Текст 60 - TRIBULATIO PROXIMA (Гильом де Машо)
Tenor
1 Tribulatio proxima...
Triplum
1 Christe, qui lux es et dies
2 fideliumque requies,
3 nos visita.
4 Tu furoris temperies,
5 tu dulcoris planicies,
6 nunc excita
7 posse tuum, precipita
8 depredantes,
9 qui nos ita vituperant.
10 Sicut per te ftiit vita
11 patribus nostris reddita,
12 qui tunc erant
13 nec tueri se poterant,
14 sed ad te reclamaverant,
15 Deus fortis,
16 sic cave ne nos atterant
17 qui nos in guerris lacerant
18 nunc sub ortis,
19 et a dire nexu mortis,
20 cujus sumus jam in portis,
21 nos protegas.
22 Gentem serves tue sortis,
23 tui fratris ac consortis
24 causam regas.
25 Qu malos a te segregas
26 nec justis opem denegas,
27 legislator,
28 proditores nunc detegas
29 horumque visum contegas.
30 Consolator,
31 Danielis visitator
32 puerorumque salvator
33 in fornace,
34 per Abacuc confortator,
35 sis pro nobis preliator
36 et dimittas nos in pace.
Motetus
1 Veni, creator Spiritus
2 flencium audi gemitus,
3 quos nequiter gens misera
4 destruit.
5 Veni, propera.
6 Jam nostra virtus deficit
7 nec os humanum sufficit
8 ad narrandum obprobria,
9 que nobis dant vecordia,
10 divisio, cupiditas
11 fideliumque raritas,
12 unde flentes ignoramus,
13 quid agere debeamus.
14 Circundant nos inimici,
15 sed et nostri domestici
16 conversi sunt in predones:
17 leopardi et leones,
18 lupi, milvi et aquile
19 rapiunt omne reptile.
20 Consumunt nos carbunculi.
21 Ad te nostri sunt oculi:
22 Perde gentem hanc rapacem,
23 Jhesu, redemptor seculi,
24 et da nobis tuam pacem.
III. ПРОЧИЕ ПЕВЧЕСКИЕ ТЕКСТЫ
Текст 61 - АКАДЕМИЧЕСКАЯ КАНТАТА (Б. Бриттен)
PARS 1
I. Corale — Solisti e coro
1 Bonorum summum omnium
2 humanae vitae labilis
3 vel hoc sit, quod dono dei
4 assiduum per studium
5 mortales adipisci valeant
6 scientiae margaritam,
II. Alla rovescio — Coro
7 quae bene beateque vivendi viarn praebet
8 et ad mundi arcana cognoscenda
9 dilucide introducit
10 et hac in terrena statione natos
11 evehit in sublimes.
III. Recitativo — Tenore solo
12 At huius caelestis doni
13 Basileae quis auctor fuit,
14 quis bonus gentis Rauracae
15 genius clamsque conditor?
IV. Arioso — Basso solo
16 Maiorum imprimis virtus,
17 amans bonarum artium,
18 recti pulchrique provida,
19 et audax magnanimitas
20 senatus atque populi;
V. Duettino — Soprano ed alto soli
21 tum vero Aeneas Sylvius,
22 hic nostrae Romae Romulus,
23 qui civitatem de se bene meritam
24 instructa privilegiis
25 professionum omnium
26 ornavit academia.
VI. Recitativo — Tenore solo
27 Et gubernacula mundi qui tenet
28 preces propitius exaudivit
29 conditorum sese orantium:
VII. Scherzo — Solisti e coro
30 ut ad longaeva tempora
31 floreat studium generale,
32 quo fides propagetur, 33 iustitia servetur,
34 tuendae sanitati consulatur,
35 quodque idem sit philosophiae fons irriguus.
36 de cuius plenitudine hauriant
37 universi litterarum
38 cupientes imbui documentis.
PARS 2
VIII. Tema seriale con fuga — Coro
39 Docendi ac discendi aequitati
40 in peregrinos comitas consociatur.
41 Venerint ex omnibus orbis terrarum regionibus:
IX. Soli e duetto — Alto e basso soli
42 Rhenana erga omnes urbs
43 humana et hospitalis est
44 et tamquam hominum quaedam patria communis,
X. Arioso con canto popolare — Soprano solo e coro maschile
45 ut iustissime Basilea audiat.
XI. Recitativo — Tenore solo
46 O cives Basilienses,
47 tam nobilem academiam
48 auxisse semper vobis laudi sit.
XII. Canone ed ostinato — Solisti e coro
49 Nos autem cuncti hoc festo die
50 ex animi sententia
51 optamus et precamur: Sit
52 Basilea patria in perpetuum
53 opibus firma, copiis lopucles
54 laudibus ampla, virtute honesta,
XIII. Corale con canto — Solisti e coro
55 vigeatque academia libera
56 in libera civitate,
57 sempiternum decus atque ocellus
58 inclytae Basileae.
