Quot;Күз"суреті
Өмірлік үдерістің айнадан көрінгендей көрінісі бізден осы ережелерді ұстануын сұрайды: "өз өзіңді алдама және шынай өмірді қабылда".
Quot;Тау өзені"сүреті
Мөлдір судың тереңдігі және таудың таза ауасы адамның ішкі дүниесінің үйлесімділігіне кеңістік туғызады.
Quot;Раушан және янтарь" суреті
Гармония с прошлым, сегодняшним и будущим дарит энергию жизни и здоровья. Өткенмен үйлесімділік, бүгіндегілерге және болашақтағыларға өмір күш-қуатын және денсаулық сыйлайды.
Quot;Морской берег" сүреті
Сүретте – Балтық жағалауы, ыстық құм мен суық теңіз суы. Сүреттегі түстердің ауысуы ағзадағы оптимальді ритмикалық үдерісті көрсетеді. Сүрет әр адамның денсаулық тұрақтылығын сақтауға көмектеседі.
| Жағдай | Күйзелісті басқару әдістерді |
| • күткен нәтижені алып келмеген,маңызды оқиғамен байланысты, ұзақ күту. Мысалы, Емтиханды күту және жоо түскен кездегі төңкеріліс т.б. | Өзіндік регуляция, релаксация (аутогендік жаттығу) |
| • Жала жабу, жалған, рухани қолайсыздық, ұрысулар. • Көңілі қалу, көбінесе жақынадамдардан | Психотерапия |
| • созылмалы дискуссиялар, дауға апаратын, сонымен қатар сіздің пайдаңызға шешілмейтін. | Ауторегуляция демалу |
| • барлық істердің қабаттасуы мен оларды орындауға уақыт жетпеу | Концетрация |
З-өзіне Практикум
КҮЙЗЕЛТКІШТЕР – КҮЙЗЕЛТКІШ ФАКТОРЛАРЫ
В 1967 жылы екі зерттеушілер, Томас Холмс и Ричард Рейх өмірлік күйзелткіштердің шкаласын әзірледі. Бұл шкаланың аты «The social readjustment rating scale». Қызықты екен, адамға үйленудегі күйзелістік әсерлерлер, жұмыстан шыққандағы күйзелістік әсерден асаауырлау.
| Оқиға | Шкала | Оқиға | Шкала | ||
| • Жолдасының қайтыс болуы | • айырылысу | ||||
| • Мүлікті бөлу | • Түрмеге қамауға алу | ||||
| • Жақын отбасы мүшесінің өлімі | • Жарақат немесе ауру | ||||
| • Неке қию | • Жұмыстан шығу | ||||
| • Жұбайымен татуласу | • Зейнетақы немесе қалдыру | ||||
| • Отбасы мүшесінің денсаулығының нашарлауы | • екі қабаттылық | ||||
| • Жыныстық қарым-қатынаспен қиыншылықтар | • жаңа отбасы мүшесінің пайда болуы | ||||
| • қызмет етуде қайта орналастыру | • қаржылық жағдайдың өзгеруі | ||||
| • достың өлуі | 37 | • жұмыс ауыстыру | |||
| • жұмыста лауазымды ауыстыру | • 10 ООО $ артық қарыз | ||||
| • мүлкін кепілдікке беру | • жұмыста жауапкершілікті арттыру | ||||
| • ұлы немесе қызы үйден кетіп қалды | • заңмен байласты сәтсіздік | ||||
| • Маңызды жеке жетістіктер | • мектепті бітіру | ||||
| • | Жолдасы жұмыс істей бастады немесе жұмыстан шықты | • | Өмірлік жағдайлардың өзгеруі | ||
| • | Басшылықпен келіспеушілік | • | Көшу | ||
| • | Мектеп ауыстыру | • | Жеке әдеттерді ауыстыру | ||
| • | Қызығушылықтарды ауыстыру | • | Дінді ауыстыру | ||
| • | Әлеуметтік белсенділік саласында өзгерістер | • | 10 000 $ төмен қарыз | ||
| • | Түстің өзгеру ұзақтығы | • | Тамақтанудағы әдеттің өзгеруі | ||
| • | Үйдегі достар санын өзгерту | • | каникулы | ||
| • | Жаңа жыл | • | Түкке тұрмайтын заң бұзушылық |
Егер сізде жылына 300 упайдан жоғары болса, онше сіз келесі жылы 80% қатты ауырып қалуыңызға немесе депрессияға ұшырауыңыз мүмкін. 200-300 ұпай тәуекелге ұшырауға 50%-ға төмендетеді, ал егер сіз 200 ден төмен ұпай жинасаңыз ауруға ұшырауға немесе депрессияға ұшырауға тәуекел төмен болады.
