Ақырыптың мазмұны. 8 страница

Алайда, Жарлық іске асырылмай тұрғанда мемлекеттік қызметтің жасақталуына және жүзеге асырылуына мүмкіншілік берілмеді, себебі кадрларды таңдаудың конкурстық механизмі болған жоқ. Ал, мемлекеттік қызмет туралы жарлық мемлекеттік қызметті сапалық тұрғыдан жаңа сатыға көтеруге негіз болды. 1999 жылы мемлекеттік қызмет туралы жаңа Заң қабылданып, 2000 жылдың 1 қаңтарынан бастап өз күшіне енген болатын.

Аталмыш заң бірқатар жаңашылдықтарға да ие болып отыр. Атап айтқанда, Қазақстандағы мемлекеттік қызметкер: саяси және әкімшілік болып екіге бөлінеді. Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік қызметті реформалау мәселесінің өзектілігі бірқатар объективтік және субъективтік сипаттағы факторларда көрініс тапқан. Ең алдымен жас мемлекеттің қалыптасуы мемлекеттік қызметтің жаңартылған кадрлық құрамының қалыптасуын да талап етеді. Екінші жағынан Қазақстанның стратегиялық даму бағыты демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет құру, сондықтан мемлекеттік қызметкерлердің құрамы да сапалы болуы керек.

Қазақстанның даму стратегиясында мемлекеттік қызметті реформалау мен кадр саясатына байланысты негізгі идеялар анықталған. Реформаның басты мақсаты – Қазақстан үшін нарықтық экономикаға бейім, тиімді, жаңа мемлекеттік қызмет пен басқару құрылымын дайындау. Берілген мақсат келесі міндеттерді шешкенде жүзеге асырылады:

- мемлекеттік аппарат кадрларын тиімді пайцдалану мен іріктеу жүйесін жетілдіру;

- мемлекеттік қызметшілердің біліктілігін арттыру мен даярлаудың жүйесін жақсарту;

- мемлекеттік қызмет кадрларын басқарудың жалпымемлекеттік жүйесін қалыптастыру;

- мемлекеттік аппараттағы сыбайлас жемқорлықпен күрес;

- мемлекеттік қызметшілердің әлеуметтік-құқықтық кепілдіктерін арттыру.

Мемлекеттік қызметті реформалаудың маңызды бағытына (сәйкесінше кадрлық саясаттың объектісі ретінде де) сыбайлас жемқорлықпен күрес жатқызылады. Қазақстанның даму стратегиясында сыбайлас жемқорлықпен күреске ерекше назар аударылып, қатал күрес жүргізу көзделген.

Мемлекеттік қызметшілерді әлеуметтік-құқықтық жағынан қорғауды қамтамасыз ету республикадағы мемлекеттік қызметті реформалаудың өзекті бағыты болып табылады.

Қазақстан Республикасындағы құқықтық реформа мемлекеттiк бағдарламасын (1994 ж.) орындаудың басты нәтижесi қоғам мен мемлекет дамуының стратегиялық бағыттарын айқындап берген, адам мен азаматтың негiзгi құқықтары мен бостандықтарын, сондай-ақ мемлекеттiк институттардың жаңа жүйесiн бекiткен Қазақстан Республикасы Конституциясының қабылдануы (1995 ж.) болды.

Заңнаманы одан әрi жетiлдiру процесiнде Конституцияның үстемдiгi және төменгi деңгейдегi актiлер нормаларының жоғарғы деңгейдегi актiлерге сәйкес келу принциптерiн бұлжытпай ұстану қажет.

Қолданыстағы заңдар нормаларын қолдану:

- құқықтық реттеудегі ақаулықтарды толықтыруды және оны қоғамдық қатынастардың барынша маңызды салаларына тереңдетудi;

- заң жобаларына, соның iшiнде олардың ұлттық қауiпсiздiк мүдделерiне сай болуын, ғылыми сараптама жүргiзу практикасын жалғастыруды және кеңейтудi;

- заңнаманы бiр iзге келтiру мақсатында онда қолданылатын терминдердiң мемлекеттiк және орыс тілдерiндегi бiрыңғай тiзбесiн қалыптастыруды;

- қабылданатын барлық заңдарды тиiмдi iске асыру үшiн жағдай жасау мақсатында оларды қаржылай қамтамасыз етудiң жеткiліктілiк принципiн мұқият сақтауды;