КОММЕНТАРИЙ
45 Basilea происходит от basilicus, что означает «царский, княжеский».
Текст 62 - CARMINA BURANA (saec. XII)
Text 215 (Missa lusorum)
| Incipit officium lusorum | Аутентичный прототип* |
| 1 Introitus: Lugeamus omnes in Decio, diem mestum deplorantes pro dolore omnium iusorum: de quorum nuditate gaudent Decii et collaudant filium Bacchi. | Introitus: Gaudeamus omnes in Domino, diem festum celebrantes sub honore Sanctorum omnium: de quorum solemnitate gaudent angeli et collaudant filium Dei (Antiphonale Monasticum, p. 619) |
| 2 Versus: Maledicant Decio in omni tempore; semper fraus eius in ore meo. | Versus: Benedicam Dominum in omni tempore, semper laus eius in ore meo (Ps 33) |
| 3 Versiculus: Fraus vobis! Tibi leccatori! | Versiculus: Pax vobis! |
| 4 Oratio: Ornemus! Deus, qui nos concedis trium Deciorum maleficia colere: da nobis in eterna tristitia de eorum societate lugere. | Oratio: Oremus! Deus qui nos concedis sanctorum martyrum tuorum Felicissimi et Agapiti natalicia colere: da nobis in etema letitia de eorum societate gaudere (Commune Sanctorum Ambros, p. 207, 264) |
* В правой колонке таблицы я указываю прототипы «обработанных» вагантами текстов.— С. Л.
| 5 Epistola: Lectio actuum apo-pholorum. In diebus illis multitudinis ludentium erat cor unum et tunica nulla, et hiems erat, et iactabant vestimenta secus pedes accomodantis, qui vocabatur Landrus. Landrus autem erat plenus pecunia et fenore et faciebat damna magna in loculis, accomodans singulis, prout cuiusque vesti-menta valebant. | Epistola: Lectio actuum aposto-lorum. In diebus illis loquebantur verbum Dei cum fiducia: multi-tudinis autem credentium erat cor et anima una, nec quisquam eorum quae possidebant aliquid suum esse dicebat, sed erant illis omnia communia. Quotquot enim possessores agrorum aut domorum erant vendentes adferebant pretia eorum quae vendebant, et pone-bant ante pedes apostolorum. |
| Dividebantur autem singulis prout cuique opus erat. Ioseph autem cum haberet agrum, vendidit illum et adtulit pretium et posuit ante pedes apostolorum (Act 4:31-37) | |
| 6 Graduale: Iacta cogitatum tuum in Decio, et ipse te destruet. | Graduale: Iacta cogitatum tuum in Domino, et ipse te enutriet (Ps 54:23) |
| 7 Versus: Dum clamarem ad Decium, exaudivit vocem meam et eripuit vestem meam a lusoribus iniquis. | Versus: Dum clamarem ad Domi-num, exaudivit vocem meam ab his qui appropinquant mihi (Ps 54:17a, 18b, 19a) |
| 8 Alleluia. Versus: Mirabilis vita et laudabilis nichil. | Alleluia. Versus: Mirabilis Domi-nus noster in sanctis suis (Gradu-ale triplex, p. 462-463) |
| Sequentia: | Sequentia: |
| 9 Victimae novali zynke ses immolent Deciani. | Victimae paschali laudes immo-lent Christiani. |
| 10 Ses zinke abstraxit vestes, equ-um, cappam et pelles abstraxit confestim a possessore. | Agnus redemit oves: Christus innocens Patri reconciliavit peccatores. |
| 11 Mors et sortita duello conflixere mirando, tandem tres Decii vicerunt illum. | Mors et vita duello conflixere mirando: dux vitae mortuus, regnat vivus. |
| 12 Nunc clamat: «O Fortuna, quid fecisti pessima? Vestitum cito nu-dasti et divitem egeno coequasti. | Dic nobis Maria, quid vidisti in via? |
| 13 Per tres falsos testes abstraxisti vestes. Ses zinke surgant, spes mea! Precedant cito in tabulea! | Sepulcrum Christi viventis, et gloriam vidi resurgentis: |
| 14 Credendum est magis soli ses zinke quater veraci quam dri tu es ictu fallaci. | Angelicos testes, sudarium et vestes. |
| 15 Scimus istos abstraxisse vestes lusoribus vere. Tu nobis victor ses, miserere!» | Surrexit Christus spes mea: prae-cedet suos in Galilaeam. |
| 16 | Scimus Christum surrexisse a mortuis vere: tu nobis, victor Rex, miserere (Graduale triplex, p.198). |
