Нтернет мәлiметтерiн жеңiл көруге болатын графикалық интерфейс мүмкiндiгiн беретiн қызмет түрi?
1) WWW
2) USENET
3) TCP
4) INTERNET
5) ARPANET
5. Ең үлкен ауқымды компьютер желілері:
1) Internet– тегі мәлімет тасымалын басқару
2) Internet–тің қызмет баптары
3) Internet–ке қосылу
4) TСP/IP хаттамасы
5) Internet желісіндегі мәліметтерді адресттеу және бағдарлау
23. Электрондық пошта адресін көрсететін тәгті көрсетіңіз:
1) pіter@maіlru.com
2) <a href=marіna@maіl.ru”>
3) kompas@emaіl.ru
4) <a href=”maіlto:svetlana@narod/ru”>текст</a>
5) <a href=marіna@maіl.ru”>текст</a>
6. Гипермәтін дегеніміз:
1) арнайы белгілері бойынша көшуді жүзеге асыратын құрылымды мәтін
2) өте үлкен көлемді мәтін
3) қаріптегі үлкен болып келетін мәтіндер
4) көлемді мәлімет жазылған объектілер орналастырылған арнайы мәтін
5) шағын көлемдегі мәтін
7. Таблица өрісінің тізімін өзгерту командасы:
1) Having
2) Insert
3) Update
4) Select
5) Delete
8. Телефон арнасы арқылы байланыса алатын компьютерлер бір–бірімен қандай хаттамамен мәлімет алыса алады:
1) TCP/IP
2) IP
3) TCP
4) URL
5) URL/IP
9. TCP хаттамасы қандай қызмет атқарады:
1) мәліметтерді жөнелту ісін атқарады
2) мәліметтерді бір жүйеге келтіреді
3) мәліметтерді құрастырады
4) мәліметтерді құрастырады
5) мәліметтерді бірнеше бөліктерге бөледі
10. Сервердің алғашқы бетіне жазылатын адрес:
1) URL адресі
2) IP адресі
3) DNS адресі
4) SRL адресі
5) TCP адресі
11. Екі желінің мәлімет алмасуының ережелерін, ақпарат форматтарын, принципін анықтау заңдылығы:
1) желі торабы
2) хаттама
3) ақпараттық сервер
4) провайдер
5) ақпараттық желі
12. Интернетке кіретін өрбір компьютердің төрт блоктан тұратын өз адресі:
1) IP адресі
2) URL адресі
3) SRL адресі
4) TCP адресі
5) DNS адресі
еке информациялық блоктарда қай адрес нүктемен көрсетіледі?
1) DNS адресі
2) URL адресі
3) SRL адресі
4) IP адресі
5) TCP адресі
14. Ең дұрыс тұжырымды көрсетіңіз:
1) желі арқылы қосылған екі компьютердің ешқандай бірдей аты болмау керек
2) желі арқылы қосылған екі компьютерде бірдей атаумен мәліметтер сақталуы мүмкін
3) екі компьютерде екі мәліметтің бірдей URL адресі болады
4) жауаптар арасында дұрысы жоқ
5) екі компьютерде екі мәліметтің бірдей SRL адресі болады
15. Интернетпен қосылуды жүзеге асыратын заңды тұлға:
1) Провайдер
2) Сервер
3) Протокол
4) Модем
5) Процессор
Workstatіon – деген не?
1) Жұмыс станциясы
2) Мәліметтерді қабылдай жөне жөнелтетін құрылғы
3) Мәліметтерді адамның басқаруымен қабылдай және жөнелте алатын құрылғы
4) Тармақталған информатикалық жүйе
5) Мәліметтерді қабылдайтын құрылғы
Web парақтарын қарап отырып, вирус жұқтырып алу мүмкін бе?
1) жоқ
2) ия
3) кейде
4) дұрыс жауабы жоқ
5) кейбір жағдайда
лектрондық почтаны қолдану кезінде одан зиян шегуге бола ма?
1) ия
2) жоқ
3) кейде
4) дұрыс жауабы жоқ
5) кейбір жағдайда
E–maіl –дың атқаратын қызметі?
