Зертханалық жұмыс

Статистикалық талдаудың негізгі категориялары.

Жұмыстың мақсаты:

1) Microsoft Excel бағдарламасының статистикалық талдауларының негізгі категорияларымен танысу.

2) Microsoft Excel бағдарламасының статистикалық және техникалық талдауының негізгі құралдарын меңгеру.

3) Талдау пакетінің жұмыс мүмкіншіліктерімен танысу.

Қондырғы: компьютерлік класс.

Әдебиеттер тізімі:

1) Фигурнов В.Э IBM PS для пользователя. Краткий курс. Москва. ИНФРА-М. 1998. Стр. 15-62

2) 2. Microsoft Excel ерсия 5.0. Рукаводство пользователя. Корпорация Microsoft. С. 696-716.

Microsoft Excel бағдарламасы арнайы талдау құралдарының жиынтығын орналастырады, оларды талдау Пакеті деп атайды. (8 таблицада).

8- таблицада талдау Пакетінің құралдары

Инстументтің түрі	Инструменттің атауы
Статистикалық	Бірфакторлы дисперсиялық анализ
Екіфакторлы дисперсилық анализ қайталанатын
Екіфакторлы дисперсилық анализ қайталанбайтын
Ковариация
Корреляция
Суреттелген статистика
Экспоненциальды тегістеу
Дисперсиялы F-тест
Гистограмма
Жылжымалы орташа
Кездейсоқ сандардың регенерациясы
Ранг және персентиль
Регрессия
Екі таңдаулы жұпты t-тест орташаларға арналған
Екі таңдаулы t-тест бірдей дисперсиялармен
Екі таңдаулы t-тест әртүрлі дисперсиялармен
Екі тандаулы z-тест орташаларға арналған
Технологиялық	Фурье анализі
Таңдау

Мұнда әр түрлі типтегі мәлеметтер үшін қолданылатын арнайы техника-лық қосымшалар үшін шығарылған статистикалық талдау құралдары кіреді.

Биологиялық зерттеулерде жиі қолданатын статистикалық талдаудың негізгі құралдарытөменде көрсетілген:

1 СРГАРМ - сан алуан мәліметтердің ортақ үйлесімділігін қайтарылымы. Ортақ үйлесімділік- бұл ортақ арифметикалық қайтымды көлемге кері көлем. СРГАРМ (число 1; число 2;) мұнда число 1; число 2; - бұл 1ден 30 дейінгі аргументтердің ортақ бөлімің есептеп шығару үшін қолданылады. Аргумент- тің орнына нүктелі үтірмен бөлінген бір массивті немесе массивке жалған 1 сілтемені қолданады.

Белгілер

· Аргументтер құрамында сандары бар массив немесе сілтемелерден, сандар немесе атаулардан тұруы керек

· Егер массивті немесе сілтемелі аргумент құрамына текст, логикалық мән немесе бос ұяшықтар кірсе, онда бұл мәндер елемейді, құрамында нөлдік мәні бар ұяшықтар ескеріледі.

· Егер мәлеметтер ≤ 0 болса онда СРГАРМ функциясы # ЧИСЛО мәнінің қатесін қайтарады.

· Орташа үйлесілімділік үнемі орта геометриялықтан, ал ол үнемі орта арифметикалықтан аз болып келеді.

2 СРГЕОМ-онда сандаринтервалын немесе массивтің ортақ геометриялық мәнін қайтарады. Мысалы, егер ауыспалы ставкалы құрлымдық кіріс берілсе, онда орта тепті өсуді анықтау үшін СРГЕОМ функциясын қолдануға болады. СРГЕОМ (число 1, число 2;…), мұнда число 1, число 2;… -1 ден 30 дейінгі аргументтерді ортақ бөлімін есептеп, шығару үшін қолданады. Аргументтің орнына нүктелі үтірмен бөлінген 1массивті немесе массвке жасалған 1сілтемені қолдануға болады.

Белгілер

· Аргументтер құрамында сандары бар массив немесе сілтемелерден, сандар немесе атаулардан тұруы керек

· Егер массивті немесе сілтемелі аргумент құрамына текст, логикалық мән немесе бос ұяшықтар кірсе, онда бұл мәндер елемейді, құрамында нөлдік мәні бар ұяшықтар ескеріледі.

· Егер мәлеметтер ≤ 0 болса онда СРГАРМ функциясы # ЧИСЛО мәнінің қатесін қайтарады.

3СРЗНАЧ- өзінің ортақ (аривметикалық) аргуметтерін қайтарады.СРЗНАЧ (число 1, число 2;…), число1, число 2;… -1 ден 30 дейінгі аргументтерді ортақ бөлімін есептеп, шығару үшін қолданады.

Белгілер

· Аргументтер құрамында сандары бар массив немесе сілтемелерден, сандар немесе атаулардан тұруы керек

· Егер массивті немесе сілтемелі аргумент құрамына текст, логикалық мән немесе бос ұяшықтар кірсе, онда бұл мәндер елемейді, құрамында нөлдік мәні бар ұяшықтар ескеріледі.

