Бұрғылау ерітіндісінің циркуляциясы

Осымша әдебиеттер тізімі

5. Баграмов Р.А. Машины и оборудования для бурения нефтяных и газовых скважин. Расчеты на прочность. Уч. пособие. ГАНГ, 1997.

6. Ефимченко С.И. Расчеты ресурса несущих элементов буровых установок. Уч. пособие. РГУ нефти и га за. 2001.

7. Жабагиев А.М., Ефимченко С.И., Шейнбаус В.С. Рекомендации по выбору посадок элементов буровых установок. Уч. пособие. РГУ нефти и газа, 2002 г.

8. Орлов П.И. Основы конструирования: Справочник-методическое пособие. В 2-х кн. / Под ред. П.Н. Усачева. – М.: Машиностроение, 1988 г.

Acute;íiìiíi» ñàïàñû òóðàëû æàëïû ì¸ëiìåò. ´íiì ñàïàñû òóðàëû íåãiçãi ò¾ñiíiê. ´íiì êëàññèôèêàöèÿñû. ´íiì ñàïàñû ê¼ðñåòêiøòåðiíi» íîìåíêëàòóðàñû. Ñàïà êàòåãîðèÿñû äå»ãåéií áà¹àëàó ¸äiñòåði.

Сапа-машиналардың арналуына сєйкес, оның анықталған қажеттiлiгiн қанағаттандыру икемдiлiгiмен негiзделген қасиеттер жинағы. Соған сєйкес, мешина берiлген шарттарға сєйкес берiлген талаптағы нақты жұмыстарын орындау жєне қызмет көрсету персоналына жақсы жұмыс жағдайын жасау керек.

Машина сапасын екi тұғырға бөледi:

жұмысқажарамдылық-машинаның нақты жағдайда берiлген функциясын орындау мүмкiндiгiмен негiзделген қасиет;

сенiмдiлiк-құралдардың шығынын азайта отырып,жұмысқажарамдылығын сақтау мен қалпына келтiру мүмкiндiгi.

АШМ сапа көрсеткiштерiн, ГОСТ 15467-79 сєйкес төмендегiдей бөлiнедi:

1.Машиналардың арналуы бойынша пайдалану тиiмдiлiгiн сипаттайтын жєне оның қолдану аумағын анықтайтын (өнiмдiлiгi, энергосыйымдылығы, материалсыйымдылығы, үнемдiлiгi, еңбексыйымдылығы жєне т.б.) пайдалану-техникалық көрсеткiштер;

2.Тоқтап қалмаушылық, ұзақжылдамдылық,жөндеугеикемдiлiк жєне сақталу қасиетiн сипаттайтын, сенiмдiлiк көрсеткiштерi;

3.Машиналарды дайындауда, қызмет көрсету мен жөндеуде жоғарғы еңбек өнiмдiлiгiн қамтамасыз ететiн, констукторлық-технологиялық шешiмдер тиiмдiлiгiмен сипаттайтын, технологиялық көрсеткiштер;

4.“Адам-машина-орта“ жүйесiмен сипатталатын жєне кешендi гигиеникалық физиологиялық жєне психологиялық қасиеттердi ескеретiн эргономикалық көрсеткiштер;

5.Қазiргi деңгей мен стильге сєйкес оригиналдықпен гармониялықты сипаттайтын, эстетикалық көрсеткiштер;

6.Стандарттау, унификациялау көрсеткiштерi;

7.Патенттiк-құқықтық көрсеткiштер;

8.Құруға, дайындау мен пайдалануға кеткен шығынмен сипатталатын, экономикалық көрсеткiштер.

Сапаның кешендi көрсеткiшiн анықтауда, сапаның бiруақытта барлық негiзгi көрсеткiштерiн ескередi.

мұндағы -қарастырылатын сапа көрсеткiштерiнiң саны

-негiзгi көрсеткiштерге сєйкестiгi бойынша параметрлердiң “өлшену“ коэффициенттер көрсеткiшi;

-негiзгi көрсеткiштiң “өлшенген“ мєнi, яғни сыналған машиналар көрсеткiштерiнiң эталондыға қатынасымен, (%) анықталады;

Сапаның кешендi көрсеткiш ретiнде, машинаны пайдаланудан түскен жалпы пайда тиiмдiлiгiнi, оны құру мен жұмысқажарамдылықта ұстап тұруға кеткен жалпы шығынға қатынасымен анықталатын интегралды көрсеткiш қолданылады.

