My family» тілдік тақырып

6 Грамматикалық тақырып:өздік, белгісіз, сұраулы, сілтеу есімдіктерін қолдану.

6.1 «Туыстық байланыстар» тақырыбы бойынша лексиканы

жаттаймыз:

Uncle - ағай

Aunt – тәте

Cousin – немере ағайынды аға/іні/әпке/сіңлі/ қарындас

Great-grandfather – үлкен ата

Great-grandmother – үлкен әже

Grandson – немере ұл

Granddaughter – немере қыз

Grandchildren - немерелер

Great-grandson – шөбере

Great-granddaughter – шөбере қыз

Son-in-law – күйеу бала

Daughter-in-law – келін

Sister-in-law – қайын апа/сіңлі/свояченица

Brother-in-law - жезде

Father-in-law – қайын ата

Mother-in-law – қайын ене

Stepfather - өгей әке

Stepmother - өгей шеше

Stepchildren – асыранды балалар

Stepson - өгей ұл

Stepdaughter – өгей қыз

Nephew - жиен

Niece – жиен қыз

6.1.2 Өткен материалды бекіту:

жаттығудағы сөздерді туыстық сипатта топтаңыз. Зат есімдерді жікті/тәуелді есімдіктеріне ауыстырып, өз туыстарыңыз туралы екі сөйлеммен айтып беріңіз.

Example: My aunt is 32.- She is a doctor.

My cousin is a student. – His name is Alex.

6.1.3 Ағылшын және қазақ сөздерінің мағыналық сәйкестігін табыңыз:

Nephew қыз

Aunt немере ағайынды

cousin жиен қыз

Daughter өгей шеше

Uncle жиен

Brother-in-law үлкен ата

Stepmother тәте

Great-grandfather ағай

Niece жезде

6.2 Кестеде берілген есімдіктерді оқытушыдан кейін дауыстап айтыңыз.

5-кесте – Сұраулы және сілтеу есімдіктер

Сұраулық	Сілтеу
Who? (кім?)	This (ана/анау)
What? (не?)	These(аналар)
Where? (қайда? қайдан?)	That (сол/)
How? (қалай?)	those (солар)
Why?(неге?)
Which(қайсы)

6.2.1 Қажетті есімдіктерді астын сызыңыз this/that/these/those:

1) This forceful first novel set a new path for American novels at the end of the nineteenth century.

2) My family goes back all back to one of those first groups of people that I have told you before.

3) He asks me to compare these texts.

4) “I also found other papers,” she said quietly, not mentioning where those other papers had been found.

5) The news of this strange marriage dumbfounded him; he couldn’t even respond to it.

6) Do you see those little boys in the street?

7) Put these plates on the table, please.

6.2.2 Сұраулы және сілтеу есімдіктерді дұрыс қолдануды үйреніңіз.

6.2.3 Үлгіні оқыңыз және айырмашылықты түсіндіріңіз this/ these және that/those

1. Look at this boy, he is my friend. 2. Do you like these cats?

3. What’s that on the table. 4. Come and look at these photos. 5. These are my sisters Asel and Laura. 6. Do you remember those wonderful days we spent in Borovoe. 7. Who’s that standing in the corner of the room? 8. Stop that noise. 9. These shoes are too small for me. 10. This isn’t a good idea.

6.2.4 Қажет есімдікті қойыңыз this/ these және that/those:

1) Why am I living in ___ country?

2) Who are __ people over there?

3) Did you hear __ terrible noise last night?

4) How much are __ carrots?

5) ___ was a great party!

6) Come___ way, please.

7) Look at __ pictures!

8) Will you take __ newspapers, please.

6.2.5 Қажет есімдікті қойыңызwhich/ what/ who/ where/ when:

1) We’ve got red wine and white- ___ will you have?

2) __ books did you read for last year’s English class?

3) __ of the books on the list have you already read?

4) __ ‘s your name?

5) __ kind of car have you got?

6) __ one is yours?

7) __ subject do you prefer, chemistry or physics?

8) __ are you waiting for?

9) __ did you finish school?

10) __ can I see you again?

11) __ are you good at?

12) __ do you usually go on week-end?

13) What is the name of the young man __ luggage disappeared in

the airport?

14) He deposited two saucepans, one of __ contained spaghetti and

the other a red sauce smelling of garlic.

15) __ music do you like to listen to?

6.3 Кесте бойынша белгісіз және болымсыз есімдіктерді қолдану ерекшеліктерін оқыңыз.

6-кесте – Белгісіз және болымсыз есімдіктер

белгісіз есімдіктер	болымсыз есімдіктер
Some	any	not .........any	No
Бірнеше, бірнешеуі, қаншасы бар мағынасы бар келісім сөйлемдерде	Бірнеше, бірнешеуі, қаншасы бармағынасындағы сұраулы сөйлемдерде	Болымсыз сөйлемдерде	Болымсыз сөйлемдерде
Somebody/someone – біреуі-біреу	Anybody/anyone – біреуі	not…. anyone - ешкім	Nobody/ no one - ешкім
Something – бірдеңе/	Anything - бірдеңе	not… anything -ештеңе	nothing /none – ештеңе
Somewhere – қайда болмасын/бір жерде	Anywhere – бір жерде	not… anywhere - ешқайда	Nowhere - ешқайда

Note:

1) none ofесімдігі жалпы және жалқы зат есімдермен көпше түрінде қолданылады.

2) Болымсыз сөйлемдерде белгісіз есімдіктер етістіктен кейін тұрған not шылау қолданылады.

3) Болымсыз етістіктер not болымсыз шылаудың етістікке қосылусыз қолданылады.

I haven`t got any sisters. I have no sisters. – Менде әпкелерім жоқ..

6.4 Белгісіз және болымсыз есімдіктердің қолдану ерекшеліктеріне назар аударыңыздар. Сіздің байқауларыңызды нұсқау түрінде (алгоритм) қорытындылаңыз.

1) Is anybody in your family good at English? («біреу»мағынасында – сұраулық сөйлемде) – There isn`t anybody good at English in my family. («ешкім» мағынасында – болымсыз сөйлемдерде)

2) Can anybody in your family swim/sew/knit/play tennis/football/basketball?

3) Does anybody in your family look like your mother/father/brother/at/uncle?

4) Has anyonein your family been anywhere?

5) Are there anyarmchairs in your room? («қанша болса» мағынасында – сұраулық сөйлемде) – There aren`t any chairs in the living-room. («ештеңе» мағынасында – болымсыз сөйлемдерде)

6) Is there anyfridge in your kitchen? - ( «қанша болса» мағынасында – сұраулық сөйлемдерде) – There isn`t any cupboard in the kitchen. ( «ештеңе» мағынасында – болымсыз сөйлемдерде)

7) Is there anycomputer in your room? («қанша болса» мағынасында – сұраулық сөйлемдерде) – There isn`t any mirror in a bath-room. («ешқанша» мағынасында – сұраулық сөйлемдерде).

She listens to something.

They write nothing.

No-one asks me.

My grandfather goes nowhere.

I have not got/haven`t got (менде жоқ) any sisters.

He has not got anything.

I do not go anywhere.

6.5 Келесі сұрақтарға жауап бер:

1) anybodyесімдігін қай кездерде қолданамыз

А) біреу

Б) ешкім мағынасында

2) anyесімдігінқай кездерде қолданамыз

А) қанша болса

Б) ештеңе мағынасында

6.6 Ағылшын тілінің қандай есімдіктері қазақ тілінің есімдіктеріне сәйкес келеді ештеңе және бірдеңе.

6.7 Ағылшын тілінің қандай есімдіктері қазақ тілінің есімдіктеріне сәйкес келеді ешқайдажәнеқай жерде болмасын /где-нибудь/.

6.8 Дұрыс жауаптың астын сызыңыз:

1) I have no/anything computer.

2) There is anybody/nobody in my house.

3) Nobody/somebody can speak English language.

4) They tell nothing/anything.

5) My grandparents look nowhere/anywhere.

6) They live somewhere/anywhere in London.

7) I haven`t got any/some friends.

8) I have got no/any time.

9) A: How much time have we got?

B: None/any.

Home task:

6.9anything, nothing, something, somebody, nobody, nowhere, anywhere, somewhereесімдіктерді қолданып, «Үй. Пәтер», «Достар», «Оқу» тақырыптары бойынша сөйлемдерді жазбаша түрде құрастырыңыз.

7 Практикалық сабақ