Оқу жүктемесінің ең жоғарғы көлеміне қойылатын талаптар
21. Тәрбиеленушілер мен білім алушылардың апталық оқу жүктемесінің ең жоғарғы шекті көлемі, ұйымдастырылған оқу қызметінің ұзақтығы баланың денсаулығы мен психикасын қорғау мақсатында енгізіледі.
22. Мектепке дейінгі білім берудің барлық деңгейлеріндегі оқу жүктемесі үлгілік оқу жоспарында белгіленген.
Ұйымдастырылған оқу қызметінің ұзақтығы:
ерте жастағы балалар үшін – 7-15 минут;
мектепке дейінгі орта жастағы балалар үшін – 15-20 минут;
мектепке дейінгі естияр жастағы балалар үшін – 25-30 минутты құрайды.
23. «Білім туралы» 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының негізінде мектепке дейінгі ұйымдардың және білім беру ұйымдарындағы мектепалды сыныптардың педагог қызметкерлерінің айлық еңбекақысын есептеу үшін оқу жүктемесінің апталық ең жоғарғы көлемі 24 сағатты құрайды (МЖМБС-ның бес білім беру саласының мазмұнын іске асыруға бағытталған негізгі оқу жүктемесіне 20 сағат, мектепке дейінгі ұйымның күн тәртібіне сәйкес жүзеге асырылатын басқа іс-әрекет түрлеріне (ойын, дербес, шығармашылық, жеке жұмыс және т.б.) 4 сағат көзделген).
_________________________
Мектепке дейінгі
тәрбие мен оқытудың
мемлекеттік жалпыға міндетті
стандартына қосымша
1-кесте
Денсаулықты сақтау дағдылары
| Р/с № | Дағдылар тізбесі | 1 жастан бастап 2 жасқа дейін | 2 жастан бастап 3 жасқа дейін | 3 жастан бастап 4 жасқа дейін | 4 жастан бастап 5 жасқа дейін | 5 жастан бастап 6 жасқа дейін | 6 жастан бастап 7 жасқа дейін |
| Мәдени-гигиеналық дағдылар | Ересектердің көмегімен жуынудың, киінудің, шешінудің қарапайым дағдыларын орындайды | Жеке бас гигиенасының алғашқы дағдыларын меңгерген | Жеке бас гигиенасының қағидаларын біледі және сақтайды | Гигиеналық шаралардың орындау ретін біледі | Гигиеналық шараларды өздігінен орындайды | Гигиеналық шараларды орындау кезінде өзіне-өзі қызмет ету және өзара көмек көрсету дағдыларын меңгереді, шынықтырудың барлық тәсілдерін біледі және орындайды | |
| Дене тәрбиесі | Белгілі бір бағытта жүріп, жүгіре алады | Жүгіру, өрмелеу және секірудің алғашқы дағдыларын меңгерген | Негізгі қимыл-қозғалыс түрлерін орындаудың қарапайым дағдыларын меңгерген | Өмірлік маңызы бар қимыл-қозғалысты өздігінен орындай алады | Негізгі қимыл-қозғалысты орындау кезінде шығармашылық танытады | Жас ерекшелігіне сай сандық және сапалық көрсеткіштерге жете отырып, негізгі қимыл-қозғалыс түрлерін орындай алады | |
| Дербес қимыл белсенділігі | Қатар ойнай алады, кеңістіктегі ашық, зейінді тартатын заттарды өз бетінше таба алады | Шағын топта бірге ойнай алады | Бірлескен ойындарда қарапайым ережелерді сақтай алады | Өз бетінше түрлі ойындар ойнай алады, барлық ойын ережелерін сақтай алады | Балалар тобымен қимыл ойындарын ұйымдастыру дағдыларына біледі | Қимылдарын еркін меңгеріп, саналы түрде ойын ережесін сақтай алады. Қозғалыс қызметінде қарапайым өзін-өзі бақылау қалыптасқан | |
| Салауатты өмір салты | Күнделікті шынығу тәсілдерін біледі | Шынықтыру шараларын өткізу кезінде жағымды көңіл-күй танытады және қауіпті жағдайда сақтық танытады. | Салауатты өмір салтының қарапайым ережелерін біледі, ересектердің көрсетуімен дене шынықтыру элементтерін орындайды | Балабақшада өзін ұстаудың қарапайым ережелерін біледі және сақтайды. Өсімдіктерге, жануарларға, жәндіктерге қарым-қатынас жасай біледі. | Қауіпсіздік қағидаларын саналы түрде орындайды. Дене шынықтыру шараларының қажеттілігі мен маңыздылығын түсінеді | Ағзаны шынықтыру және дене сымбатын сақтау тәсілдерін біледі. Күн тәртібін сақтайды |