Глоссарий:
А
Абстрактілі-логикалық ойлау - тікелей қабылдау шегінен шыққан мәселелерді өз бетімен табуға және қоюға мүмкіндік беретін ойлау.
Амбиверт - экстра- және интраверттің белгілері бар психологиялық тип.
Ассоциация - Бір көрініс екінші көріністі шақыратындай жеке көріністердің арасындағы байланыс.
Аутоанализ- күйзелістік және күйзелістен кейінгі жағдайларды қалпына келтіру әдістері: жеке күйзелістің аутоанализі.
Анықтау - сөйлеп тұрғанға түсіндіру мақсатында жасалатын қарым-қатынас.
Ашық қақтығыс - сәйкес емес мақсаттардағы сәйкес емес қылықтар.
Асығушылық -өте тез шешімге келу, жағдайдың терең талдауынсыз және қарым-қатынасынсыз, пайымдау мен шешім шығару.
Ә
Әлеуметтік бейімделу - сыртқы өзгерген шарттарға бейімделу.
Әлуметтік-тұрмыстық қақтығыс - әлеуметтік тұрғыда пайда болатын сөз келіспеушілік , әлеуметтік өмірдегі қақтығыс.
Б
Белсенді тыңдау - Адамға толығымен өзінің ойын айтуға және сөйлесуге көмектесетін, түсініп тындау
Басқаша ойлау –басқа көзқарас, пайымдау, басқаша ойлау образы; біреумен көзқарастардағы айырмашылық.
Быр қақтығыстың басқаға ауысуы -бір қақтығысқа басқа жаңа қақтығыс қабаттасып, жаңадан басталғандай болатын жағдай.
Д
Дағдарыс- ауыр ауыспалы күйзеліс кезеңі.
Деструктивті қақтығыс(лат.тілінен ауд. destructio – бұзушы,өнімсіз) - қарым-қатынаста күш салуды құрайтын, нәтижесінде бұзушылыққа апаратын қақтығыс.
Дискомфорт –сөзбенжеткізуге болмайтын қолайсыздықты қорқынышты, толқуды сезіну.
Дистресс—психофизиологиялық функциялардың ағымын төмендететін бұзушы үдеріс. Дистресс ұзақ күйзеліске тән.
Ж
Жауластық қарым-қатынас -адамдардың ұстамсыз, агрессивті болатын қарсыластық, жауластық бағыттағы қарым-қатынасы.
З
Зияткерлік –адамның ақыл-ой қабілеті, дұрыс ойлау қабілеті.
Зорлық көрсету -мақсатқа жету ушін күш салып, төбелес, ұрысу, және т.б. ерігінен тыс ықпал ету, қақтығыстың быр түрі болып табылады.
И
Идеологиялық қақтығыс - көзқарастағы қарама-қайшылық негізінде жатқан қақтығыс.
Интраверт - өз қарымқатынасын шектеуге, тұйық болуға, қоршаған ортадан бөліктенуге тырысатын адам.
Инцидент - тараптардың алғашқы қақтығысы, күшті тексеру, күштің көмегімен мәселені шешуге тырысу.
К
Конструктивті қақтығыс -жеке тұлғаның дамуына, әсерлі қарым-қатынас орнатуға немесе ұйымдастыруға ықпал ететін қақтығыс.