1) желі тұтынушылары арасында мәлімет алмасу ісін жүзеге асыратын қызмет жүйесі
2) желі тұтынушылары арасында мәлімет түзету ісін жүзеге асыратын қызмет жүйесі
3) желі тұтынушылары арасында мәліметті көрсету ісін жүзеге асыратын қызмет жүйесі
4) желі тұтынушылары арасында мәліметті көшіруді жүзеге асыратын қызмет жүйесі
5) желі тұтынушылары арасында мәліметті көшіруді жүзеге асыратын қызмет жүйесі
URL адресі табылмай жатыр”деген хабарлама нені білдіреді?
1) адрестің қажетсіздігін білдіреді
2) ондай адрес жоқ дегенді білдіреді
3) “ол әлі аяқталмаған, қате терілген” дегенді білдіреді
4) жауаптар арасында дұрысы жоқ
5) адрес бар дегенді білдіреді
елінің компьютермен байланысы қанша кабель түрлері арқылы жүреді?
1) 4
2) 5
3) 6
4) 2
5) 3
Web сайтты көру үшін экранның айқындау қасиеті мынадай болмауы тиіс?
1) 640х480
2) 690х585
3) 760х490
4) 560х490
5) 580х695
23. 1982 жылы қай хаттама пайда болған:
1) IP
2) TCP
3) ISP
4) ISP/IР
5) TCP/IP
24. Интернеттің алғаш отаны:
1) АҚШ
2) Ресей
3) Канада
4) Ұлыбритания
5) Қытай
ровайдер дегеніміз не?
1) Тұтынушылардың Интернетпен тікелей қатынас құруын қамтамасыз ететін ұйым
2) Қашықтықпен байланыс жасайды
3) Компьютерлерді сататын мекеме
4) Интернет мүмкіндіктерін жақсы білетін, желі тұтынушыларына кеңес беретін адам
5) Қашықтан байланыс жасайтын, жұмыс өнімділігі жоғары арналарды құрып, олардың қызметін қадағалайтын ұйым
Тақырыптар (мәнжазба, презентация)
Мәнжазба тақырыптары
1. Компьютерлік желілердің архитектурасы, протоколы мен стандарты.
2. Компьютерлік желілер арқылы мәліметтерді беру каналдары.
3. Желілерде компьютерлерді адрестеу тәсілдері.
4. TCP/IP негізінде программалау.
5. Интерактивті Интернет ресурстар.
6. Желілердің апппараттық жабдықталуы.
7. Жалпы бағдарламалық жабдықталу.
8. Арнайы бағдарламалық жабдықталу.
9. Жүйелік желілік бағдарламалық жабдықталу.
10. Интернет желісін ұйымдастыру принциптері.
11. Клиент–серверлік құрылымның желілік қосымшасы.
12. Желілік операциялық жүйелер.
13. Жергілікті желі топологиясы.
14. Сайттарды құру. Сайттарды тіркеу және интернетке орналастыру.
15. Ақпаратты қорғау және жергілікті желіні ұйымдастыру.
16. User Gate және Remote Administrator программаларымен жұмыс.
17. СӨЖ арналған бақылау жұмыстарының тақырыптары
18. Телекоммуникацияның желілері: негізгі түсініктер. Желіның құрылымы.
19. Мәліметтерді жіберудің амалдары.
20. Ашық жүйелердің әрекеттестігінің эталонды моделі.
21. Желілік протоколдар және стандарттар. Интерфейстер.
22. Желілік протоколдардың стектері.
23. TCP/IP протоколдарының стегі.
24. IP және желілік деңгейдің басқа да протоколдары.
25. TCP протоколы. Мәліметтер ағының басқару.
26. Маршрутизация протоколдары.
27. Ethernet технологиясы.
28. Token Ring технологиясы.
29. Frame Relay технологиясы.
30. Ортаға кіруге рұқсат амалдары.
31. Жоғары жылдамдықты жергілікті желілер.
32. Кабелдердің түрлері.
33. АТМ желілердегі коммутация және маршруттау.
34. Желілік технологиялар интеграциясының негізгі принциптері.
35. Компьютерлік желілердің жобалауының негізгі кезеңдері және принциптері.
36. VPN технологиясы.
Презентация тақырыптары
1. Компьютерлік желілердің архитектурасы, протоколы мен стандарты.
