Дұшпандықпен және достықпен қосылу. 3 страница
Компанияның активтері мен шығындарын, сату жұмыстарының рентабельділігін есептеу және факторлық талдау. «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру туралы» 2007 жылғы 28 ақпандағы Қазақстан Республикасының №234-III заңға, қаржылық есеп беру халықаралық стандарттқа сәйкес активтер қысқа және ұзақ мерзімді активтер деп жіктеледі. Баланстың I-ші бөлімінде қысқа мерзімді активтер және II-ші бөлімінде ұзақ мерзімді активтер орын алады. Осы уақытқа дейін баланстың I-ші бөлімінде ұзақ мерзімді актив,II-ші бөлімінде қысқа мерзімді активтер орналасқан еді. Қысқа мерзімді активтерге: ақша қаражаттары, қысқа мерзімді қаржылық инвестициялар, қысқа мерзімді дебиторлық берешектер,қызметкерлердің қысқа мерзімді дебиторлық берешектер, қорлар,ағымдағы салықтық активтер, сатуға арналған ұзық мерзімді активтер, өзгу қысқа мерзімді активтерден құралады. Ал ұзақ мерзімді активтеріне: ұзақ мерзімді қаржылық инвестициялар, ұзақ мерзімді дебиторлық берешек, жылжымайтын мүлікке инвестициялар, негізгі құралдар, материалдық емес активтер , өзге ұзақ мерзімді активтер. Ұзақ мерзімді активтер деп – кәсіпорынның шаруашылық қызметінде бір жылдан артық мерзімде пайдаланылатын және қайта сатып-өткізуге жатпайтын құралдарды айтады. Егер қандай да бір құндылықтар қайта сатып-өткізуге арналған болса, оларды тауарлы-материалдық қорларға, яғни айналым құралдарына жатқызу қажет. Ұзақ мерзімді активтерге; ұзақ мерзімді қаржылық инвестициялар, ұзақ мерзімді дебиторлық берешек, жылжымайтын мүлікке инвестициялар, негізгі құралдар, материалдық емес активтер, өзге ұзақ мерзімді активтер жатады.
Ұзақ мерзімді активтерді мынандай категорияларға жіктеуге болады;
Материалдық активтер (негізгі құралдар, табиғи ресурстар)
Материалдық емес активтер.
Рентабельділік көрсеткіші пайдаға қарағанда компанияның шаруашылық қызметінің нәтижесін әлде қайда нақты сипаттайды. Себебі, рентабельділік көрсеткіші қолда бар және қолданыстағы ресурстардың қатынасы арқылы есептелінеді. Рентабельділік көрсеткіштерін келесідей топтарға бөлеміз: Өндірістік қалдықтары мен инвестициялық проекттердің рентабельділігін көрсететін көрсеткіштер; Сауда саттық рентабельділігін сипаттайтын көрсеткішлер Капитал табыстылығын сипаттайтын көрсеткіштер Барлық көрсеткіштер пайда, сатудан түскен пайда және таза пайда балансының негізінде есептелінеді. Өндірістік қызмет рентабельділігі (R3) баланстық немесе таза пайданың өндірілген немесе сатылған тауарға кеткен шығындарға (З) қатынасымен есептелінеді. Бұл көрсеткіш компанияның тауар өндіруге немесе өткізуге кеткен шығындардың 1 теңгесіне шаққандағы тапқан пайдасын көрсетеді. Тауар рентабельділігі өнімді өткізуден тапқан пайда немесе таза пайданың түсімге (выручка) қатыннасымен есептелінеді. Өндірістік қызметті сипаттайды, яғни өнімді сатуға кеткен әр бір теңгеден түскен пайданы көрсетеді. Капитал рентабельділігі ораша жылдық баланстық пайда құнының капитал немесе оның әр бөлігіне қатынасымен есептелінеді. Өндірістік қызмет деңгейінің рентабельділігі үш негізгі факторларға тәуелді: өткізілген өнім структурасының өзгеруіне, өнімнің орташа өзіндікқұны мен өткізудің орташа бағасына. Өнімнің әр түрі бойынша сату рентабельділігін факторлық талдау. Өнімнің жеке түрлерінің рентабельділігі оның өзіндік құнының және орташа өткізу бағасының өзгеруіне байланысты. Өнімнің жеке түрлерінің сату рентабельділігінің факторлық талдауы өнімнің бағаның ораша деңгейі мен өзіндік құнына байланысты. Инвестициялынған капитал және сату рентабельділігінің факторлық талдауы дәл осындай тәсілмен жүзеге асырылады. Түсімнің баланстық соммасы өткізілген өнім соммасы, құрылымы, бағаның орташа деңгейі мен компанияның басқа қаржылық қызметінің нәтижелеріне тәуелді. Негізгі және айналым капиталының орташа жылдық соммасы сатылым соммасы мен капитал айналымдылығының жылдамдылығына байланысты. Ол өз кезегінде айналым соммасының капиталдың орташа жылдық сомасына қатынасын білдіреді. Капитал айналымы жоғары болған сайын, соғұрлым оның жоспарланған сату көлеміне аз жұмсалынады, және керісінше капитал қозғалысының жылдамдығы азайған сайын оның тауар өткізу мен өндіруге жұмсалынуы көбейеді.