- қылмыс, сыбайлас жемқорлық және әкiмшiлiк құқық бұзушылықтар жасауға тiкелей немесе жанама түрде жағдай туғызушы алғышарттарды анықтау мақсатында нормативтiк құқықтық актiлер жобаларына криминологиялық сараптама енгiзудi;

- заң жобалары қызметiн жоспарлауды жақсарту мақсатында оны перспективалық (3 жылға) жоспарлау практикасын енгізудi iске асыру жолымен жетiлдiруді;

- ұлттық заңнама ауқымын орта мерзiмдi перспективаға жүйелеу жөнiндегi жұмысты жоспарлауды, құқықтық реттеудi талап ететiн қоғамдық қатынастарға ғылыми талдау жүргiзуді қамтиды. Мұндай алдын-ала талдау нормативтiк құқықтық актiлермен реттелмеген және түрлi деңгейдегi реттеудi қажет ететiн қоғамдық қатынастар саласын айқындауға мүмкiндiк бередi.

Заңнаманы жүйелеу оның барлық үш нысанын қолдану: инкорпорациялау, топтау және жинақтау арқылы жүзеге асырылуы тиiс.

Кез келген қоғамда, әдеттегiдей, түрлi индивидуумдар, әлеуметтiк топтар, ұйымдар мүдделерiнiң қарама-қайшылығы болуы мүмкiн. Осы орайда сүйемелдеу сияқты құбылысқа өркениеттi, заңдық шеңбер беру қажет.

Бүгінде заң актiлерi мемлекеттiк органдарға мазмұны заң шығарушының қалауына сай емес, ал кейде оған тiкелей қайшы келетiн заңға тәуелдi актiлер қабылдауға мүмкiндiк беретiн бланкеттiк (сiлтемелiк) нормалардың көп мөлшерiн қамтиды. Мемлекеттiк органдардың норма түзушiлiк тәжiрибесiнде тар салалық, ведомстволық көзқарас жойылмаған, соның нәтижесiнде сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтары, адам құқықтарына, бостандықтарына және азаматтар мен ұйымдардың заңды мүдделерiне қысым жасау орын алған. Әрi бұл жәйт заңдарды iс жүзiнде заңға тәуелдi актiлермен алмастыруға әкеп соқтырады. Осыған байланысты заң актiлерiн әзiрлеу процесi сiлтемелiк нормалар санын қатаң түрде азайтумен және заңдарды мүмкiндiгiнше тиiмдi нақтылаумен сипатталуға тиiс. Сонымен бiрге қабылданған заңдардың толықтай iске асырылуын, соның iшiнде қажет деген заңға тәуелдi актiлердiң дер кезiнде қабылдануын қамтамасыз ететін тетіктердi жетiлдiрген жөн.

Жергiлiктi норма түзушiлiктiң сапасын арттыру қажет болып отыр. Бұл орайда да жалпыға мiндеттi маңызға, ведомствоаралық сипатқа ие немесе азаматтардың құқықтарына, бостандықтары мен мiндеттерiне қатысты жергілiктi мемлекеттiк органдардың актілерiн тiркеу мiндеттілiгi туралы заң нормаларын iске асыруға бағытталған қосымша шаралар қолға алынуы қажет.

Қазiргi кезде жоғары заңгерлiк бiлiм алуды қамтамасыз ететiн оқу орындарының қатары өте көп. Алайда, бұл ұйымдарда мамандар даярлау сапасы ойдағыдай емес. Бұл шұғыл шешiмiн талап ететiн мәселе. Сонымен қатар жемiстi дамып келе жатқан отандық құқықтық ғылымға қолдау таныту жөнiндегi шаралар қолға алынуы қажет.

3.Лоббизм - бұл саяси мағына мен құқықтық негіздемеге ие және демократиялық саяси жүйенің интегралды элементі болып табылатын жоғары мамандандырылған іс - әрекет.

Лоббизмнің саяси мәні мына аспектілерден тұрады:

- лоббистік топтар ақпарат алмасу саласында азаматтар мен мемлекет арасында делдал (байланысшылар) болып қатысады;

- лоббизм қоғамдық қызығушылықтардың плюрализмін ұйымдастыру функциясын атқарады. Лоббирлеу процестерін үнемі адамдар топтары жүзеге асырады, бірақ лоббирлеу нәтижелері айтарлықтай зардаптарға әкеліп, жекелеген жағдайларда халықтың үлкен топтарын қозғайды;

- лоббизм басқа мүмкіндігі жоқ топтарға саяси шешімдерді қабылдау мен жүзеге асыруға мүмкіндік бере отырып, демократиялық үкіметтің конституциялық жүйесін толықтырады.

