Азақ тілін оқыту әдістемесі 1-нұсқа
1. Қазақ тілінде оқытпайтын мектептерде қазақ тілін оқыту әдістемесі пәні бойынша тіл үйренудегі ұстан ым:
Үйлесімділік
Сезімталдық+
Мүмкіншілік
Қарым-қатынас+
Ойлау
2. Мектепте фонетиканы оқыытудың міндеті:
Оқушыларды сауатты жазуға үйрету+
Оқушыларды сабаққа бейімдеу
Оқушылардың білімін дамыту
Оқушыларды сөйлем құрай білуге үйрету
Бақылау жұмыстарын жазуға үйрету
3. Оқушы сөйлегенде үнемі қолданылатын сөздер:
Архаизм
Актив+
Диалект
Көнерген
Оқшау
Пассив
5. Қазақ тіліндегі жалғау түрлері:
Сөз тудырушы
Сөз түрлендіруші
Тәуелдік+
Кіріккен сөздер
Қосымша
Түбір сөз
6. Негізгі сын есім мен туынды сын есімнің тіркесіп келуімен жасалған тіркестер:
Жылы жүзді, кең иықты+
Үлкен-үлкен, торы ала, көк ала
Жылы, шырайлы
Күндік, демалу
Үлкендеу,үлкенірек
Қос атты, ашық
7. Жай сөйлемнің түрлері:
Аралас сөйлем
Қарсылықты сөйлем
Атаулы сөйлем+
Жалаң және жайылма сөйлем+
Ыңғайлас сөйлем
8. Сөйлемнің тұрлаусыз мүшелері:
Айқындауыш мүше
Бірыңғай мүше
Бастауыш
Пысықтауыш+
Толықтауыш+
9. Жалпы адамдар арасындағы тілдесім:
Ақпараттық+
Қабылдамалық+
Жазбаша сөйлеу
Орфография
Ресми
10. Қазақ тілін оқытуда компьтерлік технологияның қажеттілігі:
Ақпараттар алмасуға мүмкіндік береді+
Тілдің салалары бойынша құрылған тапсырмаларды пайдалануға мүмкіндік береді
Тест тапсырмалары бойынша білім тексеруге болады+
Жаттығу орындауға керек
Жаттығу орындауға керек
Жаңа сабақты бекітуге мүмкіндік береді
11. Мектепте стилистиканы оқытуға қамтылатын тақырыптар:
Оккозионал
Стиль түрлерін+
Стильдер туралы түсінігі +
Әдеби тіл нормалары
Әдебиет тарихын
Жеке жазушының стилі мен шығармашылығын
12. М.Махмутов «Современный урок» (Москва 1985) кітабында көрсетілген сабақтың негізгі түрлері:
Жаңа оқу материалын оқып-үйрену сабағы+
Білімді жүйелеу, жинақтау сабағы+
Жарыс сабағы
Зертханалық жұмыс орындау сабағы
Конференция сабақ
Лекция сабағы
13. Әдіскер В.К. Дьяченко топтастыру әдісінің бірнеше түрлерін ажыратады:
Сыныптық сабақ түрінде ұйымдастыру+
Дамыта оқыту
Саралап оқыту+
Дебат әдісі
Бел-ланкастерлік жүйе
Сызба көмегімен оқыту
Сурет арқылы оқыту
14. Орта мектепте фразиологияны оқытудың міндеттері:
Кәсіби сөздерді меңгерту
Диалектизмдерді меңгерту
Ұлттық дүниетаным ерекшеліктерін таныту+
Табу,эвфемизмдерді ажырату
Имандылыққа тәрбиелеу
Сөздің морфемалық жігін ажырату
Тұрақты сөз тіркестерінің мағынасымен таныстыру+
15. Грамматикалық жаттығулардың синтетикалық түріне жататын жаттығулар:
Омонимдерді талдау
Сөздерді септеу
Сөз тіркесін құрау+
Шығарма жазу+
Мазмұндама жазу
Диктант жазу
Мәтінді талдау
16. Х. Арғынов ұсынған синтаксистен оқушыларға білім беру әдістері;
Жазу-сызу жұмыстары
Презентация көрсету
Әңгіме әдісі+
Байқау әдісі+
Зертхана жұмыстары
Түсіндіру әдісі+
Педогогикалық баяндау
