Азақстан Республикасының дипломатиясы» пәні

1. Қазақстан Республикасының дипломатиясы мен дипломатяилық қызметінің қалыптасуы. Тәуелсіздіктің жариялануы. Қазақстанның әллемдік сахнаға шығуы. Әлемдік қауымдастықтың Қазақстанды халықаралық құқықтың субъектісі ретінде қабылдауы. Қазақстанды дипломатиялық тез тану.

Қазақстанның сыртқы саяси доктринасының қалыптасуы. Негізгі сыртқы саяси басымдылықтарды жүзеге асыру.

Қазақстандық дипломатиялық қызметтің қалыптасуы. Совет Одағы Сыртқы істер министрлігі құрамынан шығу. Ұлттық сыртқы байланыстар мекемесі ҚР Сыртқы Істер министрлігінің құрылуы. Өзіндік дипоматиялық инфраструктураның құрылуы. Шетелдерде Қазақстанның алғашқы дипломатиялық өкілеттіктерінің пайда болуы. Қазақстандық диплоатияның басым бағыттары.

Сыртқы әлеммен қаңды құқықытық негіздің құрылуы. Қазақстанның халықаралық конвенцияларға қосылуы: Дипломатиялық қатынастардың Вена конвенциясы 1961 ж.; Консулдық қатынастардың Вена конвенциясы 1963 ж.; және т.б. Қазақстанның халықаралық ұйымдарға мүше болуы: БҰҰ және т.б.

2. Қазақстандық дипломатия және аймақтық қауіпсіздік мәселелері. Қауіпсіздік саласындағы Қазақстанның бастамалары және оларды жүзеге асыру. Азиядағы превентивтік дипломатия. СВМДА. Құрылу кезеңдері. Мүше елдер. Институциализациясы. Тәжікістандағы бейбіт шараларды аяқтаудың Қазақстандық бастамасы. Ауғаныстандағы бейбіт өмір орнатудағы қазақстандық бастамалар.

Қауіпсіздікті қамтамасыз ету, ШЫҰ. Қазақстан және Ұжымдық қауіпсіздік келісімі.

3. Қазақстан дипломатиясы және қарулануды қадағалау, қарусыздану мәселесі мен жаппай қырып жою қаруын таратпау. Қазақстанның ядролық қаруы бар мемлекеттермен қатынастарының еркшелігі. Қазақстанның ядролық қарудың барлық түрлерінен бас тартуы. Қазақстанның орта және аз қашықтықтағы ракеталарды жою келісіміне қосылуы (РСМД). Қазақстан территориясындағы ракетаға қарсы қорғану жүйесінің шектелуі (ПРО). Қазақстан және ядролық қаруды таратпау келісімі (ДНЯО). Қазақстанның ядролық қарусыздану үрдісі. Әскери шаруашылық кешеннің конверсиясы (ВПК).

Дипломатияның қауіпсіздікті қамтамасыз етудегі ролі мен маңызы.

4. Қазақстандық дипломатия мен экологиялық мәселелер. Қазақстанның экологиялық жағдайы. ҚР экологиялық қауіпсіздік пен тұрақты даму концепциясы. СІМ және оның экология саласындағы халықаралық қатынастарға міндеттілігі. Қоршаған ортаны сақтау саласындағы Қазақстанның халықаралық қатынастары. Климаттың жаһандық өзгеру мәселесі (Йоханнесбург, ЮАР, 2002). Қазақстандағы экологиялық қозғалыстар.

5. Қазақстан Республикасының дипломатикалық тәжірибесі. Әлемдегі ҚР дипломатиялық қызметінің орнының нығайуы. Дипломатиялық қызмет органдарының негіщгі бағыттары: әлемдегі қазіргі болып жатқа жағдайларды сараптау, шетелдерде және халықаралық ұйымдарда Қазақстанның өкілі өызметін атқару және т.б. ҚР СІМ Президен әкімшілігі мен Үкімет аппаратымен Парламентпен елдің сыртқы саяси бағытын жүзеге асыратын министрліктер мен ведомствалармен қарым қатынасы. Архив, қауіпсіздік және ҚР СІМ басылым органдары.

6. Каспий теңізі мәселесі және Қазақстандық дипломатия. Каспий теңізі мәселесі. Каспий теңізі аумағындағы қазіргі геосаяси жағдай. Каспии мәселесі бойынша Қазақстанның сыртқы саясатының стратегиялық сипаты. Қазақстандық дипломатияның міндеттері. Каспии түбінің делимитациясы мәселесі. Каспий аймағы мемлекеттерініңкөпжақты және екіжақты келісімдері. Аймақтағы әлемдік державалардың мүдделері. Каспий аймағы мемлекеттерінің экспорттық құбырлар саясаты. Каспий мұнайын тасымалдау жолдары. Каспий теңізіне ядросыз аймақ статусын беру мәселесі.