2. Компьютерлік желілер арқылы мәліметтерді беру каналдары.
3. Желілерде компьютерлерді адрестеу тәсілдері.
4. TCP/IP негізінде программалау.
5. Интерактивті Интернет ресурстар.
6. Желілердің апппараттық жабдықталуы.
7. Жалпы бағдарламалық жабдықталу.
8. Арнайы бағдарламалық жабдықталу.
9. Жүйелік желілік бағдарламалық жабдықталу.
10. Интернет желісін ұйымдастыру принциптері.
11. Клиент–серверлік құрылымның желілік қосымшасы.
12. Желілік операциялық жүйелер.
13. Жергілікті желі топологиясы.
14. Сайттарды құру. Сайттарды тіркеу және интернетке орналастыру.
15. Ақпаратты қорғау және жергілікті желіні ұйымдастыру.
16. User Gate және Remote Administrator программаларымен жұмыс.
17. СӨЖ арналған бақылау жұмыстарының тақырыптары
18. Телекоммуникацияның желілері: негізгі түсініктер. Желіның құрылымы.
19. Мәліметтерді жіберудің амалдары.
20. Ашық жүйелердің әрекеттестігінің эталонды моделі.
21. Желілік протоколдар және стандарттар. Интерфейстер.
22. Желілік протоколдардың стектері.
23. TCP/IP протоколдарының стегі.
24. IP және желілік деңгейдің басқа да протоколдары.
25. TCP протоколы. Мәліметтер ағының басқару.
26. Маршрутизация протоколдары.
27. Ethernet технологиясы.
28. Token Ring технологиясы.
29. Frame Relay технологиясы.
30. Ортаға кіруге рұқсат амалдары.
31. Жоғары жылдамдықты жергілікті желілер.
32. Кабелдердің түрлері.
33. АТМ желілердегі коммутация және маршруттау.
34. Желілік технологиялар интеграциясының негізгі принциптері.
35. Компьютерлік желілердің жобалауының негізгі кезеңдері және принциптері.
36. VPN технологиясы.
Емтихан бағдарламасы:
| № | Сұрақтар мәтіні |
| Компьютерлік желілер. Желі түрлері. Негізгі ұғымдары. | |
| Жергілікті желіні құру, хабты қосу, драйверлерді орнату | |
| Интернеттегі қауіпсіздік пен құпиялылық | |
| Жергілікті желі арқылы интернетке шығу. | |
| Ақпаратты қорғау әдістері (физикалық әдістер, бағдарламалық әдістер және құқықтық әдістер). | |
| Интернет желісі және оның мүмкіндіктері | |
| TCP/IP хаттамасы. | |
| Қатты дискідегі құжаттарға доступ ашу және желілік принтерді орнату | |
| Web–сайттарды жобалау | |
| Интернеттегі адрестеу Домендер | |
| Windows операциялық жүйесінде жергілікті желіні баптау | |
| Клиент сервер технологиясы. | |
| Жергілікті желі құрылымы | |
| WEB – дизайн негіздері. | |
| Компьютерлік желілердің бағдарламалық жабдықталуы. | |
| Желілік технологиялар. | |
| Жергілікті компьютерлік желісі | |
| Файлдарды беру қызметі (FTP–File Transfer Protocol). | |
| Компьютерлік желілердің аппараттық жабдықталуы. (Кабельдер, модемдер мен факс–модемдер, желілік адаптерлер, мосттар, бағдарлауыштар, коммутаторлар, қайталауштар, тармақтауыштар және шлюздер) | |
| Электрондық пошта | |
| Интернет қызметтерi | |
| Жалпы бағдарламалық жабдықталу. Арнайы бағдарламалық жабдықталу. Жүйелік желілік бағдарламалық жабдықталу. | |
| Ақпаратты қорғаудың қажеттілігі. Ақпаратты жасыру. | |
| Хаттамаларды қосу. IP–адрестерді өзгерту. Желінің жылдамдығын баптау | |
| Remote Administrator бағдарламасы | |
| World Wide Web(WWW) қызметі | |
| Басқарылу тәсіліне қарай желілердің жіктелуі | |
| Компьютерлік қауіпсіздік мәселелері. | |