Лоббидің екі типін қарастыруға болады:плюралистік және корпоративтік. Бірінші - жағдайда жоғарыдан төменге ықпал ету жүзеге асады. Екіншісінде – мемлекет, ұсынылатын басшылықтардың орнына, мемлекеттік мүдделерге жәрдемдесу кепілдігін ала отырып, қандай да бір топпен конвенцияға қол қояды.

Өкінішке қарай, Қазақстанда егемендік алғаннан бері лоббизм басқарылмайтын формаларға ие болды. Біздің республиканы мүдделерді қорғау өркениеті деп атауға болмайды. Бірінші ерекшелік, тайпалық институттардың кәсіби қызмет етуінен тұрса, екінші ерекшелік демократиялық топтар лоббиіне қарағанда, батыс-қазақстандық топтардың құқықтық салада емес, атқарушы билік саласында әрекет етуінен тұрады. Үшінші ерекшелік, қазақстандық лоббилердің өз іс-әрекеттерінде тиімді әдістерді қолдануынан тұрады.

Біздің саяси-құқықтық жағдайларда, қазақстандық лоббидің ұйымдастырушылық құрылымында лоббистік іс-әрекетті өздерінің мамандығы деп есептейтін мамандар жоқ.

Қазақстанда жергілікті ерекшелікті ескере отырып, лоббизмнің толық пайдаланылуы, қызмет етуі үшін:

- қажетті заң базасын құру, яғни Қазақстан Республикасы Парламентінің лоббистік іс- әрекет туралы заңды қабылдауы;

- парламенттік іс-әрекет тәжірибесін жетілдіру, яғни парламенттік іс - әрекет тәжірибесіне заң органының түрлі лоббистік топтармен әрекет жасауын енгізу;

- партогенез процесін аяқтау және мемлекеттік билікке ықпал ету орталығы ретінде мықты саяси партиялардың пайда болуы;

- опозицияның қалыптасуы;

- лоббизм процесін реттеу әдістері мен құралдарын жетілдіру.Бұл лоббизмнің барлық институттары үшін жағымсыз салдарлардан құтылуға мүмкіндік береді;

- мемлекеттік және жеке ақпараттық-сараптама құрылымдарының «шағын орталықтар» әлеуетін белсенді түрде пайдалану.

ҚОРЫТЫНДЫ

1. Бюрократия – бұл қоғамдық өмірді ұйымдастыру бойынша нақты функциялардан шеттелінген мемлекеттің аппарат бөлігі . Бұл кез келген қоғамда мемлекет үлесіне тиетін міндеттерді орындаудан тәуелсіз түрде өз үстемдігін қолдауға бағытталған мемлекет аппараты ішіндегі басқарушы каста.

Биліксіз және иерархиясыз (басқару бөлімінің жанамасынсыз) ірі ұйымның, мемлекеттің өмір сүруі мүмкін емес.

Бюрократия (бюрократизм, туынды құбылыс) үстемдікті іске асырудың сондай формасы болып есептеледі.

2. Құқықтық мемлекет құру және жоғарыда айтылған мiндеттердi iске асыру мақсатында мемлекеттiк органдар мен лауазымды тұлғалар құқықтық саясатты өздерiнiң күнделiктi қызметiнде iске асыруы тиiс. Оның негiзгі принциптерi:

- заңдылық, яғни Конституция мен заңдардың, оларға негiзделген заңға тәуелдi нормативтiк құқықтық актілердiң нормаларын сақтап, орнымен қолдану;

- адам мен азамат құқықтары мен бостандықтарының ұлықтылық жағдайын бiлдiретiн адам құқықтары мен бостандықтарының басымдылығы;

- гуманизм, яғни адамның жеке тұлға ретiндегі жоғары құндылығын, оның еркiн дамуға және қабiлетiн көрсетуге деген құқықтарын тану, қоғамдық қатынастар сапасына баға берудiң өлшемi ретiндегi жеке адам игiлiгiнiң орнығуы;

- қазақстандықтардың өз Атамекенiн жан-жақты қолдауы мен адалдығы және Отанына сүйiспеншiлiгi ретiндегi қазақстандық патриотизм толық дәрежеде орнығуға тиiс.

3. Лобби, лоббизм - бұл мемлекеттік органдардың құқықтық және әкімшілік іс-әрекетін ұйымдастыруға ықпал ету жолымен, түрлі топтағы азаматтардың мүдделерін жүзеге асырудың тәжірибесі мен жүйесі.