сонымен, сату көлемі өздігінен рентабельділік деңгейін көрсетпейді, яғни оның өзгеруімен түсім соммасы және негізгі және айналым капиталының соммасы пропорционалды жоғарылайды немесе төмендейді. Аталған факторлардың капитал рентабельділігімен байланысын келесі формуламен көрсетуге болады. Түсім соммасының жоғарылатын резерв көлемі тауардың әр соммасы арқылы анықталады. Олар ең негізгілері: өнім өткізу, өзіндік құнның төмендеуі, тауарлық ьөнім сапасының жоғарылауы және оны нарыққа өткізу көрсеткіштері.Қандай тауар болмасын, бірнеше сипатқа ие болады: баға, нарықтық үлгі, тұтынушылық сапасы, төлем қабілеттілігі тауар сатушысына пайда әкеледі. Қаржылық актив, нарық капиталындағы қарапайым тауар болып табылады, сондай-ақ әртүрлі позициясымен ерекшеленеді. Бұл тауар сұраныстағы тауарға қарағанда көлемі бойынша аз келеді. Үш негізгі сипаты бойынша бөлсек: баға, құн, пайдасы. Оның пайдалылығы, кез-келген инвестордың қабылдаған шешімі бойынша, қаржылық активтің тұтыну мақсаты бойынша, жоспарланған экономикалық жағдайды бағалаумен анықталады. Осыған сәйкес, каржылық актив болмаса абсолюттік көрсеткіш немесе қатыстық көрсеткіш ретінде анықталады. Қаржылық актив 2 көрсеткішпен бағаланады: Баға және құны бойынша; Оның табыстылығы бойынша; Инвесторлардың шешімі бойынша, мысалы бірінші жағдайда мынадай болады. Қаржылық актив екі бір-бірімен байланысты абсолюттік сипатты құрайды: біріншіден, рынокқа шығаруға болатын анықталған ағымдағы бағаны (Pm), екіншіден теоретикалық немесе ішкі құнды (Vt).
Компанияның дивидендтік саясатын қалыптастыру. Дивидендтік саясатты әзірлеудің тәсілдемесі. Дивидендтік саясат түсінігі Акицонерлік қоғамда пайданы таратумен тікелей байланысты, ал пайданы тарату өте күрделі мәсел. Дивидендтік саясаты кәсіпорынның капиталына , олардың қосқан үлесіне сәйкес меншік иелеріне төленетін пайданың бөлігін қалыптастаыру механизмі деп түсінген жөн. Дивидендтік акционелердің ақшалай табысын көрсетеді және белгілі деңгейде қаншалықты табысты жұмыс істеп жатқанын көсетеді. Кәсіпорынның басым көпшіліг іөз жұмыстарын қаржыланадырудың негізігі көзін пайданы қайтадан инвестициялаумен. Кәсіпорынға өзінің дивидендтік саясатын таңдауда екі сұрақ тұрады; 1)төленетін дивиденттің көлемі акционерлердің жиынтықты байлығына қалай әсер етеді, әлде әсер етпейді ме?2) Дивиденттің оңтайлы көлемі қандай мөлшерде болуы керек? Акицонердің жиынтықты табысы белгііл бір кезеңде алынған дивидендтің саласы және акцияның курстық құнынан құралады; сондықтан дивидентік төлемнің оңтайлы мөлшерін анықтай отырып, басшылық кәсіпорын құрлысына ықпал ете алады. Дивидендтік саясаттың үш негізігі теориясы бар: 1 Дивидендтің ирремваленттілігі; 2 Дивидендтік саясаттың елеумелігі; 3 Салықтық саралау. Модильян мен Миллер дивидендтер ирремваленттік теориясын негізінде еді. Фирманың құны тек қана активтердің табыстылығымен және табыстарды дивидендтер арасында таратудың үйлесілігімен анықталады және пайданы қайтадан инвестициялау. Акционерледің байлығына әсер етпейді деп тұжырымдаған. Ирремваленттік сасатын бойынша инвестор салған капиталға дивидендт түрінде табыс ала ма немесе фриманың аккиясыныңс курсын өсу түрінен алама бұған қалай болса солай қарауға болмайды. Салықты саралау теориясын Әзірлегендер Лицибергер және Рамс Фабидің есептеуінше аккционерлергетмаңыздылығы дивидендтік табыс емес Дивидендтік төлеудің үш нұсқасы 1Егер инвестициялық жобанаың табыстылығы керекті рентабельдің деңгейінен артса, онда акцоинерлер пайдан қайта инвестициялауды қалайды.2Егер инвестициядан күткен пайда қажетті деңгейге ғана сәйкес келсе, онда инвестор үшін бірде бір нұсқалар артықшылықты болмайды;3Егер инвестициядан күткен пайда қажетті рентабельдік деңгейін қамтамасыз етпесе, онда акционерлер дивидендтті төлеуді қалайды.
