Тұлғалық-бағдарлы, білімділік, тұтастық, жүйелік, синергетикалық) көптігін

Баска да авторлар көрсетіп отыр (5,51-52). Әзірше осы аталған тәсілдерді біз

Сынып отырған: мега-, макро, микро- келесі әдістамалық тәсілдер

иерархиясына жатқызуға болады. Талдау деректертері көрсеткендей,

Дістамалық принциптер «әдістамалық тәсіл» ұғымы аркылы

Арастырылады. Әдістамалық принциптер мен тәсілдерді жеке қарастыру

нұсқалары да бар, «Әдістамалық тәсіл» мен»әдістамалық принцип»

ұғьмдарының сәйкес келуі де жиі кездеседі. Біздің ойымызша, әдістамалық

Принциптер белгілі бір әдістамалық тәсілдердің құрамына енеді, өйткені

Дістамалык принципке қарағанда әдістамалық тәсіл кең көлемді ұғым, Бұл

Ымның растығын педагогика оқулығыньщ авторларынъщ соңғы

Жариялымдарынан таныса аласыздар.

Жоғарыда көрсетілген қисындар бойынша, зерттеудегі педагогика феноменінің мазмұны мен маңыздылығынан шығатын эдіснамалық тәсіл мен әдістамалық принциптерді педагогикалық зерттеудің әдістамалық негізінің кұрылымына енгізуді дұрыс деп санаймыз.

Бүгінгі күні шеттілді білім берудің қазіргі теориясы мен әдістамасы •* оның әдістамалық принциптері-** шеттілді білім берудің негізделген әдістамалық тұжырымдамасы-»» осы тұжырымдаманы жүзеге асыратын тежеурін ретіндегі өзіндік әдістемелік принциптер жаңаша түсіндірілуде(7,48)..

Дістамалық оқу құралдарында зерттеудіқ қисын құрастыруға (мәселе -тақырыпқа – пән - гиптеза - міндеттер) басты назар аударылады, бірақта әдістамалық негізі ретіндегі онық ғылыми ақпаратының негізгі компоненті жоқ.

Соңғы уақытта педагогикадан жазылған диссертациялардың сапасын бағалауға арналған басылымдарда олардың әдістамалық сараптамасына сипаттамалар берілген. Ғалымдардың анықтауы бойынша, әдістамалық

Сараптамалар казірп ғылыми тұжырымдамаларда қалыптасқан ғылымның даму жағдайынан туындайтын, зерттеу жұмысының нысанасын, ғылыми ізденістің негізгі бағыттарын, зерттеудің тірек ұстанымдарын белгілеуге мүмкіндік туғызады (8,9). Сондықтан, әдістамалық сараптама зерттеу мәселесінің өзектілігін, оның тақырыбын, нысанасы мен пәні негіздеуде, яғни мамандығына сәйкес өз зерттеуінің зерттеудің мәселелік кеңістігіндегі «орнын табу» кезеңінде қажет. Бұл жағдайда әдістамалық негіз зерттеу тақырыбының өзектілігін негіздеудегі жауапкершілікті көтереді, яғни философиялық әдістама, педагогикалық әдістаманың, сонымен қатар барлық зерттеу үрдісіндегі зерттеудің міндеттері шешу принциптерінің, әдістамалық тәсілдерінің өте айқын емес көрінісі болып қалады.

Келтірілген тойлардан кейін педагогикалық зерттеудің әдістамалық негізін құрастырудың қисынды тізбегі туындайды: мәселенің өзектілігі *»* тақырып •»* нысана*»* пән •*« мақсат ->• гипотеза •»* міндеттер ->» жетекші идея -» әдістамалық негіз.

Біздің ойымызша, белгілі тақырып бойынша зерттеудің өзектілігі ретінде зерттеудіқ бөлімін жазудың әдістерін ашу керек.

Жариялым беттерінде педагогикалық зерттеудің әдістамалық негізіне қатысты диссерттантарға айтылған көптеген сындар кездеседі. Мысалы, В.И. Журавлев өзінің «Педагогика в системе наук о человеке» монографиясының (1990 г) «От догматизма к творческой опоре педагогики на истины философии» оөлімінде: философияны қолдануда догматиз мен формализмнің жаркын көрінісі ретінде педагогтардың кандидаттық диссертациясында үйреншікті формуларар көрсетіледі. Кез келген диссертайиялық зерттеудің авторефераттарында «Біздің зерттеуіміздің әдістамалық негізі философия болып табылады... » деген сөз жолдарын оқисыз.