2. Æàáäûºòàðäû» ñåíiìäiëiãi. Íåãiçãi òåðìèíäåð, ò¾ñiíiê æ¸íå àíûºòàó. Ñåíiìäiëiê ê¼ðñåòêiøòåði æ¸íå îëàðäû» ñòðóêòóðàñû. Äàðà æ¸íå êîìïëåêñòi ê¼ðñåòêiøòåð. Æàáäûºòàðäû» ºàðñûëû¹û æ¸íå îëàðäû» ñèïàòòàìàñû.

Сенiмдiлiктi қамтамасыз етудiң өзектi мєселесi нақты уақыт немесе жұмыс көлемi аралығында берiлген функциясын орындауға мүмкiндiк беретiн машиналарды құру єдiстерiнен тұрады. Шығарылатын өнiмнiң сенiмдiлiгiн қамтамасыз ету қажеттiлiгi анық, өйткенi сенiмсiздiк, жөндеу-қызмет көрсету базаларының құрамы мен жөндеу жабдықтары, қосалқы бөлiктер шығынына байланысты үлкен экономикалық зардапқа соқтырады. Сонымен қатар, сенiмдiлiктiң төмендеуi қызмет көрсету персоналы қауiпсiздiгiне қауiп төндiредi, ал бұл дегенiмiз ешқандай экономикалық тұрғыдан бағаланбайды. Көп жағдайда машинаны пайдалану кезiнде бұйымдар сенiмсiздiгiне қосымша қаржы жұмсалатына анық.

Практика жүзiнде сенiмдiлiктi қамтамасыз ету үшiн қосымша қаржыны бұйымды жобалау мен құру кезiнде жұмсаған тиiмдi.

Машиналар сенiмдiлiгi теориясында, жабдықтар мен олардың жеке құрама бөлiктерiн-техникалық объектiлер деп атау қалыптасқан. Бұл кезде объектi деп-сенiмдiлiгiн жобалау, өндiру, пайдалану, зерттеу жєне сынау мерзiмiндегi қарастырылып, белгiленген жұмысты орындауға арналған машинаны түсiнедi.

Барлық объектiлер екi классқа бөлiнедi:

1.Қалпына келтiрiлетiн –тоқтап қалғаннан кейiн оның жұмысқа жарамдылығы қалпына келтiрiлетiн объектiлер.

2.Қалпына келтiрiлмейтiн-тоқтап қалғаннан кейiн, оның жұмысқа жарамдылығы қалпына келтiрiлмейтiн объектiлер.

Жұмысқажарамдылық-машинаның белгiленген пайдалану жағдайында, техникалық құжаттамаларда орнатылған параметрлерi функциясын орындалу күйi.

Түзулiк-бұйымның техникалық құжаттамаларда, стандартта жєне техникалық шарттарда орнатылған ең болмаса бiр талабының берiлген уақыт аралығында сєйкес келмеген күйi.

Тоқтап қалу-машинаның немесе агрегаттың жұмысқажарамдылығын толық немесе бөлiктеп жоғалтқандағы оқиға.

Тоқтап қалу түсiнiгi төмендегiдей түсiндiрменi қажет етедi: машинаны пайдалану, сақтау немесе тасымалдауда, қысқаша айтқанда пайдалану нєтижесiнде, оның элементтерiнiң жұмысы нашарлайды жєне бiр кезеңде сол элементтiң тоқтап қалуы пайда болады, бұл кезде машина немесе элемент өзiнiң жұмысқажарамдылығын жоғалтады.

Машинаның тоқтап қалуы үш түрге бөлiнедi:

а)машинаны жасаудағы конструкторлық жеткiлiксiздерге негiзделген, конструкторлық тоқтап қалу;

б)машина элементтерiн дайындау, жинау, реттеу, жатықтыру жєне т.б. технологиялық ережелердiң сақталмауына негiзделген, технологиялық тоқтап қалу,

в)қалыпты жағдайда, техникаларға пайдалану жєне ТҚК ережелерiнiң сақталуына қарамастан машина элементтерiнiң шаршау жєне шалдығу нєтижесiнде пайда болған пайдаланудағы тоқтап қалу.

