Тағам гигиенасы» пәні 2 страница
*қаңқаның дұрыс дамымауы мен деформациясы
*организмнің иммунореактивтілігінің төмендеуі
*қорғаныс-бейімделу механизмдерінің әлсіреуі
* гепатобилиарлы жүйенің зақымдалуы
#108
*!Организмнің коллагенді құрылымымен байланысы бар витамин
*токоферол
*пиридоксин
*кальциферол
*пантатен қышқылы
*аскорбин қышқылы
#109
*!Фолий қышқылының негізгі тағамдық көздері
*шпинат, салат жапырағы
*сүт және сұйық сүт өнімдері
*кептірілген және балауса итмұрын
*ашытылған қырыққабат, тәтті бұрыш
*цитрусты және тропикалық жеміс-жидектер
#110
*!Тамақтануда А витаминінің көздері
*алма
*бауыр
*өсімдік майы
*астық өнімдері
*бұршақ тұқымдастар
#111
*!Тамақтануда тиаминніңнегізгі көздері
*итмұрын
*қара қарақат
*цитрустық жемістер
*бұршақ тұқымдастар
*жылтыратылған күріш
#112
*!Витаминдердің жалпы биологиялық қасиеті
*организмде қышқылды-сілтілі тепе-теңдікті реттейді
*биохимиялық үрдістердің катализаторы
*сүйек тіндерінің қалыптасуына қатысады
*пластикалық қызмет атқарады
*су-тұз алмасуына қатысады
#113
*!Токоферолдың биологиялық ролі
*протромбин өңдірілуін ынталандырады
*жыныс бездерінің қызметін реттейді
*көру қабілетінің қызметін реттейді
*сүйек түзу үрдісіне қатысады
*көмірсу алмасуына қатысады
#114
*!Фолий қышқылының жеткіліксіздігі әкеледі
*цинга
*пеллагра
*бери-бери
*гемералопия
*макроцитарлы анемия
#115
*!Витамингеқарсы қасиетке ие заттар
*лютеин
*кварцетиндар
*флавоноидтар
*чайкатехиндері
*авидин (шикі жұмыртқа)
#116
*!Алиментарлық витамин жеткіліксіздігінің алдын-алу шаралары
*рационда жануар текті азық-түлік үлесін азайту
*рационда көкөністер мен жемістерді ұлғайту
*витамин препараттарын қолдану
*санитарлық ережелерді сақтау
*тамақтану тәртібін сақтау
#117
*!Жараға қарсы әсері бар витамин тәрізді заттар
*холин
*карнитин
*коэнзим Q10
*витамин U
*пангам қышқылы
#118
*!Евитаминінің негізгі тағамдық көздері
*нан-бөлке өнімдері
*жеміс-жидектер
*өсімдік майы
*сүт өнімдері
*ет өнімдері
#119
*!Қышқылдық сипаттағы макроэлемент
*калий
*натрий
*магний
*кальций
*фосфор
#120
*!Сілтілі сипаттағы макроэлемент
*кальций
*марганец
*фосфор
*күкірт
*хлор
#121
*!Фосфордың аса жоғары мөлшері кездесетін азық-түлік
*балық, ірімшік, бұршақ
*кондитерлік өнімдер
*картоп, қырыққабат
*қияр, қызанақ
*алма
#122
*!Организмде фосфордың физиологиялық қызметі
*өт бөлінуін жоғарылатады
*қан ұюы үрдісіне әсер етеді
*гемоглобин синтезіне қатысады
*кальций алмасуымен тығыз байланысты
*ішек жиырылғыштығын ынталандырады
#123
*!Калийдің жоғары мөлшері кездесетін азық-түлік
*кептірілген жемістер,жеміс-жидектер
*қант, рафинадталған қант
*майдағы балық консерві
*кондитерлік өнімдер
*өсімдік майы
#124
*!Организмнің калийге деген қажеттілігін қамтамасыз ететін азық-түлік
*күріш жармасы
*өсімдік майы
