Азудың технологиялық сұлбалары және бір шөмішті экскаватор кенжарының параметрлері

Жынысты механикалық күрекпен қазу кезінде кенжар мына түрлерге бөлінеді: тұйық кенжар, кеспелтек дөңбекті және тура кенжарлар.

Оржолдарды қазғанда , көлікпен қамтамасыз етуді ескермесе тұйық кенжар ең аз ені экскаватор кабинасының айналу радиусымен және беткейге дейінгі қауіпсіз арақашықтықпен анықталады. Тұйық тілмелер негізінен автосамосвалдармен немесе конвейрмен тасымалдаған кезінде жүргізіледі. Егер теміржол қолданса онда экскаватор тиеу жұмысын үстіңгі қабаттан жүргізіледі.

1.5-сурет Тұйық кенжар

Кеспелтек дөңбектікенжарлар экскаватордың максималды өнімділігін қамтамасыз етеді. Себебі экскаватордың көсіп алу жерінен төгетін жеріне дейінгі орташа бұрылу бұрышы неғұрлым аз болғанда болады және тасымалдау техникасының ыңғайлы орналасуы.

1.6-сурет. Кеспелтек дөңбекті кенжар

Тура кенжарлар даэкскаваторлардың бұрылу радиусы 120-140 болып келеді. Техникалардың кіру ені аз болғандықтан транспорттық коммуникацияларды жиі өзгерту керек болады. Осыған байланысты экскаватордың өнімділігі азаяды. Сондықтан тура кенжарлар аз қолданылады.

1.7-сурет Тура кенжар

Механикалық күрекпен тау жыныстарын қазғанда кемер биіктігі (м) қауіпсіздікті сақтау үшін кемер биіктігі (һ_к ) көсіп алудың барынша көп биіктігінен (Н_к.б) төмен болу керек себебі салбырауықтар мен күңғарлардың пайда болуы алдын ала сақтандыру үшін: һ_к≤ Н_к.б ,

Қатты тау жыныстарда кемер биіктігі тиеу биіктігімен шектеледі, жұмсақ жыныстарда тиеу радиусымен шектеледі. Көсіп алудың дәлелденген радиусы: R_k=(0,7-0,8) R_max ; R_max -көсіп алудың барынша көп радиусы;

Тау жыныстарын сілемнен қазып автомобиль, темір жол және конвейер көліктеріне тиеген кездегі қарапайым тілменің ені (м);

А_қ=(1,5-1,7) R_қд;

R_қд-экскаватордың тұру деңгейіндегі көсіп алу радиусы,м;

Экскаватор блогының ұзындығы (L_б) пайдалы қазбалардың тау-кен геологиялық жағдайларымен, олардың жоспардағы геометриялық өлшемдерімен, кемер биіктігімен, кентірек бойынша енбе енімен қазу-тиеу жабдығын көлік құралдарымен үздіксіз қамтамасыз ету қажеттігімен анықталады. Экскаваторды белгіленген кезеңде дайындалған тау-кен қазындысының (Q_ай) қажетті көлемімен қамтамасыз ету шартына байланысты жалпы жағдайда оны келесі түрде анықтауға болады

, м,

мұндағы – экскаватордың бір панельді қазуына кететін айлар саны (n_б=0,5-1, кейде одан да көп болуы мүмкін);

Q_ай – экскаватордың айлық өнімділігі, м³/ай;

– экскаватор енбесінің нақты ені, м .

Драглайн параметрлерін анықтау : тілменің барынша көп ені

А_мах=R_k(sinω₁+sinω₂);

Мұндағы ω₁ =30-45 ͦ, ω₂ =30-45 ͦ -драглайнның жүру осінен сілем жаққа және қазылған кеңістікке қарай сәйкес бұрылу бұрышы ,град.

Әдетте үйіндіге жұмыс жасағанда ω₁ =0,онда драглайнның көсіп алу кезіндегі жалпы бұрылу бұрышы ω₁ = ω₂ =30-45 ͦ. Драглайнның шөмішті төгу кезіндегі бұрылу бұрышы 90ͦ-тан аспайды. Сонымен кенжардың ені

А_мах=R_ksinω , м.

Драглайнның жоғары көсіп алу кезіндегі өнімділігі төменгі көсіп алумен салыстырғанда 10-15% төмен.