17. Сөздердің байланысу формаларының ішінде алдымен матасуды оқытудың себептері:
Сұраулы сөйлем құрайтындықтан
Жалғаулардың қолданылмауына байланысты
Екі мүшесі де қосымша арқылы жасалғандықтан+
Сөз тіркесінің құрылымына байланысты+
Сөз тіркесінің бірінші мүшесі ілік септігінде тұрғандықтан+
18. 8-сыныпта оқылатын қарсылықты бағыныңқының баяндауыштарының жасалу жолдары:
Көмектес септіктің жалғауы арқылы+
Есімше арқылы
Келер шақтың болымсыз түрінен
Шартты райлы етістік+
Шартты райдың болымсыз түрінен+
19. Мәтіні түгел жазылмайтын, өтілген емлелік ережелерге байланысты сөздер бөлек алынып жазылатын диктант түрі:
Өздік диктант
Сөздік диктант+
Терме диктант+
Бақылау диктант
Талдау диктант+
20. Мәтіндегі басты айтылар ойды толықтыру үшін берілген деректерді нақтылау:
Мазмұнды толық түсіну
Талдап түсіну+
Бөлшектеп түсіну+
Тұтас түсіну
Тақырыпты түсіндіру
Нақтылап, талдап түсіну+
21. 1933 жылғы Т.Шонанұлы мен С.Кеңесбаевтардың қазақ тілін басқа ұлтқа оқыту бағдарламасының мақсаты:
Дағдының физиологиялық меназимі
Еуропалықтарға қажетті көлемде қазақша сөйлеуді меңгерту+
Қазақ тілінде жазылған іс қағаздарының мазмұнын түсінуге үйрету+
Қазақ тілі бағдарламасының тарихы
Қазақ тілі грамматикасының формаларынан мәлімет беру+
Грамматикалық материалдарды сұрыптап қарастыру
22. Саналылық пен белсенділік принципінде қазақ тілін жетік меңгерту не арқылы іске асырылады:
Практикалық дағдыландыру+
Тілдік мәдениетке дағдыландыру
Тілден берілетін мағлұматтарды жеке түсіндіру+
Түрлі жаттығу жұмысын орындату+
Жаттығуды көшіру арқылы
Бағаны көтермелеп қою арқылы
23. Мәтін туралы ұғым қалыптастыру әдістемесі:
Мәтіннің белгілі бір мазмұндық бірлігі болады+
Мәтін әдебиеттану ғылымында қарастырады
Мәтіннің грамматикамен байланысы жоқ
Мәтінде ой тұжырымдалады+
Мәтіннің тақырыбы мен идеясы болады
Мәтін философиялық әдебиеттен құралады
Мәтін туралы ұғым бастауыш сыныптан беріледі+
24. Компьютерді қазақ тілі сабағында пайдаланғаөрнекілікті арттыру үшін қолданылатын бағдарламалар:
Arcon
MS Office Power Point+
Macromedia Flash+
Excel
Ansys
MathCad
ActiveStudio+
25. Пунктуацияны оқыту ұстанымдары:
Сөздің синтаксистік қызметіне мән беруді талап ететін гармматикалық ұстаным+
Жаңа материалды бекіту
Мәнерлеп оқу мен пунктуация байланысы+
Өтілген материалды еске түсіру
Сөзжасамның морфологиялық тәсілдерін білу
Сөздік құрамның соз қорына негізделетінін білу
Тыныс белгілерінің интонацияға қарап қойылатыны+
26. Синтаксисті оқытқанда қолданылатын тіл дамыту жұмысының түрі:
Сөз тіркесін құрастыру+
Сөз мағынасын талдау+
Морфологиялық талдау
Мәтін құрастыру
Сөз тұлғаларын құрастыру
Сөз тұлғасын талдау
Сөйлем құрастыру+
Нуска
1.Қазақ тілін оқыту әдістемесі мамандары тіл үйрету барысында оқушыға меңгерту керек.