*бұршақтар
*картоп
*қант
#125
*!Темірге бай азық-түлік
*кондитерлік өнім
*голланд ірімшігі
*өсімдік майы
*картоп
*бауыр
#126
*!Темірдің аса қиын сіңімділігі жүретін азық-түлік
*дән өнімдері
*көкөністер
*жемістер
*балық
*ет
#127
*!Минералды элементтердің жіктелуі
*способности вызывать электроотрицательные и электроположительные сдвиги
*белок молекуласымен байланысу қабілетіне байланысты
*Мендеелев кестесінде орналасуына байланысты
*организмдегі атқаратын қызметіне байланысты
*жүйке жүйесіне әсер етуіне байланысты
#128
*!Йодталғаназық-түліккөзі болып табылады
*су
*ет
*тұз
*сүт
*жарма
#129
*!Кальцийге бай азық-түлік
*кондитерлік
*сүт өнімдері
*көкөністер
*ет өнімдері
*соя
#130
*!ӘйелдерүшінҚазақстандаараласрациондатемірді тұтынудың орташамөлшері (мг/тәулік)
*1
*2-3
*3-5
*5-7
*11,6
#131
*!ЕрлерүшінҚазақстандаараласрациондатемірді тұтынудың орташамөлшері (мг/тәулік)
*1
*2-3
*3-5
*5-7
*13,8
#132
*!Организмде оңай сіңетін құрмында темір бар азық-түлік
*ет
*сүт
*балық
*жұмыртқа
*көкөністер
#133
*!Эндемиялық аурумен байланысты микроэлемент
*кальций
*магний
*фосфор
*йод
*сера
#134
*!ЕрлерүшінҚазақстандаараласрациондайодты тұтынудың орташамөлшері (мкг/тәулік)
*10
*20
*30
*50
*122
#135
*!Әйелдер үшінҚазақстандаараласрациондайодты тұтынудың орташамөлшері (мкг/тәулік)
*10
*20
*30
*50
*101
#136
*!Организмде темірдің сіңуін тежейтін азық
*тұз
*шәй
*ет
*қант
*дән өнімдері
1*Органимдегі зат алмасу және энергия*2*77*1*
#137
*!Қалыпты жағдайда ересек адамда ассимиляция және диссимиляция үрдістері
*ассимиляция процесінің диссимиляция процесінен басым болуы
*диссимиляция процесінің ассимиляция процесінен басым болуы
*алмасу процестерінің қарқындылығының жоғарылауы
*зат алмасу қарқындылығының төмендеуі
*салыстырмалы түрде тепе-тең
#138
*!Адекватты тамақтанбауда жұмсалған энергия шығынының орнын қабылдаған тамақтың қуаттылығы толтырмаған жағдайда туындайтын энергетикалық баланс
*оң
*теріс
*оңтайлы
*бейтарап
*динамикалық
#139
*!Жұмсалған энергия шығынынан тағам рационының қуаттылығы ұзақ уақыт артқанда туындайтын энергетикалық баланс
*оң
*теріс
*бейтарап
*оңтайлы
*қалыпты
#140
*!Теріс энергетикалық баланстың негізгі қолайсыз факторы организмде тудырады
*белок жеткіліксіздігі
*гипертониялық ауру
*артық дене салмағы
*атеросклероза
*семіздік
#141
*!Негізгі алмасуға жұмсалатын энергия шығыны
*тіршілікетужүйефункцияларыныңтұрақтылығыпостоянство работы функций жизнеобеспечивающих систем
*тағамның қорытылуы және сіңуі
*физикалық белсенділік
*ақыл-ой жұмысы
*енбек қызметі
#142
*!Адамның негізгі алмасуна әсер етеді
*жыныс және жасы
*тамақтану тәртібі
*жұмыс жағдайы
*тәулік уақыты
*мамандығы
#143
*!Еңбек етуде жұмсалатын энергия шығынының көлемін анықтайды
*физикалық, бұлшықет жұмысының көлемі мен сипаты
