Азіргі мектептердегі тіл біліміне кіріспе» пӘні бойынша емтихан сҰраҚтары

1.Тілдің шығуы туралы əр түрлі теориялар.

2.Тілдің қызметі.

3.Тіл білімінің қоғамдық ғылымдармен байланысы.

4.Тіл білімінің жаратылыстану ғылымдарымен байланысы.

5.Тілдің өзара қарым-қатынасы жəне əсері.

6.Орыс тілінің қазақ тіліне, түркі тілдерінің орыс тіліне əсері.

7.Араб-парсы тілдерінің қазақ тіліне əсері.

8.Тілдің таңбалық сипаты.

9.Тілдің құрылымдық жəне жүйелілік қасиеттері.

10.Тіл 7 адамзат қоғамының негізгі қатынас құралы.

11.Тіл – ойды жарыққа шығару құралы.

12.Қазіргі қоғамдағы тіл: ұлттық тіл, жергілікті халық тілі, əдеби тіл жəне оның белгілері.

13.Ғаламдастыру үрдісі (глобализация): тілді сақтап қалу мəселесі.

14.Синхрония жəне диахрония.

15.Тіл біліміндегі диференциация жəне интеграция үрдістері: этнолингвистика,психолингвистика, паралингвистика, интерлингвистика, менталингвистика.

16.Жаргон жəне арго.

17.Жазудың шығуы жəне оның даму кезеңдері.

18.Алфавит жəне графика. Орфография. Орфографиялық принциптер.

19.Транскрипция жəне транслитерация.

20.Жазу типтері.

21.Графика туралы түсінік. Графика жəне дыбыс.

22.Жазу таңбалары жəне олардың түрлері.

23.Орфография жəне оның принциптері.

24.Қазақ орфографиясының негізгі ережелері.

25.Тіл дыбыстары, олардың түрлері (дауысты, дауыссыз, дифтонгтар, дифтонгоидтар).

26.Вокализмдердің жасалу орнына қарай түрлері.

27.Консонантизмдердің жасалу орнына қарай түрлері.

28.Дифтонгтар мен аффрикат дыбыстардың айырмашылықтары.

29.Сөйлеу органдарының актив жəне пассив қызметтері.

30.Сөйлеудің фонетикалық жақтан мүшеленуі. Фраза, мелодика.

31.Темп, такт.

32.Сингормонизм, ассимиляция.

33.Фонетикалық процесстер.

34.Фонема.

35.Екпін жəне оның түрлері: динамикалық, квантативті, музыкалды, фразалық,

логикалық, байлаулы (тұрақты) жəне еркін екпіндер.

36.Буын жəне оның түрлері.

37.Орфоэпия, тілдегі орны (мəні).

38.Позициялық өзгерістер: редукция, элизия, диэреза, эпентеза, метатеза, апакопа, т,б.

39.Сөз, оған тəн белгілер.

40.Сөздің лексикалық мағыналарының типтері (номинативті, фразеологиялық байлаулы, синтаксистік шартты).

41.Сөздің ауыспалы мағынада қолданылу тəсілдері.

42.Табу сөздер мен эвфемизмдер, десфемизм.

43.Сөздің лексикалық мағыналарының түрлері (омомним, синоним, антоним) жасалу жолдары.

44.Көпмағыналы сөздер.

45.Сөздің ауыс мағынасының жасалу тəсілдері.

46.Тілдегі сөз типтері (мəнді сөздер, есімдіктер, сан есімдер, көмекші сөздер, одағай сөздер).

47.Омомним мен полисемияның айырмашылығы.

48.Антонимнің стилистикалық қызметі.

49.Сөздік қор мен сөздік құрам, оның толығуы мен дамуы.

50.Кірме сөздер, олардың ену жолдары.

51.Арнаулы лексика. Термин жəене терминология.

52.Диалект сөздер.

53.Актив жəне пассив лексика.

54.Бейтарап лексика.

55.Кітаби лексика.

56.Əдеби тіл лексикасы жəне диалектілік лексика.

57.Сөздің экспрессивтік-эмоционалдық бояуы.

58.Варваризмдер.

59.Сөздік құрамның жалпы сипаты.

60.Қазақ терминологиясының қазіргі дамуы.

61.Кəсіби сөздер мен диалект сөздер.

62.Архаизмдер мен историзмдер, олардың айырым белгілері.

63.Жалпы тілдік жəне жеке авторлық қолданыстағы неологизмдер; окказионализмдер.

64.Этимология. Этимологиялық зерттеудің принциптері мен тəсілдері.

65.Фразеологизмдер жəне оған тəн белгілер.

66.Фразеологизмдердің түрлері.

67.Фразеологизмдердің пайда болу, шығу негіздері.

68.Фразеологизмдердің шығу төркіні

69.Тілдің грамматикалық құрылысының негізгі бірліктері (морфема, сөз формасы, сөз тіркесі жəне сөйлем)

70.Сөздердің морфологиялық құрылымының өзгеруі.

71.Деривациялық жəне реляциялық мағына.

72.Морфемалар, олардың түрлері.

73.Түбір жəне аффикстер

74.Сөздіктердің типтері мен түрлері.

75.Түркі халықтарына ортақ сөздер.

76.Академиялық, энциклопедиялық сөздіктер.

77.Түсіндірме сөздіктер.

78.Фразеологиялық, омонимдер, синонимдер, антонимдер сөздігі.

79.Орфографиялық сөздік.

80.Терминологиялық, диалектологиялық сөздіктер.

81.Аударма сөздіктер.

82.Тұрақты тірекстердің белгілері.

83.Тұрақты тірекстердің түрлері.

84.Аффиксация тəсілдері.

85.Ішкі флекция тəсілі.

86.Қосарлану тəсілі.

87.Бірігу тəсілі.

88.Көмекші сөздер тəсілі.

89.Сөздердің орын тəртібі.

90.Екпін жəне интонация тəсілдері.

91.Қазақ тіліндегі күрделі сөздер, олардың морфологиялық, семантикалық,синтактистік тұтастықтары.

92.Қазақ тіліндегі грамматикалық мағына білдіру тəсілдері.

93.Демеуліктер, олардың мағыналық түрлері.

94.Грамматикалық категориялардың түрлері

95.Грамматикалық категориялардың сөз таптарына қатысы.

96.Етістікке тəн категориялар: жақ, шақ, рай, етіс.

97.Септік категориясы.

98.Етіс категориясы, түрлері.

99.Рай категориясы, мағынасы, түрлері.

100.Сөздерді топтастыру принциптері

101.Сөздің бір сөз табынан екінші сөз табына ауысуы: субсантивтену, адъективтену, прономиналдану, адвербиалдану, вербалдану.

102.Қазіргі қазақ тіліндегі сөз таптары.

103.Сөз тіркесі, оған тəн басты белгілер.

104.Сөз тіркесінің түрлері.

105.Сөздердің байланысу тəсілдері:

А) синтетикалық

Ə) аналитикалық

106. Сөз тіркесінің сөзден жəне сөйлемнен айырмашылығы.

107.Сөз тіркесіне тəн белгілер.

108.Сөйлем жəне оған тəн белгілер.

109.Сөйлемнің құрастырушы сыңарларының сипатына қарай бөлінуі:

110.Сөйлем жəне байымдау

111.Тілдерді зерттеудің салыстырмалы əдісі.

112.Тілдердің генеологиялық топтастырылуы.

113.Тілдерді типологиялық топтастырылуы.

114.Түркі тілдерінің классификациясы. (Н.А.Баскаковтың клацификациясы бойынша).