Күш салу –бос емес, шынайы емес жағдайдағы, созылмалылық.
Қ
Қолдау тобы - қақтығыстың басты қатысушыларының біріне жаны ашитын, қолдайтын және пікірін бөлісетін адамдар.
Қысым- өз пікірін таңу, бұйыру, тыйым салу немесе біреуді толық бақылау түрінде қақтығыстағы өзін-өзі ұстау стилінің бірі.
Қақтығыстың басқа қатысушылары -қақтығыс барысымен нәтижесіне ықпал ететін субъектілер.
Қақтығыстың аяқталуы - Тараптар қарым-қатынасында күш салуды төмендету нәтижесінде қақтығыстық әрекеттерді тоқтату.
Қақтығыстың өшуі - қақтығыстың негізгі белгілері: келіспеушілік және күш салу кезінде қарама-қарсы әрекеттердің уақытша тоқталуы
Қақтығысты жеке адамның қабылдауы –әрбір адамда қабаттасатын, және әр адамда ылғида әртүрлі қабылданатын ерекше көру, оқиға суреті.
Қақтығысты күшейту -Нақты күштемей мақсаттарымен жасырын түрдегі қақтығыс жолы бойында аса көрінетін және ашық үдеріс түрі.
Қақтығыс - сәйкес келмейтін мақсаттар, сұраныстар, қызығушылықтар, кұндылықтары және т.б. бар (немесе сәйкескелмейді деп ойлайтын) байланысты екі немесе көп жақтық өзара келіспеушілік.
Қақтығыс туралы ілім – қақтығысты зерттейтін ғылым.
Қақтығысып жүрген тараптардың мативтері -бұл субъктілерді қақтығысқа итермелейтін, ішкі оятушы күштері.
Қақтығыс объектісі - заттан, қарым-қатынас немесе қызығушылықтан туындайтын қақтығысу.
Қақтығысудың негізгі қатысушылары -бір-біріне қарсы әсер жасайтын, тікелей емес активті (жаулайтын немесе қорғайтын), қақтығысу субъектілері.
Қақтығыстағы орны -қақтығыс жақтар бір-біріне қақтығысқа кірер кезде немесе сөйлесу процесінде өтініш жасайды.
Қарым-қатынасты толығымен нормализациялау - адамдардың екі тарабы да конструктивті қарым-қатынасты түсінуі.
Қақтығыс алды жағдайы - Ашық және пайда болатын қақтығысты тоқтататын, жақсылап келісуге келмегенде, түсінетін оппоненттер, бір-бірі әрекет еткен кезде өзінің қауіпсіздігіне, қызығушылығына қауіп төніп тұрғанын көретін, кезеңі.
Қақтығысты алдын алу - Болғай жатқан қақтығыстың себебін болдырмау үшін әрекет жасау, қақтығыстық емес тәсілдерімен қарсылық айтуға рұқсат беру.
Қақтығыстан кейінгі -бөліктей мен оппоненттер қарым-қатынасын қалыпқа келтіру өзіне қосатын, қақтығыстың соңғы даму кезеңі.
Қақтығысты шешу –қақтығысқа әкелген мәселені бірлесіп шешу, қақтығыс дамуының соңғы кезеңі.
Құрдастардың топтасу әрекеті- жасөспірімдік кезеңге тән мінез құлық формаларының бірі, балалар топтасып жүреді.
Қызығушылық-хобби реакциясы -жасөспірімнің қызығушылығы өте қарқынды, қазір ұнайтын іспен, мақсатты түрде айналысу.
Қақтығыс кезеңдері - белгілі-бір қақтығыс даму кезеңі.
М
Максимализм –шектен тыс көзқарас.
Манипуляция жасау - өзіне пайда келтіру мақсатында әрекет жасау сияқты адамдарға ықпал ету тәсілі.
Меланхолик –(лат.тілінен ауд. melain chole – қара өт) депрессияға шалдыққыш, көңілсіздікке, жылағыш және көңілшекке бейім адам.