| 17 Evangelium: Sequentia falsi evangelii secundum marcam argenti. Fraus tibi Domine! Cum sero esset una gens lu-sorum, venit Decius in medio eorum et dixit: | Evangelium: Sequentia sancti evangelii secundum <Marcum>. Pax tibi Domine! Cum esset ergo sero die illo una sabbatorum, et fores essent clausae, ubi erant discipuli, propter metum ludae- |
| — Fraus vobis! Nolite cessare ludere. Pro dolore enim vestro missus sum ad vos. | orum, venit Iesus et stetit in medio et dicit eis <...>: — Pax vobis! Sicut misit me Pater, et ego mitto vos. |
| 18 Primas autem, qui dicitur Vilissimus, non erat cum eis, quando venit Decius. Dixerunt autem alii discipuli: | Thomas autem, unus ex duo-decim, non erat cum eis, quando venit Iesus. Dixerunt ergo ei alii discipuli: |
| — Vidimus Decium. | — Vidimus Dominum. |
| 19 Qui dixit eis: | Ille autem dixit eis: |
| — Nisi mittam os meum in locum peccarii, ut bibam, non credam. Primas autem, qui dicitur Vilissimus, iactabat decem, alius duod ecim, tertius vero quinque. | — Nisi videro in manibus eius figuram clavorum, et mittam di-gitum meum in locum clavorum, et mittam manum meam in latus eius, non credam (Io 20:19-25) |
| Et qui quinque proiecerat, exhausit bursam et nudus ab aliis se abscondit. |
| 20 Offertorium:Loculum humilem salvum facies, Decie, et oculos lusorum erue, Decie. | Ojfertorium:Populum humilem salvum facies, Domine, et oculos superbomm humiliabis (музыка: Graduale triplex, 302; текст: Ps 17:28, 32). |
| 21 Versiculum. Humiliate vos, avari, ad maledictionem! | Versiculum: Humiliate vos ad benedictionem! |
| 22 Oratio:Ornemus! Effunde, do-mine, iram tuam super avaros et tenaces, qui iuxta culum ferunt sacculum, et cum habuerint denarium, reponunt eum inclu-sum, donec vertatur in aug-mentum et germinet centum. Pereat! Hic est frater pravitatis, filius iniquitatis, fixura scamni, | Oratio: Oremus! Exaudi nos, Domine sancte, Pater omni-potens, aeterne Deus: et mittere digneris sanctum Angelum tuum de caelis; qui custodiat, foveat, protegat, visitet, atque defendat omnes habitantes in hoc habi-taculo. Amen (Oratio ad as-persionem aquae benedictae). |
| genus nescitandi, visinat amare, quando timet nummum dare. Pereat! Quod eis maledictionem prestare dignetur, qui Zacheo benedictionem tribuit et diviti avaro guttam aque denegavit. Amen. | |
| 23 Versiculum:Et maledictio dei patris omnipotentis descendat super eos! | Versiculum: Et benedictio tua sit semper super nos. |
| 24 Communio: Mirabantur omnes inter se, quod Decius abstraxerat cuilibet vestes. | Communio: Mirabantur omnes de his verbis quae procedebant de ore Dei (мyзыкa: Graduale triplex, p. 267; текст: Lc 4:22) |
КОММЕНТАРИЙ
9 Коммент, к тексту секвенции см. в тексте 30.
9 zynke ses — числительные в род. падеже. Примерный перевод: «Пусть
дециане принесут в жертву пятерке, шестерке новичка». 11 conflixere = conffixerunt (perf. ind. act.). 15 Scimus istos abstraxisse vestes lusoribus vere — acc. cum inf.
19 proiecerat — PPF ind. act. Переводить прош. временем.
20 salvum facies; facere = salvare (устойчивое словосочетание в Вульгате). 22 amare; переводить отглагольным сущ. ед. ч. в вин. падеже.
22 Закхей (Zacheo) — мытарь, удостоившийся особенного внимания Иисуса Христа (Лк 19:1-10). Когда Христос направлялся в Иерихон, где жил Закхей, то последний, желая хоть издали увидеть Мессию, влез на смоковницу. Там его заметил Христос, обласкал его и посетил его дом. Глубоко тронутый Закхей дал обещание вчетверо воздать всем, кого только он когда-нибудь обидел при сборе пошлин и податей. В его доме Христос, из-за ропота народа, сказал знаменательные слова: «Сын Человеческий пришел взыскать и спасти погибшее». По церковному преданию, Закхей впоследствии был первым епископом христианской церкви в Кесарии Палестинской.
22 diviti avaro guttam aque denegavit — притча о богаче и Лазаре (Лк 16:19—31).
24 abstraxerat — PPF ind. act. Переводить прош. временем.