Сабақтарының мақсаттары

Мақсат: «Мен және менің айналам» тақырыбының тілдік грамматикалық дағдыларын қалыптастыру.

Міндеттер:

- Сөйлеуде жіктеу, сілтеу, сұраулық, белгісіз, тәуелді есімдіктерді қолдануды үйрету;

- мекен және қозғалыс предлогтарын қолдануды үйрету;

- тілде есептік пен реттік сан есімдерді белсенді түрде қолдануды үйрету;

- артиклді дұрыс пайдалануды қалыптастыру (белгілі, белгісіз,

нөлдік); Жалқы есімдермен артикль қызметінің ерекшелігіне студенттердің назарын

аудару;

- қарапайым сөйлемдердің семантикалық типтерінің негізінде студенттер тілінің грамматикалық құрылымын байыту («субъект және оның қимылы», «субъект және оның сипаты»,«субъект және оның сандық мінездемесі (жас ерекш.)», «субъект және оның біліктілік мінездемесі (кәсібі));

5 сабақ

« Hello, nice to meet you! »тілдік тақырып

Грамматикалық тақырып: Тілде есептік, реттік сан есім мен

хронологиялық даталарды, жікті және тәуелді есімдіктерді пайдалану.

5 Сан есімдерді сөйлеу барысында қолдану дағдысын қалыптастыру бойынша жұмыс:

5.1.1 0-ден 100-ге дейін сан есімдерді атаңдар (кестеге қараңдар)

5.1.2 Сен/ағаң/әпкең/әкең/шешең/туыстарың нешеде екенін айт.

5.3 1-ден 100-ге дейін сан есімдерді реттік сан есіміне айналдыр.

5.4 Туған күніңді ата (сан)

5.5 Туған жылыңды ата.

2 кесте – Есептік сан есімдер


English	Kazakh
zero	нөл
one	бір
two	екі
three	үш
four	төрт
five	бес
six	алты
seven	жеті
eight	сегіз
nine	тоғыз
ten	он
eleven	он бір
twelve	он екі
thirteen	он үш
fourteen	он төрт
fifteen	он бес
sixteen	он алты
seventeen	он жеті
eighteen	он сегіз
nineteen	он тоғыз
ttwenty	жиырма
thirty	отыз
forty	қырық
fifty	елу
sixty	алпыс
seventy	жетпіс
eighty	сексен
ninety	тоқсан
one hundred	жүз

Note: 1. 13 – 19 туынды сан есімдерді жасау үшін –teenарнайы суффиксі қолданылады (оның мағынасы орыс тіліндегі –надцатьсуффиксіне сәйкес келеді), қазақ тілінде бұл мағына екі сан есімнің қатар қойылуы арқылы беріледі (11- eleven - он бір) –tyарнайы суффиксі ондықтарды атауға арналады (оның мағынасы орыс тіліндегі –дцать, -десять суффикстеріне сәйкес келеді).

2. 20-дан 100 – ге дейінгі күрделі сан есімдер екі сан есімдер қосылуы арқылы жасалынады. Ағылшын тілінде бұл күрделі сан есімдер дефис арқылы жазылады. Мысалы: 25 – twenty-five; 39 – thirty-nine; 41 – forty-one.

3. Жыл мағынасы есептік сан есімдерімен жасалынады және ағылышын тілінде ерекше оқылады (алдынғы екі сан содан соң соңғы екі сан оқылады):

1900 год = 1900 (nineteen hundred)

1066 год = 1066 (ten sixty-six/ ten hundred and sixty-six)

1905 год = 1905 (nineteen oh five/ nineteen zero five/ nineteen hundred and five)

921 год = 921 (nine twenty-one/ nine hundred and twenty-one)

1786 год = 1786 (seventeen eighty-six/ seventeen hundred and eighty-six)

4. Реттік сандар ағылшын тілінде –th[θ] суффикс санды сан есімге қосылуы арқылы жасалынады: four – the fourth; seven – the seventh; thirteen – the thirteenth; fifteen – the fifteenth және т.б.

Бірінші сан есімдердің жасалауы ереженің ерекшесі болып табылады: one – the first; two – the second; three – the third.

5-ші, 8-ші, 9-ші, 12-ші реттік сандардың жасалуы олардың түбірі

өзгереді: five – the fifth; eight- the eighth; nine – the ninth; twelve – the twelfth.

20 дан бастайтын реттік ондықтардың жасалуы -у соңғы әріпі -iеәріптереге өзгереді содан соң –th суффиксіқосылуы арқылы жасалынады: twenty – the twentieth [`twentiiθ]; sixty – the sixtieth [`sikstiiθ].

