Төрүт култуураҕа үөрэнээччи бэйэтин үлэтэ (самостоятельная работа учащихся)
Үөрэнээччи тус үлэтэ – бу кини учуутал салалтатынан саҥа билиини ылар, урут билбитин чиҥэтэр үлэлэрин холбоһуга буолар. Манна саҥаны билиигэ источник быһыытынан үөрэнээччи (ааҕыы, суруйуу, истии) кинигэнэн, учебнигынан үлэтэ, оттон чиҥэтэр сорукка араас эрчиллиилэри, сорудахтары толорууга киирэллэр.
Учуутал бу ньыманы туттарыгар сорудахтары табан биэрэрэ, үлэ кээмэйин, хайысхатын быһаарара наада. Оҕолор кыахтарын, үлэҕэ дьоҕурдарын билии үөрэнээччи хас биирдии үлэтэ сыалын ситэригэр сүрүн усулуобуйанан буолар.
Оҕолор бэйэлэрин үлэлэрэ улам-улам уустугуран, ыараан иһиэхтээхтэр. Төрүт култуура курса бүтэригэр кинилэр бэйэлэрин кыахтарынан билиини хантан баҕарар ылынар дьоҕурдаах дьоҥҥо кубулуйуохтаахтар.
Төрүт култуура программатыгар (Г.С. Попова) оҕо тус үлэтин көрүҥнэригэр манныктар киирэллэр. Төрүт үгэс ситимин, ыйдарынан эргиирин күннээҕи олоххо туттуу, тутуһуу. ???
Маны таһынан үөрэнээччи тус үлэтигэр үлэ маннык көрүҥнэрэ киирэллэр: бэйэ илиитинэн тутан-хабан оҥоруу, айыы-тутуу. Истии, ааҕыы, болҕойуу, сэҥээрии. Кэпсээһин, кэпсэтии, сэһэргээһин, сэһэргэһии. Анаарыы (оҕо толкуйдуур дьоҕурун сайыннарыы), өйгө көрүү, сахалыы толкуйдааһын. Истибиттэн, аахпыттан, олоххо билбиттэн суруйуу, толкуй суруга. Кэтээн көрөн түмүк оҥоруу, тэҥнээһин, ырытыы, наардааһын, ситимнээһин, чинчийии. Айар үлэ бары көрүҥэ. Олоҥхо олуктарын, норуот тылынан уус-уран айымньыларын ылыныы, өйгө үөрэтэн кэпсээһин, толоруу. Дьон иннигэр саҥара, санааны аһаҕастык, толору этэ үөрэнии. Сатаан табан мөккүһэн чахчыны билии. Тургутууларга, күрэхтэргэ, көрүүлэргэ кыттыы. Бэйэ сайдыытын кэтэнэн көрүү, билгэлэнии, тускул программа оҥостуу.
Эрчиллии – оҕо билиитин чиҥэтэр соруктаах үлэ көрүҥэ. Эрчиллиилэри толорорго аналлаах сорудахтар уонна источник наада. Сорудахтары учуутал быһаарар, эбэтэр учебниктан ыйан биэрэр. Төрүт культуура уруогар эрчиллии толкуйдуур, ырытар, дакаастыыр дьоҕуру сайыннарарга ордук көдьүүстээх ньыма. Эрчиллиилэр суругунан, тылынан толоруллаллар. Эрчиллиилэр хайаан да системалаахтык мэлдьи толоруллуохтаахтар. Эрчиллиилэр ис хоһоонноро уонна толоруллар формалара оҕолор активностарын, дьарыктанар баҕаларын көҕүтэр хайысхалаах буолуохтаахтар.
Развитие учащихся в обучении КНРС(Я)
- Проблемнай ньыманы туттуу (проблемное обучение)
- Проектнай ньыманы туттуу (проектное обучение)
- Төрүт култуура уруогар чинчийии ньыматын туттуу.
- Төрүт култуура уруогар дискуссия ньыматын туттуу. Дискуссия-уруок.
6. Проектнай үөрэтии технологията.
Технология проектного обучения.
Технология проектного обучения предполагает организацию работы учащихся над определенными проектами различной направленности, различной длительности, отличающимися разнообразием видов деятельности учеников (игровые, исследовательские и т.д.).
Цели проектного обучения – научить детей самостоятельно мыслить, находить и решать проблемы, привлекая знания из разных областей, прогнозировать результаты и возможные последствия разных вариантов решения.
Проектное обучение позволяет органично интегрировать знания учащихся из разных областей вокруг решения одной проблемы, дает возможность применять полученные знания на практике, выдвигая при этом новые идеи.
Этапами проектного обучения являются:
1. Выбор проекта совместно учителем и учащимися;
2. Формирование рабочих групп;
3. Определение хода работы над проектом: совместная разработка с учащимися заданий для отдельных групп, помощь в составлении плана их выполнения;
4. Выполнение проекта, консультирование учителем учащихся, помощь в выполнении заданий;
5. Представление отчета;
6. Защита проекта – в форме вечера, конференции, открытого урока, смотра знаний и т.д.;
7. Анализ и оценка результатов.
К теме проекта предъявляются определенные требования: она должна заинтересовать учащихся, быть выполнимой, предоставить возможность организовать различные виды творческих работ в рамках проекта, предполагать эффективное завершение проекта, соответствовать возрастным особенностям учащихся.
По национальной культуре в основном можно реализовать исследовательские, творческие, практико-ориентированные проекты. Темы проектов могут быть такими «Саха сирин эмтээх µµнээйилэрэ», «Театр биґиги олохпутугар», «», «».
7. Чинчийии ньымалара (µлэ кірµІнэрэ)
Исследовательский метод
- чинчийии ньымалара (исследовательские методы). Бу ньыма о±о проблеманы бэйэтэ туруорарын уонна ону бэйэтэ быґаарарын саба±алыыр. Чинчийэр ньымалар уруокка ону таґынан кылааґы таґынан µлэ±э туґаныллаллар. Ґірэнээччи проект оІорооґуна, толорооґуна (билигин оскуола±а киэІник туттуллар).