«Дипломатиялық құжаттар» пәні

1. Дипломатиялық тіл және оның ерекшеліктері. “Дипломатиялық тіл” түсінігі. Дипломатиялық тіл дипломаттардың ауызша және жазбаша түрдегі қатынастарда қолданатын тілі ретінде. Дипломатиялық қатынастар барысындағы жалпы тіл ретіндегі латын тілінің рөлі. Дипломатия тарихындағы француз тілінің рөлі. Дипломатиялық қатынастардағы қазіргі ресми тілдер. Тілмаштар (аудармашылар) институты, олардың қызметі және дипломатиялық келіссөздердегі рөлі. Дипломатиялық тіл дипломатиялық сөздіктің техникалық сөз орамы ретінде. Дипломатиялық тілге қойылатын талаптар, дипломатиялық тілдің ерекшеліктері. Сөздің дипломатиядағы мәні мен беделі.

2. Дипломатиялық құжаттарды рәсімдеу және жазуға қойылатын талаптар. Халықаралық қауымдастыққа арналған дипломатиялық құжаттардың бағытталуын ресімдеуге қойылатын талаптар. Екіжақты сипатқа ие дипломатиялық құжаттардың бағытталуын ресімдеуге қойылатын талаптар. Дипломатиялық құжаттардың халыққа жолдануы. Дипломатиялық құжаттардың мағыналық құрылымы: хаттамалық сөз орамы, мағыналы өзегі, дәлелдеу бөлімі, дерек келтірілетін бөлім. “Хаттамалық сөз орамы” түсінігі. Дипломатиялық құжаттардағы хаттамалық сөз орамының қызметі мен рөлі. Хаттамалық сөз орамы қолданылатын дипломатиялық құжаттар.

3. Дипломатиялық құжаттардың құрылымы. Дипломатиялық құжаттардың бағытталуы. Дипломатиялық құжаттардың екі бағытта жолдануы. Үкімет - дипломатиялық құжаттың бірінші адресаты ретінде. Халық - дипломатиялық құжаттың екінші адресаты ретінде. Дипломатиялық қатынастағы екінші бағыттың рөлі. Ең кең таралған хаттамалық сөз орамдары. Нотада, есте сақтау жазбаларында, үкімет басшыларының жеке арнауларында хаттамалық сөз орамдарын дұрыс ресімдеу. Хаттамалық сөз орамдарын рұқсатнама алу мәселелеріне қатысты ноталарда ресімдеу ерекшеліктері. Халықаралық қатынастар тәжірибесінде хаттамалық сөз орамдарын пайдаланбайтын сәттер.

4. Дипломатиялық құжаттың негізгі бөлімі - мағыналы өзегі. Мағыналы өзектің қызметі мен рөлі. Ішкі мазмұнына қарасты дипломатиялық құжаттардың түрлері. Мазмұны жағынан наразылық білдіретін дипломатиялық құжаттар. Ұсыныс жасауды білдіретін дипломатиялық құжаттар. Мүмкін болатын жауап қадамды ескертетін дипломатиялық құжаттар. Мемлекеттің халықаралық-құқықтық немесе саяси ұстанымын айқындайтын құжаттар. Іс-шара жөнінде хабарлайтын құжаттар. Келіскендікті ресімдейтін дипломатиялық құжаттар.

5. Дипломатиялық құжаттың мәліметтік бөлімі. Дерек келтірілетін бөлімдер, негізгі кескіндері мен ерекшеліктері. Дипломатиялық құжаттардың деректік бөлімін жазу және оны ресімдеуге қойылатын талаптар. Дерек келтірілетін бөлімнің қызметі мен рөлі. Мәліметтік бөлімді жазу барысында деректі сұрыптай білу, оны жіктеп, сараптап, дипломатиялық құжатта орын тәртібін белгілеу.

6. Мәліметті баяндау бөлімі, және оны рәсімдеу талаптары. Мәліметті баяндау негізгі бөлігі мен негізгі сипаттары. Дипломатиялық құжаттардың мәліметті баяндау бөлімін жазу жәнен рәсімдеуге қойылатын талаптар. Мәліметті баяндау бөлімінің рөлі, функциялары. Мәліметті баяндау бөлімін жазудың және оны рәсімдеудің талаптары. Мәліметті баяндау бөлімін жазуға мәліметтер жинақтау, олардың сыныпталуы, талдануы, дипломатиялық құжаттарда қиыласуы.

