КВ кернеуде жоғары желідегі қысқа тұйықталу процесінің жүрілуі.

Жүйенің жеке нүктелерінде тоқтың қ.т. тізбегінде кенеттен кобеюуі мен кернеудің түсуі қ.т. зардабы болып табылады. Қ.Т. кезінде пайда болған доға машиналар мен аппараттардың және т. б. құрылғыларының жартылай жәнетолық бұзылуына әкеп соғады.Электр қондырғыларының тармағындағы тоқтың кобеюі қ.т. жанасу нүктесінде ток өткізгіш бөліктер мен изоляторларға едәуір механикалық ықпал етеді. Қ.Т. тоғы өткен кезде бүкіл электрлік аппараттар мен ток өткізгіш бөліктердің бұзылуы болмас үшін дұрыс таңдалуы керек.

3 фазалық қ.т. келесі шартпен сипатталады, сұлбаның симметриялылығы, фаза аралық нөлге тең фазалық кернеудің қ.т. орнында:

; .

Электр желідегі өнеркәсіптік кәсіпорындардың қысқа тұйықталу тоғын есептеу, электр желілері мен жүйесіндегі -ны есептеуге қарағанда бірнеше айырмашылық бар.

Өйткені турбо және гидрогенераторлық электр станцияны, бірнеше қорек қөзінен қоректенуін, тармақталған және күрделі шеңберлі сұлбаның жұмысын, алыс әуе байланыс желісінің құрамын, айқын трансформация коэфицентін ескермеуге болады.

ИП кәсіорындарының қуатына байланысты қ.т. тоғын есептеуде 2 түрлі жағдай сипатталынады. Олар шексіз қуат жүйесінен қоректенетін тізбектегі қ.т. және шектелген қуат генератор жолындағы қ.т.. Шексіз қуат жүйесі ретінде шартты түрде шиналарда,кернеу көзі тоқтың кез келген өзгерістерінде қосылған тізбекте. Бұл қорек көзінің ерекшелігі қ.т. тізбегіне қарағанда аз мөлшердегі өзінің кедергісі.

Қ.Т. энерго жүйесінен қоректенгенде (шексіз қуат) шиналар жүйесінде кернеудің өзгермеген жағдайында қ.т. тоқтың периодтық амплитуды уақыт бойынша өзгермейді: . Егер кәсіпорында қорек көзі болған жағдайда (көбінесе ЖЭС) немесе кәсіпорынға жақын маңда қорек көзі орналасқан болса, онда .

Кернеуі 1 кВ дейінгі қондырғылардың қ.т. тоғын есептеуге қарағанда кернеуі 1кВ асатын қ.т. тоқтарды есептеудің өзіндік ерекшеліктері бар. Бұл ерекшеліктер мынадай электрмен қамтамасыз ету жүйесінде элменттердің активті кедергілері ескерілмейді, егер мынадай шарттар орындалса , мұндағы және – элементтің суммалық активті және реактивті кедергілері, электрмен жабдықтау жүйесінің нүктесіне дейін қ.т.. Қ.Т. тоғын анықтау кезінде жоғары кернеулі қозғалтқыштан қоректенуіе ескереді. СД қоректенуді соққы және сөнген тоқ мәнін ескереді.Қ.Т. соққы тоғы тек АД-қоректенгенде ескеріледі.

Қ.Т. тоғын есептеу үшін электрмен қоректену сұлбасы жасалды. Соның негізінде орын ауысу сұлбасын жасайды (50-сурет).Есептелген сұлба бір желілі сұлбаның оңай түрі. Бұл сұлбада СЭС-тің барлық элементтері және параметрлері көрсетіледі. Қ.Т. тоғына әсер ететін бұл жерде қ.т. тоғын анықтау нүктелері беріледі. Орын алмасу сұлбасы – электрлі сұлба, есептелген сұлбаға сәйкес. Бұл сұлбада барлық магнитті байланыстар электрлі байланыстармен алмастырылған және барлық элементтері кедергілермен берілген.

50 сурет.

Қ.Т. тоғын атаулы немесе салыстырмалы бірліктерде есептейді. Егер есептеу атаулы бірліктерде жүргізілсе, онда қ.т. тоғын анықтау үшін барлық электрлі шаманы кернеу сатысына қ.т. орына келтіру керек. Практикалық есептеулерде қ.т. тоғы үшін номиналды кернеу шамасының орнына орташа мәні қолданылады. Аппараттар мен өткізгіштерді таңдау есептеген кезде әр сатының есептеу кернеуін 5% U_ном жүйесінен көбірек деп алады: 515; 340; 230; 154; 115; 37; 24; 18; 15,75; 13,8; 10,5; 6,3; 3,15; 0,69; 0,525; 0,4; 0,23; 0,133кВ.

Салыстырмалы бірліктер мен есептегенде барлық шамаларды базисті шамалармен салыстырады. Оның ішінде базистік қуат және базисті кернеу алынады.

Базисті қуат ретінде ГПП бір трансформатор қуаты алынады немесе салыстырмалы бірлік ретінде, мысалы: 100 немесе 1000МВА. Негізгі саты үшін, есептеген кезде қ.т. орнында алынады. Бұл жағдайда

; .

Егер қоректену көзі – күшті (қуатты) электрлік бірлестік берілген қорытынды кедергі мәнімен , немесе , онда мұндай бірлестікті энерго жүйені болады, шина тұтынушылардан кедергісіне алшақтанған кезде энерго жүйе бойынша мағлұматтар болмаса, онда есептеуді ң өшірген тоғы бойынша есептейді, электр жүйелері байланыс шиналарында орналасқан.

