Такырып: Қазақстан Республикасының конституциялық құқық негіздері

Практикалық сабақ жоспары:.

1. Конституциялық құқық –жетекші құқық саласы ретінде

2. ҚР Конституциясының тісінігі және мәні

3. ҚР Констициясында мемлекет нысанының негізгі белгілерінің бекітілуі.

4. ҚР-ғы адам және азаматтың құқықтық мәртебесінің түсінігі.

5. Қазақстан Республикасындағы сайлау жүйесі

Сабақтың мақсаты: Мемлекеттің конституциялық құрылысы, оның ерекшеліктері, ұйымдастырылу ерекшеліктері, басқару нысанының белгілері туралы студенттерге түсінік беру

Бақылау сұрақтары:

1. Мемлекеттің қоғамдық бірлестіктер және саяси партиялармен арақатынасы 2. ҚР-ғы қоғамдық бірлестіктердің конституциялық-құқықтық мәртебесі.

3. ҚР-ғы саяси партиялардың конституциялық-құқықтық мәртебесі

4. Референдумды өткізу тәртібі. Референдум шешімдері

5. ҚР Президентінің конституциялық-құқықтық мәртебесі, оның мемлекеттік билік

6. Мемлекеттің қоғамдық бірлестіктер және саяси партиялармен арақатынасы

7. ҚР Парламентінің жоғары билік органдары жүйесіндегі орны мен рөлі.

8. ҚР Конституциялық Кеңесінің құқықтық мәртебесі: құрамы, құрылу тәртібі, оның мүшелерінің өкілеттік мерзімі

9. Сот жүйесінің орны және рөлі

Глоссарий:

Министрлік– тиісті мемлекеттік басқару саласына басшылықты, сондай-ақ заңдармен көзделген шекте салааралық үйлестіруді жүзеге асыратын республиканың орталық атқарушы органы.

Өкілеттілік – лауазымды орнына байланысты және кейбір мәселелерді шешу үшін қажетті субъектіге берілген біртұтас комплексті құқық пен міндеттілік .

Парламент – заң шығару функциясын жүзеге асыратын республиканың ең жоғары өкілді органы.

Преамбула – нормативтік актінің кіріспе бөлігі , онда оны қабылдаудың себептерін көрсететін жағдайлар көрсетіледі , сол құжаттың алдындағы мақсаты және міндеті баяндалады .

Референдум-Қазақстан Республикасы Конституциясының, конституциялық заңдарының, заңдарының және мемлекеттік өмірдің өзге де неғұрлым маңызды мәселелеріне арналған шешімдердің

Сайлау жүйесі – заңмен белгіленген ережелер, қағидалар және бағамдардың жиынтығы, олардың көмегі арқылы дауыс беру нәтижелері анықталады.

Сайлау округі – Парламент Мәжілісінің және Мәслихаттардың депутаттарын, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының мүшелерін сайлау үшін сайлаушылардың мөлшермен бірдей саны ескеріліп құрылған аумақтық бірлік.

Фракция – саяси партияның немесе заңмен белгіленген тәртіппен тіркелген өзге де қоғамдық бірлестіктің атынан өкілдік ететін депутаттардың ұйымдасқан тобы.

Қабілеттілік – заңмен белгіленген , өзінің құқығы мен міндетін өз әрекетімен жүзеге асыру.

Құқық жүйесі – құқықтың ішкі құрамы, бірімен-бірі тығыз байланыстағы нормалар, институттар, құқық салалары және оған қосымшалар.

Қоғам –экономикалық және рухани біртұтастықпен , өмір сүру жағдайын ұйымдастырудың тұтастығымен сипаттайтын ,белгілі бір аумақтағы адамдар бірлігі.

Құзірет- мемлекеттік орган, сондай-ақ , сол бір немесе өзге лауазымды тұлғаға иеленетін және тиісті заңды құжатта бекітілетін биліктік құқықтардың мазмұны мен көлемі.

Құқық бұзушылық- қылмыскерлердің кінәлі , құқыққа қарсы, қоғамға зиянды әрекеті, қоғамның мүддесіне мемлекетке , жеке адамға зиян келтіреді.

Қосымша нормативті акт-заңның негізінде және оны орындау үшін шығарылған нормативті акт.

Парламент – заң шығару функциясын жүзеге асыратын республиканың ең жоғары өкілді органы.

Республика Президенті – мемлекеттің басшысы, мемлекеттің ішкі және сыртқы саясатының негізгі бағыттарын айқындайтын, ел ішінде және халықаралық қатынастарда Қазақстанның атынан өкілдік ететін ең жоғары лауазымды тұлға.

Шетелдік азамат – Қазақстан азаматы болып табылмайтын және басқа мемлекеттің азаматтығына тиесілігі жөнінде дәлелдемесі бар тұлға.

Кіші топпен жұмыс (работа в малых группах)

1-топ Қазақстан Республикасының Конституциясы бойынша «Адам мен азамат» бөлімі бойынша Қазақстан республикасында азаматтықтың конституциялық негіздерін атаңыз (баптары бойынша).

2-топ Қазақстан республикасының азаматтығына кім ие бола алады?

Мәнжазба тақырыптары:

1. ҚР конституциялық құрылысы түсінігі

2. Мемлекет егеменділігі

3. Мемлекеттік құрылыс нысаны

4. Идеологиялық және саяси плюрализм

5. Конституциялық-құқықтық нормалар.

6. Жергілікті мемлекеттік басқару түсінігі.

7. Конституциялық Кеңестің құзыреті және оларды жүзеге асыру нысаны.

8. ҚР Үкіметінің құзыреті және оның қызметі.

9. ҚР Президентінің конституциялық-құқықтық функциялары.

10. Мемлекеттік органдардың ұйымдастырылу және қызмет етуінің конституциялық қағидалары.