2-кесте
Коммуникативтік-тілдік дағдылар
| Р/с № | Дағдылар тізбесі | 1 жастан бастап 2 жасқа дейін | 2 жастан бастап 3 жасқа дейін | 3 жастан бастап 4 жасқа дейін | 4 жастан бастап 5 жасқа дейін | 5 жастан бастап 6 жасқа дейін | 6 жастан бастап 7 жасқа дейін |
| Қарым-қатынас мәдениеті | Жай сөйлеммен айтылған өтінішті орындай алады | Құрбыларымен қарым-қатынасқа түсе алады | Ересектердің сөзін түсінеді. Сұрақтарды тыңдайды, оларға жауап бере алады | Ересектермен, балалармен қарым-қатынасқа түседі және олардың өтініштерін орындай алады | Қоғамдық орындардағы тәртіп ережелерін біледі және оларды сақтайды. | Тілдесу қағидаларын: сөзсіз тілдесу құралдарын; сөйлесу әдебін меңгерген. | ||
| Тілдің грамматикалық құрылымы | Жеңіл сөздерді қолданып, оларды түсіндіре алады | Өз ойын түсінікті дұрыс жеткізе алады | Қажетті сөздер мен сөз тіркестерін қолдана алады | Ересектердің сұрақ қоюы арқылы салалас және сабақтас құрмалас сөйлемдерді үйлесімді құрастыра алады | Сөйлеуге сыни қарым-қатынас таныта алады, грамматикалық дұрыс сөйлеуге тырысады | Сөз тіркесі мен сөйлемдерді грамматикалық дұрыс құрастыра алады. Сөйлеуде таныс сөздердің қиын түрлерін қолданады | ||
| Сөйлеудің дыбыстық мәдениеті | Дауысты дыбыстарды және дауыссыз дыбыстарды артикуляциялық қатынаста жеткілікті түрде анық айта алады | Дауысты және дауыссыз дыбыстарды дұрыс дыбыстай алады | Сөздердің дыбысталуын тыңдай отырып, оларды анық айтады | Ана тілінің барлық дыбыстарын дұрыс айтады | Дыбыстарды саралай отырып, интонациялық мәнерлеудің әртүрлі тәсілдерін қолданып, сөздерін белсенді түрде құбылтып ойнай алады | Дыбыстарды анық, дұрыс, мәнерлеп айта алады, жіктей алады, дыбыстың шартты белгілерінің көмегімен буын мен сөз құрастыра алады | ||
| Сөздік қор | Ересектердің айтқан сөздері мен сөз тіркестерін айтады | Өзі, отбасы мүшелері, сүйікті ойыншықтары туралы сұрақтарға жауап бере алады | Барлық әрекеттерді, заттар мен құбылыстарды, олардың белгілерін және сапасын атайды | Көрнекі жағдаяттарсыз -ақ сөздерді қолданып, сөйлеуде етістіктерді белсенді қолдана алады | Сөйлемде антоним, синоним сөздерді қолдана отырып, тілдегі сөздің көп мағыналығын түсінеді | Сөзжасам дағдыларына ие. Заттардың белгілері мен қасиеттерін қолдана отырып, сөздің мағынасын түсіндіре алады. | ||
| Байланыстырып сөйлеу | Тапсырманы мұқият тыңдайды және оны басқа адамға жеткізуді, қысқа фразалар мен сөздерді қолданып өтініш жасай алады | Тілектерін, ойларын, сезімдерін айту үшін сөздерді қолдана алады | Табиғаттың тірі және өлі нысандарын бақылау, суреттерді, заттарды қарастыру арқылы сұрақтарға дұрыс жауап бере алады | Диалогтік сөйлеудің, тілдесудің негізгі формасын меңгерген. 2-3 сөйлемнен тұратын тұжырымдарды қолдана біледі | Әртүрлі сөз таптарын, эпитеттерді, салыстыруларды қолдана отырып, монолог құра алады | Берілген тақырып , сурет бойынша қарапайым, жайылма сөйлемдерді қолдана отырып байланыстырып, бірізділікпен әңгіме құрастыра алады | ||
| Шығармашылықпен сөйлеу қызметі | Күрделі емес шағын сахналық мазмұндағы ойыншықтардың қойылымдарын түсінеді, олардың әрекеттеріне еліктей алады | Саусақ ойындарына арналған тақпақтарды жатқа айтады | Кейіпкерлердің мінездемесін беру үшін интонациялық мәнерлеудің қарапайым түрлерін қолданады | Таныс ертегілерін айта алады, ойыншықтар бойынша шағын әңгімелер құрастырады | Оқиғалар құрастыра алады, астарлы және ауыспалы сөздерді қолданып, түсіне алады. | Түрлі оқиғалар айта алады, ертегілер ойлап шығарады, ойынға өлең ұйқастары мен сөз құрастыруға қызығады | ||
