Р мұнай мен газды өңдеу және қоры

256 көмірсутек шикізатты есепке алынған кен орындары Мемлекеттік баланспен Қазақстан бойынша оның ішінде мұнай бойынша – 223, конденсат – 58 және еркін газ – 202 кен орны бойынша қорлар есепке алынды. Қазақстанның үлесі жалпы әлемдік барланған қорлары бойынша мұнай- 3,2% - ға, ал газ бойынша 1,5%. Бұл болжам бойынша мұнайдың ресурсы 9,3 млрд т, газ бойынша – 5-6 трлн. м3 және конденсат – 1,5-2 млрд. т.

XXI ғасырдың бірінші онжылдығында Каспий акваториясында үлкен Қашаған кен орны ашылды, оның ресурсы елдің қорын екі есе арттырды. Королевское, Ақшабұлақ, Алибек Южный, Кенлык, Қарамандыбас, Қарақұдық, Толқын және Чинарев, Әлібекмола, Кенлык және Теңіз, Қызылқия, Арысқұм кен орындары бойынша қорлары бұдан әрі өсті.

Жалпы алғанда, Қазақстан аумағында 15 шөгінді бассеиндер бекітілді, оның ішінде КСҚ өнеркәсіптік өндіруі бесеуінде жүргізіледі : Каспий маңы, Оңтүстік Мангышлак, Үстірт-Бозашы, Оңтүстік Торғай және Шу-Сарысу. Көмірсутектердің 100 ден аса кен орындары осы бассеиндерде пайдалануға тартылған, 65% - дан астам алынатын мұнай қорының және 70% астам – еркін газдың, мемлекеттік баланспен қарастырылған.

1899 жылдыңқараша айында Карашүңгіл кен орныда бірінші мұнай фонтаны ұрды. Осыдан бастап қазақстандық мұнайдың тарихы басталады.

1911 жыл - Доссорда жоғары сапалы мұнай кен орнын тапты - бұл көпшілік арасында әлемдік ауқымдағы үлкен дүрбелең тудырады.

1913 жыл– Гурьев облысындаМақаткенорнынашты.

1914 жыл - Доссор мен Мақатта 200 мыңтоннадан аса мұнайдыөңдепбастады.

1922 жыл - "Ембімұнай« тресінжәне Орал – ЕмбіауданындамұнайөндірісБасқармасынқұрды.

1926 жыл - Эмбадаайналмалыбұрғылаужәнегеофизикалықбарлауәдістеріқолданыпбастады. Сондай-ақ, Доссор мұнайынтасымалдауүшін Гурьев-Доссор теміржолыпайдалануғаберілді.

1930 жыл – Ақтөбеоблысынигеруібасталды. Гурьев облысыныңқарқындыдамуы. "Эмбанефтепроект" конторасықұрылды, мұнай техникумы ашылды, зертханаларқұрылды.

1932 жыл - Гурьев-Ембі - Орск мұнайқұбырыныңқұрылысы. Жаңакенорындарыашылды: Байшонас, Косчагыл, Шұбарқұдық, Құлсары.

1969 жыл - ОңтүстікМаңғышлақ, ӨзенжәнеЖетібайкенорындарыашылғаннанкейінбарланғанмұнайқоры 20 есе, ал жылдықөндіру - 14 есеартты . Қазақстандамұнайөндіруі 10 млн тонн жылынақұрады.

70-ші жылдар - Қаражанбас, СолтүстікБозашы, Қаламқаскенорындарыашылды. "Өзен – Гурьев -Куйбышев" магистральдықмұнайқұбырыныңқұрылысыаяқталды.

90- шіжылдар - ТәуелсізҚазақстаншетелдікинвестициялардытарту, жолынатүсті, КСРО-ныңыдырағаннанкейінқұлдырағанмұнай газ саласынбелсендіқалпынакелтірдіжәнедамытты.

1998 жыл- Каспий теңізініңсолтүстікбөлігініңайдынындағышекарасыбойыншаҚазақстан мен Ресейпрезиденттеріқолқойғантарихикелісімшарт. КаспийАқтаупортыныңқайтажаңартуыаяқталды.

1999 жыл - 1989 жылыбіріншімұнай фонтаны КарашунгулдебастапатқанҚазақстанныңмұнайсаласының 100 жылдығынатапөтті.

2000-ші жылдар - АҚ. "КазТрансГаз« құрды. ҚордыжинақтаумақсатындаболашақұрпаққақаржыактивтеріүшіншикізатсекторыныңірікомпаниялардантүсетінқаражаттарғаҰлттыққорынқұрды.

