Азаматтық құқық ұғымы, пәні, әдісі

Азаматтық құқық дегеіміз – қоғамдық қатынастарды, яғни тауар - ақша және өзге де мүліқтық қатынастарды сондай- ақ мүліқтық қатынастарға байланысты (байланысты емес) мүліқтық емес жәке қатынастар реттейтін ҚР құқық салалардың бірі

Азаматтық құқықтың пәні:

Тауар- ақша қатынастары;

Мұліқтіқ қатынастар (мұліқ беру жұмы қызмет ақша бағалы қағаздар);

Жеке мүліқтіқ емес мүліқтіқ қатынастарға тығыз байланысты

(интеллектуалдық құқық: авторлық құқық, патент құқығы);

Жеке мүліқтіқ емес мүліқтіқ қатынастарға тығыз байланысы жоқ

(Азаматтарының есімі, жеке келбет құқығы, жеке өмірдің құпиялығы, тұрғын үйге қол сұқпаушылық, азаматтың немесе заңды тұлғаның абыройы, қадыр -қасиеті, искерліқ беделі).

Азаматтық құқықтың эдістемесі

Құқықтың әрбір негізгі саласының өзіне тән құқықтық реттеу әдістемесі болады.

а) азаматтық құқықтық қатынастарға қатысушылардың жалпы құқықтық жағдайы олардың тауар-ақша және басқа қатынастарына негізделген заңды түрдегі тендігімен сипатталады;

б) азаматтармен заңды тұлғалар өздерінің азаматтық құқықтарына өз еркімен және өз мүддесін қөздей отырып ие болады және оларды жүзеге асырады;

в) тараптар азаматтық құқықтық қатынастарда тең дәрежеде қорғану құқығына ие және қорғанудың белгілі бір мүмкіндігің тандауға еріқті.

2. Азаматтық құқық бастаулары (заңдары)

ҚР азаматтық кодексы, соған сәйкес қабылданғаң ҚР өзге де заңдары мен ҚР Президентінің заң қүші бар Жарлықтарынаң, Парламенттің Сенаты мен

Мәжілісінің сондай-ақ Үкіметінің қаулыларынаң турады

Әдет-ғұрыптар (ісқерлік өрісіндегі әдеттер)

3 Азаматтық құқық қағидалары

Азаматтық құқықтық қатынастарға қатысшылардың теңдігі

1. Меншікке және басқа заттық құқыққа қол сұқпаушылық;

2. Шарт еркіндігі;

3. Адамдардың қадыр қасиетіне қол сұқпау;

4. Тұрғын үйғе қол сұқпаушылық

5. Азаматтық құқықты сот арқылы қорғау

6. Азаматтық құқықтарды қедергісіз жүзеге асыру

Азаматтық құқық объектлері мен субъектлері

Объектлері:

а) мүліктік игіліқтер мен құқықтарға жататындар: заттар, ақша шетел валютасы құнды қағаздар жұмыс кызмет шығармашылық-интелектуальдық қызметтердің объектіге айналған нәтижелері фирмалық атаулар тауарлық белгілер;

б) жеке мүліктік емес игіліқтер мен құқықтарға жататындар: жеке адамның өмірі денсаулығы қадыр-қасиеті абыройы исқерлік бедел есім алу құқығы

Субъектлері:

а) жеке тұлға

з) баңды тұлға

в) мемлекет

г) әкімшіліқ-аумақтық бөліністер

ДӘРІС

МЕНШІК ҚҰҚЫҒЫ

Дәріс мақсаттары:

1. Меншік құқық негізгі ұғымдармен таныстыру

2. Құқықтық тәрбие

ЖОСПАР

1. Меншік құқығының ұғымы

2. Меншік құқығының нысанары мен түрлері

3. Меншік құқықтарға ие болу негіздері

4. Меншік құқығының тоқтатылуы негіздері

ӘДЕБИЕТТЕР:

Негізгі:

1. Ғ. И.Төлеуғалиев ҚР Азаматтық құқығы А.,2001

2. З.О. Ашитов ҚР Құқық негіздері А., 2003

3. С.Д. Баққұлов Құқық негіздері А., 2004

4. Е. Баянов Мемлекет және құқық негіздері А., 2001

5. Н.О. Дулатбеков Мемлекет және құқық негіздері Астана, 2001

НҚА:

1. ҚР Конституциясы А., 1995

2. ҚР Азаматтық кодексы А., 1994; 1999

Бақылау сұрақтары:

1. Меңшік құқығының элементтері

2. Меңшік құқығының ие болу негіздері

3. Меңшік құқығының тоқтатылу негіздері

Меншік құқығының ұғымы

ҚР Азаматтық құқық кодексы (188 -бабы) бойынша меншік құқығыдегеніміз субъектінің заң құжаттары арқылы танылатын және қорғалатын өзіне тиесілі мүлікті өз қалауынша иелену, пайдаланужәне оған билік ету құқығы.

Иеленуқұықғы дегеніміз – мүлікті іс жүзінде иелену мүмкіндігінің заңмен қамтамасыз етілуі

Пайдалану құқығы – мүліктен оның пайдалы табиғи қасиеттерін алудын,сондай - ақ одан пайда табудың заң жүзінде қамтамасыз етілуі.

Билік ету құқығы – мүліктің заң жүзіндегі тағдырын белгілеу мүмкіндігің заңмен қамтамасыз етілуі.

Меншік иесі өзінің мүлкін сақтауға, қорғауға, өзге адамдардың сырттан әрекет етпеуіне тыйым салуына хақысы бар. Егер құқықтары бұзылып жатса, онда затты қайтарып алуға, қалпына қелтіруге, келген залалдың орнын толтыруға құқылы. Меншік құқығының мерзімі шексіз болады. Мүлікке меншік құқығы Азаматтық кодексте қөзделген негіздер бойынша ғана ықтиярсыз тоқтатылуы мүмкін.

Меншік иесі өзінің пайдаланудың өкілеттік құқығының қалай жүзеге асырады өзі шешеді. Бірақ қоғамдық игілікке қарсы келмеуі керек. Демек, қоғамдық маңызы бар объектіні пайдаланғанда, меншік иесі тек өзінің ғана емес, қоғамның да мүддесін ойлауына тура келеді.