Ұяшықтардың ортақ мәнін есептеу кезінде бос ұяшықтар мен құрамында нөлдік мәні бар ұяшықтардыңарасында айырмашылықты ескеру қажет. Әсіресе, егер Вид вкладкасында нөлдік мән жалауы белгіленген болса. Бос ұяшықтар ескерілмейді, ал нөлдік ұяшықтар ескеріледі.

4 СРОТКЛ-орта абсолютті мәнінің жетіспейтін мәліметтерін ортадан СРОТКЛ көптеген мәліметтердің ретсіз өлшемі болып тұрады. СРОТКЛ (число 1, число 2;…), число1, число 2;… -1 ден 30 дейін аргументті кемшіліктердің ортақ м

Белгілер

· Аргументтер құрамында сандары бар массив немесе сілтемелерден, сандар немесе атаулардан тұруы керек

· Егер массивті немесе сілтемелі аргумент құрамына текст, логикалық мән немесе бос ұяшықтар кірсе, онда бұл мәндер елемейді, құрамында нөлдік мәні бар ұяшықтар ескеріледі.

СРОТКЛнәтижесіне мәліметтердің өлшеу бірліктері әсер етеді.

5 СТАНДОТКЛОН-таңдау бойынша стандартының кемшіліктерді бағалайды. Стандартық кемшіліктер- бұл мәліметтердің өзінің орталықтарына қатыста қаншалықты кең таралғандығын өлшейтін, өлшем. СТАНДОТКЛОН (число 1, число 2;…), число1, число 2;…- бұл басты жиынтықтың таңдауына сәйкес келетін 1 ден 30 дейінгі сандық аргументтер нүктелі үтірмен отыраған аргументтердің орташа сондай- ақ массив пен массивке жасалған сілтемені қолдануға болады.

Белгілер

· СТАНДОТКЛОН –аргументтер тек басты жиынтықтың таңдамасы болып табылады деп болжайды. Егер мәлеметтер барлық басты жиынтықты сипаттаса, онда стандартты кемшіліктерді СТАНДОТКЛОН функциясының көмегімен есептеп шығару керек.

· Стандартты кемшіліктер«несмещенного » немесе n- 1 әдістерінің көмегімен есептеледі.

· X- тандамалы ортақ СРЗНАЧ (число 1, число 2;…), ал n- тандау көлемі.

· ИСТИНА немесе ЛОЖЬ сондай-ақ текстік логикалық мәндер елелмейді. Егер текст пен логикалық мәндердің еленуі қажет болса, онда жұмыс парағының СТАНДОТКЛОН функциясының қолдану керек.

6 КВАДРОТКЛ мәлеметтердің кемшілік нүктесінің квадраттық суммасын олрдың ортанғысынан қайтарады.

КВАДРОТКЛ (число 1, число 2;…), мұнда число1, число 2;…- бұл сумманалатын кемшіліктердің квадраттары 1 ден 30 дейінгі аргументтер нүктелі үтірмен ажыратылған аргументтердің орнына массив немесе массивке жасалған сілтемені қолдануға болады.

Белгілер

· Аргументтер құрамында сандары бар массив немесе сілтемелерден, сандар немесе атаулардан тұруы керек

· Егер массивті немесе сілтемелі аргумент құрамына текст, логикалық мән немесе бос ұяшықтар кірсе, онда бұл мәндер елемейді, құрамында нөлдік мәні бар ұяшықтар ескеріледі.

КОРРЕЛ-массив1 және массив 2 ұяшықтарының арасындағы интервалдың корреляциялық коэфициентін қайтарады. Корреляция коэфициентін 2 қасиет арасындағы өзара байланыстың болуын анықтау үшін қолданады. Мысалы кондиценерді қолданумен және бөлменің орташа температурасының арасындағы тәуелділігі.КОРРЕЛ (массив1, массив 2),мұнда Массив 1ұяшық интервалының мәні Массив 2мәні бар ұяшықтың 2-ші интервалы.

Белгілер

· Егер массивті немесе сілтемелі аргумент құрамына текст, логикалық мән немесе бос ұяшықтар кірсе, онда бұл мәндер елелмейді,ал керсінше құрамында нөлдік мәні бар ұяшықтар ескеріледі.

· Егер массив 1мен массив 2 мәліметтер саны әртүрлі болса, онда КОРРЕЛ функциясы # Н⁄Д қателік мәнің қайтарады.

· Егер массив 1немесе массив 2 бос болса, α(стандартты екмшіліктер) болса, онда олардың мәні нолге тең болады да, ал КОРРЕЛ функциясы # ДЕЛ⁄О! қасінің мәнін қайтарады.

· Теңдеуде (массив 1) және СРНАЧ (массив 2) мәндерінің арасында лартаңдаулы.

8ДИСПтаңдау бойынша дисперсияны бағалау.ДИСП⁄ (число 1; число 2;…) мұнда число 1, число 2,... – 1 ден 30 сандық аргументтер басты жиынтыққа сәйкес келетін таңдауы

Белгілер

· ДИСПаргументті тек қана басты жиынтықтың таңдауы болып табылады деп болжайды. Егер мәліметтер барлық басты жиынтықты сипаттаса, онда ДИСПР функциясын қолданып дисперсияны есептеңіз.

· ИСТИНАжәнеЛОЖЬсондай-ақ текст сияқты логикалық мәндер елелмейді. Егер оларды елелуі (ескерілнуі) қажет болса, онда жұмыс парағының ДИСПА функциясын қолданыңыз.

· ДИСП келесідей форманы қолданады: мұнда х- таңдамалы ортақ СРЗНАЧ (число 1; число 2;…), ал n- таңдау көлемі.

9 СТЬЮДРАСП-стьюденттің t- бөлінуі үшін ықтималдылықтың пайыздық қайтарылуы, мұнда сандық мән(х)- бұл есептелген ықтималдылықтың болуы тиіс.

Т- бөлінуді кіші көлемді таңдау кезіңде гипотизаны тексеру үшін қолданады. Берілген мәнді к- бөлінудің критикалық мәнінің таблицасының орнына қолдануға болады.

СТЬЮДРАСП, мұнда

- х- есептелген бөлінуді талап ететін сандық мән.

- Бостандық деңгейі – бостандық деңгейін толығымен көрсететін сан.

- Құйыршық – қайтарылатын құйыршалардың реттелу сату. Егер құйыршақта = 1болса, онда СТЬЮДРАСП функциясы бір жақты реттеуді қайтарады. Егер құйырықша = 2 болса, онда СТЬЮДРАСП жақты реттеушілер.

- Егер аргументтердің бірі болып табылмаса, онда СТЬЮДРАСП функцияны # ЗНАЧ! Мәнді қатені қайтарады.

- Егер бостандық деңгейі < 1 болса, онда СТЬЮДРАСП функциясы # ЧИСЛО! мәнді қатесін қайтарады.

- Егер х<0 болса, онда СТЬЮДРАСП функциясы СТЬЮДРАСП=Р(х>х) ретінде есептеледі;мұнда х- бұл t- реттеуге сійкес келетін кездейсоқ көлем. Егер құйрық =1 болса, онда СТЬЮДРАСП функциясы СТЬЮДРАСП =Р(|x|>x)=P(X-xorX<x ).

- α<0 қолданыс таппаса, онда СТЬДРАСП функциясы х<0 кезінде қолданады, мұнда СТЬЮДРАСП (–х,df,2)= 1-СТЬЮДРАСП (х,df,1)=Р(Х>- х) and СТЬЮДРАСП (–х,df,2)= СТЬЮДРАСП (–х,df,2)=Р(|x|>x).

10 ТТЕСТСтьюденттің бар критериің, ықтималдылықты қайтарады. ТТЕСТ функцисы басты жиынтықтан алынған екеуінде ортақ бөлімі бірдей, екі таңдаманың қаншалықты ықтималды екенін анықтау үшін қолданылады.ТТЕСТ (массив 1;массив 2;хвосты;тип) мұнда Массив 1- мәліметтердің бірінші сан алуандығы. Массив 2-мәліметтердің екінші сан алуандығы.

Құйрықша – реттелетін құйрықшалардың саны. Егер құйрықша = 1 болса,онда ТТЕСТ функциясы бір жақты реттілік ретінде қолданады. Егер құйрықша = 2 болса,онда ТТЕСТ функциясы екі жақты реттілік ретінде қолданады.

Тип- қолданылатын t- тестің түрі.

Тип	Орындалатын тест
	Жұпты
	Тең дисперсиялы екі таңдама (гомоскедастичкческий)
	Тең емес дисперсиялы екі таңдама (гетероскедастический)

Белгілер

· Егер массив 1 мен 2 түрі санды мәліметтер болса, ол тип =1 (жұпты) болса, онда ТТЕСТ функциясы # Н⁄Д мәнді қатені қайтарады.

· Егер құйрықша немесе тип сан болып табылмаса, онда ТТЕСТ функциясы # ЗНАЧ! мәнді қатесін қайтарады.

· Егер құйрықшалар 1 және 2ден күшті мәнді болса, онда ТТЕСТ функциясы # ЧИСЛО! мәнді қатесін қайтарады.

· ТТЕСТ дұрыс t-статистикамен есептеу үшін Массив 1мен Массив 2 мәліметтерін қолданады. Егер құйрықша =1 болса, онда ТТЕСТ функциясы жоғары мәнді t- статистиканың ықтималдылығын қайтарады. Талдау құралдары кешендік талдаудың сценари жасау үрдісін жеңілдету мүмкіндігін береді. Мұндай құралдың көмегімен талдауға қажетті мәлеметтер мен параметрлерді ұйымдастыруға .сондай –ақ жұмыс парағының сәйкес келетін статистикалық және техникалық функцияларын таңдап. Қажетті есептеулерді орындап және олардың нәтижелерін экранға шығару болады.