| Тасымалдау ортасы бойынша желілердің жіктелуі | |
| ICQ Телеконференциялар Бейнеконференциялар | |
| Браузерлер (Netscape, Mosaic, Explorer). | |
| User Gate бағдарламасы | |
| Тиістілігі бойынша желілердің жіктелуі | |
| HTML гипермәтіндік тілі. | |
| Территориалдық таралымы бойынша желілердің жіктелуі | |
| Microsoft Netmeeting бағдарламасы | |
| Ауқымды компьютерлік желідер | |
| Web–технологиялар. Web–парақтарды құру. | |
| Автономды бумалар | |
| Интернет қызметі. Интернетпен байланыс орнату. | |
| Бөлінген серверлер мен біррангылы желілер | |
| Желіде іздеу. Сұраныстар тілі. Іздеу жүйесі | |
| Желілік принтерге, дискіге, бумаларға кіріс | |
| IP–адрестеу және DNS–адрестеу. | |
| Желілік технология негіздері | |
| Желілерде ақпараттарды қорғау. | |
| Желі топологиясы | |
| Корпоративті компьютерлік желілер. Жергілікті есептеу желісі. Аймақтық есептеу желісі. Ғаламдық есептеу желісі. | |
| Сайттар жасау. Жаңа сайттарды тіркеу және орналастыру (хостинг). | |
| Интернет және оның қызметтерінің тарихы | |
| Дүние жүзіндегі ең бірінші компьютерлік желі – ARPANET | |
| Outlook Express программасының жұмыс істеу принциптері. | |
| Желілердің типтері. Бір рангілі желілер. | |
| Динамикалық сайттар | |
| Компьютерлік желілердің жіктелуі | |
| Ашық жүйелер арақатынасын ұйымдастырудың базалық моделі (OSI моделі). «Ашық жүйе» түсінігі. | |
| OSI моделі. Физикалық деңгейдің негізгі қызметтері. | |
| OSI моделі. Каналдық деңгейдің негізгі қызметтері. | |
| OSI моделі. Желілік деңгейдің негізгі қызметтері. | |
| OSI моделі. Транспорттық деңгейдің негізгі қызметтері. | |
| OSI моделі. Сеанстық деңгейдің негізгі қызметтері. | |
| OSI моделі. Өкілеттік деңгейдің негізгі қызметтері. | |
| OSI моделі. Қолданбалы деңгейдің негізгі қызметтері. | |
| «Интерфейс» және «хаттама» түсініктері. «Коммуникационды хаттамалар стек» түсінігі. | |
| Коммуникационды хаттамалардың стандартты стектері. | |
| TCP/IP хаттамалар құрылымы. | |
| Компьютерлік желілердің аппаратты құрылғысы. (OSI моделінің деңгейлеріне коммуникационды құрал-жабдықтар түріне функционалды сәйкес келуі). | |
| Коммутацияланатын сандық каналдардың Swiched56 қызметі. | |
| Магистральды желілер және рұқсат ету желілері. | |
| NetBIOS/SMB стегінің әрбір деңгейінде жүзеге асырылған хаттамалар туралы айтыңыз. |
ОҚУ ПӘНІНІҢ САЯСАТЫ:
Бұл курс дәрісті талқылау дәстүрлі әдісін қолдану арқылы оқылады. Топтың өзара әрекеттесуінен пайдалы нәтиже шығаруға және бір–бірінен үйренуге мүмкіндік алу үшін,білім алушыларға аудиториядағы талқылауға белсенді қатысуына ұсыныс жасалады.
Аудиториялық уақыт дәріс, семинар (практикалық), лабароториялық сабақтарды қамтып, материалды талқылау, әр–түрлі тапсырмалар мен жаттығуларды орындау, есептер шығаруды қамтиды.
Әр дәрісте негізгі ұғымдар мен анықтамалар түсіндіріліп, ұсынылады.Осы ұғымдарды жазып отыру әр білім алушының міндеті,өйткені оқытушы дәріс материалын әрбір білім алушыға жеке ұсынбайды.
Семинар (практикалық), лабораториялық сабақтарында білім алушыларға өз бетінше орындауға тақырыптар бойынша тапсырмалар беріледі және дәріс материалдары бойынша ауызша сұралады. Жеке тапсырмалар ОСӨЖ уақытында тапсырылады.