Лоббистер – бұл кәсіби негізде құрылған және саясаткерлер мен шенеуніктерге саяси ықпал ете алатын жаңа саяси институт.

Лоббирленген шешімдерді қабылдау барысында әрбір саясаткер, өз сайлаушыларының көп бөлігі лобирлеуді байқамай, келесі сайлауларда оған дауыс беруге дайын деп есептейді. Сонымен қатар, кейбір топтар да сайлауда шешуші дауыс санына ие болмаса да, саяси қайраткерлердің сайлау науқандарын қаржыландыруға көмек көрсетуге қабілетті. Сондықтан осындай саясаткер экономикалық және әлеуметтік көзқарас тұрғысынан қажетті болып табылмаса да, ерекше мүдделерді қорғайтын бағдарламаны қолдайтын болады.

Ұсынылатын әдебиеттер тізімі

Міндетті әдебиеттер:

1. Қазақстан Республикасының Конституциясы. –Алматы: Қазақстан, 2000, 96-б.

2. «Қазақстан-2030» Даму стратегиясы

3. Қазақстан Республикасының Заңы: Мемлекеттік қызмет туралы. –Алматы: Жеті жарғы, 1999, 44-б.

4. Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне экономиканың мемлекеттік секторын басқаруды жетілдіру мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы. 2006 ж., 19 шілде //Егемен Қазақстан, Астана, Ақорда 2006 ж., 7 шліде № 178-///ҚРЗ

5. Қазақстан Республикасының Заңы: Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару туралы. –Алматы, Юрист, 2006 ж., 28 б.

6. Қазақстан Республикасының 2007-2024 жылдарға арналған орнықты дамуға көшу тұжырымдамасы туралы: 2006 ж, 14 қараша № 216//Егемен Қазақстан. -2006 ж. 17 қараша.

7. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік басқару жүйесін одан әрі ретке келтіру және оның тиімділігін арттыру жөніндегі шаралар туралы: 2006 жылғы наурыздың 27-сі. № 74 Жарлығы //Егемен Қазақстан. –Алматы, 2006 ж. 28 наурыз.

8. Мемлекеттік басқару жүйесін жетілдіруге бағытталған шараларды іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары туралы//Егемен Қазақстан. -2006 ж. 13 қыркүйек.

9. Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясы. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Парламент палаталарының бірлескен отырысында сөйлеген сөзі. //Егемен Қазақстан. -2006 ж. 19 қаңтар.

10.Корпоративтік басқару, ашықтық және қоғам алдында есеп беру қағидаттарының негізінде мемлекеттік басқаруды жаңарту. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан Республикасы Парламенті 3-ші сесиясының ашылуында сөйлеген сөзі. //Егемен Қазақстан. 2006 ж. 2 қыркүйек.

11.Кадровая политика в системе государственных органов: Назначение на должность и тестирование государственных служащих: Сб. Нормативных правовых актов РК. –Алматы, 2005, -283-б.

12.Қазақстан Республикасының Мемлекеттік қызметкерлерінің ар-намыс кодексі: Мемлекеттік қызметкерлердің қызмет этикасы ережелері. –Алматы: Жеті жарғы, 2005, -24-б.

13.Атаманчук Г.В. Теория государственного управления. –М.: Омега-Л, 2004 г. -584-б.

14.Зеркин Д.П., Игнатов В.Г. Основы теории государственного управления. Курс лекции: Учебное пособие. –Ростов-на-Дону. Наурыз, 2000. -448-б.

15.Пикулькин А.В. Система государственного управления: Учебник. –М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2004. -543-б.

16.Уваров В.Н. Государственная служба и управление: Учебник. –Петропавловск: Сев.Каз.юрид.Академия, 2004. -416-б.

17.Эффективность государственного управления: Элементарный курс. –М.:Юрист, 2003. -320-б.

19.Реформирование системы государственного управления: Зарубежный опыт и Казахстан/КИСИ при Президенте РК. –Алматы, 2005. -276-б.

Қосымша әдебиеттер:

20.Атаманчук Г.В. Как найти формулу разделения областей? //Российские вести. 1992ж. 11 қараша

21. Атаманчук В.Г.. Современная концепция государственного управления Россией //Государственное управление: проблемы теории, истории, практики преподавания. Ростов-на-Дону, 1993ж.