Сонымен қатар, тоқтап қалулар пайда болу жағдайы мен себептерiне сєйкес, жайлап жєне аяқасты болып бөлiнедi.

Жайлап (тозықтық) тоқтап қалу берiлген бiр немесе бiрнеше параметрлер немесе сипаттамалардың жайлап өзгеру нєтижесiнде немесе бөлшектердiң жайлап тозу нєтижесiнде пайда болады. Бұл тоқтапқалудың түрi машиналарды диагностикалау нєтижесiнде шамалап болжамдалуы мүмкiн.

Аяқасты тоқтап қалу машина немесе элемент берiлген параметрлерi немесе сипаттамаларының бiрден өзгеруiмен сипатталады жєне үлкен жүктеменiң жинақталуы нєтижесiнде аяқасты, бiрмезетте пайда болады.

Машинаның тоқтап қалуы нєтижесiнде жоғалтқан жұмысқа жарамдылығын екi жолмен қалпына келтiруге болады:

1.Тоқтап қалған элементтi ауыстыру арқылы жұмысқажарамды-лығын қалпы келтiру, бұл кезде тек элементтiң жұмысқажарамдылығы қалпына келтiрiледi, ал машинаның қалдық қоры бұрынғы деңгейде қалады. Бұл тєсiл қарапайым, күрделi жабық пен жоғарғы бiлiктi қызмет көрсетушi персоналды қажет етпейдi. Оны тiкелей шаруашылықтарда қолданады (ағымды жөндеу).

Бұл тєсiлмен қалпына келтiрiлетiн тоқтап қалуларды пайдалану кезiндегi тоқтап қалуларға жатқызу керек.

2.Тоқтап қалған элементтiң жұмысқажарамдылығын қалпына келтiрумен қатар, машинаның жалпы жөндеуаралық қорын да қалпына келтiредi, ол үшiн бөлшектеу мен жуудан кейiн машинаның барлық элементтерiнiң техникалық күйiне баға берiп, қоры, жөндеуаралықтан кем элементтердi ғана ауыстырады.

Бұл тєсiл күрделi, арнайы жабдықтарды бiлiктi мамандар жєне т.б. қажет етедi, яғни қажет өндiрiстiк жағдайды (күрделi жөндеу)

Жұмыс барысындағы уақытты үлестірудің эмтиризмдік және теориялық функцияларының арасындағы алшақтық жабдықты қолданудың бастапқы стадиясында байқалады.

Төмендегі №1 кестеде қарастырылып отырған кен орнында қолданылатын әртүрлі типтік өлшемдер мен өндіруші фирмаларға аранлған құрал-жабдықтардың орташа жөндеуаралық кезеңі (ОЖК) көрсетілген.

Алынған талдау нәтижелері көрсеткендей сораптық жекелеген типтері бойынша істен шығуда өзара бір-бірінен 5 есеге дейін айырмашылық байқалады. Ең тиімді сорап шетелдік DN280 маркалы сорап, одан кейінгі орында ЭЦНМ-125-1500 маркасы тұр. Беріктік параметрін болжамдау мен зерттеу үшін қондырғылардың істен шығуына негізгі себептер классификациясы маңызды болып табылады. Яғни, пайда болу механизмдерінің ұқсастығына байланысты істен шыққандарды біріктіру тиімді болады. Мысалы күш беретін кабель сынамасы мен изоляция кедергісінің төмендеуі және қозғалтқыш орамының ақауын шартты түрде электр себебінен, штанг үзілуі, бекіту бөлшектерінің, болттарының үзілуі деп атап, бір типке жатқызуға болады. Мұндай кластеризация ақаудың белгілі бір типтерінің апатты жағдайын сұрыптау көлемін айтарлықтай өсіруге болады, соның нәтижесінде статистикалық есептеудің анықтығына көз жеткізуге мүмкіндік туады. Дәл осылай ұқсас белгілеріне байланысты қондырғылардың істен шығуын біріктіру жүзеге асырылған.