7. Дипломатиялық хат алмасу. Дипломатиялық хат алмасуға қатысты құжаттар. Дипломатиялық нота - дипломатиялық хат алмасудың негізгі құжаты ретінде. Ноталардың түрі. Вербальды нота, жеке нота. Дипломатиялық ноталарды құрастырудың техникасы. Естелік жазбаларының түрлері. Естелік жазбаларын құрастырудың техникасы. Меморандум. Меморандум түрлері. Меморандум құрастырудың техникасы. Жартылайресми сипаттағы жеке хат. Жартылайресми сипаттағы жеке хатты құрастырудың техникасы. Мемлекет басшыларының жеке жолдаулары мен сыртқы істер министрлерінің хаттары. Оларды рәсімдеу техникасы.

8. Дипломатиялық құжаттар негізінде мемлекеттердің хат арқылы байланысының жаңа түрлері. Дипломатиялық құжаттардың мемлекеттік дипломатиялық қызмет түріне сәйкес келуі. Декларация, дипломатиялық құжаттың бұл түрінің ерекшелігі. Үкіметтің (Сыртқы істер министрлігінің) мәлімдемесі, оның ерекшеліктері. Баспасөзге арналған мәлімдеме. Халықаралық мәжілістердегі және халықаралық ұйымдардағы мемлекеттердің өкілдерінің мәлімдемелері мен баяндамалары. Дипломатиялық тост (ресми тілек айту). Жеделхат.

5. Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:

Негізгі әдебиет:

1. Богатуров А. Д., Аверков В. В. История международных отношений 1945– 2008. М., 2010.

2. Иноземцев В. К воссозданию Вестфальской системы. Хаос и порядок в международных отношениях // МЭМО, № 8-9, 2005.

3. История дипломатии. Под. ред.Зорина В.А., Семенова В.С., Сказкина С.Д., Хвостова В.М. В 5-ти тт. М,, 1959-1979 гг.

4. История международных отношений и внешней политики. – В 3-х частях. – Алматы, 1998

5. Организация Объединенных Наций. Сб. док. / Отв. ред. В.В. Вахрушев. - М., 1981.

6. История международных отношений и внешней политики Республики Казахстан. Т.1 и 2. Алматы, 1998.

7. Заболотный В. М. Новейшая история стран Европы и Северной Америки. Конец XX – начало XXI века. М., 2004.

8. Корецкий В. А. Глобализация: вопросы теории и методологии. М., 2007.

9. Назарбаев Н.А. Критическое десятилетие. Алматы: Атамура, 2003, 240 с.

10. Токаев К. Дипломатия Республики Казахстан. Астана, 2001, С. 24 (552 с.).

11. Токаев К.К. Внешняя политика Казахстана в условиях глобализации. – Алматы, 2000. – 584 с.

12. Парижская хартия для новой Европы // Дипломатия и права человека, Алматы, 1998 С. 123-137.

13. Хантингтон С. Столкновение цивилизаций, М., 2003, 603 с.

14. Кулагин В. М. Международная безопасность. М., 2006.

15. Лагутина М. Л. Мирополитические аспекты глобальной стратификации. СПб, 2009.

16. Лебедева М. М. Мировая политика. М., 2006.

17. Мальгина А. В. Современные международные отношения. М., 2012.

18. Маныкин А. С. Основы общей теории международных отношений. М., 2009.

19. Мировая политика в условиях кризиса. Под ред. Кортунова С. М., 2010.

20. Хелд Д., Гольдблатт Д., Макгрю Э., Перратон Д. Глобальные трансформации. Политика, экономика, культура. М., 2004.

21. Цыганков П. А. Теория международных отношений. Хрестоматия. М., 2002.

22. Цыганков П. А., Дробот Г. А. Международные отношения. Теории, конфликты, движения, организации. М., 2008.

23. Попов В.И. Современная дипломатия: теория и практика. Дипломатия - наука и искусство: Курс лекций. М.: Междунар. отношения, 2010

24. Гаджиев К. С. Введение в геополитику. - М., 1997.

25. Киссинджер Г. Дипломатия. - М., 1997.

26. Поздняков Э. А. Геополитика. - М., 1995.

27. Цыганков П. А. Международные отношения. - М., 1996.

28. Каган С.С. «О новом мировом порядке», М., 2005

29. Мировая политика и международные отношения: учеб. пособие /под ред. С. А. Ланцова, В. А. Ачкасова. – СПб.: Питер, 2005. − 443 с.