22. Атаманчук В.Г. Государственное управление: рациональность и эффективность его в период структурных перемен // Ракурс. Управление: теория, практика, поиск. Минск, 1993 ж.

23. Байгельдинов Е. Теоретические основы устойчивого развития. Евразийское сообщество. 2000г. №2, 114-121-б

24. Есентугелов А. Итоги реформ и состояние экономики: успех и ошибки, просчеты и их причины. АльПари, 1999, №4-5, 27-30-б

25. Жиленко Г. Экономика РК в годы реформирования. Экономика и статистика. 2000, №1, 117-124-б

26. Козбаненко В. Формы и методы государственного управления. Проблемы теории и практики управления. 2000, №2, 46-49-б

27. Кубаев К. Экономическая модель эффективного государства. Транзитная экономика, 2001, №4, 49-58-б

Семинар сабағының жоспары:

Семинар сабағын «дөңгелек үстел» түрінде өткізу жоспарланған, тақырыптың негізгі теориялық сұрақтары пікір-талас, ауызша жауап беру, дискуссия, сұрақ жауап және т.б. ұйымдастыру әдістері арқылы жүргізілуі тиіс.

Мақсаты:тақырыптың негізгі теориялық мән мәтінін қарастыра отырып, экономиканы мемлекеттік басқару жүйесі және бюрократизммәселелерін зерттеу сұрақтарына жауап беру және олар туралы терең түсінік қалыптастыру. Ол үшін семинар сабағында тақырып бойынша мына сұрақтардың мәнін ашу керек:

1. Экономиканы мемлекеттік басқарудың ұйымдастырушылық негіздері

2. Бюрократизмнің мәні, теориялық негіздері және оның элементтері

3. Бюрократизмнің жағымды және жағымсыз жақтары

4. Бюрократиялық нарық тұжырымы

5. Коммерциалық емес ұйымдардың бюрократиялық факторлары

6. Қоғамдық талдау теориясы және ұжымдық әрекеттер логикасы

7. Әкімшілік рента. Институционалдық емес қатынастардың мәні және олардың объективті негіздері

8. Лоббистік қызметтің мәні және оның әдістері

9. Өтпелі экономикада мемлекет функцияларының өзгеруі.

СӨЖ және СӨЖО тапсырмалары:

1. Тақырып сұрақтарын ауызша талқылауға дайындалу

2. Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтарға жауап беру

3. Берілген тапсырмаларды орындау

4. Тест сұрақтарына жауап беру.

5. Төменде берілген тақырыпқа реферат дайындау:

«Бюрократиялық нарық тұжырымдамасы».

«Лоббистік іс-әрекет мәні, оның әдістері».

«ҚР мемлекет пен лоббизмнің әрекет етуіндегі лоббизм»

6. Кейсті талқылаңдар: «Алматы компаниясы»

Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар

1.Экономиканы мемлекеттік басқарудың ұйымдық негіздерін сипаттаңдар.

2. Бюрократизмнің мәні мен элементтерін атаңдар.

3. Коммерциялық емес ұйымдарды бюрократияландыру факторларын атаңдар.

4. Әкімшілік рентаның мәні неде?

5. Қазақстандағы бюрократизмнің тарихи және теориялық түбірлерін сипаттаңдар?

Тапсырма

1. Жағымды және жағымсыз жақтарын көрсете отырып, демократиялық және бюрократиялық қоғамның салыстырмалы кестесін толтырыңдар. Қорытынды жасаңдар.

2. Елдер бойынша бюрократизмге талдау жасаңдар.

3.1991 жылға дейінгі Қазақстан Республикасының негізгі макроэкономикалық көрсеткіштерінің кестесін толтырыңдар.

Кейс «Алматы темекі компаниясы»

Алматы фабрикасы жеке меншік жобасы бойынша жекешелендірілген бірінші қазақстандық кәсіпорын болды. «Филипп Моррис» компаниясымен мемлекеттік акция пакетін сату жөнінде келісім-шарт 1993 жылы қараша айында жасалды.

Алматыдағы темекі фабрикасын алу «Филипп Моррис» үшін бұрынғы кеңес нарығын меңгерудегі алғашқы қадам болды. Бұған дейін компания Клайпед, Краснодар, Харьков, Санк-Петербург темекі фабрикаларын қолға алған болатын. Компания сарапшылары 1992 жылдан бастап Қазақстан нарығын зерттеп, оның болашағы зор деген қорытындыға келді. Сол кезде Қазақстан басшылығының өкілдерімен сөйлесіп, келісу басталды.