Энергожүйе бойынша мағлұматтар болмаса, онда есептеуді өшіру тоғы бойынша есептейді, электржүйе байланыс шиналарында орналасқан. Өшіру тоғын тоғына теңестіріп, содан кейін ; ; немесе анықтайды.

Электр қозғалтқыштың (СК, СД және АД) қ.т. орнын ескеру шығарылады, егер де электрқозғалтқыш қ.т. орнымен тікелей байланыста болса және алыс емес орналасу керек (300 метрден көп емес). Қозғалтқыштан шыққан қ.т. тоғы трансформатордың сатысымен қ.т. орнынан алшақтанған немесе қосарланған реактордың орамдары, әшейінде ескерілмейді.

Бірлік қуаты 100кВт болған жағдайда АД ықпалы есептелмейді, егер олар қ.т. орнынан трансформатордың сатысымен алшақтанғанда. Кез келген қуат шамасында, егер олар қ.т. орнынан бір немесе екі трансформатор сатыларымен алшақтанса немесе егер жүйенің негізгі тоғы . Қ.Т. орнына тек кедергісі бар элементтер арқылы жеткізіледі (желі, трансформатор және т.б.).

Синхронды генератор қажет егер РП ТЭЦ-ке қосылғанда генератор қуаты 6-20кВ тең болғанда. Бұл жағдайда қажет есептеу: , , аса өткізгіштік индукциалық кедергі , аса өткізгіштік ЭҚК , сөну уақыт тұрақтысы апериодты құрамы үшфазалық тоқтың қ.т. (Т_а). Барлық мағлұматтар, тек ЭҚК басқасы, машиналардың төл құжаты мен анықтамалардан алынады.

Егер нақты мағлұматтар болмаған жағдайда, әр түрлі машиналар үшін орташа мәні және қалыпты жағдайда, о.е.: СК – =0,16, =1,2; СД – =0,2, =1,1; АД – =0,2, =0,9; ортақтастырылған жүктеме – =0,35, =0,85.

Периодты салуды анықтау керек жағдайда, егер қорек көзі есептеу жүйесінде энергожүйе болады, жүйенің ЭҚК және шина ішіндегі кернеу тең. Қ.Т. кез келген уақытында алғашқы токтың мәнін табу үшін:

,

мұндағы – қ.т. желісіндегі қорытынды индукциалық кедергі мәні.

Қ.Т. кернеуі қ.т. белгілі нүктедегі негізгі қуат мәні:

немесе .

Суммалық базистік кедергіні анықтау үшін қ.т. нүктесіне дейінгі СЭС базистік кедергісі анықталады.

Жүйе үшін:

а) берілген жағдайда, онда , о.е.;

б) егер жүйенің трансформаторлық қуаты берілсе, онда

, о.е.

Трансформатор үшін:

а) егер , о.е.

б) егер , трансформатордың орамдары үшін активті кедергі есептелінеді

, о.е.

– трансформатордың қ.т. шығыны, кВА

.

Реактор үшін:

мұндағы – реактордың индукциалық кедергісі; , – реактордың базисті мен номиналды тоғы; , – реактордың базисті мен номиналды кернеуі.

Желі үшін (ВЛ, КЛ, тоқ сымдар)

,

мұндағы , – 1км ұзындыққа желінің индуктивті және активті кедергісі, Ом/км; – желі ұзындығы, км; Активті кедергіні есептеу керек, егер .

Қ.Т. үшфазалы тоқты есептеу аппараттарын таңдау, тексеру және өткізгіштің шарты электродинамикалық тұрақтылығы үшін, қ.т. пайда болғаннан кейін 0,01-ден кейін қ.т. тоғының лездік максималды мәні немесе соққы тоғы пайда болады.

Тізбекті қосылған элементтің сұлбасы үшін соққы тоғы былай анықталады:

,

мұндағы – қ.т. тоғының периодты құрастырушысының бастапқы моменті ( );

– қ.т. тоғының апериодты құрастырушысының өшу уақыты; – соққы коэффициенті уақыт үшін с. – уақыт тұрақтысын мына теңдеу арқылы анықтайды;

,

мұндағы және – сұлбаның қорек көзінен қ.т. орнына дейінгі индуктивті және активті кедергілер қосындысы.

Кез келген жағдайда активті кедергі қ.т. тізбегінде: және – деп алынады.

Жоғары кернееулі қозғалтқыштар үшін электрмен қамтамасыз ету жүйесінде қ.т. тоқтың жоғарлауына қ.т. орнын қоректендіру арқылы жүзеге асады. Синхронды қозғалтқышты қоректендіруде қ.т. соққы мен өшу тоғын есепке алады. Қ.Т. тоғының құрылымы периодты толық бастапқы мәніне, қорек көзінен және синхронды қозғалтқыштың қ.т. тоғының қосындысынан анықталады. Сыртқы кедергіні есептемегендегі асыра өтетін тоқ

,

мұндағы – асыра өтетін ЭҚК; – қозғалтқыштың номиналды тоғы, – каталогты мағлұмат бойынша қозғалтқыштың кедергісі, салыстырмалы бірлікте.

Асыра өтетін ЭҚК анықтамадағы кесте бойынша немесе мына формуламен есептелінеді:

,

мұндағы – аса қозу режиміндегі қуаттың номиналды коэффициенті.

АД-дан қоректену тоғының максималды мәні үшфазалы қ.т. шығу нүктесінде

немесе .

Егер мағлұматтар болмаса, асинхронды қозғалтқыш үшін , ал синхронды қозғалтқыш үшін деп алуға болады