*жұмыс уақытының ұзақтығы
*жұмыс орны жағдайы
*климаттық жағдайы
*денсаулық жағдайы
#144
*!Тағам қабылдағанда энергия шығынының жоғарлауы немен байланысты
*с усилением окислительных процессов, для превращения пищевых веществ в организме
*интервалом между приемом пищи
*тұтынған тағамның көлемі
*тамақты тұтыну жиілігі
*тамақтану тәртібі
#145
*!Алиментарлы дистрофияның ауыр сырқаты қалыптасу кезінде маңызды рөл атқарады
*күрделі көмірсулардың аз сіңімділігі
*белокты-калориялық жеткіліксіздігі
*минералдық заттардың жеткіліксіздігі
*майдың тугоплавкость жиров
*гиповитаминоз
#146
*!Организмнің энергия шығынын анықтайтын әдіс
*респираторной энергометрии
*тікелей калометрия
*хронометражды
*алиментарлы
*зертханалық
#147
*!Бір уақытта және қарама-қарсы жүретін зат алмасу үрдісі
*қышқылдану және органимнен ыдыраған өнімдердің шығуы
*биосинтез және жаңа құрылымдардың пайда болуы
*қажетті заттектердің синтезі мен сіңімділігі
*заттектердің ыдырауы және энергия бөлуі
*ассимиляция және диссимиляция
#148
*!Ағзадағы зат алмасуды реттейтін негізгі жүйе
*асқорыту жүйесі
*тыныс алу жүйесі
*зәр шығару жүйесі
*қан айналым жүйесі
*орталық жүйке жүйесі
#149
*!Организмдегі теріс азоттық баланс дамиды
*алмастырылатын аминқышқылдарының артық мөлшерде болуы
*рационда белоктың жеткіліксіз болуы
*рационда көмірсулардың артық болуы
*минералдық заттардың жеткіліксіздігі
*дәрумендер жеткіліксіздігі
#150
*!Құнды белоктарға жатады
*кем дегенде бір алмастырылмайтын аминқышқылы
*кем дегенде бір алмастырылатын аминқышқылы
*барлық алмастырылмайтын аминқышқылдары
*барлық алмастырылатын аминқышқылдары
*екі алмастырылатын аминқышқылдары
#151
*!Аминқышқылының биологиялық құндылығы мен физиологиялық рөлін анықтайтын негізгі критериі
*алмастырылмайтын аминқышқылдарының синтезін қамтамасыз ету
*күрделі көмірсулардың ыдырауын қамтамасыз ету
*бойды өсіру және белок синтезін қамтамасыз ету
*фермент синтезін қамтамасыз ету
*гормон синтезін қамтамасыз ету
#152
*!Тағамның толыққұндылығын анықтайтын аминқышқылдардың «үштігі»
*треонин, триптофан, метионин
*лизин, триптофан, метионин
*метионин, валин, цистин
*лизин, валин, гистидин
*валин, глицин, цистин
#153
*!Дәндегі белок құндылығын төмендететін негізгі фактор
*алмастырылмайтын аминқышқылдарының жеткіліксіздігі
*фенилаланин синтезінің бұзылуы
*метиониннің артық болуы
*лизиннің жеткіліксіздігі
*валиннің болмауы
#154
*!Күшті липотропты әсері бар аминқышқыл
*фениаланин
*метионин
*аланин
*валин
*лизин
#155
*!Құнды белоктарға жатады
*барлық алмастырылатын аминқышқылдар
*барлық алмастырылмайтын аминқышқылдар
*кем дегенде бір алмастырылатын аминқышқылы бар
*кем дегенде бір алмастырылмайтын аминқышқылы бар
*алмастырылатын және алмастырылмайтын аминқышқылдарының сандық қатынасы
