Иллюстрациялық материал
1сурет. Клиникалық ғылыми зерттеулердің жіктелуі:
1. Обсервациялық ↓ ↓ жазбалы Аналитикалық ↓ ↓ оқиға туралы хабарлау бақылау - оқиға Когорттық | 2. Эксперименталді ↓ Клиникалық зерттеулер |
2 сурет. Зерттеу үрдісі және ДМ:
Клиникалық сұрақ® дәлелдеу® Критикалық ® тәжірибеде қолдану
\ ↑ бағалау
\ \
\ \ ½
Зерттеу үрдісі \ \ нәтижелері
- - - - - - - - - - - ® \
\ - - - - - - - - --Биостатистика
\ ↑
Эпидемиология - - - - ------ ®Клиникалық зерттеу
әсер ету® қауіп ® ауру
3 сурет. Науқасқа көмек көрсету кезінде дәрігерлер алдында қойылатын клиникалық қағидалар:
Нормадан ауытқуы | Сау әлде ауру? |
Диагнозы | Қаншалықты диагнозы нақты |
Жиілігі | Осы аурумен қаншалықты жиi кездеседi ме? |
Қауіпі | Факторлар неткен ауруды үлкен тәуекелмен байланған? заболевания? |
Болжам | Аурудың зардаптары қандай? |
Емі | Ауруды ағым емдеуде қалай өзгередi? |
Алдын алу | Қасында ауруды ескертудiң әдiстерi сау бар болады ма? Ауруды ағым оның ерте сәйкестендiруi және емдеуде асылданады ма? |
Себебі | Факторлар неткен ауруларға алып келедi? |
Бағасы | Осы ауруды емдеу неше тұрады? |
Әдебиет:
1. Т.Гринхальх «Основы доказательной медицины», М., 2006
2. Р.Флетчер, С.Флетчер, Э.Вагнер «Клиническая эпидемиология. Основы доказательной медицины», М., 2001
3. Общая эпидемиология с основами доказательной медицины. Руководство к практическим занятиям: учеб.пособие / Под ред. В.И.Покровского, Н.И.Брико. – М.: ГЭОТАР-Медиа, 2010.-400 с.
4. В.В.Власов «Эпидемиология», М., 2004.
Бақылау сұрақтары:
1. Дм. терминология және құрал-сайман
2. Дм. зерттеулерiнiң түрлерi.
3. Клиникалық зерттеулердiң классификациясы.
4. Клиникалық сынау ұғым.
5. Обсервациялық зерттеулерi ұғым.
6. Эксперименталдi зерттеулер ұғым.
Дәріс
Тақырыбы: «ДМ әліметтері бойынша талдау жүргізуге базалық статистикалық білімдері».
Мақсаты:Студенттерді базалық статистикалық білімдерімен таныстыру.
Алған мәлiметтiң статистикалық ақиқаттығының терiс бағасы клиникалық пайдасыз мәлiметтер iс жүзiнде клиникалық маңызды мәлiметтердiң елемеуiне және қолдануға алып келе алады. Мысалы, нақты тенденциялардың бұрмалаулары классикалық қабылдау бар болу дәлелдеуге мүмкiндiк берген бақылауларды санның түбегейлi үлкеюi () қалай бұл тиазид диуретиктерiнiң терапиясының жанында қанның глюкозасының деңгейiнiң жоғарылатуының қатынасында ALLHATтың зерттеуiнде болатынын нақты клиникалық мәнi болмайтын сонша ептеген айырмашылықтар тiптi болып табылады. Статистикалық ақиқаттық зерттеу нәтижелердi клиникалық маңыздылықтың синонимы болып табылмаған туралы еске сақтауға керек.
Алған мәлiметтердiң статистикалық өңдеуi үшiн бағдарламалар дәл қазiр көп бар болады және дәрiгерлiк санаққа бойынша нұсқаулары әлi көбiрек. Жанында оларда барлық қажеттi формулалар апарған және дербес компьютерi бар жұмыс кәнiгi iс жүзiнде кез келген дәрiгерге сапалы статистикалық талдауды түсiнiктi өткiзудi жасайтын зерттеулердiң дицинских мосы статистикалық нәтижелердi өңдеу бойынша струкции толық ин бердi. Дәрiгерлiк санақтың негiздерi дәрiгерлiк университеттерде сабақ бередi. Мақсат сондықтан болып табылады, мазмұндама емес қурап қалған математикалық формула емес, талпыныс талдау үшiн қажеттi жаттығу дәрiгерiне дәлел дәрiгерлiкке ерекше мәлiмет бойыншалары жеткiлiктi бiлiмдердiң сол минимумы берiлгенiнде. Өзi жалпылама түрiнделердегi деп айтуға болады:
· тiрi қалудың бағалары үшiн - әдiстер, өмiр сүрудiң кестелерiнiң құрастыруы, Қаплан-Мейердiң қисықтары, кокс, көптiк қадам сайын регрессияның формуласының үлгiсi, абсолют көрсеткiштер және (айғайлаған) салыстырмалы тәуекел негiзделген қағидаларда;
· тiрi қалу қисықтардың арасындағы айырмашылықтардың маңыздылығының анықталулары үшiн - кси және logrankтың белгiсi Вилкоксон-Геханның тестi, қорытылған көрсеткiш.