Блиц – тесттер:

1. ҚР тұңғыш Конституциясы қай жылы қабылданды:

A) 1978 ж;

B) 1926 ж;

C) 1937 ж;

D) 1993 ж;

E) 1995 ж.

2. ҚР қазіргі қолданып жүрген Конституциясы қай жылы қабылданды:

A) 1995 ж;

B) 1993 ж;

C) 1998 ж;

D) 1978 ж;

E) 1991 ж.

3. ҚР 1995 ж. Конституциясына қай жылы өзгерістер мен толықтырулар енгізілді:

A) 7. 10. 98 ж;

B) 7. 11. 98 ж;

C) 7. 12. 98 ж;

D) 7. 09. 98 ж;

E) 7. 08. 98 ж.

4. Мемлекет егемендігін қалайша түсінеміз:

A) Экономикалық тұрақтылық;

B)Мемлекеттің өзінің ішкі сыртқы саясатын айқындауда еркіндігінің болғанымен, тәуелсіздігінің болмауы;

C) Мемлекеттің өзінің ішкі және сыртқы саясатын жүзеге асыруда өзге мемлекеттен тәуелсіз болуы;

D) Ішкі және сыртқы саясатты жүзеге асыруда, бір мемлекеттің екінші мемлекетке түгелдей тәуелді болуы;

E) Мемлекеттің өзінің ішкі сыртқы саясатын айқындап, іске асыруда өзге мемлекеттердің ықпалынан тәуелсіздігі мен еркіндігі.

5. ҚР территориясында қандай тіл мемлекеттік болып табылады және қандай тіл ресми түрде оған теңестірілген:

A) Қазақ және орыс;

B) Қазақ және ағылшын;

C) Орыс және ағылшын;

D) Қазақ және татар;

E) Қазақ және өзбек.

6. Адам мен азаматтың мен бостандығын мазмұнына қарай былайша жүйелеуге болады:

A) Негізгі және қосымша;

B) Жеке және ұжымдық;

C) Жеке бас және азаматтық;

D) Саяси және экономикалық;

E) Әлеуметтік және мәдени.

7. Адамның элеуметтік құқы мен бостандығы не үшін қажет:

A) Адамның рухани және қоғамдық қажеттерін қанағаттандыру үшін;

B) Материалдық өндіріс пен оны бөлу, өз мүмкіндігін жүзеге асыру үшін;

C) Адамның мәдени құндылығын қанағаттандыру үшін;

D) Адамның моральдық қажетін өтеу үшін;

E) Адамның ішкі сенімін қанағаттандыру үшін.

8. Адамның негізгі табиғи құқығы:

A) Өмір сүру;

B) Жеке басқа қол тигізбеушілік;

C) Қадір – қасиеті;

D) Ар ождан бостандығы;

E) Жеке бостандық.

9. Адамның белгілі бір мемлекет мүшесі болуынан қандай өзара заңды құқықтар мен міндеттер туындайды:

A) Азаматтық;

B) Өкілеттік;

C) Кворум;

D) Апатрид;

E) Стандарт.

10. Ешқандай келеспеушілікке жол бермейтін тең құқықтар мен жауапкершілік қағидалары:

A) Заң мен сот алдында барлығының теңдігі;

B) Іс-әрекетінің еркіндігі;

C) Заңды мінез-құлық;

D) Нормалардың сақталуы;.

E) Прецедент.

Нормативтік-құқытық актілер:

1. Қазақстан Республикасының Конституциясы 1995 жылғы, 21.05.2007 ж.

2. Қазақ КСР-нің мемлекеттік егемендігі туралы Декларация. 25.10.1990.

Әдебиеттер:

1. Сапаргалиев Г. Конституционное право Республики Казахстан: Академический курс. Алматы: Жеті Жарғы, 2005.

2. Амандыкова С.К. Конституционное право Республики Казахстан.Астана.2001.

3. Сагындыкова А.Н. Конституционное право Республики Казахстан. Алматы. Білім. 1999.

4. Баишев Ж. Конституционное право Республики казахстан. Учебно-методическое пособие. Алматы: Жеті Жарғы. 2001.

5. Ащеулов А. Т. Конституционное право Республики Казахстан: учебник. Алматы, КазГЮА, 2001.

6. Баишев Ж.Н. Конституционное право Республики Казахстан: учебник. Алматы: Жеті Жаргы, 2001.

7. Сапаргалиев Г.С.Конституционное право Республики Казахстан: Учебник. Алматы: Жеті Жаргы, 2001.

8. Конституция для всех: Учебное пособие. Алматы, 2002.

9. Ащеулов А. Т. Этапы становления конституционного законодательства и конституционализма // Мир закона. 2000. №8.

4-тақырып. Қазақстан Республикасының әкімшілік құқықтық негіздері

Практикалық сабақ жоспары:

1. Әкімшілік құқықтың түсінігі.

2. Мемлекеттік қызметшілер.

3. Атқарушы билік органдары.

Сабақтың мақсаты: Әкімшілікқұқықтың ұғымы мен негізгі категорияларына түсінік беру

Бақылау сұрақтары:

1. Қандай қоғамдық қатынастар әкімшілік құқықтың пәні болып табылады?

2. Әкімшілік құқықтың жүйесіне түсінік беріңіз.

3. Әкімшілік-құқықтық реттеу әдістерін атаңыз.

4. Мемлекеттік қызмет дегеніміз не?

5. Қоғамдық бірлестіктерге түсінік беріңіз.

Глоссарий:

1. Мемлекеттік басқару.

2. Мемлекеттік лауазым.

3. Әкімшілік айыппұл.

4. Өкім

· Тапсырма -1 Осы әкімшілік әдістердің әрбіреуіне анықтама бере отырып,