Талдау нәтижелері көрсеткендей, тереңдікке арналған сораптардың істен шығуына тығындалып қалуы себеп болады. (47%-ы жөндеуге келмейді). Тығындалуына құммен, парафинмен, тұздармен және тасып қалуы себеп болады. Істен шығуға себеп болатын екінші жағдай сораптық – компрессорлық құбырлардың бойында саңылау пайда болуы жатады. Осы себептермен істен шығудың 18%-ы жүзеге асып отырады.

Динамиклық деңгейдің төмендеуі (10%) сораптың істен шығуына жатпайды. Алайда осы себептен скважинаны тоқтатып және қызмет көрсету шараларын жүргізу қажет болады. Сондықтан бұл себепті ақаулар тізіміне жатқызбасада болады.

Электр себебінен болатын ақаулар жиі болып, тұрады. Мұндай істен шығуды жоюда өте қымбатқа түседі. Мұнай кәсіпшілігіне қажетті құрал – саймандарды пайдалану кезіндегі қауіпсіздігі мен сенімділігі жасалынған материал қасиетіне, жетілдірілген құрастыру механизміне, дайындау мен жинау (сенімділігіне байланысты «ішкі» факторлар) сапалылығы ғана емес, сонымен бірге пайдалану жағдайына да байланысты болып отырады. Пайдалану жағдайына құрылғының конструкциясына қатысты, «сыртқы» факторлар жатады. Мұндай факторларға мысалы, өндірілген сұйықтың суландырылуы, мұнай мен сұйық шығыны, жетекті қозғалтқыштың электрмен қоректенуінің сапалылығы мен сенімділігі, тағы басқалары жатады.

«Сыртқы» факторлардың көбісі уақыт өте өзгеріп отырады, сондықтан фактордың ағымдағы мәнін біліп қана қоймай, оның динамикасы жайлы да мәлімет алып отыру қажет. Бұл міндеттерді мұнай кәсіпшілік жүйесінің автоматтандырылған деректер базасының ақпараттарына сүйеніп шешуге болады. Скважина қондырғыларын пайдалануда мониторингтің компьютерлік жүйесінің мәліметтер базасының ағымдағы параметрінен басқа сораптардың, кабельдердің муфтасы туралы мәліметтерде болады. Бұл мәліметтер көмегімен оларды падалану процесіндегі миграциясын (жылжуын) бақылап отыруға болады.

Айта кету керек, «сыртқы» факторларға ИИС –пен өлшенбейтін өзге факторлар да жатады, бірақ олар зертханаларда үздіксіз бақылауда тұрады. Ол факторларға өндірілген сұйық құрамында қажағыш және мүжігіш химиялық заттар, құм, тұз, парафиндер жатады.

Сонымен, автоматтандырылған ақпараттық-өлшеуіш жүйе мәліметтерін пайдалану нәтижесінде тікелей өндірісте алынған эмпиризмдік мәліметтер негізінде мұнай өндіру және энергетикалық қондырғылардың сенімділік параметрлерінің статистикалық үлестірімділік заңын бекітуге болады екен. Ақпараттық базаның көлемі мұнай өндіруде күш беретін сорапты қондырғылардың істен шығуын классификациялауға жеткілікті болып отыр, сонымен бірге мұнай кәсіпшілігінде техникалық қондырғы жабдықтардың бұзылуының әртүрлі типтерінің сандық арақатынасын анықтауға мүмкіндік береді.

3. µ»¹ûëàðäû» º½ðûëûìäàðû æ¸íå º½ðó åðåêøåëiêòåði. µ»¹ûíû á½ð¹ûëàó ïðîöåññi, á½ð¹û ºîíäûð¹ûñûíû» ìiíäåòòåði ìåí º½ðûëûìäàðû. Ì½íàéãàç қ½ðûëûñòàðûíû» á½ð¹û ºîíäûð¹ûëàðûíû» íåãiçãi ïàðàìåòðëåði ìåí ò¾ðëåðií, êàòåãîðèÿñûí, êëàññûí òà»äàó.