Бисмиллаһир рәһманир рәһим

Динимизин әсас һөкүмләриндән бири оруҹдур.Дәнизләр мүрәккәб ағаҹлар гәләм олса белә рамазан ајынын оруҹунун сәваб вә мүкафатыны јазыб гуртара билмәзләр. Аллаһ-тәала бујурур:”Оруҹ мәнә ҝөрәдир, оруҹун мүкафатыны мән өзүм верәҹәјәм.” Инсан өз истәкләрини тәјин едилмиш гајдалар үзрә өдәмәлидир. Бу гајдалар исә ислам дининдәдир вә инсанлыға лајиг бир шәндәдирләр. Һөкмләри дә садә вә шириндир. Ејни заманда бу һөкмләр инсаны һејвани истәкләрдән гуртармаг үчүндүр. Инсан мадди еһтијаҹлар бағлылығындан гуртармајынҹа һагга јахын олмаг үчүн мәнәви уҹалыглара јүксәлә билмәз.Инсан тәкҹә сөздә дејил, әмәлдә дә мүсәлман олуб динин һөкмләрини иҹра етмәлидир. Белә мүсәлман су кими саф, ҹиһадда дағ кими мөһкәм, елмдә, дүшүнҹәдә исә дәниз кими дәрин вә далғалы, мәнәвијјатда исә ҝөјләр кими уҹадыр. Аллаһ-тәала Бәгәрә сурәсиндә бујурур:Еј иман ҝәтирәнләр сиздән әввәлки үммәтләрә ваҹиб олдуғу кими, оруҹ сизә дә ваҹиб олду ки, пис әмәлләрдән чәкинәсиниз. Ја Мәһәммәд бәндәләрим мәни сәндән сорушсалар билсинләр ки, јахынам онлара дуа едәрәк чағырсынлар мәни истәкләрини верәрәм. Лакин гој онлар да мән дејәнә гулаг асыб иман ҝәтирсинләр ки, доғру јолу тапсынлар. Инсанлара јол ҝөстәрән доғруну әјридән ајыран Гуранын назил одуғу рамазан ајында оруҹ тутсунлар. Тәзә ај башлајанда ајы ҝөрдүнүз оруҹ тутун, дан јери ағарана гәдәр јејин- ичин ҝеҹә дүшәнә гәдәр исә оруҹу тамамлајын. Сиздән хәстә вә сәфәрдә оланлар оруҹу башга ҝүнләрдә тутсунлар. Оруҹ тута билмәјәнләр бир фәгири дојураҹаг гәдәр еһсан версинләр. Аллаһ ишинизи асанлашдырмаг истәр чәтинләшдирмәк истәмәз. Каш биләјдиниз оруҹун нә гәдәр хејри вар сизә. Бу ајәләрин мәзмунуна диггәт етсәк ҝөрәрик ки, меһрибан Аллаһымыз оруҹун бир пара чәтинликләрини нәзәрә алараг һәр кәлмәсиндә тәклифини гәбул етмәк үчүн бизи зәриф сөзләрлә һазырлајараг дејир; Еј иман ҝәтирәнләр оруҹ сиздән әввәлкиләрә дә ваҹиб иди нәинки тәкҹә сизә, ејни заманда хатырладыр; бу оруҹ бир ајдан артыг дејил ки, сонра јенә давам едәрәк.; хәстә вә сәфәрдә оланлар, гоҹалар, һамилә гадынлар, ушагларына сүд верән аналар вә с. бу һөкмдән азаддырлар вә нәһајәтдә бујурур; Мән бу һөкмү вермәклә сизи чәтинә салмаг истәмәмишәм әксинә бу оруҹда сизин үчүн чохлу фајдалар вардыр. Аллаһын һеч бир шејә еһтијаҹы јохдур. О нәји әмр едирсә бизим хејримизәдир вә нәји дә гадаған едирсә демәли о бизим зијанымызадыр. Ејни заманда