Біз бұл сыншымен келісеміз, өйткені бізге қазіргі таңда материалистік диалектиканың категорияларын ой елегінен өткізіп, онын педагогикалық болмысты қайта кұруы мен бағалаудың негізін салудағы әсерін қадағалауымыз керек. Ғалымдар материалистік категориялар арасынан бірлі-жарым, ерекше, жалпылама, қажеттілік пен кездейсоқтық, мазмұн мен түр, маңыздылық пен құбылыс категорияларын атайды.

Діснамалық негіз өзіне зерттеу қүбылысын талдауға объективті ыңғай тауып, одан шығатын білім берудің теориясы мен практикасына үсыныстар мен қортындылар жасап, алынған нәтиженің ғылымы құндылығы мен дәлелділігі шынайы ғылыммен қамтамасыз ететін автордың зерттеу тұжырымдамасы мен көзқарас сипаттамасын енгізеді.

Дістамалық негізді жеткілікті анықтау үшін әдістамалық дәлелдеу жүргізіледі. Ю.К. Бабанскийдің пайымдауы бойынша. Дидактикалық зерттеудің әдістамалық дәлелденуі автордың тұжырымдамасының қоғамдық-саяси негізінен, қабылданған педагогикалық мәселелерге сыни көзқарастан, зерттеу тұжырымдамасының философиялық негізін ашудан (мәселені тарихи-қисынды талдауы, зерттеу пәнінің диалектикалық жүйелі-құрылымдық талдау, оның сипаттамасына тұтастай жақындау жолдары, осы аталған педагогикалық құбылыстардың даму көзі болып табылатын жетекші

Арама-қайшылықтарды айқындау, зерттеліп жатқан педагогикалық құбылыстар мен үрдістерге қатысты заңды байланыстарды айқындаудың әдістамалық сипаттамасынан), аталған педагогикалық тұжырымдаманың (әлеуметтік, психологиялық, физиологиялық, кибернетикалық және т.б.) негізінде жатқан аралас ғылымдар деректерінен тұруы керек, Осыдан барып, педагогикалык зерттеудің әдістамалық дәлелілен қисынды тізбек шығады: педагогикалық (тарихи-педагогикалық) фактторге, құбылыстар мен үрдістерді зерттеуге нақты әдістамалық тәсілдерді анықтау сияқты қорытынды шығады.

* әдістамалық үрдістерді нақтылау * зерттеу мәселесіне сыни көзқарас

* зерттеу мәселесінің (генезис және даму эволюциясы) тарихи қисынды
талдауы

* зерттеу пәнінің жүйелі-құрылымдық талдауы (зерттеу пәнінің ғылым
мен білім беру жүйесіндегі орнын, маңызын, құрылымын, мазмұнын
аныктау, яғни жүйелі тәсіл бұл бірлікті ғылымның өзі тұратын бөлшектері
мен элементтерді талдау аркылы, осы аталған байланыс жүйесінде олардың
атқарған кызметі мен элементтері (құрылымы) арасындағы байланысы
арқылы ашылады.

Зерттеу пәнінің сипаттамасына тұтастық тәсілі (Тұтастық ұғымы жүйелі және жинақы ұғымдарымен тығыз байланысты; тұтастық -нысананың ортадан және оның ішкі бірлігінен бүтін шығуын көрсететін философиялық тәртіптегі ұғым (4,37). Тұтастық нысананы өз бөлшектерінің өзара байланысы аркылы құрылған жаңа қасиеттерді қамтамасыз етіп, зерттеу үрдісінің дамуына жетектеуші зерттеу құбылысының ішкі қайшылықтарын ашуды, олардың жетістіктері мен заңдылықтарына сүйене отырып, зерттеу жүйесін педагогикамен аралас ғылымдар көзқарасы бойынша қарастыруда, жүйені басқаруда көптеген жан-жақты амалдармен қамтамасыз етеді.

Педагогикалық зерттеу үрдісінде айқындалған заңды байланыстар (яғни, зерттеу құбылысындағы байланыстардың арнайы талдауы: әмбебап, заңды, себеп-салдар, қызметтік) мүмкін нәтиженің жоғары жетістіктері негізінде заңдылықтарды ескере отырып, жаңа жүйені дайындап шығару мүмкіндік туғызады.

Көп кездерде педағогикалық зерттеулердің әдіснамалық негізі теориялық негіз бен дерек көздерімен тығыз өзара байланысымен сипатталады. Осының мысалы ретінде әдістамалық негіздер мен теориялық негіздердің, зерттеу деректерінің, бастапқы әдіснамалық ұстанымдар мен теориялық негіздердің қалыпқа келтірілуінің үлгілерін келтірейік: