Рухани-психологиялыҚ Қамтамасыз ету

Рухани-психологиялық қамтамасыз ету жеке құрамның рухани-психологиялық тұрақтылығыныңұстану мен құрылуы мақсатында, іс-әрекеттерде жоғары дацйындықты ұстану, қиын жағдайларда қойылған мәселелерді орындау, өз өмірін құтқару кезінде құрбан ету.

Рухани-психологиялық қамтамасыз ету шаралары үздіксіз жүргізілуі керек: су басу жағдайларында қолданылатын іс-шараларын алған кезде, авариялық-құтқару әне басқа да шұғыл жұмыстары барысында.

Су басу немесе апатты су басу жағдайлары кезінде құтқарушылардың қауіпсіздігітөмендегі айтылғандармен іске асады:

- қандай да болсын жағдайларда су басу кезінде құтқарушыларды олардың мықтылығы, физиологиялық, рухани- саналық тұрғыдан қарағанда құтқарушыларға сәйкес келу керек.

- Су басу және апатты су басу кезінде құтқару үшін қолданылатын құралдарды пайдалану , сонымен қатар саналы түрде дайын болу арқылы құтқарушылардың арнайы алдын-ала даярлығы.

- Алдын-ала барлық жүзу құралдарын, құралдар мен жеке қорғаныс құралдарын даярлықта ұстау.

- Авариялық жағдайларда құтқарушыларға қажетті көмек көрсету

- Құтқарушыларғың өмірінің тұрақтылығын қаматамсыз ету.

- Су басу жағдайлары кезінде іздестіру және басқа да шұғыл жұмыстары үшін құтқарушылардың жсы 18 ден төмен болмауы керек., олардың құтқарушылық біліктілігі, медициналық байқаудан толық өтті деген қағазы, суда жақсы жүзе білу және өзін суда ұстай білу, берілген мамандық бойынша еңбекті қорғау ережелеріне сәйкес оқытылған мамандар жіберіледі.

Жүзу құралдарын пайдалануда 18 жастан төмен емес, жұмыс барысында қауіпсіздік ережелерін білетін жөніндегі азматтар жіберіледі.

Барлық мамандықтағы құтқарушылар суда білуге міндетті:

- командирдің айтқан барлық бұйрықтарын бұлжытпай орындауға, жұмыс барысында берілген жұмыс бойынша барлық техника қауіпсісіздіік ережелерін қатаң сақтап, тиянақты болу

- Егер де белгілі бағыт бойынша берілген жұмыс түсініксіз болса, қосымша ережелеріді талап ету

- Жүзу құралдарында және вертолеттарда әрдайым командалық бекеттермен байланыста болып, берілген дабылдар мен сигналдар және бұйрықтарды іздестіру-құтқару жұмвыстары барысында орындай білу

- Істен шыққан жүзу құралдарын пайдаланбау,

Тиым салынады:

- су басқан аймаққа бұйрықсыз, командир немесе диспетчердің белгісінсіз кірмеу

- іздестіру-құтқару жұмыстарының белгіленген шектерін асуға

- жеке құтқару құралдарынсыз іздестіру жұмыстарын жүргізуг

СУБАСУ ЖӘНЕ ТАСҚЫНДАРҒА ЫҚТИМАЛ ТҰРҒЫНДАРДЫҢ

ІС-ӘРЕКЕТТЕРІ

Су басудың алдында:

- канализациялық құбырларды тазартыңыздар

- энергияқорын даярлау

- алғашқы көмек құралдарын даярлау

- су, азық-түлік қорын алдын-ала даярлау

- радиоприемниктер, от тұтандыру үшін спирттік плиткаларын және электр жарығын даярлау

- Су басуды хабарлау кезінде:

- - су құбыры істен шығып қалған жағдайда, құдықтар ластанған жағдайда су қорындаярлап қойыңыз

- уақыт болса,сумен ағып кетеді деген барлық заттарды байлап қойыңыз, сезгіш құралдарды жағып қойыңыз

- судан кесіліп қалатын жағадйды ескеріңіз

- су басу қаупі төнгенде газ, элект тоқтарын өшіріп, құнды заттарды қауіпсіз жерге апарыңыз

- басқару органдарының көшіру және тығылу орны жайында мәліметтерге құлақ түріңіз

Су басқан кезде:

- су басқан аймақта қалып қалсаңыз, жоғары қабатта қала беріңіз немесе ғимараттың шатырына шығыңыз

- субассқан бөліктерді машинамен жүріп баспаңыз, шұңқырлар болуы ықтимал

- егер де көмек керсе болса, дабыл қағыңыз

Шұғыл су басса

- тезірек жоғары жаққа шығыңыз

- күндіз ақ немесе түрлі-түсті матамен , түнде жарық дабылдарын беріңіз

- көшуге тура келген кезде қолдан жасалған жүзу құралдарын пайдаланыңыз

Өз-өзді су басқан аймақтардан құтқарушылар жоқ болса шығуға болады.

Сіз су ішінде қалып қойдыңыз:

- жүзетін құралдарға тіркеліп алыңыз

- жүзетін құралдардан сал жасап алуға тырысыңыз

- үшкір ұштары бар заттарды алысқа итеріңіз

қауіпсіз жерге көшуге тырысыңыз

Егер судың ішінде қалып қойсаңыз төменге тартатын аяқ-киіміңізді, ауыр-киімдерді шешіңіз, жүзетін құралдарды, мысалы, ағаш, таяқ, суда жүзетін құралдарды тауып алыполарды пайдаланып, көмек күту. Егер құтқару жағасы жағасы алыста болмаса, ағысқа қарсы бұрыштың астымен жүзу керек, ең дұрысы асықпай, судың астындағы қысқа жүзумен. Жағаға жеткеннен соң, скиімдерді сығып алып жағаның жоғары жағына көтеріліп, желден қорғанытын жер тауып алып, көмек күту.

Қайықпен суға батып жатқан адамға ағысқа қарсы жүзумен жақындау керек, желді куні- желге және толқынға қарсы.Жағаға жеткізгеннен кейін, шұғыл медициналық көмек көрсету.

Үрейге ерік бермеңіз! Дабыл қағыңыз!

Су асқаннан кейін

- өз үйіңізді сынғаннан мұқият тексеріңіз

- үзілген, кесіліп қалған электр сымдарынан абайлаңыз

- су басқан сулармен бұлғанған тамақтарды қолданбаңыздар

- суды санитарлық тексерістен өткізбей пайдаланбаңыз, егер де пайдаланғыңыз керек болса, суды тазарту үшін матаны әктейтін ерітіндіні (15 тамшы 1 литр суға, жарты сағаттан аз уақыт тұнып тұру керек) қосу, немесе әлсіз марганец ерітіндісін пайдалану.

- -әрбір құдықтың суын төгіп, суын анализден өткізу

- керексіз субасу айймақтарын баспаңыз

- электр құралдары тексерістен өтпей, қосылуға болмайды

- ашық от көздерін пайдаланбаңыздар

- барлық сынықтар мен мәселелер жайында қатысты органдарға хабарлаңыздар

Үйде:

- үйге кірген бетте есік-терезені ашып тастаңыз

- ауаны толық тазартпай от жақпаңыз

- электр жүйелерінің тексерістің өтпеуінсіз жарықты жақпау

Судың жағдайын бақылау және су жағалауларындағы демалыстағы адамдардың , сулардағы ТЖ алдын-алу және зардап шеккендерге көмек көрсету үшін сулардағы құтқару қызметтері бар:

Құтқару стансалары -адамдардың жалпы су жағалауында демелатын жерлерде бар.

Құтқару посты –жеке қауіптіжерлерді бақылайтын құтқарушы постылар

Сүңгуір құтқарушылар жасағы –кішігірім аумақты қты қамтаитын жерде судың астындағы зардап шеккендерді құтқаратын және іздейтіндер

Айлалы-іздестіру топтары –кей кезде 100 километрден асып түсетін, құтқару аумағының шеңберінде ғана емесқұтқару стансаларында жұмыс атқаратын ұтқыр топтар, Осы топтың сүңгуірлері суға кеткендерді іздеп тауып, судың бетіне шығарады.

Ос қызметтердің барлығы судан құтқару қызметтерінің айлалы түбрі болып табылады.

Судан-құтқару қызметі мемлекеттік құрылым болып табылады.

Оның негізгі міндеті – ҚР суаттарындағы зардап шеккен адамдарды құтқару болып табылады. Сонымен қатар қызметтің міндетіне суаттарды тазарту мен демалушылардың қауіпсіздігін сақтау бойынша жұмыстар жүргізу болып табылады.

Арағанды облысының судан құтқару қызметінің құрамына 12 құрылым кіреді.Олар: 6 құтқарушы стансалары, 2 айлалы-іздестіру топтары, 4 құтқару постылары.

Судан құтқару қызметімен бірге суаттарды тазарту және суаттардағы қауіпсіздік ережелері бойынша мектеп қызметкерлері, балалар сарайы, және облыстық Қызыл Ай қоғамы жұмыстар атқарады. Жыл сайын олар Нептун күні атты ойындар мен жарыстар өткізіліп тұрады. Балаларды қорғау күніне қарсы тамаша викториналар мен спорттық ойындар өткізіліп тұрады.

Радиоактивтік, улағыш, қатты әсер ететінулы қүралдармен зақымданған кездегі алғашқы медициналық көмекті көрсету

Халықты радиациядан қорғау радиациялық қауіп туралы хабарды, ұжымдық және жеке қорғаныс құралдарын, радиоактивті заттармен ластанған аумақта өзін-өзі үстау тәртібін, азық-түлік пен суды радиоактивті ластанудан қорғауды, медициналық жеке қорғаныс қүралдарын пайдалануды, аумақтын ластану деңгейін анықтауды, халықтың сәулеленуін дозиметрлік бақылауды және радиоактивті ластанған азық-түлік пен суға сараптама жүргізуді қамтиды.
Хабарлау дабылы бойынша ТЖ және АҚ органдарының ақпаратын тындағаннан кейін халық панаханаға жасырынуға тиіс.
Радиациялық зақымданудан сақтану жеке дәрі-дәрмек қобдишасындағы радиациядан қорғау қүралдарымен жүргізіледі.
Жеке дәрі-дәрмек қобдишасы өз-өзіне және дара көмек көр-сетуге және өткіш радиациямен, улағыш заттармен және бактериал-дық қүралдармен зақымданудың алдын алуға арналған. Ол меди-циналық қүралдар түратын массалық пеналдарды орналастыруға арналған жеті үясы бар қорапшадан түрады.
АИ-2 пластмасса қорапшасындағы үялар бойынша бөлінген медициналық қүралдардың жиыны. Көлемі - 90x100x20 мм, массасы -ІЗкг.

Қобдиша үяларында мынадай медициналық қүралдар орналас-қан:

-1.үя- резервтік, ауруды басатын дәрмектөрі бар шприц-түтікті салуға арналған. Сүйек сынғанда, үлкен жарақат алған және дене күйген кезде пайдаланылады.
~ қьізыл түсті пеналды (фосфорлы-органикалық заттарға
қарсы антидот таблеткалары). Зақымдану ошағына шығардың алдында жеке сақтандыру дәрмегі ретінде бір таблеткадан пайдаланылады. Алғашқы зақымдану пайда болған кезде тағы бір таблетканы қабылдайды.
- 3 үя - үлкен ақ пеналды № 2 бактерияға қарсы дәрі-дәрмек,
таблетканы асқазан-ішік ауруы кезінде радиациялықсәулеленуден
кейін қабылдайды алғашқы тәуліктерде жөті таблеткадан
қабылдайды, екі және үш күннен кейін тәулік сайын төрт таблеткадан.
-4үя- алқызыл түсті екі пеналда II радиациядан қорғау дәрмегі, барлыңы 12 таблетка. Таблеткаларды сәулелену басталғаннан - 60 мин бүрын радиоактивтік зақымдану қауіпі кезінде жеке сақтандыру үшін қабылдайды. Бірден, 6 таблетка қабылдайды. 6 таблетканы қайта қабылдауға тек 5-6 сағаттан кейін рүқсат етіледі.
- 5 үя - екі ақ пеналда, кеңінен қолданылатын антибиотик 11
бактерияға қарсы дәрі-дәрмек барлығы 10 таблетка. Таблетканы
жараланған және күйген көздө қабылдайды - алғашқыда 5 таблет-
кадан, ал 6 сағаттан кейін тағы да 5 таблеткадан.
-_ 6 үя - ақ түсті пеналда № 1 радиациядан қорғау дәрмегі. Таблетканы адам радиоактивті затпен зақымданған аумақта жайылған сиырдың сүтін ішкен жағдайда қабылдайды 10 күн бойында күн сайын бір таблеткадан. Барлығы 10 таблетка.
- 7 ұя - көк түсті пеналда қүсуға қарсы дәрі-дәрмек, барлығы 5 таблетка. Бас сыдырылғанда, қатты соққы тигенде және контузия алғанда сәуленің бастапқы әсері кезіндө бір таблеткадан қабылдайды.
Радиация үшырау қауіпіне байланысты жергілікті жерде ра-диациянын жоғары деңгейі болғандықтан алғашқы медициналық кө-мекті көрсетуге болмайды. Бүл жағдайда өз-өзіне және өз ара көмек көрсетудің, зақымданған аумақтағы өзін-өзі үстау тәртібін сақтаудың маңызы зор.
8 жасқа дейінгі балаларға толық дозада беретін № 1 радиа-циядан қорғау қүралын қоспағанда АИ-2-дегі медициналық қүрал-дарды бір рет қабылдауға ересектерге 1/4, 8-15 жастағы балаларға 1/4 дозасын береді.
Радиациялық зақымдану қауіпін алу қауіпіне байланысты жергілікті жердөгі радиация деңгейінің жоғарлығына орай халыққа медициналық көмек көрсетуге болмайды. Бүл жағдайда зардап шегуші халықтың өз-өзіне және өзара көмек көрсетуінің, зақымданған аумақта өзін-өзі ұстау тәртібін сақтаудың маңызы зор.
Радиациялық заттармен уланған аумақта тамақ ішуге, ластанған су көздерінен су ішуге, жерге жатуға болмайды. Халықтың азық-түлік пен тамақ даярлау тәртібін Азаматтық қорғаныс органдары жердің радиоактивті ластану деңгейін ескере отырып анықтайды.
Иондағыш сәулеленумен зақымданған кезде алғашқы көмек жылдам көрсетілуге тиіс. Бірінші көзекте одан әрі сәулеленуді жояды немесе барынша азайтады. Бұл үшін радиациялық затпен зақымдалған аумаққа, киімге ішінара дезактивация және терінің ашық жеріне ішінара санитарлық тазалау жүргізеді, бүдан кейін зақымдау-шыны радиациялық зат өтпеген панаханаға (радиацияға қарсы нөме-се жай панахана) жеткізеді. Зақымданған жерде болған кезде зардап шегуші жеке қорғаныс қүралдарын киюге тиіс.
Радиоактивті заттар зақымданушыға тамақпен немесе су арқы-лы өткендігі туралы күмән болса, оны шығару үшін шаралар қабылдау қажет. Бүл үшін зақымданушыға ацорбент береді (25-30г. активтелген көмір, күкірт қышқылды барий - 50г.) береді; ацорбөнт радиациялық заттың маталуына ықпал етеді және мүның қанға өтуіне кедергі келтіреді. 15-20 минуттан соң су беріп, асқазанды шаяды және қүстырады. Бүдан кейін ацорбентті қайта ішкізіп, оған тыныштан-дырушы дәрі-дәрмек беру қажет.
Ядролық зақымдану ошағынан (радиоактивті зақымдану ошағы-нан) шыққаннан кейін ішінара дезактивация мен санитарлық таза-лауды мүмкіндігінше жылдам жүргізу керек: дөзактивация кезінде -киімнен, аяқ киімнен, жеке қорғаныс қүралдарынан; РЗ түседі сани-тарлық тазалау кезінде дененің ашық жерлері мөн көздін кілегейлі қабығын, ауыз бен мүрынды жабады.