Егер білім алушыға кейбір жәйттар түсініксіз болса, онда ол оқытушыдан қосымша түсіндірме, кеңес алуы керек. Әр сабаққа білім алушы негізгі және қосымша әдебиеттер бойынша дайындалады.
Студент барлық сабаққа қатысып, аудиторияға уақытында келуге міндетті. Қатысым семестр бойына тексеріледі. Жіберіп алған материалдарды игеру студенттің міндеті болып табылады.
Студент өзінің жағымсыз қылықтарымен оқытушыға сабақ жүргізуге және басқа студенттерге оқу бағдарламасын игеруге кедергі келтірмеуі тиіс. Академиялық қызметтің ойдағыдай орындалуына кедергі келтіретін кез–келген тәртіп орынсыз болып есептелінеді.
· Студенттер сабаққа уақытында келулері тиіс. 10 минуттан артық кешіккен жағдайда,оқытушының ол студентті сабаққа кіргізбеуге құқы бар.
· Аудиторияға кірген кезде жұмыс уақытында сабаққа кедергі келтіретін ұялы телефон мен басқа да электронды құрылғыларды сөндірілуі тиіс.
Курсты бағалау критериі
| № | Бақылау түрлері | апта | Қорытынды балл | |||||||||||||||
| Сабаққа қатысым | * | * | * | * | * | * | * | * | * | * | * | * | * | * | * | |||
| Үй тапсырмасы | * | * | * | * | * | * | * | * | * | * | * | * | * | * | * | |||
| Практикалық жұмыс | * | * | * | * | * | * | * | * | * | * | * | * | * | * | * | |||
| Блиц– тест | * | * | ||||||||||||||||
| Бақылау жұмысы | * | * | ||||||||||||||||
| Тест тапсырмасы | * | * | ||||||||||||||||
| Мәнжазба | * | |||||||||||||||||
| Аралық бақылау | * | * | ||||||||||||||||
| Емтихан | * |
Ескерту: *– тапсырма саны
БАҒАЛАУ ШКАЛАСЫ:
| Баға | Коэффициент | % |
| А | 4,0 | 95–100% |
| А– | 3,67 | 90–94% |
| В+ | 3,33 | 85–89% |
| В | 3,0 | 80–84% |
| В– | 2,67 | 75–79% |
| С+ | 2,33 | 70–74% |
| С | 2,0 | 65–69% |
| С– | 1,67 | 60–64% |
| D+ | 1,33 | 55–59% |
| D | 1,0 | 50–54% |
| Ғ | 0–49% |
Глоссарий
· Мәліметтерді жіберудің асинхронды тәртібі (Asynchronous Transfer Mode, ATM) – кадрларды коммутациялаумен желілерді тұрғызудың жаңа технологиясы. Мәліметтер ұяшықтарын (белгілі өлшемдегі кадрлар) модульденген локальді және глобальді есептеуіш желілері арқылы жібере отырып, жоғарғы жылдамдықты жіберумен қамтамасыз етеді.
· Витая пара (twisted-pair cable)– электр сигналдарын жіберу үшін қолданылатын екі оралған жекеленген сым.
· Бөлінген сервер (dedicated line) – сервер рөлін атқаратын және клиент болып қолданылмайтын желідегі компьютер.
· Глобальді есептеуіш желісі (Wide Area Network, WAN) - алыс әрекетті байланыс құралдарын қолданатын компьютерлік желі. Үлкен арақашықтықптағы компьютерлерді байланыстырады.
· Каналдық деңгей (Date Link layer)–OSI моделінің екінші деңгейі. Мұнда физикалық деңгейден келетін биттер тізімінен кадрлар дайындалады.
· Клиент (client) –сервер атты компьютер (немесе бағдарлама) беретін желілік ресурстарды қолданатын басқа компьютер (немесе бағдарлама).
· Клиент-сервер (client/server) –тізбектелген есептеулер концепциясы негізіндегі желілік архитектура. Қосымшаның екі бөлімі бар: мәліметтерді сақтайтын және өңдейтін қолданбалы бөлім, немесе сервер, және қолданушы жұмысына қолайлы орта туғызу мен қажетті мәліметтерді серверден сұрайтын интерфейстік бөлім, немесе клиент.
