Тақырып: Биоиндикацияның жалпы негіздері
Практикалық сабақ № 1
Тақырып: Индикация-ортаның жағдайын индикатор-өсімдіктер арқылы анықтау
Сабақтың мақсатыИндикаторларды зерттеу тарихы мен индикация-ортаның жағдайын индикатор-өсімдіктер арқылы анықтауекенін, индикатор-өсімдіктерді қоршаған ортаның жағдайын анықтау үшін пайдалануға болатынын білу.
Сабақтың жоспары:
1. Білімнің бастапқы деңгейін анықтау.
2. Бақылау сұрақтарына ауызша жауап беру.
3. Тапсырмаларды орындау.
4. Білімнің ақырғы деңгейін анықтау.
Бақылау сұрақтары:
1.Индикаторларды зерттеу қай кезден бастылып, негізін салған қалмдардың еңбегі?
2.Индикация дегеніміз не?
3. Индикатор-өсімдіктер дегеніміз не?
Тапсырмалар:
1.Фитоиндикация туралы конспект құрастыр.
Глоссарий:
Биоиндикатор- олардың іс әрекеттері мен өзгеру қоршаған ортаның өзгеруіне әкеп соқтырады жануар, өсімдіктің особьтар топтары.
Биосфера- атмосфераның төменгі қабаты, жердің литосфера және гидросферасы қабаты онда тірі организмдер қамтыған «тірі ағзалар қамтыған аймақ» (Вернадский) жердің ең үлкен экожүйесі.
Ортаның деградациясы–табиғи және антропогендік әсерімен ортаның қасиеттерді бұзылуына алып келетін сыртқы жағдайының өзгерестері.
Практикалық сабақ № 2
Тақырып: Биоиндикациялық зерттеу әдістері
Сабақтың мақсаты: Зерттеу әдістері, индикаторлық белгілер, қоршаған ортаны бағалайтын биоиндикациялық әдіс екенін білу.
Сабақтың жоспары:
1. Білімнің бастапқы деңгейін анықтау.
2. Бақылау сұрақтарына ауызша жауап беру.
3. Тапсырмаларды орындау.
4. Білімнің ақырғы деңгейін анықтау.
Бақылау сұрақтары:
1. Биоиндикация дегеніміз не?
2. Өсімдіктердің индикаторлық белгілері және олардың түрлері
3. Негізгі жеке белгілерге не жатады?
4. Ценотикалық индикаторлық белгілерге не жатады
5. Индикаторлық белгілер статистикалық және динамикалық сипаттама бер
6. Биоиндикацияның арнайы және арнайы емес түрлеріне сипаттама бер
7. Биоиндикация тура және жанама түрлеріне сипаттама бер
8. Биоиндикаторлардың түрлері:
Тапсырмалар:
1.Биоиндикациялық әдісте қолданылатын өсімдіктер морфологиясының өзгерістерін қарастыру:
| Өзгеріс түрлері | Сипаттамасы |
| Хлороз | |
| Некроз | |
| Уақытынан бұрын солу | |
| Дефолиация | |
| Ағзалардың арнайы емес өзгеруі. | |
| Ағзалардың формаларының көлемі және пішінінің өзгеруі. | |
| Өсімдіктердің тіршілік деңгейінің формасының өзгеруі. | |
| Өсімдіктердің өнімділігінің төмендеуі |
Глоссарий:
Биом- табиғи климат аумағындағы ірі географиялық жүйенің бір жиынтығы.
Биомасса -өмір сүру ортасының көлеміне сәйкес келетін масса бірлігінде (салмағы) немесе ағзаладың тірі бөліктерінің қуат көлемі.
Экожүйенің ұзақ жасағыштығы -экожүйенің қабілеттілігі қоршаған ортаның жағдайындағы маңызды өзгерістеріне төзуі, соның ішінде антропогендік ауыртпаушылығының әсері.
Ластану -заттар мен энергияның қоршаған ортаға жиналған
динамикалық тепе теңдіктің бұзылуы.
Антропогендік ластану- экожүйенің тура немесе жанама әсер етуі
мен адамның іс әрекеті нәтижесінде ластануы.
Биологиялық ластану- табиғи қоғамға адамзаттың жаһандануынан жануарлар мен өсімдіктің экожүйесіне әсер ететін ластану түрі.
Практикалық сабақ №3
Тақырып: Биоиндикацияның жалпы негіздері
Сабақтың мақсаты: Биоиндикацияның экологиялық негіздері, биоиндикацияны қолданудың негізгі принциптерін қарастырып, білу.
Сабақтың жоспары:
1. Білімнің бастапқы деңгейін анықтау.
2. Бақылау сұрақтарына ауызша жауап беру.
3. Тапсырмаларды орындау.
4. Білімнің ақырғы деңгейін анықтау.
Бақылау сұрақтары:
1.Биоиндикацияның экологиялық негіздері неде?
2. Биоиндикаторлар дегеніміз не?
3. Биоиндикацияны қолданудың негізгі принциптері
Тапсырмалар:
1. Ван Штраален (1998) пікірінше биоиндикация үш жағдайда таптырмайтын әдіс екенін қалай дәлелдеді
Глоссарий:
Автотрофтар- күн энергиясы немесе химиялық рекциядан шыққан энергия арқылы (фото және хемосинтез) бейорганикалық заттардан органикалық заттарды синтезделген тірі заттар.
Биогендер -тірі организмдерге даму үшін керек, онымен қоса химиялық элементтер, онымен қатар организмнің синтезделуі және олардың өмірлік іс әрекеті жасу үшін заттектер.
Адаптация- организмнің ішкі және сыртқы құрлысының өзгеруі арқылы сыртқы ортаға бейімделуі.