| Шығармаларды қабылдауы | Тиісті суреттерді қолдана отырып шағын, қарапайым әңгімелерді, өлеңдерді, тақпақтарды түсінеді | Халық ауыз шығармашылығы туындыларына эмоциямен үн қата алады | Түрлі оқиғаларға, кейіпкерге өзінің қарым-қатынасын білдіреді | Өзіне ұнайтын бірнеше шығармаларды атай алады, әдеби кейіпкерлерді ойында қолданады | Кітапқа деген қызығушылық танытады, өлеңдерді жатқа мәнерлеп оқуы мүмкін | Көрген, таныс шығармалар мәтінін мазмұндай алады | ||
| Сауаттылық негіздері | Үш дыбысты сөздермен талдау жасай біледі. Тыңдай біледі және екпінді буындарды ажыратады. | Дыбыстардың айтылуы мен дыбысталуына талдау жасағанда білімін қолдана алады. 4 дыбысты сөздерге дыбыстық талдау жасайды, дыбыстарды сипаттайды. | ||||||
3-кесте
Танымдық дағдылар
| Р/с № | Дағдылар тізбесі | 1 жастан бастап 2 жасқа дейін | 2 жастан бастап 3 жасқа дейін | 3 жастан бастап 4 жасқа дейін | 4 жастан бастап 5 жасқа дейін | 5 жастан бастап 6 жасқа дейін | 6 жастан бастап 7 жасқа дейін |
| Заттардың қасиеттерін бағдарлау | Біртекті заттарды бір белгісі бойынша (көлемі, пішіні) топтастыра біледі. Негізгі төрт түсті ажырата алады | Заттардың негізгі түстерін, пішінін, көлемін, сипатын ажыратады | Салыстыру (қатар қою, тіркеу) тәсілімен заттарға тән айырмашы-лықтарды таниды және атайды | Заттарға тән ерекшеліктерді және белгілерді иісі, дәмі, дыбысы негізінде қабылдайды, атай біледі | Танымдық әрекет ретінде заттардың қасиеттері мен белгілерін қарастыра алады | Адам өміріндегі маңызына және қолданылуына байланысты заттарды даярлау үшін пайдаланылатын материалдардың қасиеттері мен алуан түрлілігі туралы білімді меңгерген | |
| Қоршаған әлемді танып білу | Өзі, отбасы туралы білімге ие. Айналасындағы жануарларды, өсімдіктерді және заттарды таниды | Адамдарға, олардың әрекетіне ерекше қызығушылық танытады | Табиғаттағы және ауа райындағы қарапайым өзгерістерді байқайды және атайды.Бағдаршам белгілерінің мәнін түсінеді және атайды | Тірі және өлі табиғат пен қоғамдық өмірдегі қарапайым себеп-салдарлық байланыстарды түсінеді | Танымдық міндеттерді шынайы-көрнекі және көрнекі-үлгі тұрғысында шеше алады, жүйелей және топтастыра алады. Ұқсастықтары мен айырмашылық-тарын табуға қабілетті. | Қоршаған ортадағы табиғат объектілерінің сипаты мен айтарлықтай белгілерін айқындау негізінде түсініктерін қорыта біледі | |
| Құрылым-дау дағдылары | Ересектердің көмегімен қарапайым құрылыс құрай алады | Ересектердің көрсетуімен қарапайым құрылыстарды қайталап жасайды (үстіне, жанына, астына қоя алады) | Құрылыс материалда-рын әртүрлі тәсілдермен орната алады. Оның негізгі бөлшектерін біледі және атайды | Құрылыс материалдарын өз бетінше таңдайды, құрылысты әдемі орындауға тырысады | Құрастырудың бірнеше және қарапайым жинақтау тәсілдерін меңгерген.Түрлі нәтиже алу үшін бір және бірнеше тәсілдер қолданады. | Жапсыру және сурет салу түрінде геометриялық пішіндерден шынайы және абстракциялық объектілердің қарапайым модельдерін жасай алады | |
