Сіби қызмет саласындағы болашақ маманның профессиограммасы және психограммасы.

Профессиограмма— адамға қойылатын талап ету жүйесі арқылы кандай да бір кәсіптің егжей-тегжейлі сипатталуы. Ол талаптарға берілген кәсіп саласын жетістікпен меңгеру үшін қажет тұлғаның сапасы, ойлау қабілетінің ерекшеліктері, білімі икемділігі және дағдысы жатады. Профессиография — адамның жеке басының қасиетіне, психологиялық қабілетіне, психологиялық-физикалық мүмкіндігіне қойылатын талаптарды зерттеу технологиясы. Адам мен кәсіптің арақатынасын қамтамасыз ететін практикалық ұсыныстар мен әдістемелік құралдың ақпараттық, болжамдық, келістірушілік қызметін реттеу үшін қолданылады.

Профессиограмманың маңызды құраушысы психограмма болып табылады. Ғылымға «психограмма» терминін алғаш рет ХХ-ғасырда неміс психологі В. Штерн енгізген.

Психограмма кәсіби іс-әрекетті тиімді орындауға; қарым-қатынасқа; кәсіби дамуға; еңбектегі төтенше жағдайларда шешім қабылдауға қажетті психологиялық қасиеттердің жиынтығы болады. Басқаша айтқанда, психограмма мамандықтың психологиялық портреті, болмысы болып табылады.

Психологиялық зерттеулерде олар төмендегідей нақтыланады:

1. Адамның мотивтері; мақсаттары; міндеттері; қажеттіліктері; қызығушылықтары; қатынастары; құндылық бағдарлары; психологиялық ұстанымдары.

2. Тұлғаның кәсіби амбициялары; кәсіби ұмтылыстары; маман ретінде өзін-өзі бағалауы; кәсіби санасы.

3. Маманның эмоциялары; психикалық күйлері; эмоциялық болмысы.

4. Тұлғаның нақты бір кәсіби іс-әрекетке қабілеті.

5. Тұлғаның маман ретінде өзіндік дамуы; өзінің кәсіби тұрғыдан дамуын жобалап, жүзеге асыруға икемді болуы.

6. Болашақ маманға кәсіби білім берудің жолдары.

3. ЖОО психологиялық зерттеу жұмыстарының ерекшеліктері

Жоғары мектеп психологиясы — психология ғылымының бір саласы болып табылады. Жоғары психология ғылымы негізінен жоғары мектептегі оқу – тәрбие процессінің барысының психологиялық заңдылықтарын қарастырады. Жоғары мектеп психологиясының негізгі міндеті жоғары оқу орынындағы студенттердің таным процестерінің (қабылдау, естесақтау, дағды, іскерлік, ойлау т.б.) қалыптасуын, оқу – тәрбие процессінің жүруін басқарудың психологиялық аспектілерін қарастыру, оқу процессінің нәтижесінің негізгі көрсеткіштерін анықтау, педагогикалық процесстің барысындағы студенпен оқытушының қарым – қатынасындағы психо – педагогикалық мәселелерді қарастыру.

Жоғары мектеп психологиясы студенттердің таным процестерін зертей отырып, педагогикалық әдістердің нәтижелілігін анықтауға мүмкіндік береді. Сонымен қатар жоғары оқу орнында оқыту мәселелерін шешуде жалпы психология, жас ерекшелік психологиясы, әлеуметтік психология, еңбек психологиясы, клиникалық психология, заң психологиясы және экологиялық психология салаларының білімдері қолданылады. Бұл жинақталған пәнде бірқатар зерттеу пәндерi мен жеке мәселелерін бөліп қарастыруға болады: оқу іс әрекетінің психологиялық құрылымы, білім алушылардың танымдық процестерін қалыптастыру, кәсіби қабілеттер, тұлға сапалары, іскерліктері мен дағдалары, студженттердің жеке психикалық және психифизиологиялық ерекшеліктері, оқушылардың дифференциалды-психологиялық сипаттамалары, оларды диагностикалау әдістері, студенттік және оқытушылық ұжымды қалыптастырудың әлеуметтік-психологиялық заңдылықтары, педагогикалық қарым-қатынастың психологиялық аспектілері.

Билет-18

Оқуәрекетініңпсихологиялыққұрылымы.

Оқытудыңпсихологиялықмәселелерікөптегенғалымдардыңзерттеулерінеарқауболған.
Оқытупроцесінжетілдірумәселесі психолог ғалымдар С.Л. Рубинштейн,
Егероқытупроцесініс-әрекетмазмұнындақарастырсақ, оқытудыңпсихологиялық
1. Пассивтіқабылдаужәнесырттанкелгенақпараттымеңгеру:
2. Ақпараттыөзбетіменбелсендііздеу, аңғаружәне
3. Сырттанкелгенақпараттыіздеуді, аңғаруды, қолданудыұйымдастыру:
Осығанбайланыстыоқытумазмұнынжетілдіруміндеттерінанықтауғаболады:
оқупәндерініңжетекшіидеяларынжәнетеорияларын, заңдарын,
білім берудіңәлеуметтік-экономикалықбағыттылығынтүбегейлітүрденығайту, тәжірибелік
әрбірпәнбойыншаоқушылардыңміндеттімеңгерулерінеқажеттідағдылар
Оқытудыжетілдірудіңпсихологиялыққұралдарынтүгендейкеле, олардыбелгілі
Біріншіден, тұлғаүшінрефлексиятұрақтыпроцессжәнеәр
Екіншіден, әржаскезеңіменәлеуметтікөміржағдайының