Саннарны ничек кулланабыз? 4 страница
****
- Сиңа нинди милли ризыклар ................?
- .......................................
5. Үрнәк буенча диалог төзегез. Составьте диалог по образцу. Make up a dialogue according to the model.
Үрнәк:
- Исәнмесез! Безнең кафега рәхим итегез!
- Рәхмәт! Хәерле көн!
- Сез нәрсәләр ашарга телисез? Рәхим итегез, менюны карагыз һәм сайлагыз.
- Миңа ике өчпочмак һәм чәй бирегезче.
6. Сораулар куегыз һәм җөмләләрне укыгыз. Поставьте вопросы и прочитайте предложения. Make up questions, read the sentences.
...............................................? Әбиемә кунакка баргач, мин коймак ашадым.
................................................? Без кунаклар өчен бәлеш пешердек.
................................................? Мин пәрәмәч пешерә белмим.
...............................................? Минемчә, кыстыбый - иң тәмле татар милли ризыгы.
..................................................? Кунакларыбызга татар ашлары бик ошады.
..................................................? Мин чәкчәк белән чәй эчәргә яратам.
..................................................? Татарлар күбрәк чәй эчәргә яраталар.
................................................? Чәйне сөт белән дә, лимон белән дә эчеп була.
+7.“Чәй эчәбез”шигырен тыңлагыз һәм ятлагыз. Прослушайте стихотворение “Пьём чай” и выучите. Listen to the poem “We drink tea” and learn it by heart.
Чәй эчәбез бал белән,
Бала-чагалар белән.
Бала-чага алты җан:
Әхмәт, Нәҗип, Закирҗан,
Зәйнәп белән Галия,
Иң соңгысы — Асия.
Ә.Фәйзи
2.
Теләкне ничек белдерәбез?Как выражаем желание?
How to express a wish?
+8.Тыңлагыз, кабатлагыз һәм укыгыз. Прослушайте, повторите и прочитайте. Listen, repeat and read.
- Синең нәрсә ашыйсың килә?
- Минем тозлы балык ашыйсым килә.
-Что тебе хочется кушать?What would you like to eat?
- Мне хочется есть солёную рыбу. I’d like salted fish.
ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ!ЗАПОМНИТЕ!MEMORIZE!
Сыйфат фигыль + кил-причастие + кил- Participle + кил:минем ашыйсым килә -мне хочется есть- I’d like to eat, минем эчәсем килә -мне хочется пить- I’d like to drink, минем эшлисем килә -мне хочется работать- I’d like to work, минем аласым килә -мне хочется купить- I’d like to take -
теләк белдерә торган аналитик фигыльләр- аналитические глаголы, выражающие желание- analytical verbs expressing wish.
ашыйсым килми, эчәсем килми, эшлисем килми,аласым килми – юклык формасы – отрицательная форма-negative form.
9. Укыгыз. Прочитайте. Read.
Бүген кичен дусларым белән кафега барасым килә. Көндез нәрсә ашыйсың килә? Минемчә, аның салкын су эчәсе килә. Базарда тәмле алмалар аласыбыз килә. Сезнең яңа кибеттә буласыгыз киләме? Аларның Чәй йортына керәселәре килә.
10. Җөмләләрне тулыландырыгыз. Дополните предложения. Complete the sentences.
Дустымның ................. ашыйсы килә. Минем .................... барасым килми. Безнең торт ......................... Аның ...................... аласы килә. Аларның ..................... буласылары килми.
11. Җавап бирегез. Ответьте. Answer the questions.
кая барасың килә?
нәрсә ашыйсың килә?
кем белән аралашасың килә?
Синең кайда ял итәсең килә?
нәрсә пешерәсең килә?
кемне кунакка чакырасың килә?
кем белән сөйләшәсең килә?
12. Дөрес әйтегез. Скажите правильно. Say it correctly.
Үрнәк: минем пешерәсем килә – минем пешерәсем килми.
Аның ашыйсы килә - ........................ Безнең эчәсебез килде - ......................
Аларның ял итәселәре киләчәк - ........................... Сезнең буласыгыз килер - ............................ Синең беләсең килә - ...............................