Мінезді Акцентуациялау -Адамның барлық мінезін анықтай бастайтын мінездің кейбір қырларының ұшталуы.
О
Объективті күрделі мәселені түсіну -бір нәрсе дұрыс еместігін және қарама-қайшылыққа рұқсат беруге белгілі бір әрекет керек екенін түсіну.
Ойлау мен қылықтардың регрессиясы -нашарлау, даму деңгейінің төмендеуі, нәтижесінде адам кырсық бала сияқты өкпелеген қылықтарды және ойлай бастайды.
Ө
Өзгерту -бір ойды басқаша айту.
Өз-өзін бағалау - жеке жетістіктері мен кемшіліктеріне, өзін-өзі бағалауы.
Өзін-өзі реттеу - (лат.тілінен ауд. regulare – қалпына келтіру, реттеу) - көңіл-күйінің білінуімен, өзінің жағдайымен басқара алуымен, өз-өзінің қылықтарын жоғары қадағалау.
Өзіндік сана-сезім -өзіме қалай болса, қоршаған ортаға да солай деген қарым-қатынас негізінде адамның өзін-өзі сезінуі.
П
Психика -(грек тілінен ауд. psychikos - жанды) - түйсіну,қабылдау, елестету, ойлау, сезім, ерік және т.б. түрінде шынайы өмірді бейнелеу сияқты адамның қабілеті.
Р
Рефлексиялық емес түріндегі тыңдау -сұхбаттасқа айтуына мүмкіндік бере отырып, (рефлексия)талдауынсыз тыңдау.
Релаксация–Бұл қисынды немесе қисынсыз тыныштық күйі, жекелей немесе толықтай бұлшық еттің босаңсуымен байланысты болатын.
С
Соғыс - Тайпалар, халықтар, мемлекеттер арасындағы қаруланған күрес, әскери әрекеттер
Сезімдердің көрінуі -біз оның сезімдерін түсінгеніміз туралы, әңгімелесушіге көрсетуге тырысу.
Суицид алды - адамда қақтығыстың абсолютті шешілмейтіндігі туралы ойдың пайда болуы, шыдамсыз жағдайларда шыдамаушылық және өмір сүруді қаламау , тұлға ішілік қақтығыс кезеңі.
Суицидтен кейінгі кризис - барлық жағдайды сезіну , суицидке итермелеген, суидидтік қылықтың аяқталуынан жалғасуынан бастап өзін-өзі өлтіруі туралы ойдың толығымен жойылуы аралығында.
Сангвиник -(лат.тілінен ауд. sanguis – қан, өмірлік күш) - жеңіл көңіл-күй ауысуы, өмір сүйгіштік, алғырлықпен сипатталатын адамның темпераменті.
Т
Тиянақтылық -табандылық, ешбір қарсылыққа жол бермейтін.
Тиімсіз қарым-қатынас(деструктивті, бұзушы немесе табыссыз) –бұл адамдардың табысты шешімге немесе бірігіп жұмыс істеуге келмейтін, қарым-қатынас түрі.
түйіндеме – қорытынды жасау.
Тұрмыстық қақтығыс - отбасыда келіспеушілік қарым-қатынас болатын қақтығыс.
Тұйық қақтығыс - мақсаттардың келіспеушілігі келіскен мінез-құлықта.
Ү
Үстірт қақтығыс -мақсаттардың келісуіндегі сәйкес келмейтін мінез-құлық.
Ұ
Ұйымдастырушы - қақтығысуды ұйымдастыратын немесе оны дамытатын, түр тұлғасы немесе топ.
Ш
Шағылыстырушы - біреуді қақтығысқа итермелейтін түр тұлғасы немесе уйым.
Э
Эмансипация реакциясы - өз бетімен жасауға талпыну, тәуелсіздік.
Эустресс-өзінің айналасында белгілі бір мәселенің бар екендігін сезетін, және соны шеше алатындай жағдайда болуы; жағымды стресс, керісінше стресс, адамның жағдайы.