Келісім-шарт жасауға екі жағдай ықпал етті.

Біріншіден, темекі фабрикасы қаржылық дағдарысқа ұшырап, өндірісін қысқартты. Кәсіпорын жылына 15 млрд темекі бірліктерін шығарып келсе, 1990 жылдан бастап өндіріс төмендеп, 1992 жылы 9 млрд темекі бірлігін ғана өндірді.

Фабрика жетекшісі Т.Медеушевтің айтуы бойынша өнім өндірудің төмендеу басты себептері – шикізат, материалдар, сонымен қатар құрал-жабдықтардың, артық бөлшектердің жоқтығы. Бұрын бөлшектерді жеткізу кеңестік сыртқы сауда-саттық құрылымдар арқылы жүзеге асты («Кеңесимпорт»). КСРО ыдырағаннан кейін барлық жеткізімдерге фабрика өзі төлеуге міндетті болды, бірақ валюталық ресурстар болмағандықтан, мұны жүзеге асыруға жағдайы келмеді.

«Инерция» бойынша тек ішкі республикалық нарықта сатылуға арналған өнім шығару жалғаса берді. Осы тұрғыда технологиялық қателіктер жиі жіберіліп, өндіріс сапасы төмендеді. Фабрика өнімдері өзінің төмен бағасы арқасында жергілікті нарықта бәсекелестік қабілетін сақтап тұрды.

Демек, басшылық келешекте сату дағдарысы мен өндірістің тоқтауына әкеп соғатын барлық бағаларды түсіру қажеттіліктерін түсінді. Сондықтан, фабрика басшылығы «келешекті» ескеріп, фабриканы, шетелдік инвесторға сату қолайлы деген шешім қабылдады.

Жылдам жекешелендіруге орай, 1993 ж. жазында Ресейдің біржақтылық тәртіпте өзіндік валюта енгізуінен кейін күшейе түскен Қазақстандағы ауыр қаржылық дағдарысқа әкеліп соқты. Және осы уақытта Қазақстанның Лондонда басып шағарылған ұлттық валютасы дайын болды, бірақ республиканың валюталық қоры 400 млн долл. шамасында ғана еді. «Филипп Моррис» компаниясымен жасалған келісім оны бірден 100 млн долл. көбейтуге мүмкіндік берді. Сөйтіп, еліміздің валюталық жағдайын жақсартуға оң ықпал етті.

Алғашында басшылық республикада әлділеу акция пакетін қалдыруға тырысты. Мемлекеттік мүлік комитеті тіпті фабрика базасында 50%-дық шетелдік үлеспен СП құру жайында сөз қозғады. Демек, қазақстандық шенеуніктердің тез арада мұндай талаптардың болашағы жоқтығына көзі жетті. «Филипп Моррис» және басқа да компаниялар өздерінің капиталдық салымдарының кепілдігін, жоғарылығын қарастыра отырып, жеке иегеруді ұйғарды.

Соңында, яғни 1993 жылдың жазында басшылық темекі фабрикасының акциясын сатып алуға құқық беретін халықаралық тендер жариялады. Бұған біраз фирмалар қатары қатысты, соның ішінде Шымкент кондитер фабрикасын сатып алған американдық « Эр-Джи-Эй Набиско» «Филипп Моррис» тендерлік комиссияға ең тиімді жағдайлар ұсынып- мемлекеттік акция пакетіне (97 %) 103 млн АҚШ долл. төлеп, жеңіп шықты. Сонымен қоса «Филипп Моррис» 5 жыл бойы өндіріске 240 млн долл. инвестициялауға міндеттенді.

Бұл Қазақстан басшылығына инвестициялық ресурстар келісімінде қарастырылған қосымша кепілдік беріп, келісім-шарттағы тараулардың жүзеге асырылуын бақылау мен қаражат шығындарын жеңілдеткен шетелдік қаржыландырудың жаңа механизмі болды. Араға бір жыл өте «Филипп Моррис» АТК жетекші директоры Марк Дюрст : «басшылықпен жасалған келісімде кепілдік біржақтылық тәртіпте жүзеге асырылды» деп мойындады. Демек, жақсы жақтары да болды. АТК « Флипп Моррис» жұмысшыларының кәсіби деңгейі ТМД кәсіпорындарынан әлдеқайда жоғары екендігі байқалды. Демек, компания инженерлік- техникалық ұжымының біліктілігін көтерумен дереу айналысқандығы көрінеді.