Ндірістегі температураға байланысты жол жұмыстар классификациясы

ДӘРІС

Жол тӨсемесін салудың теориялық негіздері

Жол төсемесі –автомобиль жолының ең негізгі элементі түскен күштерді бірнеше қабаттарды туратын беріктігі және материалдары әр турлі жер төсемесіне өткізеді.

Жол төсемесінің құрылымдық элементтердің арасында қабаттар екі топқа бөлінеді:

- жамылғы қабаты;

-

негіз қабаты.

Жол төсемесінің классификациясы

Сурет 2

Жол төсемесі механикалық қасиеті эксплуатациялық талаптар және жамылғы типі бойынша үшке бөлінеді:

I - Механиқалық қасиеті бойынша

- қатқыл ( ц/б , т/б ) құрама монолитті;

- қатқыл емес (барлығы).

II – Эксплуатациялық талаптары бойынша:

- жыл бойына қолданылатын жол төсемесі;

- шектелген қарқындылық үшін;

- маусымдық.

Ш - Жамылғының типі бойынша:

- жетілдірілген күрделі типі, жеңілдетілген типі;

- өтпелі;

- ең төменгі тип

Негіз бен жамылғыны тығыздау теориясы

Автомобильдің қалыпты қызметін қамтамасыз ету үшін жол төсемесінің нақты беріктігі болу керек. Жол жамылғысы тегіс төзімді болуы қажет.

Жол төсемесінің әр қабаттарын тегістеп, муқият тығыздау керек.

Сапалы тығыздау процесіне мына жағдайлар әсер етеді:

- уақыт факторы;

- жағдайдың өзгеру жылдамдығы;

- материалдық бөлшектердің өлшемі беріктік;

- қатқыл суйық және газ тәрізді фазаларының қатынастарының санына;

- физикоөмеханикалық қасиеттер;

- қолданылатын күш.

Тығыздау құралдарының таңдау принциптері

Тығыздау:

1. катокпен тығыздау;

2. трамботығыздау;

3. вибротығыздау.

Жер төсемесін салудағы жұмыс жүргізетін уақыт келесі кестеді көрсетілген.

ндірістегі температураға байланысты жол жұмыстар классификациясы

1 кесте

Топ	Жұмыстардың атауы	Жұмыстарды жасауға болатын ауаның орташа тәуліктік температурасы
I.   II.   III.   IV.	Тұтқырғышпен өнделмеген минералды материалдан туратын негіз қабаты және жамылғы   Стационарлық қондырғыда органикалық тұтқырғыштармен өнделген топырақтан, тығыздалған цементпен асфальт бетон және т.б. қоспадан туратын негіз қабаты   Жолдағы органикалық материалдан туратын минералды материал мен топырақтан туратын қабат   Полимерлік материалдың қосындысыз органикалық тұтқырғыштын қолдануымен салынатын тзу қабаты	0о С төмен емес   Көктемде +5о С төмен емес және күзде +10о С     + 10о С төмен емес     + 15оС төмен емес

Жол-құрылыс материалдарын (ЖҚМ): құм, қиыршық тас, шағыл тас, темір бетонды бұйымдарды автосамосвалмен тасымалдайды, ал қоспаларды, битумды, цемент, минералды ұнтақтарды жүктің сапасы мен бұзылмауын қамтамасыз ететін арнайы машиналарммен тасымалдайды.

Қолданылатын машиналар:

- бетонараластырғыш машиналар;

- бетонтасымалдауыш;

- автогудронаторлар;

- цементтасымалдауыш.

Жол жамылғысы автомобиль жолдарының негізгі элементі. Автомобиль транспортының қозғалысына арналған қабататы, әртүрлі тығыздықты конструктивті қабаттардан тұратын, жер төсемесінде орналасып климаттық факторлар мен дөңгелектер әсеріне жаксы рсыласатын қабат.

Жол жамылғысы 2 қабаттан тұрады:

-жамылғы қабаты

-негізгі қабаты

Жамылғы қабаты жол жамылғысының бетінде, негіз қабаты астында орналасады.

Жол жамылғысы былай бөлінеді

I) Механикалық қасиетіне байланысты:

- Қатты , монолитті;құрамы

- Жұмсақ

II) Эксплуатациялық қызметтеріне байланысты:

- Жолдың қызмет көрсететін

- Қозғалатын машиналар санымен шектелген

- мезгілдік

III) жамылғының түріне байланысты:

- жетілдірілген:күрделі жеңілдеу типтері,

- өтпелі кезеңді типі

- төменгі тип

Жамылғы мен негізді тығыздау теориясы

Көліктердің жақсы қозғалысын орнату үшін жол жамылғысы бірталай қаттылығы мен беріктігін, ал жамылғы тегістілік бұзылуға төзімділік және атмосфералық және көлік дөңгелектерінің әсеріне берік болуы керек.