30. Современные международные отношения: учебник / под ред. А. В.Торкунова М:РОСМЭН, 2000. − 584 с.

31. Венская конвенция о дипломатических сношения. 1961 г.

32. Единый Европейский акт. Договор о Европейском Союзе. - М.,1994

33. Закон Республики Казахстан о дипломатической службе 1997.

34. А. Загорский, М. Лебедева. Теория и методология анализа международных переговоров. М., 1989 г.

35. Закон о дипломатической службе Республики Казахстан. Алматы, 2002.

36. Назарбаев Н. Стратегия становления и развития Казахстана как суверенного государства.Алматы, 1992.

37. Назарбаев Н. На пороге ХХI века. Алматы,1995.

38. Арыстанбекова А.Х. Современные международные отношения.- Алматы, 2011.

39. Арыстанбекова А.Х. Глобализация. – Алматы, 2008.

Қосымша әдебиет:

1. Бжезинский Зб. Великая шахматная доска. Господство Америки и его геостратегические императивы. М.: Междунар. отношения, 2010

2. Байзакова К.И., Губайдуллина М.Ш. и др. Становление и развитие системы европейской безопасности и обороны. - Алматы, 2002

3. Быков О.Н. Международные отношения: трансформация глобальной структуры. – М., 2003

4. ХХ век: основные проблемы и тенденции международных отношений. М., 1992.

5. Барабанов О. Н., Голицин В. А., Терещенко В. В. Глобальное управление. М., 2006

6. Европейская интеграция: происхождение и развитие Европейского Союза. - М.,1996.

7. Ибрашев Ж.У., Енсебаева Э., Кусаинова М. Формирование европейской дипломатии (вторая половина ХХ - начало XXI вв.). – Алматы, 2002

8. Иванов И.С. Новая российская дипломатия. Десять лет внешней политики страны. – М.,2002

9. История внешней политики и дипломатии США. М., 1994

10. Китай в мировой и региональной политике: История и современность / Ин-т Дальнего Востока РАН. - Отв. ред. А.Г. Яковлев. – М., 2002

11. Кукеева Ф.Т. Европейский Союз и США: современные аспекты трансатлантического партнерства. – Алматы, 2003.

12. Лаумулин М.Т. Казахстан в современных международных отношениях: безопасность, геополитика, политология. - Алматы.-2000.

13. Лундестаг Г. Восток, Запад, Север, Юг. Основные направления международной политики. 1945-1996. – М., 2002

14. Международные отношения: теории, конфликты, организации /Под ред. П.А. Цыганкова – М., 2004

15. Мировое политическое развитие: век ХХ / Н.В. Загладин и др. М., 1995.

16. Мовкебаева Г.А. Современные проблемы международных отношений. – Алматы, 2000

17. Протопопов А.С., Козьменко В.М., Елманова Н.С. История международных отношений и внешней политики России.1648-2000 – М.,2001

18. Системная история международных отношений. Под ред. А.Д. Богатурова. - М, 2000-2003

19. Современные международные отношения. /Под ред. А.В.Торкунова. – М.,2001

20. Токаев К.К. ООН: 50 лет служения миру. - Алматы, 1995.

21. Богатуров А.Д. Великие державы на Тихом океане. История и теория международных отношений в Восточной Азии после Второй мировой войны. 1945 - 1995. -М.,1997.

22. Латинская Америка в международных отношениях. XX век / Отв. Ред

23. Лаумулин М.Т. Казахстан в современных международных отношениях: безопасность, геополитика, политология. – Алматы: 2000. – 480 с.

24. Исингарин Н. Проблемы интеграции в СНГ. Алматы, 1998.

25. Лаумулин М.Т. Казахстан в современных международных отношениях:безопасность, геополитика, политология. Алматы, 2000.

26. Мансуров Т.А. Казахстанско-российские отношления.1991-2001. Москва, 2001.

27. Политика и интересы мировых держав в Казахстане. Под редакцией Б.Султанова. Алматы, 2002.

28. Токаев К.К. Внешняя политика Казахстана в условиях глобализации. Алматы, 2000.

29. Токаев К.К. Дипломатия Республики Казахстан. Астана, 2001.

30. Валецкий О. Югославская война 1991–1995 годов. М., 2006.

31. Васильева Н. А. Философские аспекты мировой политики. СПб, 2003.

32. Возженников А. В. Национальная безопасность: теория, политика, стратегия. М., 2000.

33. Восток/Запад: региональные подсистемы и региональные проблемы международных отношений // Под ред. А. Д. Воскресенского М., 2002.

34. Грум Дж. Растущее многообразие международных акторов // Международные отношения. Социологические подходы / Ред. П. А. Цыганков/ М., 1998.