бу ајда оруҹ тутараг дүнјанын фани ләззәтләриндән әл чәкиб әбәди фејзләрә јетишмәк сирринә чатмаг мүмкүндүр. Оруҹ инсаны камилләшдирән бир һөкмдүр. Онун һәм мадди һәм дә мәнәви ҹәһәтдән чох фајдалары вардыр. Оруҹ тутмаг һәјат мүбаризәсиндә зәрури олан сәбр, әзм, сәбат, гәнаәт, ирадә вә с. кими әхлаги хүсусијјәтләри камилләшдирир. Бу ибадәт битиб түкәнмәз нәфсани истәкләрин гаршысыны алараг, мәһрумијјәт вә аҹлыг васитәси илә немәтләрин гәдрини билмәји вә бу јолла аҹлыг чәкән јохсулларын вәзијјәтини анлајыб онлара гаршы мәрһәмәт вә шәфгәт һиссләри илә үрәкләримизи һәссаслашдырараг шүкр етмәк дујғусуну ҹанландырыр. Инсанын әсл гидасы Аллаһын нурудур, Илаһи ешгдир. Инсан руһани гидасыны унутдугда ҹисмани гида онун гәлбини еһтираслар вә тәлашларла долдурур. Лоғман өз оғлуна белә нәсиһәт едәрди:”Мәдән дојанда фикрин јухуја ҝедәр, һикмәт сусар, әзалар ибадәтдән галар” Тохлуг шәһвәти артырар, аҹлыг исә тәфәккүр вә һиссијаты ҝүҹләндирәр. Буна ҝөрә дә зеһни хәстәләрин илкин мүалиҹәси пәһриздир. Үмумијјәтлә оруҹун чохлу сајда тибби фајдалары да вардыр. Пејғәмбәр(с) бујуруб: “Оруҹ тутун ки, сағлам оласыныз”,”Мәдә хәстәликләр јувасы пәһриз исә онун дәрманыдыр” вә ја “Чох јемәклә гәлбинизи өлдүрмәјин” Оруҹ гида органларынын динҹәлмәсинә сәбәб олараг онлара јени гүввә верир организми зијанлы јағлардан вә микроблардан тәмизләјәрәк сафлашдырыр. Бир ај давамлы аҹлыг- сусузлуг инсаны нәфсинә гаршы мүбаризәјә һазырлајыр вә ону тәгвалы едәр. Бунунла бәрабәр оруҹ тибби мәгсәдләр үчүн иҹра олунарса ибадәт олмагдан чыхар. Бүтүн ваҹиб һөкмләр јалныз Аллаһын әмринә табе олуб Онун разылығыны әлдә етмәк үчүн јеринә јетрилмәләдир. Ејни заманда оруҹ тутанын ҝәрәк бүтүн әзалары оруҹ олсун; әл зүлм етмәсин, ајаг һарама тәрәф ҝетмәсин, ҝөз намәһрәмә бахмасын, гулаг һарам сајыланлары ешитмәсин, дил јалан данышмасын, гејбәт етмәсин, төһмәт вурмасын. Чүнки јалан вә гејбәт едәнләр ҝүндүзләр һалал јемәкләрдән чәкиниб оруҹ тутарлар, лакин гејбәтләри үзүндә санки мејјит әти(Гурана әсасән) јејәрәк, мәнәви һарамла ифтар етмиш олурлар. Бу һалда исә заһирән оруҹлу олур, мәнән исә оруҹ сајылмырлар. Она ҝөрә дә Пејғәмбәр(с) бујуруб:”Елә оруҹ тутанлар вардыр ки, оруҹ тутмағындан она аҹлыгдан башга бир шеј галмаз” Әли(ә) бујурмушдур:”Дүшүнҹәни ҝүнаһдан горујан көнүл оруҹу, аҹ-сусуз сахланан гарын оруҹундан үстүндүр”.Аллаһ-тәала бизи әсл оруҹ тутанлардан етсин.Амин.