#156
*! Арибофлавиноз мына тағамдық заттектің жеткіліксіз түсуінен дамиды
*майдың
*белоктың
*көмірсудың
*витаминнің
*минералдық заттектің
#157
*!Мына аминқышқылының жеткіліксіздігінде бой өсуінің кешеуілдеуі және салмақтың төмендеуі, сонымен қатар бүйректегі және қалқанша бездегі өзгерістер байқалады
*глютамин
*лейцин
*тирозин
*аланин
*серин
#158
*!Тағам құрамында мына аминқышқылының жеткіліксіздігі сүйек түзілу бұзылыстарына, эритроциттер санының азаюына және гемоглобиннің төмендеуіне алып келеді
*тирозин
*лейцин
*лизин
*аланин
*серин
#159
*!Метилдеу, трансметилдеу процестерін қалпына келтіруде маңызды роль атқаратын аминқышқыл
*метионин
*тирозин
*аланин
*лизин
*серин
#160
*!Алмастырылатын аминқышқылына жатады
*триптофан
*метионин
*аланин
*валин
*лизин
#161
*!Алмастырылатын аминқышқылына жатады
*лизин
*валин
*метионин
*глютамин
*фенилаланин
#162
*!Белоктың ағзадағы ролі
*жаңа май санын түзеді
*ішек перистальтикасын ынталандырады
*энергияның диномагенді тасымалдаушысы болып табылады
*гемоглобиннің, бұлшықеттегі миозин мен актиннің құрамына кіреді
*А және Д витаминдерінің ерітушісі болып табылады және олардың сіңірілуіне ықпал етеді
#163
*!Белоктың биологиялық құндылығын анықтайды
*сіңімділігі
*қорытымдылығы
*тасымалдаушылығы
*аминқышқыл құрамы
*энергетикалық құндылығы
#164
*! Күшті липотропты заттек болып табылатын, бауырды май басудан сақтайтын аминқышқыл
*метионин
*глицин
*аланин
*серин
*валин
#165
*!Аталған азық-түліктің қайсысы жоғары биологиялық қасиетке ие
*нан
*қант
*алма
*картоп
*жұмыртқа
#166
*!Аталған азық-түліктің қайсысында толыққұнды белок бар
*нан
*қияр
*сүт
*ұнтақ
*баклажан
#167
*!Тамақтануда ұзақ уақыт тек қана өсімдік текті тағамдарды қолдану, яғни вегетариандық, алып келеді
*аминқышқыл дисбалансына
*су балансының бұзылуына
*йоджеткіліксіздігіне
*остеопорозға
*семіздікке
#168
*!Жоғары биологиялық белсенділікке ие, аса күшті липотропты заттек болып табылатын метионин алдын алады
*бауырды май басу
*қимыл қозғалыстың бұзылуы
*эритроциттер санының азаюы
*бауырдағы және өкпедегі өзгерістер
*сүйек кальцификациясының бұзылуы
#169
*!Тағамда лизин жеткіліксіздігі алып келеді
*бауырды май басудың алдын алу
*қан түзілу бұзылыстарына
*дене салмағының артуына
*оң азоттық балансқа
*атеросклерозға
#170
*!Триптофанның негізгі көздері болып табылатын азық-түліктер
*ет, балық, сүзбе, жұмыртқа
*көкөністер
*жидектер
*жемістер
*жүгері
#171
*!Триптофан қажет
*холин синтезі үшін
*қозғалысты ұйымдастыру үшін
*тамыр қабырғасының өткізгіштігін арттыру үшін*бойдың өсуін тежеу және дене салмағын азайту үшін
*ағзаның өсуі және азоттық тепе-теңдікті ұстап тұру үшін
#172
*!Құнды белоктың көзі болып табылатын азық-түліктер
*сүт өнімдері
*дән өнімдері
*көкөністер