Жол жамылғысыныі әр қабатын мұқият тығыздау керек, бұл жол конструкциясының тығыздығына қажетті.

Тығыздау сапасына әсер етеді

- уақыт факторы

- қыспалы күйдің өзгеру жылдамдығы

- бөлшектердің формасы мен көлемі

- материал беріктігі

- газ,сұйық және қатты күй қатынасы

- физикалық механикалық қызмет

- циклдік жүктеу мен тазалығы

Көптеген тәжірибелер көрсетуі бойынша аса мықты тығыздықты топырақ алу үшін қысылған ауа көлемі 4-6% болуы қажет. Бұл кезде аса мықты гидритті қабықша түзіліп,фильтрлеу минимальды жүреді және топырақ сіңуге аз түседі,демек,тегістік модулінін жоғарғы деңгейлеріне жетеді. Егер дымқылдық аз болса,яғни ауамен қамтамасыз етпейді және дымқылдау кезінде топырақ ісінеді,ал дымқылдық көп болса, тығыздық жеткіліксіз болыпкерісінше топырақ не отырады және екі жағдайда да тегістік модулі азаяды. Егер топырақта дымқылдық ауа пайызын ығыстыратын болса, онда құрылыс тұрақсыз болады, әсіресе ұрмалы тығыздауда, тегістік модулі де өзгереді.

Тегістеуіштерді таңдау принциптері.

Тығыздау:

1)катокпен бастыру 2)трамбалау 3)вибро тығыздау

Жол құрылыс материалдарын, яғни:құм, қиыршық тас, шағыл тас, темір бетон құрылғыларын тасымалдайтын автомобильдер; ал қоспа,қорытпа, битум,цемент,минералды ұнтақтарды сапасын және жүкті сақтайтын арнайы машиналармен тасымалдайды.

Қолданылатын машиналар:

- бетон арластырғыш машиналар -бетон тасымалдайтын машиналар

- автогудронаторлар -цемент тасымалдайтын машиналар

Құрылыстың техникалық негіздері, автомобиль жолдарының ғимараттарының беріктігі мен төзімділігі

Автомобиль жолдарының құрылысы белгілі бір процесс пен белгілі бір жұмыс түрінің технологияларын қарастырады ( жер төсемесін, жол жамылғысын, қолдан тұрғызылған ғимараттарды салу технологиялары және т.б )

Жол құрылыс жұмыстары технологиясына:шикізат, материалдарды, жартылай фабрикаттарды өңдеу (қайта өңдеу) яғни олардың сапасын өзгерту және деталь, бұйым және конструкцияларды(жол ғимаратының элементтерін) жасау.

Негізгі технологиялық процесстер мен жол құрылыс жұмыстарының түрлерін жүргізу комплексті механизациялау және бөлшекті автоматизацияландыру, болашақта комплексті автоматизацияландыру жоспарлауда.

Жол құрылыс жұмыстарын жүргізу жұмыстар жүйесі,яғни жұмыстың рационалды және сапалы жүргізілуін қамтамасыз ететін жұмыс жүйесі. Бір немесе бірнеше объектіде және барлық жол құрылыс жұмыстарын қамтитыт жұмыстардың технологиялық процесстерімен түрлерін айырып алған абзал.

Технологиялық процесстерді ұйымдастыру және жол құрылыс жұмыстарының түрлері жол құрылысы технологиясының бір бөлігі. Жол құрылыс жұмыстарын ұйымдастыру жұмыстарын экономикалық бөлек бөлімі зерттейді,ол жол құрылысының экономикасы.

Жол құрылысында дәнекерлеудің әр түрлі типтері бар: физикалық (механикалық,электрлік,электрондық және т.б); химиялық;физика химиялық (активтеу, диспергирлеу,э) және де технологиялық операциялардың сапасын тексеру түрлері (механикалық, радиациондық,акустикалық,оптикалық және т.б ) болады. Бұл элементтердің бәрі салынып жатырған автомобиль жолы мен оның элементтерінің сапасына жету үшін қолданылад.

Жол құрылыс жұмыстарының ғылыми негізі болып физика,химия,физика химиялы механика,қолданбалы математика және т.б нақты ғылымдардың қазіргі замандағы жетістіктері болып табылады. Жол ғимаратының құрылысында ең жоғарғы сапасын қатты дене физикасын беріктігін зерттеу арқылы есептейді.

Беріктік критериі мен конструкцияларының жол құрылыс материалдары беріктік пен шыдамдылық шегі.

Беріктік шегі деп ғимараттың бұзылу кезіндегі материалдағы кернеуді айтады.

Шыдамдылық шегі деп материалға кезегінен бұзылғанына дейін түсетін кернеу. Шыдамдылық шегінің биіктігі конструкция материалының беріктік шегі және циклдің симетриясыздық коэффиценті.

Тәжірибелердің көбі абсолютті температураның кең интервалы мен кернеу σ жүктің әсерінен бұзылу уақыт пен.