| Экология-лық мәдениет негіздері | Тіршілік иелерін, өсімдіктерді ажырата алады, оларға қызығушылық танытады | Жануарлар әлеміне мейірімділік танытады және ұқыпты қарым-қатынас жасайды | Ересектердің көмегімен өсімдіктерді күтіп баптау бойынша қарапайым еңбек дағдыларын орындай алады | Табиғатта өзін-өзі ұстаудың кейбір нормаларын меңгерген | Қоршаған әлемнің алуан түрлілігін түсінеді. Өсімдіктердің қасиеттері мен жануарлардың мекендейтін ортасын біледі | Ұсақ ерекше белгілері бойынша жануарлар мен өсімдіктерді ажырата біледі және атай алады. Табиғат бұрышындағы мекендеушілерді күтіп баптай алады. Өмірлік жаңа жағдайларда қауіпсіздікті сақтай алады | |
| Қарапайым математикалық түсініктер | Ересектердің нұсқауларын түсінеді және айналасындағы кеңістіктен заттарды таба алады | Кеңістікте бағдарлаудың бастапқы дағдыларын меңгерген | Уақыт, кеңістік, туралы қарапайым түсініктерін көрсете алады | Уақыт туралы (тәулік бөліктері: таңертең, күн, түн; күндер: бүгін, кеше, ертең; жылдам, баяу) түсініктерге ие | Геометриялық пішіндердің құрылымдық сипаттамаларын, тура және кері реттегі сандық қатынасты біледі | Түрлі белгілері бойынша объектілерді жіктей алады; сөз арқылы кеңістіктік-уақыт қатынасын меңгерген; логикалық ойлау тәсілдеріне ие. | |
| Ізденіс және экспери-менттік іс-әрекет | Әртүрлі пішіндегі (тесіктерге) ойықтарға сәйкес заттарды салуды біледі | Әртүрлі заттармен эксперимент жасай (ажырата, жалғай, құрастыра) алады | Таныс материалдар-мен өз бетінше эксперимент жасай алады | Мақсатты түрде жаңа материалдармен эксперимент, моделін жасай алады және заттар арасындағы жалпы белгілерді ажырата біледі | Қарапайым себеп-салдарлық байланыс орната алады, ретімен және нәтижелі эксперимент жасай алады | Нәтижеге жететін эксперимент әрекетіне мақсат қоя, нәтижеге жете біледі | |
| Ақпарат-пен жұмыс | Әртүрлі ақпарат көздеріне қызығушылық танытады | Ескі және жаңа ақпарат-тардың айырмашылы-ғын анықтайды | Жаңа ақпараттар алу қажеттігін түсінеді | Жаңа ақпаратты қалай ұсынуды, кімдер қызығушылық танытатынын біледі және түсінеді | Алған ақпаратқа талдау жасайды, оларды саналы түрде қолдана алады. |
4-кесте
Шығармашылық дағдылар
| Р/с № | Дағдылар тізбесі | 1 жастан бастап 2 жасқа дейін | 2 жастан бастап 3 жасқа дейін | 3 жастан бастап 4 жасқа дейін | 4 жастан бастап 5 жасқа дейін | 5 жастан бастап 6 жасқа дейін | 6 жастан бастап 7 жасқа дейін |
| Музыкалық іс-әрекет | Ән орындау барысында күрделі емес қимылдармен би әуеніне көңілді сипат бере алады | Музыкалық аспаптарды біледі, музыкалық фразалардың жоғары және төмен дыбысталуын ажыратады, ересектермен бірге ән айтуға ықылас танытады | Музыкалық шығарманың қарқынын ажыратады жоғары дыбыстарды ажыратады, әуеннің басы мен соңына назар аударады | Дауыс тембрін ажыратады, әнді созып айтады, сөздерді анық айтады; бидің, музыкалық ырғақтың қимылдарын орындайды | Балалар музыкалық аспаптарында ойнаудың қарапайым дағдыларына ие, музыкалық дыбыстың, ұзақтығының, тембрінің негізгі қасиеттерін ажыратады. Әнді суырып салып айту қабілетіне ие. | Музыкалық аспап сүйемелдейтін әуенді, регистр дыбысын ажырата алады. Балаларға арналған музыкалық аспапта ойнау барысында, ән айтқандай, билегенде минорлы және мажорлы дыбысталуды қабылдап, жаңғырта алады | |