А) демография туралы білім
В) Тіл туралы білімі +
С) Зтнография туралы білім
Д) Саясат туралы білім
Е) Экология туралы білім
2. Көп мағыналы сөздердің мәні, омоним, неологизм, архаизм сөздерінің мағынасына талдау жасауға үйрететін сөздік:
А) Түсіндірмелі +
В)Орфоэпиалық
С) Терминологиялық
Д) Орфографиялық
Е) Орфоэпиялық
3. Біріккен сөзді оқытуда ескерілетін ерекшелік
А) Айтылуы
В) Құрамы +
С)Сұрағы
Д)Жазылуы
Е)Интонацияға
4. Сын есімге тән белгілер:
А) Қандай,қай сұрақтарына жауап береді+
В) Қаншағ неше деген сұраққа жауап береді
С) Шақ,рай категориялары бар
Д) Заттың қимыл-әрекетін,логикалық тұрғыдан күйн білдіреді
Е) Есімше көсемше түрі бар
F)Бөлімдердің орнына қолданылады
5. Мәтінді дұрыс қабылдауға байланысты жүргізілетін жұмыс түрі:
А) Шығарманы мәнерлеп оқу +
В) Саралау
С) Хабарлау
Д) Суреттеу
Е) Мазмұндау
F) Экскурсия
6. Орфографияны оқуда графиялық жазу таңбаларынын жүзеге асуы:
А) Жазу +
В)Көркемдік
С)Жазбаша сөйлеу +
Д)Дұрыс сөйлеу
Е) Ауызекі сөйлеу
7. Оқушының бастауыш сыныпта меңгеретін тыныс белгілер:
А)Көп нүкте
В) тырнақша
С) сызықша +
Д)нүкте +
Е)нүктелі үтір
8. Тіл дамыту жұмыстарының негізгі принциптері:
А) Ауызекі сөйлеу мен жазба тілінің бір-бірімен сөйлеу байланыстық принципі+
В) Сөйлеу мен ойлаудың бірлігі принципі +
С) Саналылық принципі
Д) Жүйелілік принципі
Е) Фонологиялық принципі
9. Оқытудың берік тиянықты болу принципінде оқушылардың атқаратын басты жұмыстары.
А) есепке жүйрік болу +
В) ауызша жеткізу
С) жан-жақты меңгеру +
Д) есінде берік сақтау
Е) ережелерді қолдана білу
F) сауатты жазу
10. Ә.Исабаев ұсынған қазақ тілін практикалық жақтан үйрету әдістері:
А) зертхана жұмыстарын орындау
В) ауызша түсіндіру +
С) қазақ тілін әдебиет материалдарымен байланыстыру+
Д) жазу-сызу жұмыстарын орындау
Е)экскурсияға шығу
F) қайталау тестерін орындау
11.Х.Арғыновтың синтаксистен оқушыларға білім беруде тиімді оқыту әдістері:
А) Ауызша мазмұндау
В) Көрсету әдісі
С) Түсіндіру әдісі +
Д) Байқау әдісі +
Е) Экскурсия әдісі
F) Лабораторияда сабақ өткізу әдісі.
12. Оқыту әдісінің бастапқы, негігі түрлері:
А) Мұғалімнің тәжірибелермен оқытылатын затты көрсету +
В) Экскурсия
С)Жаттығулар
Д) Мұғалімнің баяндауы мен лекциясы +
Е) Ауызша және жазбаша сынақ
F) Зертханалық жұмыс
G) Оқушының өздігінен ізденіп білім алу
13. М.Махмутов жіктеуіндегі сабақ титері:
А) қорытынды сабақ
В) жаңа оқу материалын оқып-үйрену сабағы +
С) талдау сабағы
Д) білім,іскерлік пен дағдыны жетілдіру сабағы +
Е) білімді тереңдету сабағы
F) сынақ сабағы
G) бағалау сабағы
14. Фразеологияны оқытуда қолданылатын тиімді көрнекілік түрлері:
А) Сөзжұмбақ
В) Морфологиялық схемалар
С) Ребус
Д) Фразеологиялық сөздік, түсіндірме сөздік +
Е) Кодоскоп
F) грамматикалық анықтағыш
G) газет, журнал материалдары +
15. Грамматикалық категориялардың жіктелуін:
А) Компьютер көмегімен бейнелеу тиімді +
В) MathlAB көмегімен бейнелеуге болады
С) Сөздікпен жұмыс жасау арқылы жеткізген тиімді
Д) Есептеу бағдарламаларымен бейнелей аламыз
Е) Таблица арқылы көрсету тиімді +
F) ExCEI көмегімен көрсете аламыз
G)Сөйлеу арқылы жеткізген тиімді
16. Синтаксистік талдау түрлері:
А) сөйлеу түрлерін талдау +
В) буын үндестігін көрсету
С) буынға бөлу
Д) сөз тіркесін талдау +
Е) сөйлем мүшелерін талдау +
17. Сөздердің байланысу формалары:
А) орын тәртібі арқалы
В) қосымшалар арқалы
С) қабысу +
Д) меңгеру +
Е) матасу+
18. Бастауыштың әр түрлі сөз табынан болатынын көрсетудің тиімді тәсілі.