· Коаксиалды кабель (coaxial cable) – электрлік кабель.
· Концентратор (hub) – «жұлдыз» топология желісіндеғы барлық компьютерлер қосылатын байланыстыру компоненті.
· Магистраль (backbone) – концентратор, коммутатор, көпір және маршрутизатор арқылы қосылатын ЛВС барлық сегменттерін байланыстыратын негізгі байланыс түзуі.
· Маршрутизатор (router) – әр түрлі архитектураларды қолданатын әр түрлі типті желілерді байланыстыру құрылғысы.
· Көптапсырмалылық (multitasking) – компьютер бір уақытта бірнеше тапсырманы орындайтын операциялық жүйедегі есептеу үрдістерінің ұйымдастырылуы.
· Модем (modem) –МОДулятор-ДЕМОдулятор сөздерінің қысқартылуы. Компьютерден мәліметтерді қарапайым телефондық желі арқылы жіберуге мүмкіндік беретін байланыс құрылғысы.
· Модулденген ISDN (Broadbend ISDN, BISDN) – кешенді қызметтердің модулденген сандық желі.
· Көпір (bridge) – ЛВС байланысы үшін құрылғы. Кез келген желідегі станцияларға басқа желінің ресурстарын пайдалануға мүмкіндік береді.
· Оптоволокно (optical fiber) – сандық мәліметтер модулденген жарықтық импульстар түрінде берілетін кабель.
· Пакет (packed) – OSI моделі желілік деңгейінің ақпарат болгы. Желінің станциялары арасында беріледі.
· Желілік адаптер картасы (network adapter card) – компьютердің ЛВС-қа қосылуы үшін қажетті кеңейтілу платасы.
· Қайталаушы (repeater) – сигналдарды қосымша кабель сегментімен жіберуге немесе бар сегментке көп компьютерлерді қосуға мүмкіндік беретін сигналдардың регенирация құрылғысы.
· Өкілетті деңгей (Presentation layer) –OSI моделінің алтыншы деңгейі. Желі компьютерлері арасында мәліметтердің алмасуы үшін қолданылатын форматты анықтайды.
· Қолданбалы деңгей (Application layer) –OSI моделінің жоғарғы (жетінші) деңгейі. Қолданушы қосымшаларын тікелей қолдайтын қызметтерді береді, яғни қолданбалы үрдістердің желілік қызметтерге рұқсат алатын терезе қызметін атқарады.
· Өткізу мүмкіндігі (throughput) – кез келген компонент, байланыс каналы немесе жүйе арқылы мәліметтердің өту жылдамдығы.
· Хаттама (protocol) – компьютерлердің бір-бірімен және қосымша құрылғылармен байланыс кезінде мүмкін болатын ең үлкен жылдамдықпен және қателердің ең аз санымен қамтамасыз ететін ережелер мен келісімдер жиынтығы.
· Сеансты деңгей (Session layer) –OSI моделінің бесінші деңгейі. Екі қосымшаға әр түрлі компьютерлерде сеанс атты байланысты орнатуға, қолдауға және аяқтауға мүмкіндік береді.
· Сервер (server) – 1. Клиенттерге желі ресурстарына рұқсат беретін желілік операциондық жүйенің компоненті. 2. Сервер бағдарламасын орындайтын және өз ресурстарын желіде бірге қолдануға мүмкіндік беретін компьютер.
· Желілік деңгей (Network layer) –OSI моделінің үшінші деңгейі. Пакеттердің адрестелуі және логикалық мекенжайлар мен желілік байлаулар аттарының олардың физикалық мекенжайларына түрлендірілуіне жауап береді.
· Желі (network) – байланыс құралдарымен байланысқан екі (немесе бірнеше) компьютер және оған қосылған құрылғылар.
· Топология (topology) – компьютерлердің, кабельдік жүйенің және басқа желі компоненттерінің байланыс сұлбасы.
· «Жұлдыз» топологиясы (star topology) – әрбір компьютердің концентратор атты орталық компонентке қосылудың байланыс сұлбасы.
· «Сақина» топологиясы (ring topology) –соңғы компьютердің біріншісімен қосылудың тізбектелген байланысы.