*жаңғақтар
*жемістер
#173
*!Оң азоттық баланс байқалатын кезең
*регенерация үрдісінің қарқындылығында
*құнсыз белогы бар тағамдарды тұтынуда
*тағамда белоктың мүлдем болмауында
*өсу және ағзаның дамуында
*белоктық ашығуда
#174
*!Теріс азоттық баланс пайда болады
*тағамда белоктың жеткіліксіз мөлшерде болуы немесе мүлдем болмауында
*синтетикалық үрдістің белок шығынынан басым болуы
*қандай да бір ағзада белоктың жиналуында
*регенерация үрдісінің қарқындылығында
*өсу және ағзаның дамуында
#175
*!Ересек адам үшін аскорбин қышқылының тәуліктік қажеттілігі (мг)
*1-3
*5-10
*20-30
*50-60
*70-80
#176
*!Өсімдік жапырағында кездесетін, аты сонымен байланысты витамин
*алма қышқылы
*лимон қышқылы
*фолий қышқылы
*пантотен қышқылы
*аскорбин қышқылы
#177
*!С витаминінің негізгі көзі болып табылатын азық-түліктер
*нан-бөлке өнімдері
*макарон өнімдері
*қара қарақат
*ет өнімдері
*балық
#178
*!Адам ағзасында синтезделмейтін витамин
*аскорбин қышқылы
*пантотен қышқылы
*рибофлавин
*тиамин
*биотин
#179
*!Мына витамин жеткіліксіздігі бұлшықет әлсіздігіне, жаяу жүргенде аяқтың ауыруына алып келеді
*аскорбин қышқылы
*рибофлавин
*пиридоксин
*тиамин
*ретинол
#180
*!Рибофлавиннің маңызды қызметі
*өсу процесіне қатысады
*қан ұю процесіне қатысады
*түнгі көргіштікке әсер етеді
*қышқылдыққа қарсы қасиетке ие
*жасушаның тынысалу процесіне қатысады
#181
*!Қараңғылық адаптациясын жоғарылататын, түнгі көргіштікті жақсартатын және түс ажыратуды жоғарылататын витамин
*тиамин
* Р витамині
* С витамині
*рибофлавин
*линоль қышқылы
#182
*!В1 авитаминозы мына жағдайда дамиды
*тиімді тамақтануда
*тамақтану режимін ұстанбағанда
*ұзақ уақыт ақталған күрішті тұтынғанда
*көмірсудің тамақ рационында қиын сіңірілуінде
*көпқанықпаған май қышқылдарының қарқынды түсуінде
#183
*!Май алмасуда тиаминнің қызметі
*қан ұю процесіне қатысады
*май қышқылдарының синтезіне қатысады
*карбоксил тобының ыдырауын катализдейді
*амиинқышқылдарды дезаминдеу процесіне қатысады
*аминқышқылдарды қайта аминдеу реакциясына қатысады
#184
*!В1 витаминінің жеткіліксіздігінің ерте көрінісі
*қандағы және зәрдегі пирожүзімқышқылының мөлшерінің жоғарылауы
*кровоизлияния в окружности волосяных фолликулов
*капилляр қызметі бұзылыстарының туындауы
*жүйке жүйесі мен психиканың өзгеруі
*асқазан секрециясының бұзылуы
#185
*!Витамин жеткіліксіздігінің ең айқын және ауыр түрі
*гипоавитаминоз
*авитаминоз
*квашиоркор
*бери-бери
*маразм
#186
*!Витаминдердің жіктелу негізі
*суда ерімеуі
*спиртте еруі
*суда және майда ерігіштігі
*витаминдердің басқа тағамдық заттектермен байланысы
*жасушаның құрылымдық элементінің түзілуіне қатысуы
#187
*!А коэнзимінің негізгі бөлігі болып табылатын витамин
*сүт қышқылы
*фолий қышқылы
*аскорбин қышқылы
*пантотен қышқылы
