Згермелі шығындар өндірілген өнімнің санына байланысты

б. әкімшілік, басқаруға кеткен шығындар өзгермелі шығынға жатады

В. Сақтандыру жарналары тұрақты щығынға жатады

г. өндірістегі қызметкерлерге төленетін жалақы – өзгермелі шығын

Есептер

а. Төмендегі кестеде кәсіпорынның жалпы шығыны өндірілген өнімнің санына тәуелді екендігі көрсетілген. Тұрақты, өзгермелі, шекті шығынды есептеңдер

Q/саны	TC, мың теңге	FC	VC	MC

б. Фирманың шығындарының графигін сызыңыз

Вариант

Глоссарии

трансакциондық шығын, экономикалық пайда, шекті табыс, өзіндік құн, өндірістік капита

2 Келесі пікірлер дұрыс па? (иә/жоқ)

А. Шекті шығындар шекті табыстан төмен болғанда, фирма өндірістіұлғайтады

Экономикалық пайда анық емес шығындардан құралады

б. Орташа шығындар жалпы шығындарды өндірілген өнімнің жалпы санына бөлу арқылы есептелінеді

в. Ұзақ мерзімді кезеңде өндірістің барлық факторы өзгермелі шығын ретінде қарастырылады

Г. Жалақы -жұмысшының жасаған еңбегіне төлем

Есептер

Q/саны	TC, мың теңге	FC	VC	MC

ә. Қысқа мерзімдегі орташа шығынның графигін сызыңыз

Вариант

Глоссарий

трансакциондық шығын, экономикалық шығын, шекті шығын, бухгалтерлік пайда, сыртқы шығын

2 Келесі пікірлер дұрыс па? (иә/жоқ)

А. Шекті шығындар шекті табыстан төмен болғанда, фирма өндірісті ұлғайтады

Экономикалық пайда анық шығындардан құралады

б. Орташа шығындар жалпы шығындарды өндірілген өнімнің жалпы санына бөлу арқылы есептелінеді

в. Ұзақ мерзімді кезеңде өндірістің барлық факторы тұрақты шығын ретінде қарастырылады

Г. Жалақы -жұмысшының жасаған еңбегіне төлем

Есептер

Q/саны	TC, мың теңге	FC	VC	MC

ә. Қысқа мерзімдегі тұрақты шығынның графигін сызыңыз

Бақылау формасы: Вариант бойынша берілген бақылау жұмысын жазбаша орындау

Қолданылатын әдебиеттер:

1. Экономикалық теория. Оқулық. Алматы. Қазақ Университеті. 2000.

2. Борисов Е.Ф. Экономическая теория. Учебник.М: Юрист,1997.

3. Экономикалық теория бойынша практикалық оқу құралы /профессор Жатқанбаевтың жетекшілігімен/ Алматы, 2006ж. 300бет

4. Экономикалық теория С. Әкімбаев А.С., Баймұхамбетов Астана 2002 ж

5. Кенжеғали Сағадиев. Проблемы конкурентоспособности национальной экономики. Алматы, 2004г,стр.77

6. Салихова А.Р. Денежно-кредитная политика национального банка: регулирования и ограничение. Вестник КазНУ №5, 2006г.стр.28.

7. Градов А.П. Национальная экономика. Учебное пособие. Спб.: 2005г.

Глоссарий

Экономика — материалдық игіліктермен қамтамасыз етумен байланысты адамдардың кез келген әрекеті.

Экономикалық теория—адамның шектеусіз қажеттіліктерін қанағаттандырудағы қоғам өндірісінің сирек, шектелген ресурсын бөлу, айырбастау және тұтыну туралы ғылым.

Экономикалық категория — экономикалық құбылыстардың маңызды жақтарын көрсететін жалпылама ұғымдар.

Экономикалық заңдар — бұл экономикалық құбылыстар арасындағы тұрақты, қайталанатын байланысы.

Абстракция — абстракция терминін нақты түсіндірер болсақ, жекеше тыс ойлау деген ұғымды білдіреді. Күнделікті өмірде «абстракция» көбінесе нақты ұғымды болмыстан тыс және тек ойда елес ретінде түсіндіреді. Ал нақты нәрсе — бұл күнделікті өмірде көрінетін құбылыс шындығы.

Ғылыми абстракция — зерттеліп отырған құбылыстардың мардымсыз, өткінші жақтарын дерексіздендіру, олардағы тұрақты қасиеттерді тауып көрсету процесі.

Иидукция — жекелеген фактілерден жалпыны шығару.

Дедукңия — жалпыдан жекеге қарай қозғалу.

Анализ — объектіні бөлшектеп зерттеу.

Синтез — объектіні жалпы зерттеу.

Қажеттіліктер — адамдардың өмір сүруді қолдау және ағзаның дамуы, тұлғаның дамуы өршуі керек, қандай да бір затты қанағаттандыруды талап ететін объективті түрде қажетсінуі.

Игілік — өз бойында белгілі бір жағымды мән бар, белгілі бір қажеттілікті қанағаттандыратын және адамдардың мүдделері мен мақсаттарына жауап беретін процестің бәрі.

Қызметтер — нәтижесінде қандай да бір қажеттіліктерді қанағаттандыратын адамньң белгілі бір мақсаттағы әрекеті.

Ресурстар — тауарлар мен қызметер өндіру кезіндегі адамның шаруашылық әрекеті үшін қажетті, пайдалануға әзірленген игіліктер.

Экономикалық саясат — мемлекеттің экономикалық мәселелерді шешудегі және оның механизмдерін әрекетке келтірудегі қызметі.

Позитивті экономика — дерек негізіндегі экономикалық қылық туралы болжамдар.

Нормативті экономика — елдің экономика туралы бағалау пікірлері.

Өндіріс — бұл қоғамның дамуы мен өмір сүруі үшін қажет материалдық және рухани игіліктерді құру процесі.

Жұмыс күші — бұл адамның дене және рухани кабілеттілігінің жиынтығы және оны өндіріс процесінің материалдық игіліктер мен қызмет көрсетуінде қолданылады.

Еңбек заты — болашақ тауардың материалдық негізін құрайтын және еңбек процесінде адамдар әсер ететін заттар.

Еңбек құрал-саймандары — қажетті игіліктерге адамдардың әсер ету заттары бұл әр түрлі механизм мен машина, инструмент пен қажет тетіктер, двигатель, жеткізетін құрылым және т.б. нәрселер.

Өндіргіш күштер — бұл өндіріс құрал - жабдықтары, ең алдымен еңбек құралдары, сонымен қатар материалдық игіліктерді өндіретін адамдар.

Мұқтаждықтар — бұл адамдардың белгілі бір пайдалылығы бар игіліктерді иелену мен пайдалануға деген ынталылығы.

Капитал — бұл машина, құрал - жабдықтар, қойма, көлік және байланыс құралдары.

Кәсіпкерлік қабілеттілік — арнайы өндіріс факторы ретінде өндірісті ұйымдастыруда ынталылықгы, төзімділікті және тәуекелділікті көрсетеді.

Өндірістік мүмкіндіктерінің қисық сызығы — ресурстардың толық

пайдаланудағы баламалы нұсқаларды көрсетеді.

Қоғамдық ұдайы өндіріс — қоғамдық өндірістің өзінің қайта жаңаруының үздіксіз ағымындағы процесс.

Жай ұдайы өндіріс — бұл өндіріс процесінің бұрынғы ауқымда кайталануы, сондықтан да алынған табыстың бәрі жеке тұтынуға жұмсалады.

Кеңейтілген ұдайы өндіріс — бұл өндіріс процесінің ұлғайтылған ауқымда қайталануы, өйткені алынған табыстардың бір бөлігіне қосымша ресурстар сатып алынады, ал олардың пайдалану есебінен өндіріс процесі ұлғайтылған ауқымда жаңғыртылады.

Экстенсивті — өндіріс қуатын пайдаланылатын өндіріс факторлары санын көбейту нәтижесінде ұлғайту.

Аралас — өндіріс қуатын пайдаланылатын өндіріс факторлары санын ұлғайту және техника мен технологияны жетілдіру нәтижесінде ұлғайту

Интенсивті — техника мен технологияны жетілдіру нәтижесінде өндірістік әулетті ұлғайту.

Меншік — бұл адамдар арасындағы материалдық және рухани игіліктерді өндіру, бөлу, айырбастау және тұтыну салаларындағы күрделі әлеуметтік-экономикалық қатынастар.

Меншік құқығы — белгілі бір тұлғаларға материалдық және материалдық емес игіліктердің тиістілігін бекітетін және осы құқықтарды қорғайтын заң нормаларының жиынтығы.

Табыс — меншіктің экономикалық қасиеті.

Меншік субъекті — меншік қатынастарының белсенді жағы, меншік объектіне иемдену құқығын білдіреді.

Жеке меншік — бір тұлғаның қолында шоғырланған меншік құқықтары.

Ұжымдық меншік — жеке меншік құқықтары бар, біріккен топтар меншігі.

Жылжымайтын мүлік — жер телімі, ғимараттар, жылжытуға келмейтін объектілер.

Меншік объекті — меншік қатынастарының пассивті жағын сипаттайды.

Жылжитын мүлік — транспорт құралдары, айналымдағы тауарлар, бағалы қағаздар, ақша, мүліктік құқық.

ДӘРІС КЕШЕНІ