· «Шина» топологиясы (bus topology) – желілік станциялардың шина атты жалпы бір кабельге қосылуының сұлбасы.
· Нүкте-нүкте (point-to-point) – мәліметтерді жіберудің белгіленген түзулері, сонымен қатар олар жеке немесе жалдамалы түзулер деп аталады.
· Трансивер (transceiver) –компьютерді желіқа қосатын құрылғы.
· Транспорттық деңгей (transport layer) –OSI моделінің төртінші деңгейі. Сеанстық деңгейге мәліметтер пакеттерін жіберу қызметтерімен қамтамасыз етеді. Пакеттердің бүтінділігін қамтамасыз ете отырып, жіберуді басқарады: қателерді анықтайды және жояды, мәліметтер пакеттерін үлкейтеді немесе қысқартады, мәліметтерді жіберу кезінде приоритеттерді орнатады, хаттамалардың төменгі деңгейлерімен жоғалтылған пакеттерді орнатады.
· Байлау (node) – желіқа қосылған және басқа желілік құрылғылармен қатынаса алатын құрылғы.
· Физикалық деңгей (Physical layer) – OSI моделінің бірінші (ең төменгі) деңгейі. Физикалық ортада (желілік кабель) жеке биттер түріндегі мәліметердің жіберілуін қамтамасыз етеді.
· Шлюз (gateway) – әр түрлі хаттамаларды қолданатын ақпараттық желілерді біріктіретін құрылғы.
· Ашық жүйелер өзара қатынасының эталонды моделі (Open System Interconnection (OSI) reference model) – желіде ақпаратпен алмасатын компьютерлер үшін қызметтер мен арақатынас түрлері деңгейлерін стандарттайтын жетідеңгейлі архитектура.
· IP (Internet Protocol –Internet хаттамасы). Internet-те ақпаратпен алмасу үшін тағайындалған TCP/IP хаттамасының бөлімі. IP жіберуші ақпараттың пакеттерге орналасуын және бір жерден басқа жерге жіберілуін анықтайтын бар мәліметтермен алмасудың хаттамасы болып табылады. TCP (Transmission Control Protocol – мәліметерді жіберуді басқару хаттамасы) бар мәліметтерді жіберу түрін тапсыратын хаттамасын көрсетеді.
· LAN (Local Area Network – локальді есептеуіш желісі). Компьютерлердің бір-бірімен немесе шағын компьютерлермен, мэйнфрэймдармен топталуы үшін тағайындалған аппаратты және бағдарламалы құрылғылар жиынтығы. Екі негізгі желілік модель бар: жалғыз рангты және клиент-сервер. Жалғыз рангты желі бөлінген серверді қажет етпейді. Одан басқа, топтың барлық жұмыс станциялары желі ресурстарын бірге қолдана алады. Клиент-сервер архитектурасы бар модель ресурстармен бірлескен жұмыс үшін орталықь серверді қолданады, алайда локальді ресурстарға қатынау үшін шектелген түрдегі басқа арнайы әдістер қызмет етеді.
MAN (Metropolitan Area Network – аймақты есептеуіш желісі). WAN бөліктенген кеңейтілуі мен алдын ала анықталуы болып табылумен, MAN екі немесе бірнеше компьютерлерді байланыстырады. Желінің барлық байлауларын қолдау үшін қажетті желі аралық алмасуды қамтамасыз ету үшін MAN көбісі жоғарғы жиіліктегі байланыста, волоконно-оптикалық байланыста немесе жалданған телефондық түзілерде негізделген.
НЕГІЗГІ ЖӘНЕ ҚОСЫМША ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:
Негізгі әдебиеттер
1. Аяжанов С.С. Компьютерлік желілер: Окулык/ С.С. Аяжанов, С.Б. Сатымбекова. – Алматы: ЖШС РПБК "Дәуір", 2011. – 240 бет.
2. Бэнкс М.А. Информационная защита ПК: электронное приложение к книге/ М.А. Бэнкс. - М.: ВЕК, 2004.
3. Дубовиченко С.Б. Компьютерные сети и Интернет: Учебное пособие по информатике/ С.Б. Дубовиченко. – Алматы: Данекер, 2001. – 194 с.