А) Синонимдерін көрсету арқылы +
В) Сөздің антонимін табу арқылы
С) Теориялық материалды бөліктерге бөлу арқылы.
Д) Проблемалық сұрақ қою арқылы +
Е) Түрлі сөз таптарын салыстыру арқылы +
19. Адамдардың бір-бірімен белгілі мақсатпен сөйлесуіне байланысты тілдесім:
А) Іс-қағаздар стилі
В) Ресми тілдесім +
С) Дауыстап оқу
Д) Қалыптасқан тілдесім +
Е) Тыңдалым
F) Бейресми тілдесім +
20. Қазақ халқының белгілі педагог-ғалымы:
А) С.Торайғыров
В) Ж.Аймауытов +
С) С.Дөнентаев
Д) А.Байтұрсынұлы +
Е) М.Шаханов
F) Ы.Алтынсарин +
21. Ә.Исабаев көрсеткен ғылыми ұстанымның өлшемдер:
А) Меңгерілетін объектінің термині анық болу қажет +
В) Әдебиетпен байланысты болу керек
С) Жұрнақтарды меңгертуі керек
Д) Ережеге ғана сүйенуі тиіс
Е) Тілдік тақырыптардың өзіндік белгілері сараланып алынған абзал +
F) Қазақ тілінен берілетін тақырыптардың дәлдігі талап етіледі +
22. Тіл дыбыстарын жасауға қатысатын актив дыбыстау мүшелері:
А) Мұрын
В) Ерін +
С) Тіс
Д) Көмей
Е) Өңеш
F) Тіл+
G) Ауыз куысы+
23. Синтаксисті оқытуда назар аударылатын тұрлаулы мүшелердің қызыметі
А) Іс-қимылдың өткенін хабарлайды +
В) Іс-әрекет мезгілін көрсетеді
С) Іс-әрекет себебін көрсетеді
Д) Сөйлем жасауға ұйытқы болады +
Е) Іс-әрекет мақсатын көрсетеді
F) Сөз мағынасын өзгертеді
G) Ойдың иесі кім екенін білдіреді +
24. Көп компонентті құрмаластың мектепте оқытылатын түрлері:
А) Көп бағыныңқылы сабақтас құрмалас +
В) Қарсылықты салалас
С) Көп компонентті салалас құрмалас +
Д) Мезгіл бағыныңқылы сабақтас
Е) Жапсарлас құрмалас
F) Аралас құрмалас +
G) Шартты бағыныңқылы сабақтас
25. Сауранбаевты 1954 жылы жарық көрген «Құрмалас сөйлемнің синтаксисі» атты еңбегіндегі қазақ тіліндегі құрмалас сөйлемдердің негізгі критерийлері:
А) Бір предикаттық қатынастың болуы
В) Компоненттердің интонациялық жігі айқын болуы
С) Бір сөйлемдік мағынаға ие болмау
Д) Компонентте айтылатын ойдың аяқталатындығы
Е) Құрамындағы әрбір компоненттерде айтылатын ойдың дербестігі +
F) Құрамындағы синтаксистік компоненттерде айтылатын ойдың дербестігі +
G) Әр компонентте дербес бастауыш пен дербес баяндауыштың болуы+