*пирожүзім қышқылы
#188
*!Мына витаминтәрізді заттектің жеткіліксіздігі ағзадағы ісік ауруларының туындауына әкеледі
*инозит
*биотин
*холин
*карнитин
* U витамині
#189
*!Қай витамин жеткіліксіздігі кезінде эритроциттер саны азайып және қандағы холестерин мөлшері көбейеді
*рибофлавин
*пиридоксин
*биотин
*тиамин
*ниацин
#190
*!Асқазан жарасын және он екі елі ішекті емдеуге қабілетті витаминтәрізді зат
*холина
*инозит
*биотин
*картинин
* U витамині
#191
*!Бірнеше глистті инвазияда қай витаминнің тапшылығы байқалады
*аскорбин қышқылы
*пантотен қышқылы
* В12витамині
*тиамин
*биотин
#192
*!Барлық тәуліктік алмасу реакциялары мен жасушаның тыныс алу реакцияларына қатысатын витамин
*тиамин
*ретинол
*ниацин
*рибофлавин
*филлохинон
#193
*!Мына витамин жеткіліксіздігі тіс тазалауда қызыл иектің қанауына алып келеді
*А
*РР
*С
*В 1
*В 6
#194
*!Қараңғылық адаптациясын жоғарылататын, түнгі көруді жақсартатын және түс ажыратуды жоғарылататын витамин
*аскорбин қышқылы
*фолий қышқылы
*рибофлавин
*кальцеферол
*тиамин
#195
*!Родопсиннің түзілуін кешіктіретін немесе тоқтататын, кешқұрым көздің көрмеуіне әкелетін қай витамин жеткіліксіздігі
*Д
*С
*В1
*А
*холин
#196
*!Көбею қызметіне қатысатын витамин
*А
*С
*В1
*Е
*холин
#197
*!Сілтілі сипаттағы минералдық элементтері бар өнім
*дән өнімдері
*жұмыртқа
*балық
*сүт
*ет
#198
*!Ағзадағы кальцийдің маңызды рөлі
*өт бөлінуін жоғарылатады
*гемоглобин синтезіне қатысады
*сүйек тінінің қалыптасуына қатысады
*ішек перистальтикасын ынталандырады
*антиспастикалық және тамыр кеңейткіш әсер көрсетеді
#199
*!Магнийдің адам ағзасындағы атқаратын қызметі
*антиспастикалық және тамыр кеңейткіш әсер көрсетеді
*жүйке-бұлшықет қозғыштығын қадағалайды
*сүйек тінінің қалыптасуына қатысады
* гемоглобин синтезіне қатысады
*қан ұю процесіне әсер етеді
#200
*!Ересектерде цинктің алиментарлы жеткіліксіздігі байқалады
*тері жабындысының зақымдалуы (псориазтәрізді акродерматит)
*темір жеткіліксіздігі кезіндегі анемия
*ақыл-ой дамуынын кешеуілдеуі
*гепатоспленомегалия
*гипогонадизма
#201
*!Рациондағы цинктің негізгі көздері болып табылады
*нан-бөлке өнімдері
*жеміс-жидектер
*теңіз өнімдері
*көкөністер
*шырындар
#202
*!Ұзақ гипокалиемия алып келуі мүмкін
*бұлшықет спазмына
*жүрек аритмиясына
*артериалдық гипертензиға
*гормональды бұзылыстарға
*дәм мен иіс сезудің бұзылуына
*!Қан түзілуге қатысатын микроэлемент
*марганец
*кобальт
*селен
*фтор
*йод
#204
*!Селен жеткіліксіздігінің клиникалық көріністеріне жатады
* темір жеткіліксіздігі кезіндегі анемия
*кардиомиопатия
*эндемиялық зоб
*ксерофтальмия
*акродерматит
#205
*!Гиперфторозбен байланысты ауру
*ангулярлы стоматит
*флюороз
*анемия
*кариес
*зоб
#206
*!Селеннің маңызды биологиялық ролі оның қатысуымен байланысты