Iv. фрагменты музыкально-теоретических трактатов

Текст 71 - AUGUSTINI DE MUSICA LIBRI SEX

LIBER I. TRADITUR MUSICAE DEFINITIO; ET QUI AD HUIUSCE DISPILINAE CONSIDERATIONEM PERTINENT, MOTUUM NUMEROSORUM SPECIES AC PROPORTIO EXPUCANTUR

CAPUT II. MUSICA QUID SIT. MODULARI QUID SIT

2. <...>

Magister. ^lDefini ergo musicam.

Discipulus.² Non audeo.

M. ³ Potes saltem defmitionem meam probare?

D. ⁴ Experibor, si dixeris.

M. ⁵ Musica est scientia bene modulandi. An tibi non videtur?

D. ⁶ Videretur fortasse, si mihi liqueret quid sit ipsa modulatio.

M. ⁷ Numquidnam hoc verbum quod modulari dicitur, aut nunquam audisti, aut uspiam nisi in eo quod ad cantandum saltandumve pertineret?

D. ⁸ Ita est quidem: sed quia video modulari a modo esse dictum, cum in omnibus bene factis modus servandus sit, et multa etiam in canendo ac saltando quamvis delectent, vilissima sint;⁹ volo plenissime accipere quid prorsus sit ipsa modulatio, quo uno pene verbo tantae disciplinae deftnitio continetur. ¹⁰ Non enim tale aliquid hic discendum est, quale quilibet cantores histrionesque noverunt.

M.¹¹ Illud superius, quod in omnibus etiam praeter musicam factis modus servandus est, et tamen in musica modulatio dicitur, non te moveat; ¹² nisi forte ignoras dictionem oratoris proprie nominari.

D. ¹³ Non ignoro: sed quorsum istuc?

M ¹⁴ Quia et puer tuus quamlibet impolitissimus et rusticissimus, cum vel uno verbo interroganti tibi respondet, fateris eum aliquid dicere?

D. ¹⁵ Fateor.

M.¹⁶ Ergo et ille orator est?

D. ¹⁷Non.

M.¹⁸ Non igitur dictione usus est cum aliquid dixerit, quamvis dictionem a dicendo dictam esse fateamur.

D. ¹⁹ Concedo: sed et hoc quo pertineat requiro.

M.²⁰ Ad id scilicet ut intelligas modulationem posse ad solam musicam pertinere, quamvis modus unde flexoim verbum est, possit etiam in aliis rebus esse:²¹ quemadmodum dictio proprie tribuitur oratoribus, quamvis dicat aliquid omnis qui loquitur, et a dicendo dictio nominata sit.

D. ²²Jam intelligo.

3. M. ^lIllud ergo quod abs te postea dictum est multa esse in canendo et saltando vilia, in quibus si modulationis nomen accipimus, pene divina ista disciplina vilescit; cautissime omnino abs te animadversum est. ² Itaque discutiamus primum quid sit modulari, deinde quid sit bene modulari: non enim frustra est defmitioni additum. ³ Postremo etiam quod ibi scientia posita est, non est contemnendum: nam his tribus, nisi fallor, defmitio illa perfecta est.

D. * Ita fiat.

M. ⁵ Igitur quoniam fatemur modulationem a modo esse nominatam; numquidnam tibi videtur metuendum ne aut excedatur modus, aut non impleatur nisi in rebus quae motu aliquo fiunt? ⁶aut si nihil moveatur, possumus formidare ne praeter modum aliquid fiat?

D. ⁷ Nullo pacto.

M. ⁸ Ergo modulatio non incongrue dicitur movendi quaedam peritia, vel certe qua fit ut bene aliquid moveatur.⁹ Non enim possumus dicere bene moveri aliquid, si modum non servat.

D. ¹⁰ Non possumus quidem: sed necesse erit rursus istam modulationem in omnibus bene factis intelligere. ¹¹ Nihil quippe nisi bene movendo, bene fieri video.

M. ¹² Quid si forte ista omnia per musicam fiant, quamvis modulationis nomen in cujuscemodi organis magis tritum sit, nec immerito? ¹³ Nam credo videri tibi aliud esse tornatum. aliquid ligneum, vel argenteum, vel cujusce materiae; aliud autem ipsum motum artificis, cum illa tornantur.

D. ¹⁴ Assentior multum differre.

M.¹⁵ Numquidnam ergo ipse motus propter se appetitur, et non propter id quod vult esse tornatum?

D. ¹⁶ Manifestum est.

M. ¹⁷ Quid? si membra non ob aliud moveret, nisi ut pulchre ac decore moverentur, eum facere aliud nisi saltare diceremus?

D. ¹⁸ Ita videtur.

M. ¹⁹ Quando ergo censes aliquarn rem praestare et quasi dominari? ²⁰ cum propter seipsam, an cum propter aliud appetitur?

D. ²¹ Quis negat cum propter seipsam?

M. ²²Repete nunc illud superius quod de modulatione diximus: nam ita eam posueramus, quasi quamdam movendi esse peritiam, et vide ubi magis habere sedem debeat hoc nomen: in eo motu qui velut liber est, .id est propter se ipse appetitur, et per se ipse delectat; ²³ an in eo qui servit quodamtnodo: nam quasi serviunt omnia quae non sibi sunt, sed ad aliquid aliud referuntur.

D. ²⁴ In eo scilicet qui propter se appetitur.

M. ²⁵ Ergo scientiam modulandi jam probabile est esse scientiam bene movendi; ita ut motus per se ipse appetatur, atque ob hoc per se ipse delectet.

D. ²⁶ Probabile sane.