Соңғы 30 жылда Каспий шельфіндеәлемдееңіріҚашағанкенорныашылды. "КазМунайГаз " ұлттықкомпаниясықұрылды.

Каспий теңізіндегітүбініңшектесучаскелерініңажыратусызықтарыныңтүйісунүктесітуралыҚазақстан, РесейжәнеӘзірбайжанүшжақтыКелісім-шартқақолқойды.

2006 жыл - Теңізкенорнында миллиард баррель мұнайөңделді.

2010 жыл - Жылсайынғымұнайөндіру 76 млн тонна астамғажетті.

2011 жыл - Маңғыстаумұнайының 50- жылдығыатапөтілді.

2012 жыл - 30 млрд. баррель немесе 3,9 млрд. тонна, 1,8% әлемдікқордықұрағандеңгейіндеҚазақстандағымұнайқорынБритандық BP бағалады.

Теңіз мұнай газ кен орындарын меңгеру ерекшеліктеріне келесілерді жатқызады:

- теңіз гидрометереологиялық жағдайларын ескере отырып, арнайы гидротехникалық құрылымдарды (жүзбелі кранмонтажды кемелер, қызмет көрсету кемелер, құбыр құю баржалар және т.б.), геофизикалық, геология ізденіс жұмыстары және мұнай кәсіптік объектілерді құру, бұррғылау, ұңғыларды пайдалану және жөндеу өнімді жинау, тасымалдау үшін құру ;

- жеке стационарлы платформалар, эстакадалық алаңдар, жасанды құрылатын түбектер, өздігінен көтерілетін және жартылау батпалы жүзбелі қондырғылар және басқа құрылымдар арқылы көлбеу бағытталған ұңғылар тобын бұрғылау;

- берілген кен орын немесе кеніш үшін жобалау кезінде рационалды ұңғылар торын таңдау, өйткені теңіз жағдайында үлкен қиындықтармен байланысты олардың тығыздығын өзгертуге, алдын,да құрылған су асты коммуникация желілерін өзгерту қиындық туғызады, ал кей жағдайда мүмкін болмайды.

- ұңғылардың тиімді санын орналастыру үшін стационарлы платформалар, эстакадалық алаңдар, жүзбелі пайдалану палубаларын және басқа құрылымдардың рационалды конструкциясын және санын таңдау (қабаттардың орналасуына, ұңғыларды өткізу мерзімдеріне, ұңғылар арасындағы арақашықтықтан, олардың дебиттеріне байланысты);

- гидротехникалық құрылымдар мұнай және газ кен орындарын игеру мерзімдеріне ұзақтылығымен, беріктігімен сәйкес болдыру.

2. Теңізде ұңғыны бұрғылау үрдісіне табиғи, техникалық және технологиялық факторлар әсер етеді.(сурет15). Ең көп әсерін тигізетін табиғи факторлар, өйткені олар жұмыстарды ұйымдамтыру, техниканы конструктивті қолдану, оның құны, бұрғылаудың геологиялық мәліметтенуді және т.б. анықтайды. Осы факторға гидрометеорологиялық, геоморфологиялық және тау – геологиялық шарттар жатады.

Гидрометеорологиялық шарттар теңіз толқуы, оның мұз және температуралық режимдары, су деңгейінің толқулары және ағымның жылдадылығымен көрінулікпен (туман, төмен бұлттану, жел) сипатталады.

Ресей жағалауын сулайтын көптеген теңіздер (Япондық, Охотский, Берингово, Белое, Баренцева, Татарлы ағын) үшін келесі толқын биіктерінің орташа қайталануымен сипатталады; %: 1,25м дейін (3 балл) – 5+ ; 1,25-2,0м (4 балл)- 16 ; 2,0-3,0м (5балл) – 12,7; 3,0-5,0 (6 балл)-10.

Бұрғылау үшін ауа температурасының төмедеуі өте қауіпті, өйткені бұрғылау негідің мұдлы болуы, жұмыстың тоқтаудан кейін айтару үлкен уақыт және еңбек шығындарына әкеледі. Теңізде көрінудің тиімділігі төмендеу себебінен бұрғылау уақыты да қысқарады. (шектеледі)

Геоморфологиялық шарттар жағалау құрылысымен, түптің топографиясы мен топырағымен, жағаны бұрғылау нүктесінің алыстаумен анықталады.

Түптің топырағы кішкентай аудандарда да біртекті емес болып келеді.

Барлық теңіздердің шельфтерінде түптері аз еңкіштігімен сипатталады. Жағалаудан 300-150м арақашықтықта изобаттар 5м – де болады, ал 20 – 60 км арақашықтықта 200м – де болады.