсіруге жұмсалған уақыттардан тұрады.

Бір машина мен аппарат жұмысындағы өнім өндіру нормасын машинамен аппараттың 1 жұмыс циклында өндірілген өнім мөлшерін сменадағы циклдер санына көбейтіп анықтайды.

Үзіліспен істейтін 1 машина мен аппараттың жұмысындағы өнім өндіру нормасы.

Нв = (Тсм – Тпз – Тобс - Тлн) В / Тц

В – 1 жұмыс циклындағы өнім өндіру көлемі.

Тц – машина мен аппараттың 1 жұмыс циклының ұзақтығы.

Егер дайындау-қорытындылау, қызмет көрсету, жеке қажеттіліктер уақыты жобаланбаса өнім өндіру нормасы

Нв = Тсм * В / Тц

Тц = Тз + Тө + Тв

2. Үздіксіз жұмыс істейтін машиналар мен аппараттардың өнім өндіру нормасы жабдықтың техникалық өнімділігіне байланысты

Өнім өндіру нормасы.

Нв = Ач (Тсм – Тпз – Тобс – Тлн – Тпт)

Ач – 1 сағ үзіліссіз жұмыс істейтін машина мен аппараттың техникалық өнімділігі.

Егер бір жұмысшы немесе жұмысшылар тобы 1 машинадан көп машинада жұмыс істесе өнім өндіру нормасы.

Нв = Ач (Тсм – Тпз – Тобс – Тлн - Тпт) * Но

Но – қызмет көрсету нормасы.

Көп станокта қызмет көрсету бір жұмысшының немесе бригаданың бір уақытта бірнеше машинаға, аппаратқа, станокқа немесе станокта жұмыс істеуі.

toп = tмc + tз,

tз – жұмысшының жұмыс уақыты

tмс – жұмысшының қатысуынсыз 1 машинаның үздіксіз жұмыс істеу уақыты.

Жұмысшының осы машинаға қызмет көрсетуге кеткен жұмыс уақыты

tз = tв + tвп + tн + tп

tв,tвп –

tн, tп – машина жұмысын активті бақылау уақыты және 1 машинадан басқасына бару уақыты.

Көп станокта жұмыс істеудің негізгі шарты

tмс > ∑ tз, осы жағдайда ғана машиналардың тоқтап қалуы болмайды.

∑ tз – барлық қалған машинада жұмысшының жұмыс уақыты. Егер tмс, tз кіші болса, жұмысшы басқа машиналарға қызмет көрсетуге үлгермейді. Егер жұмысшы машинаға цикл аяғында, келесі цикл басында бір рет барып қызмет көрсетсе, бұндай машиналар бір рет қызмет көрсетілетін деп аталады. Цикл ішінде бірнеше рет қызмет көрсетілуі қажет машиналар көп рет қызмет көрсетілетін машиналар деп аталады.

Барлық қызмет көрсетілетін машиналарда бірдей операциялар орындалса цикл ұзақтығы tц = tмс + tз, бір рет қызмет көрсетілетін үздіксіз жұмыс істейтін бірдей машиналарға қызмет көрсету нормасы

Но ≤ tмс / tз + 1

Мысал tмс = 6 мин, t = 3 мин

Но =6 / 3 + 1 = 3 tц = 6 + 3 = 9 мин

Машиналар саны,

Тц = 6

Егер tз = 3 мин жұмысшының жұмыс уақытын 0,3 мин келесі машинаға ауысуға кетсе

Жұмысшының әрбір циклдағы үзілісі

tпер = tмс – (Но - 1) * tз

tпер = 6 – (3 - 1) * 3 = 0

Машинаның тоқтап тұру уақыты

tпр = Хtз (Но-1) - tмс

tмс= 8 мин, tз = 3 мин

Н = 8 / 3 + 1 = 3,6 егер Но=3 деп алсақ әрбір циклдағы жұмысшы үзілісі

tпер=8- (3-1) * 3 = 2 мин

ал егер Но = 4 деп алсақ, онда әрбір машина

tпр=3 * (4-1) – 8 = 1 мин тоқтап тұрады.

Цикл ішіндегі 1 жұмысшының қызмет көрсете алатын машиналар саны жұмысшының жұмыс істеу коэффициентін анықтайды.

Тасқынды өндіріс өзара байланысқан операциялардың ырғақты қайталану негізінде өндірісті ұйымдастыру формасы. Операциялар технологиялық процесс жүйелілігімен орналасқан маманданған жұмыс орындарында орындалады. Тасқынды өндіріст принціптері тура дәлдік, мамандану, үздіксіздік және ырғақтылық. Тура дәлдік прнинцпінде жабдықтар мен жұмыс орындарын технологиялық процесс жүйелілігімен орналастыру қарастырылады. Бұл еңбек заттарының өндіріске қысқа жолмен қозғалуын қамтамасыз етеді және операцияны орындаудың тұрақты қарқынын бір қалыпты ұстауға әсерін тигізеді.

Тасқынды линиялардың мамандануы дегеніміз бір немесе бірнеше технологиялары ұқсас өнімдерді дайындау (бөтелкелерге сүтті құю линиясы).

Үздіксіз принцпі еңбек заттарының операциялар бойынша тез тоқтаусыз қозғалыста болуы.

Ырғақтылық принцпі әрбір жұмыс орнындағы барлық операцияның ырғақты қайталануы кезінде көрінеді. Тасқынды линия – тасқынды өндірісті ұйымдастырудың бір формасы. Тасқынды линия дегеніміз технлогиялық процесс жүйелілігімен орналасқан маманданған жұмыс орындарының жиынтығы. Механикаландыру деңгейіне байланысты қолмен істелетін, механикаландырылған, автоматтандырылған тасқынды линияларға бөлінеді. Қолмен істелетін тасқынды линияда негізгі операциялар қолмен орындалады, мұндағы операциялар шикізаттың ерекшелігіне байланысты механикаландыруға келмейді. Механикаландырылған тасқынды линияда технологиялық операциялар адамның тікелей қатысуымен машина көмегімен орындалады. Автоматтандырылған тасқынды линия – өзара байланысқан машиналардың, аппараттардың, көлік құралдарының, басқару приборларының және басқару пультінің жүйесі, өнімді дайындаудағы операция циклын технологиялық жүйелікпен автоматты түрде орындайды.

Тасқынды линия ырғағы – бір бірінен кейін өндірілетін 2 өнімнің арасындағы уақыт аралығы

R = Тсм – Тотд / N

R - тасқын ритмі, сағ.мин.сек. N - сменалық тапсырма, дана, масса бірлігі. Мысалы смена ұзақтығы 420 мин шошқаны союдың, сменалық тапсырмасы 1000 бас

Тотд = 30 мин R = (420-30)*60/1000=23,4 сек

Операция ырғағы - 2 жартылай фабрикатты немесе дайын өнімді шығару арасындағы минимальды уақыт

Rоп=t oп / n

n-жұмысшы саны.