Екi үлгiнi клиникалық зерттеулердiң өткiзуiнде өте жиi қолданылады. Тұрақты эффекттердiң үлгiсi бар айырмашылықтар өздерiнiң зерттеулерi тек қана дисперсиямен iшiнде шартталған барлық зерттеулердегi оқылытын кiрiсу ылғи бiр эффектте болатынын ойлайды. Кездейсоқ эффекттердiң үлгiсi әртүрлi зерттеулердегi кiрiсуiн ықпал бола алатынын ойлайды. Iшiнде бiр зерттеуғана емес, әртүрлi зерттеулердiң арасындағы да дисперсияның есепке алып қойылдарын ол.
Нәтиженiң сандық бағасының жанында қателер екi түр болуы мүмкiн - жүйелi түрде және кездейсоқ.
Әдебиет:
1. Т.Гринхальх «Основы доказательной медицины», М., 2006
2. Р.Флетчер, С.Флетчер, Э.Вагнер «Клиническая эпидемиология. Основы доказательной медицины», М., 2001
3. Общая эпидемиология с основами доказательной медицины. Руководство к практическим занятиям: учеб.пособие / Под ред. В.И.Покровского, Н.И.Брико. – М.: ГЭОТАР-Медиа, 2010.-400 с.
4. В.В.Власов «Эпидемиология», М., 2004.
Бақылау сұрақтары:
1. Тiрi қалуды баға үшiн әдiстер
2. Тiрi қалу қисықтардың арасындағы айырмашылықтардың маңыздылықтың анықталуы үшiн тест.
3. Тұрақты эффекттердiң үлгiсi.
4. Кездейсоқ эффекттердiң үлгiсi.
5. Қателердiң түрлерi.
Дәріс
Тақырыбы: «Дәлелденген медицинада фильтр арқылы ғаламторда ақпараттар іздестіруді пайдалану. Жүйелі шолулар әне мақалаларды метаталдау.
Мақсаты:Студенттерді ДМ фильтр арқылы ғаламторда ақпараттар іздестіруді пайдалану. Жүйелі шолулар және мақалаларды метаталда оның мақсаттарымен және негізгі түсініктерімен таныстыру.
Ғаламтордағы іздестiру ғылыми - дәлел мәлiмет дм. екiншi кезең болып табылады әр түрлi базаларда болады, мәлiмет сондай әмбебап iздестiру сайттары, мамандандырылған iздестiру сайттары, электрондық журналдар, электрондық кiтапханалар, CD-romның сақтаушысы және тағы басқаларда қазiргi ғылыми мәлiметтiң зерттеп отыруы, талдау және қолданудағы нақтылы қиындықтарын құратынын жып-жылдам жаңарады. Дәрiгерлiк сайттар, сондай Pubmed, Medline, Cochrane libraryлердiң жасауы, дәрiгерге немесе зерттеушiге қызыққыш тақырып бойынша сапалы және дәлел мәлiметтi жылдам табуға мүмкiндiк бередi. Дәрiгерлiк сайттарға тиiмдi iздестiруi үшiн сүзгiлердi деп аталатын қолданылады. Оған дәлделгенiрек iздестiру өткiзуге мүмкiндiк беретiн нақтылы шектеулердi жатады.
· Бұл зерттеу нысанамен мәселеге бiр-бiрденiндегi бiртума зерттеулердiң қатарының нәтижелерi қызмет көрсететiн ғылыми жұмыс жүйелi шолулар, яғни жүйелi түрде және кездейсоқ қателердiң мүмкiндiк кiшiрейтiн жолдардың қолдануы бар бұл зерттеулерiнiң нәтижелерiн талданады;
· тап қалған тақырыпқа әр түрлi зерттеулерiнiң нәтижелердi қорытулары болып табылады және ғылыми жариялаулардың өте оқылатын варианттарының бiрлерi болып табылады, өйткенi құнтты мәселемен толық танысуға жылдам және өте мүмкiндiк бередi.
Мета - талдау - дәлелдердiң төбесi және маңызды ғылыми зерттеу:
· жиынтық эффекттiң сандық бағасы, H.Davies, Crombie I барлық ғылыми зерттеулердiң нәтижелерi негiзге орнатылған., 1999 );
· жиынтық статистикалық көрсеткiштердiң алуы үшiн бастапқы деректердiң әдебиеттiң сандық жүйелi түрде шолуы немесе сандық синтезiНеобходимость мета-анализов обусловлена тем, что:
Рисунок 1. Стартовая страница медицинского сайта Pubmed
Рисунок 2. Стартовая страница медицинского сайта Medline
Рисунок 3. Стартовая страница журнала BMJ