Бірнешеден сандардан тұратын күрделі реттік сандардың тек соңғы сан реттік санға айналады, алдындағы сандар қазақ тілінде сияқты есептік сандар болып табылады: the twenty-third - жиырма үшінші

one hundred and eighty-seventh - жүз сексен жетінші

3-кесте – Есімдіктердің түрлері

Personal pronouns Жіктік есімдіктер	Possessive pronouns Тәуелді есімдіктер	Objective pronouns Нысанды есімдіктер	Absolute pronouns Тәуелді есімдіктердің абсолюттік формасы
I – мен	My – менің	Me –мені/маған/ мен туралы	Mine - менің
You – сен	Your – сенің, сіздің	Yo– Сізді,сені/Сізге,саған/Сіз,сен туралы	Yours – сенің, сіздің
He – ол	His – оны	Him – оны/ол туралы/ оған	his - оның
She – ол	Her – оның	Her – оны/ол туралы/оған	Hers – оның
It – ол	Its – оны	It – оны	Its - оның
We – біз	Our – біздің	Us – бізді/бізге/біз туралы	Ours - біздің
You – сендер They - олар	Your – сендердің Their - олардың	You – сендерді/ сендерге/сендер туралы Them – олардың/оларға/олар туралы	Yours - сендердің Theirs - олардың

Тілде есімдіктерді қолдану дағдыларын қалыптастыру бойынша жұмыс:

5.2 Жіктік есімдіктері

5.2.1 көршіңнен оның туған күнін сұра (you (сен, сендер)– екінші жақ, жекеше және көпше түрі);

5.2.2 Айтыңыз, сіздің ағаңыз /әпкеңіз қашан туды (he, she (ол) – үшінші жақ, жекеше)

5.2.3 Айтыңыз, екінші курс студенттері мектепті қашан бітірді. Жауапта they (олар) есімдігін қолданыңыз.

5.3 Тәуелдік есімдіктері:

5.3.1 Парталас көршінен оның атын сұраңыз. (my, your)

What isyourfirst name?

Myfirst name is……………………….

What isyourlast name/surname?

Mylast name/surname is……………………….

5.3.2Парталас көршіңнен оның әкесінің/ағасының/досының атын сұраңыз.

What isyourfather`s/brother`s/friend`s name?

Hisname is………………………..

5.3.3 Парталас көршіңнен оның анасының/ әпкесінің/құрбысының атын сұраңыз (her)

What isyourmother`s/sister`s/friend`s name?

Hername is………………………..

5.3.4Парталас көршіңнен оның ата-анасының/ ата мен әжесінің/ жолдастарының/ туыстарының атын сұраңыз.

What are yourparents`/grandparents`/friends`/relatives`first names?

Theirfirst names are……………………….

What areyourparents`/grandparents`/friends`/relatives`last names/surnames?

Theirlast names/surnames are……………………….

Әр түрлі формадағы жиі қолданатын етістіктерді оқимыз.

4-кесте – Қалау райындағы етістіктер

Инфинитив	Қалау рай
To write - жазу; write	Write me / him /her/us/them– маған /оған/бізге/оларға жазып бер
To give – беру	Give me /him/her/us/them – маған /оған/бізге/оларға беріңіз
To borrow - уақытша пайдалануға беру	Borrow me /him/her/us/them – маған /оған/бізге/оларға қарызға бер
To speak - айту	Speak to me /him/her/us/them – маған /оған/бізге/оларға айтып бер
To tell - әңгімелеу, айту	tell me /him/her/us/them - маған /оған/бізге/оларға әңгімелеп бер
To read - оқу	Read me /him/her/us/them – маған /оған/бізге/оларға оқып бер
To listen to - тыңдау	Listen to me /him/her/us/them – мені/ оны/ бізді/оларды тыңда
To say - айту	Say to me /him/her/us/them - маған /оған/бізге/оларға айт
To phone – телефон шалу	Phone me /him/her/us/them – маған /оған/бізге/оларға телефон шал
To ask - сұрау	Ask me /him/her/us/them - мені/ оны/ бізді/оларды сұра
To answer – жауап беру	Answer me /him/her/us/them - маған /оған/бізге/оларға жауап бер
To repeat – қайталау	Repeat after me /him/her/us/them – менен/одан/бізден/олардан кейін қайтала
To look at	Look at me/him/her/us/them – маған/оған/бізге/ оларға қара