| Өнімді іс-әрекет | Қағаз бетін ашық дақтармен, жақпалармен толтырады, дөңгелек, жайпақ пішіндерді мүсіндейді | Мүсіндеу дағдыларын игерген (заттарды шұңқырлау, сәндеу). Қағаз бетіне тік және жатық, ирек сызықтар сыза алады. | Бейнелеу әрекетіне қажетті негізгі техникалық дағдылар мен іскерліктерді игерген | Бейнелеу өнерінің түрлері туралы ұғымдары бар (кескіндеме, мүсіндеу, халық өнері) | Бейненің сипатына тән бейнелеудің техникалық тәсілдері мен құралдарын өз бетінше таңдай алады | Түрлі техникалық құралдарды өз бетінше қолдана алады, жұмыстарды жаңа бөліктермен толықтырады және әсемдей алады | |
| Қоршаған ортаны эстетикалық қабылдау | Бояудың ашық түстеріне назар аударады, оларға таң қалады, қуанады | Халықтық ойыншықтарды қарастыру кезінде эмоциялық қуаныш білдіреді, олардың ашықтығын, әдемілігін атап көрсетеді | Түрлі бейнелеу өнері түрлеріне қызығушылық танытады, материалдарды ұқыпты қолданады | Геометриялық пішіндер мен өсімдік элементтерін ырғақты орналастырады. Би сипатындағы музыканы эмоциялы түрде қабылдайды | Сәндік өнерге, дизайнға қызығушылық білдіреді, жұмыстың тәсілдерін таңдайды және дәлелдейді, жұмысқа материалдарды тиімді қолданады, табиғаттың әсемдігіне, киімге және бөлменің жинақылығына эмоциялы түрде мән береді. | Қарастырған заттары бояуының қанықтығы (фактурасы) туралы түсінігі бар.Өнердің басқа түрлерінің түпмәтінінде өнер туындыларына алғашқы талдау жасау дағдысына ие. |
5-кесте
Әлеуметтік дағдылар
| Р/с № | Дағдылар тізбесі | 1 жастан бастап 2 жасқа дейін | 2 жастан бастап 3 жасқа дейін | 3 жастан бастап 4 жасқа дейін | 4 жастан бастап 5 жасқа дейін | 5 жастан бастап 6 жасқа дейін | 6 жастан бастап 7 жасқа дейін |
| Өзін ұстау мәдениеті дағдылары | Өзін ұстаудың қарапайым нормаларын меңгерген және жағымды әдеттері қалыптасқан | Мінез-құлық нормалары мен қағидаларын түсінеді, сәлемдесу, қоштасу, ризашылық сөздерін қолданады | Адами қарым-қатынас туралы білімді меңгерген, эмоциялық жағдайды түсінеді | Жақын және айналасындағы адамдарға қарапайым қамқорлық танытады | Қажетті жағдайда көмек сұрай алады, басқа адамдардың тілектерін құрметтейді | Мінез-құлықтың адамгершілік нормалары туралы, табиғатта өзін-өзі ұстау туралы, әдеп қағидалары туралы біледі | |
| Ересектермен және құрдастарымен өзара іс-әрекет | Ересек адамды ынтамен тыңдай біледі, оның тапсырмаларын орындайды. Күрделі емес тапсырмаларды есінде сақтайды және орындайды | Жақындарына, құрдастарына бауырмалдық, тілектестік сезім танытады | Құрдастарымен тұрақты ойын бірлестіктеріне қосылады және танымдық тақырыптарға ересектермен тілдесе алады | Ересектермен бірге еңбек әрекеттерін орындайды. Құрдастарының арасында өзінің орнын, «Менін» сезінеді | Ересектермен және құрдастарымен бірге еңбек ете алады, ортақ мақсат қояды және оның нәтижесін талқылай алады | Ересектермен бірлескен әрекетке татулықпен қосыла алады, пайдасын тигізуге және оған қанағаттануға тырысады | |
| Адамгершілік нормалары туралы түсінік | Айналасындағылармен қарым-қатынасты реттеу үшін және тілектерін білдіру үшін қажетті сөздерді қолдана алады | Ненің «жақсы», ненің «жаман» екенін біледі және түсінеді | Өзінің әрекеттерін, ертегі кейіпкерлерінің әрекеттерін бағалай алады | Адамгершілік нормалары мен қоғамда өзін-өзі ұстау қағидаларын сақтайды | Өзін-өзі ұстаудың адамгершілік нормаларын сақтайды, жағымды іс жасағанда қуанады, рахаттанады, адамгершілік нормалары бұзылғанда уайымдайды | Өзінің және басқа да халықтардың әдептілік нормалары мен құндылықтарын біледі, түсіністік, төзімділік танытады. Әлеуметтік әлемде өзара қарым-қатынас жасау іскерлігіне ие, қоғамдық тәртіп қағидаларын сақтаудың коммуникативтік дағдыларын меңгерген. |
______________________________