35. Давыдов В. БРИКС как фактор становления полицентричного режима международных отношений // Международная жизнь, № 5, 2011.

36. Зеленева И. В. Геополитика и геостратегия России. СПб, 2005.

37. Кальвакоресси П. Мировая политика после 1945 года. М., 2000.

38. Кашлев Ю. Многоликая дипломатия: исповедь посла. М., 2004.

39. Корсаков Г. Б. Тенденции развития военной политики Вашингтона // США и Канада: экономика, политика, культура, № 2, 2011.

40. Лавров С. В. Настоящее и будущее глобальной политики: взгляд из Москвы // Россия в глобальной политике, Т. 5, № 2, март – апрель, 2007.

41. Международные отношения на Балканах. 1830–1856 гг. М., 1990.

42. Мир после кризиса. 2025 год. Доклад Национального разведывательного совета США. М., 2009.

43. Най Дж. С. Гибкая власть. Новосибирск: ФСПИ «Тренды», 2006.

44. Олейнов А. Г. Экономика международных отношений // МЭМО, № 5, 2011.

45. Пастухова Н. Б. Проблемы государственного суверенитета. М.: Норма, 2006.

46. Пилько А. В. НАТО и Берлинский кризис 1958–1961 годов // Новая и новейшая история, № 1, 2012.

47. Политика США в меняющемся мире / Под ред. П. Т. Подлесного. М.: Наука, 2004.

48. Советская внешняя политика в годы холодной войны. Новое прочтение. М., 1995.

49. Стрежнева М. Интеграция и вовлечение как инструменты глобального управления // Международные процессы. Т. 3, № 1(7), 2005.

50. Стратегический глобальный прогноз 2030 // Международная жизнь, № 1, 2011.

51. Сушенцов А. А. Субъективный фактор в «доктрине Буша»: проверка конфликтом в Ираке // США и Канада: экономика, политика, культура. № 1, 2012.

52. Фитуни Л. Л. «Арабская весна»: трансформация политических парадигм в контексте международных отношений // МЭМО, № 1, 2012.

Ағылшын тілінде Әдебиет:

1. Black J. Great Powers and the Quest for Hegemony – 2008

2. Brown C., Ainley K. Understanding International Relations. London: Palgrave Macmillan, 2009

3. Burchill S., Linklater A., Devetak R. et al. Theories of International Relations – 2005

4. Cassels A. Ideology and International Relations – 1996

5. Chandler D. Constructing Global Civil Society. Morality and Power in International Relations – 2004

6. Crawford R. M. A. Idealism and Realism in International Relations. Beyond the Discipline – 2000

7. Der Derian J. Critical Practices in International Theory. Selected Essays – 2009

8. Elias J., Sutch P. International Relations. The Basics – 2007

9. Elias J., Sutch P. International Relations. The Basics. London: Routledge, 2007

10. Etzioni A. From Empire to Community. A New Approach to International Relations – 2004

11. Flint C. The Geography of War and Peace – 2005

12. Goodwin D. The Military and Negotiation - 2005

13. Gray C. S. War, Peace and International Relations – 2007

14. Jahn B. Classical Theory in International Relations – 2006

15. Jonsson Ch., Langhorne R. Diplomacy. Vol. 1-3. London: Sage, 2004

16. Melissen J. The New Public Diplomacy. Soft Power in International Relations – 2005

17. Rengger N. International Relations, Political Theory and the Problem of Order - 2000

18. Reus-Smit C. The Politics of International Law – 2004

19. Salmon T. C., Imber M. F. Issues in International Relations – 2008

20. Smith T. W. History and International Relations - 1999

21. Weber C. International Relations Theory. A Critical Introduction – 2005

22. Jackson R. J., Towle R. Temptations of Power. The United States in Global Politics after 9-11 – 2006

23. Keohane R. O. Power and Governance in a Partially Globalized World – 2002

24. Kurki M. Causation in International Relations. Reclaiming Causal Analysis – 2008

25. Lebow R. N. A Cultural Theory of International Relations – 2008

26. O'Sullivan M. Shrewd Sanctions - Statecraft and State Sponsors of Terrorism – 2003

27. Overholt W. H. Asia, America, and Transformation of Geopolitics – 2008

28. Wendt A. Social Theory of International Relations – 1999

29. Wight C. Agents structures & international relations – 2006

30. Williams A. Liberalism and War. The Victors and the Vanquished – 2006

31. Smith T. W. History and International Relations - 1999

32. Weber C. International Relations Theory. A Critical Introduction – 2005