3.
Яраткан ризыкларыбыз турында ничек әйтәбез?Как говорим о наших любимых блюдах?
How to speak about favourite food?
+13.Тыңлагыз, кабатлагыз һәм укыгыз. Прослушайте, повторите и прочитайте. Listen, repeat and read.
- Бу чәй баллымы?
- Минемчә, баллы түгел.
-
- Этот чай сладкий? Is this tea sweet?
- По-моему, не сладкий. I think, it isn’t.
*********
- Синеңчә, бу ризык тәмлеме?
- Белмим, ашап кара.
********
- По-твоему, это блюдо вкусное? Do you think this dish is tasty?
- Не знаю, попробуй. I don’t know, try it.
***************
-Иң яраткан ризыгың нинди? Какое твое любимое блюдо? What’s your favourite food?
- Яраткан ризыгым - пылау.Моё любимое блюдо – плов. My favourite food is pilau.
Рис. Любимые блюда
14.Укыгыз. Прочитайте. Read.
Гафу ит, синең нинди чәй эчәсең килә? Минем баллы чәй эчәсем килә. Синең нинди ит ашыйсың килә? Минем майсыз ит ашыйсым килә. Бу борыч баллымы? Юк, ул бик әче. Сиңа тозлы кыяр кирәкме? Рәхмәт, тозлы кыяр ашыйсым килми. Син бу ашны ашап карадыңмы? Әйе, ул миңа бик ошады.
ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ!ЗАПОМНИТЕ!MEMORIZE!
тәмле –вкусный-tasty, delicious
тәмсез –невкусный-tasteless
баллы –сладкий-sweet
әче (ачы) –горький-sour
майлы –жирный-fat
майсыз –нежирный-fatless
тозлы-солёный-salty
тозсыз-несолёный-saltless
15.Җөмләләрне дәвам итегез. Продолжите предложения. Complete the sentences.
Кафега кергәч, ул ........................ Кибеткә кереп, без ...........................
Минем пылау ашыйсым килде, шуңа күрә мин .............................. Аш пешерә-пешерә, әнием ............................ Бу кафеда мин яраткан ризык булмагач, ................... Дустым татар милли ашларыннан күбрәк ..........................
+16. Мәкальләрне тыңлагыз һәм истә калдырыгыз. Прослушайте пословицы и запомните. Listen to the proverbs and memorize them.
* Аз булсын, тәмле булсын.
* Балга тоз сипмиләр.
* Май ботканы бозмас.
17.Җавап бирегез. Ответьте. Answer the questions.
Лимон баллымы? Бу торт майлымы? Әйтегез әле, кыстыбый тәмлеме? Синеңчә, яшелчәләр файдалымы? Яраткан яшелчәң нинди? Дустыңның яраткан ризыгы нинди? Синең нинди милли ризыклар ашап карыйсың килә?
18. Җөмләләрне тулыландырыгыз. Дополните предложения. Complete the sentences.
Ашамлыклар кибетендә минем ....................... аласым килә. Гадәттә, иртән әниемнең ......................... эчәсе килә. Дәресләр беткәч, безнең .............. барасыбыз килә. Аларның төшке ашны ................... ашыйсылары килә. Кафега кергәч, аның ............. аласы килде. Дустым ................... бик ярата, шуңа күрә ул һәрвакыт япон ресторанына йөри. Бүген минем ............ ашыйсым килә, шуңа күрә мин “Татар ашлары йорты” ресторанына барачакмын. Кунаклар килгәнче, безнең ....................... пешердек.
19.Үрнәк буенча диалог төзегез. Составьте диалог по образцу. Make up a dialogue according to the model.
Үрнәк:
- Яраткан милли ризыгың нинди?
- Кыстыбый. Ә син нәрсә ашарга яратасың?
- Миңа бәлеш бик ошый.
20. Сораулар куегыз һәм җөмләләрне укыгыз. Поставьте вопросы и прочитайте предложения. Make up questions, read the sentences.
....................................? Кичә кичен без төрек кафесында булдык.
...................................? Минем кыстыбый ашыйсым килә.
...................................? Дустым мине ит салаты ясарга өйрәтте.
....................................? Минемчә, япон ашлары бик тәмле.
.....................................? Ял көнне дустымның кафега барасы килә.
......................................? Кунаклар килгәнче, мин тәмле торт пешердем.
......................................? Бүген кичен без кытай ресторанына барырбыз.
......................................? Сеңлем сөт ризыкларын яратмый.
21.Үрнәк буенча җөмләләрне дәвам итегез. Продолжите предложения по образцу. Complete the sentences according to the model.
Үрнәк: Балык ризыклары тәмле, ә ит ризыклары тәмлерәк.
Минемчә, чия тәмле, ә ............................. Бу кофе тәмле, ә ....................... Кызыл алмалар баллы, ә ........................... Лимон әче, ә........................ Банан файдалы, ә ..............................................
4.
Исем фигыльләрне ничек кулланабыз?Как употребляем имена действия?
How to use verbal nouns?
+22.Тыңлагыз, кабатлагыз һәм укыгыз. Прослушайте, повторите и прочитайте. Listen, repeat and read.
- Иң тәмле ризык тортмы?
- Икмәктән тәмлерәк ризык юк, диләр.
-Самая вкусная еда торт ли? Is a cake the most delicious dish?
- Говорят, что нет ничего вкуснее хлеба. They say there is no food tastier than bread.
23.Укыгыз. Прочитайте. Read.
Дусларым килүенә мин торт пешердем. Сезнең килүегезгә без бик шат. Кунаклар килүенә әнием матур табын әзерли. Кичә кибеткә баруымнан бернинди файда булмады. Базарга баруың турында сөйлә әле. Туган көнемдә әниемнең җырлавын яратып тыңладык. Аның бәйрәмгә килмәве турында бернәрсә дә белмибез. Япон ресторанына баруыбыз бик күңелле булды. Сез килүгә, без чәй әзерләячәкбез. Кунаклар килеп җитү белән, бәйрәм башланды.
24.Җөмләләрне дәвам итегез. Продолжите предложения. Complete the sentences.
Без аның килүенә ....................... Әнием эштән кайтуына мин ................ Аларның сөйләвеннән без бернәрсә дә ...................... Көн саен яхшы кешеләр белән аралашуыма .................... Яңа ризыклар пешерү өчен, ...............
Дустым Төркиядә ял итүе турында ............... Кытай ресторанына бару кунакларыбызга ........................
25. Диалогларны тулылындырыгыз. Дополните диалоги. Complete the dialogues.
- Төрек дустыңның Казанга килүе турында беләсеңме?
- ....................................................
***
- Иртәгә кафега баруыбыз турында сөйләштегезме?
- ...............................
***
- Бу артистның җырлавы сезгә ошадымы?
- .......................................
26. Дөрес әйтегез. Скажите правильно. Say it correctly.
Иртән торгач, мин бутерброд (ашарга). Иртән әнием сөтле чәй яки кофе (эчәргә). Якшәмбе көнне без “Бәхетле” кибетеннән тәмле ризыклар (сатып алырга). Ял вакытында ул дуслары белән бакчада шашлык (пешерергә).
27. Сораулар куегыз һәм җөмләләрне укыгыз. Поставьте вопросы и прочитайте предложения. Make up questions, read the sentences.
..............................? Әнием бүген ит белән бәрәңге пешергән.
..............................? Кунакка баргач, без пәрәмәч ашадык.
...............................? Дустымның токмач ашы ашыйсы килә.
................................? Ял көнне без “Биләр” ресторанында булдык.
..............................? Бәйрәмдә ул татар милли ризыклары пешерергә ярата.
...............................? Мин боткалар ашарга яратмыйм.
Рис. Вид ресторана “Туган авылым”
+28. Текстны тыңлагыз, укыгыз һәм сорауларга җавап бирегез. Прослушайте. прочитайте текст и ответьте на вопросы. …………. Read the text and answer the questions.
Мин дусларым белән кафеларга йөрергә яратам. Анда без төрле милли ризыклар ашыйбыз. Казанда шундый кафе һәм рестораннар бик күп: грузин ашлары кафесы, кытай рестораны, япон рестораны, үзбәк ашлары рестораны, төрек ашлары кафесы һәм башкалар.
Шимбә көнне без “Туган авылым” ресторанында булдык. Минем анда кыстыбый ашыйсым килде, чөнки ул минем яраткан ризыгым. Дустымның ит ризыклары ашыйсы килде. Ул вак бәлеш алды. Мәрьямгә әчкелт ризыклар ошый, шуңа күрә ул ит белән яшелчәләр алды. Ресторан ризыкларга бик бай, шуңа күрә анда һәрвакыт кеше күп була. Без дә бу ресторанга йөрергә яратабыз.
?Сез кайсы кафеда, ресторанда да ашарга яратасыз? Казанда кайсы кафеларда булдыгыз? Сезгә кайсы кафе күбрәк ошады һәм ни өчен?
29.Җавап бирегез. Ответьте. Answer the questions.
Гадәттә, әниең нәрсәләр пешерә? Бүген син нәрсәләр ашадың? Дустыңның нәрсә ашыйсы килә? Нәрсә белән чәй эчәсегез килә? Ял көнне төшке ашка нәрсә әзерләячәксез? Сез кемнәрне кунакка чакырдыгыз? Әбиең сине нәрсәләр белән сыйлый?
30.Җөмләләрне тулыландырыгыз. Дополните предложения. Complete the sentences.
Ашларыгыз................! Миңа бер кило ................ бирегезче. Дустымның ................... ашыйсы килми. Базарда әнием ................... сатып алган. Гафу итегез, алма согы ничә сум? Сезгә ничә кило .................. кирәк? Әйтегезче, сездә ...................... бармы?
31. Дустыгызны кафега чакыруыгыз турында үрнәк буенча диалог төзегез. Составьте диалог по образцу о приглашении друга в кафе. Make up a dialogue using the model, invite your friend to a cafй.
Үрнәк:
- Син төшке ашны ашадыңмы инде?
- Юк әле.
- Әйдә, бергә кафега барыйк әле.
- Бик рәхәтләнеп. Рәхмәт! Кайсы кафега барабыз?
- “Биләр” кафесына.
5.
Иртәнге (көндезге, кичке) аш турында ничек сөйләшәбез?
How to refer to breakfast (lunch, dinner)?
+32.Тыңлагыз, кабатлагыз һәм укыгыз. Прослушайте, повторите и прочитайте. Listen, repeat and read.
- Иртән нәрсә ашыйсың?
- Гадәттә, бутерброд ашыйм һәм чәй эчәм. Ә син?
- Ә мин ботка ашыйм һәм кофе эчәм.
Рис. Завтрак, обед, ужин
-Что ты ешь на завтрак?What do you have for breakfast?
- Обычно я ем бутерброд и пью чай. А ты? Usually I have a sandwich and tea. And what about you?
- А я ем кашу и пью кофе.I eat porridge and coffee.
+33.УТыңлагыз һәм укыгыз. Прослушайте и прочитайте. .....................Read.
Иртән мин ботка яки йогурт ашыйм, сөт белән кофе эчәм.
Көндез без токмач ашы, ит белән бәрәңге яки балык ашыйбыз. Гөбәдия яки пироглар белән чәй эчәбез. Ял көннәрендә әнием безне тәмле-тәмле ризыклар белән сыйлый. Мәсәлән, пылау, бәлеш, кыстыбый, коймак, тәмле салатлар да ясарга ярата. Аннары без бал яки варенье белән сөтле чәй эчәбез.
Кичен без төрле салатлар, балык ризыклары ашарга яратабыз. Лимон белән чәй яки сок эчәбез.
34. Җавап бирегез. Ответьте. Answer the questions.
Гадәттә, син иртән сәгать ничәдә ашыйсың? Иртән нәрсә ашыйсың һәм нәрсә эчәсең? Төшке ашка нәрсәләр пешерәсез? Гаиләгездә кичке аш сәгать ничәдә була? Кичен син нәрсәләр эчәргә яратасың? ..............................................
35. Дөрес әйтегез. Скажите правильно. Say it correctly.
Кая? “Биләр” рестораны..... Кайда? Чәй йорты...... Кемгә? Әнием..... Кайдан? Базар........ Нишләде? Эч....... Нишләр? Аша........ Нишләячәк? Пешер.........
36. Үрнәк буенча әйтегез. Скажите по образцу. Say according to the model.
Үрнәк: Сөембикә пилмән ашарга ярата.
Фәрит ........................ Фәридә ...................... Рәшит ............................ Рәшидә ................................. Фәнис ............................... Фәнисә ...........................
37. Үрнәк буенча диалог төзегез. Составьте диалог по образцу. Make up a dialogue according to the model.
Үрнәк:
-Син нәрсә белән чәй эчәсең? Бал беләнме яки варенье беләнме?
- Бал белән дә түгел, варенье белән дә түгел.
- Ә нәрсә белән алайса?
- Конфет белән.
38. Интернеттан нинди дә булса экзотик ризык рецептын табыгыз һәм укыгыз. Найдите в Интернете рецепт какого-нибудь экзотического блюда и прочитайте. recepie of an exotic dish in the Internet or a cookery book.
39.Теләк белдерә торган фигыльләрне кулланып, иң зур хыялларыгыз турында әйтегез. Скажите о своей самой большой мечте, используя глаголы, выражающие желание. Tell about your biggest dream using verbs expressing wish.
+40. “Ипи булса” шигырен тыңлагыз һәм укыгыз. Прослушайте стихотворение “Если будет хлеб” и прочитайте. Listen to the poem “If only there is bread” and read it.
Ипи булса ...
Ипи басуда үсә
Аннан амбарга күчә.
Аннары мичтә пешә,
Кызарып мичтән төшә.
Шуннан килә өстәлгә,
Безгә куәт өстәргә!
Ипи булса табында,
Булдырам мин барын да!
Р.Миңнуллин
СҮЗЛЕКЧӘ.СЛОВАРИК.VOCABULARY
ак – белый- white
әче (ачы) – кислый- bitter, sour
баллы –сладкий- sweet
бәлеш –бялеш, пирог- balesh
бергә – вместе- together
гөбәдия –губадия- gubadia
зәңгәр – синий- blue
кара – черный- black
коңгырт – коричневый- brown
кызыл – красный- red
кыстыбый –кыстыбый- kystybiy
майлы – жирный fat
майсыз – нежирный fatless
милли ризык –национальное блюдо- national cuisine
өчпочмак –треугольник- triangle
пешерергә – печь, варить -to cook
пилмән – пильмени- dumpkins
сайларга – выбирать-to choose
сары – желтый- yellow
соры – серый- brown
сыйларга – угощать-to treat
табын – накрытый стол- table
тәмле –вкусный- delicious
тәмсез –невкусный tasteless
токмач –лапша1) noodle soup; 2) noodles
түгәрәк –круглый- circle, round
шәмәхә – фиолетовый purple
чакырырга – пригласить- to invite
яшел – зеленый- green
яшелчә –овощ- vegetable
ҮЗ-ҮЗЕГЕЗНЕ ТИКШЕРЕГЕЗ!ПРОВЕРЬТЕ СЕБЯ! CHECK YOURSELF!
+1. Дикторның сорауларын тыңлагыз һәм пауза вакытында җавап бирегез. Прослушайте вопросы диктора и ответьте на них в паузу. Listen to the questions on the recording and answer in pauses.
Син нәрсәләр ашарга яратасың?
.........................................................
Яраткан ризыгың нинди?
..................................................................
Әниең милли ашлар пешерәме?
.......................................
Татар милли ашларыннан сиңа нәрсә күбрәк ошый?
................................................
Син нәрсәләр пешерә беләсең?
............................................
Синеңчә, иң тәмле ризык икмәкме?
.......................................................................................
2. Җөмләләрне тулыландырыгыз. Дополните предложения. Complete the sentences.
Бүген иртән мин ......................... ашадым. Кафеда без ....................... алдык. Минемчә, әфлисун алмадан тәмле........... Әнием базар.......... кып-кызыл алмалар алган.
3.Дөрес әйтегез. Скажите правильно. Say it correctly.
Ял көнне без Чәй йорты.......... бардык. Кичә әбием без..... коймак белән сыйлады. Бәйрәмнәр...... без бәлеш пешерәбез. Дустым........ сок эчәсе килә. Казан...... төрле кафелар күп. Балалар “Әкият”кафесы....... барырга яраталар. Өстәл........ дүрт кашык, дүрт чәнечке бар. Дустың........... нәрсә кирәк? Укучылар мәктәп ашханәсе........ ашәыйлар
4.Җөмләләрнең башын языгыз. Допишите начало предложений. Write the beginning of the sentences.
..................... пешерергә ярата. ................... ашыйсым килә. ................... йөрергә яратмый. .................. турында сөйләшәбез. ................ кунакка чакырдык. ............................. куярга кирәк. ....................... бик тәмле. .................................., чөнки ул бик әче.
5.Җөмләләрне дәвам итегез. Продолжите предложения. Complete the sentences.
Милли ашлардан миңа ............................ Дустыма токмач ашы ................... Безнең су .................... Дусларымның балык .......................... Алар бик еш ......................... Милли ашлар турында ........................ Ашагач, ул ..............................
6.Дөрес җавапны табыгыз. Найдите правильный ответ. Find the correct answer.
Без кафе...... булдык.
1) –га 2) – та 3) – да
Дустым......... пылау ашыйсы килә.
1) – а 2) – ны 3) – ның
Җиләк –җимеш чәе белән сез…...... сыйлыйм әле.
1) - не 2) – та 3) – да
Минемчә, кафелар.......... бару бик күңелле.
1) –да 2) – га 3) – дән
7.Дөрес языгыз. Напишите правильно. Write it correctly.
Write it correctly.
-мыйяки–ми
Аша…
Бар…
кил…
-маяки–мә
эч…
сора…
пешер…
8.Төрле заманнарда юклыкта дөрес әйтегез. Скажите правильно в различных временах в отрицательной форме. Say it correctly using different tenses in the negative form.
Ял көннәрендә ул кафега (йөрергә). Кичләрен мин чәй (эчәргә). Без әнием белән бәйрәм табыны турында (сөйләшергә) әле. Апам балык ашларын (яратырга). Бүген иртән мин бернәрсә дә (ашарга). Өченчекөн алар ресторанга (барырга). Без беркайчан да итальян ресторанында (булырга).
9.Туган көнегездә кунакларыгызны нәрсәләр белән сыйлыйсыз, шул турыда языгыз һәм сөйләгез. Напишите и расскажите о том, чем вы угощаете гостей на вашем день рождении. What do you serve to your guests at a birthday party? Write and tell about it.
МИЛЛИ БӘЙРӘМНӘРДӘ КҮҢЕЛ АЧАБЫЗ.ВЕСЕЛИМСЯ НА НАЦИОНАЛЬНЫХ ПРАЗДНИКАХ.WE HAVE GOOD TIME AT NATIONAL HOLIDAYS
Унбишенче дәрес.Пятнадцатый урок.Sixteenth Lesson
1.Бәйрәм белән ничек котлыйбыз? Как поздравляем с праздником? How to congratulate on a holiday?
2.Бәйрәмнәр турында ничек сөйлибез? Как рассказываем о праздниках? How to tell about holidays?
3.Ниятне ничек белдерәбез? Как выражаем намерение? How to express an intention?
4.Татар халкының милли бәйрәмнәре турында ничек сөйләшәбез? Как разговариваем о татарских национальных праздниках?How to speak about Tatar national holidays?
5.Гаилә бәйрәмнәрен үткәрү турында ничек әйтәбез? Как говорим о проведении семейных праздников? How to speak about holding family holidays?
6.Күрсәтү алмашлыкларын ничек кулланабыз? Как употребляем указательные местоимения? How to use demonstrative pronouns?