4. Мусина А.А. Компьютерные сети: Конспекты лекций для спец. 050602–Информатика дневной формы обучения/ А.А. Мусина. – Актобе: РИО АГУ им. К. Жубанова, 2012. – 92 с.
5. Олифер В.Г., Олифер Н.А. Компьютерные сети. Принципы, протоколы, технологии. – СПб. Питер,: 2011. – 944 с.: ил.
6. Таненбаум Э.С. Компьютерлік желілер: Оқулық. 1–бөлім/ Э.С. Таненбаум, Д.Дж. Уэзеролл. – Алматы: КР ЖОО қауымдастығы, 2013. – 552 бет.
7. Таненбаум Э. Компьютерные сети: Учебное пособие/ Э. Таненбаум. – 4–е изд. – СПб.: Питер, 2010. – 992 с.: ил.
8. Ташимова А.К. Компьютерлік желі пәні бойынша дәріс конспектісі: Ақпараттық жуйелер маманд. 4 курс студ. арналған/ А.К. Ташимова; Л.Е.Капарова, М.Ж.Бигалиева, Ж.А.Таскалиева. - Актобе: К. Жубанов ат. АМУ РББ, 2009. - 102 бет.
9. Яворский В. Компьютерлік желілер : Оқу құралы. - 2-ші бас. - Астана : Фолиант, 2012. - 152 бет.
10. Яворский В. Компьютерлік жүйелердің сенімділігі : оқу құралы. - [б. м.] : Фолиант, 2008. - 128 бет.
Қосымша әдебиеттер
1. Борисов Н.А., Лукин А.А. Информационные компьютерные сети: Учеб.– метод. пособие. – М.: ИМПЭ им. А.С. Грибоедова, 2004. – 163 с.
2. Танненбаум Э. Компьютернные сети. – СПб.: Питер 2002.
3. Компьютерные сети + учебный курс. Официальное посбие для самостоятельной подготовки. – М.: Изд. дом «Русская редакция», 2000. – 511 с.
4. Майкл Палмер. Роберт Брюс Синклер. Проектирование и внедрение компьютерных сетей. – Санкт–Петербург, БХВ–Петербург, 2004
5. Столлингс В. Современные компьютерные сети (серия «Классика computer science»). 2–изд. – СПб.: Питер, 2003. – 783 с.
6. Ташимов М.А. Компьютерные сети и системы (учебное пособие). –Алматы, АИЭС, 2006. – 98 с.
7. Компьютерные сети. Принципы, технологии, протоколы /В.Г. Олифер, Н.А. Олифер. – СПб.: Питер, 2002.– 672 с.: ил.
8. Пятибратов А.П. Вычислительные системы, сети и телекоммуникации: Учебник/ Под ред. А.П.Пятибратова. – 4–е изд., перераб. и доп. – М.: Финансы и статистика, ИНФРА–М, 2008. – 736 с.: ил
9. Ротков Л.Ю. и др. Современные сетевые технологии, технологии Интернет Нижний Новгород, 2001. CD.
10. Тойгужинова А. Беспроводные компьютерные сети Wi–Fi (методические указания к выполнению лаб. работ). – Алматы, АИЭС, 2001. – 25 с.
11. Елизаров И.А., Мартемьянов Ю.Ф. и др. Технические средства автоматизации. М. : «Издательство Машиностроение-1», 2004. CD.
12. Берикулы А. Компьютерные сети (учебное пособие по лабораторным работам). –Алматы, АИЭС, 2001.
13. Марк А., Спортак М. Компьютерные сети. – «Диасофт», 2000. – 432 с.
14. Кулаков Ю.А., Луцкий Г.М. Компьютерные сети. – К.: Юниор, 2001.
15. Горячев А. Шафрин Ю. Практикум по информационым технологиям. – М., 1999.
16. Компьютерные сети. Учебный курс /Пер. с англ. – М.: Русская редакция ТОО "Chanel Tradiny Ltd", – 2000.
17. Кулаков Ю, Компьютерные сети. Выбор установка, использование и администрирование. – К.:Юниор, 1999.
18. Андерсон К., Минаси М., Локальные сети. Полное руководство. – М.: Век.: 2000.