Компанияның құны және құндылыққа бағдарланған менеджмент. Тарихи құн әдісі. Бұл әдіс бойынша активтер оларды сатып алу кезіндегі эквивалентте немесе ақша қаражатында көрсетіледі, оларды сатып алу кезіндегі ұсынылған әділеттілік құн негізінде бағаланады. Ал міндеттемелер ұзақ мерзімді міндеттемелерді қабылдау , айырбастау кезінде алынған түсім негізінде бағаланады. Кейбір кездерде міндеттемелер ақша қаражаты немесе эквиваленті негізінде болашақтағы міндеттемелерді есепті кезеңнің нәтижесі жөнінде бағаланады. Қалпына келтіру құны. Бұл әдіс бойынша активтер егер де эквивалент актив есепті кезеңде алынатын болса, олар қаржылық есепте есепті кезеңдегі ақша қаражаты және эквиваленті негізінде бағаланады. Қайта қалпына келтіру бойынша активтерді бағалау кезінде қаржылық есеп пен салықтық есеп арасында нәтижелік көрсеткіш бойынша айырмашылық пайда болады. Қайта қалпына келтіру әдісі бойынша міндеттемелер есепті кезеңде қабылданған және орындалған міндеттемелер бойынша ақша қаражаттары немесе олардың эквиваленттері қарастырылады. Дисконтталған құн әдісі. Бұл әдіс бойынша активтер болашақтағы таза ақша ағымдары негізінде дисконтталған құн бойынша бағаланады. Ал міндеттемелер нақты кезеңдегі міндеттемелерді жабу эквивалентінде қарастырылады
Компанияның өтімділігі мен төлемқабілеттілігі. Қаржылық жағдайдың айқындауыштарын анықтағаннан кейін, қаржылық жағдайда талдауының келесі міндеті болып кәсіпорынның қаржылық тұрақтылық көрсеткіштері табылады. Қаржылық тұрақтылықтың төрт түрі бар: 1.Қаржылық жағдайдың абсолюттік тұрақтылығы сирек кездеседі. 2.Кәсіпорынның қаржылық жағдайының қалыпты тұрақтылығы олардың төлем қабілеттілігінен кепіл береді. 3.Қаржылық тұрақсыздық жағдайы төлем қабілеттілігінің бұзылуы түйіні, бұған қарамастан теңдікті өзіндік қаражат көздері мен өзіндік айналым қаражат есебінен ұлғайту мен қалыптастыруы мүмкін. 4.Кризистік қаржылық жағдайы – мұнда кәсіпорынның банкротқа ұшырау қаупі төнеді, бұл жағдайда ақша қаражаттары, ҚМ бағалы қағаздар мен дебюторлық берешектер олардың кредиторлық берешектері мен несиелерін жаба алмайды. Баланстық өтімділік талдауы. Кәсіпорынның несие қабілеттілігін бағалау қажеттілігі нарық шартына байланысты қаржылық шектеулерді ұлғайту мақсатында баланстың өтімділік талдауына қажеттілік туады. Баланстың өтімділігі міндеттемелерді өтеу мерзіміне сәйкес келетін қаражат түріндегі кәсіпорынның міндеттемелерін, олардың активтері есебінен жабу деңгейімен анықталады. Активтер өтімділігі – активтердің қаражатқа айналу уақытындағы баланстың өтімділік қайтарымдылығының көлемі. Активтердің ақшаға айналу уақыты неғұрлым аз болса, соғұрлым олардың өтімділігі жоғары болады. Төменде келтірілген топтамалар балансқа арақатынасы арқылы іске асады. Өтімділік деңгейінен қажеттілігі, қаражатқа айналу жылдамдығына байланысты кәсіпорынның активтері келесі топтарға бөлінеді: Өтімділігі ең жоғарғы, активтер (А1) – кәсіпорынның ақша қаражаты немесе ҚМ қаржылық салым (бағалы қағаздар). Жылдам өткізілетін активтер (А2) – өтеу мерзімі он екі ай бойғы дебиторлық борыш және басқадай айналым активтері. Баяу өткізілетін активтер (А3) қорлардан «болашақ кезең шығындарын» алып тастау, сондай-ақ, баланстың активі бабының бірінші бөлімі «ҰМ қаржылық салымдар». Қиын өткізілетін активтер (А4) – баланстың активінің бабының бірінші бөлімі «Негізгі қаражаттар мен айналымнан тыс активтер», осы бөлім-баптарын алып тастағанда алдыңғы топқа қосқанда тең. Төлемдердің жеделдік деңгейі бойынша баланстың пассиві келесі топтарға бөлінеді: Ең жедел міндеттемелер (П1)- кредиторлық берешек. Қысқа мерзімді пассивтер (П2)- ҚМ несиелер мен қарыз қаражаттары. ҰМ пассивтер (П3) – ҰМ несиелер мен қарыз қаражаттары. Тұрақты пассивтер (П4). Баланстың өтімділігін анықтау үшін келтірілген топтардың активтері мен пассивтерінің нәтижелерін салыстыру керек. Баланс абсолютті өтімді болады, егер келесі арақатынастар анықталса: А1 үлкен П1. А2 үлкен П2. А3 үлкен П3. А4 үлкен П4. Егер де берілген бірінші үш теңсіздіктің орындалуы, сондықтан да үш топтың активтері мен пассивтерінің нәтижесін салыстыру керек. Төртінші теңсіздік «баланстылықты» сипаттайды, сол уақытта ол терең экономикалық мағынаға ие болады: оның орындалуы қаржылық тұрақтылық минималды шарттарын сақтауды куәландырады. Баланстың өтімділігін талдау кесте түрінде рәсімделеді, бағандарында топтардың активтері мен пассвтерінің нәтижесі көрсетіледі. Өтімділігі жоғары қаражаттар мен жылдам өтетін активтердің салыстыру арқылы ағымдағы өтімділікті анықтауға өтімділікті анықтауға мүмкіндік береді. Баяу өтетін активтер мен ҰМ және ОМ пассивтерді салыстырғанда кәсіпорындардың жуырдағы төлем қабілеттілігін куәландырады. Болашақ өтімдік болашақ түсімдер мен төлемдерді салыстыру арқылы төлем қабілеттілігін болжайды. Бірінші топтың нәтижесін активтері мен пассивтері бойынша А1 мен П1 салыстыру – ағымдағы төледер мен түсірілімдердің арақатынасын анықтайды. Тұтас өтімділік балансын (А) кешендік бағалау үшін өтімділіктің жалпы көрсеткішін қолдану керек, мына формула арқылы анықтаймыз: I=J1 A1+J2A2+J3A3JП1+JП+JП, мұнда А1П1- сәйкес топтар бойынша активтер мен пассивтер нәтижесі. J1- эксперттер белгілейтін салмақ коэффиценті. Берілген көрсеткіш кәсіпорынның балансын салыстыруға, сондай-ақ, түрлі кәсіпорындардың қаржылық жағдайының тұрақтылығын ғана суреттемейді, сонымен қатар түрлі сыртқы қолданушылардың қызығушылығына түрлі аналитикалық ақпаратпен жауап береді. Осылайша, материалдар мен шикізатты жеткізушіге абсолютті өтімділік коэффиценті неғұрлым қызықты. Осы кәсіпорындарда несиемен қамтамасыз ететін банк ағымдағы өтімділік коэффицентіне көп көңіл бөледі. Кәсіпорындардың акциясы мен облигацияларын ұстаушылар мен сатып алушылар жалпы өтімділік коэффиценті бойынша кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын бағалайды.
Корпоративтік табыс салығын құрудың және төлеудің ерекшеліктері: жылдық жиынтық табыс, шегерімдер, мөлшерлемелер Салыктар - занды және жеке тұлғалардан белгілі бір мөлшерде, мерзімде мемлекеттік бюджетке теленетін міндетті төлемдері
Қазақстан Республикасында корпоративтік табыс салығы (КТС) салықтардың ішіндегі ең күрделі және салық сомасы жағынан ең ауқымдысы. КТС бюджет түсімдерінің 27,2 %-ын құрайды. Салық кодексі қабылданған кезеңге дейін салықтың бұл түрі заңды тұлғалардың табыстарынан алынатын табыс салығы деп аталады. Кейіннен атауы өзгеріп, қысқартылды да, халықаралық стандартқа сәйкес «КТС» деп аталынды.
Төлеушілер: Ұлттық Банк пен мемлекеттік мекемелерді қоспағанда ҚР-ның резидент заңды тұлғалары және Республикада тұрақты мекеме арқылы қызметін жүзеге асыратын резидент емес заңды тұлғалар.
Жалғ.асы:КТС құрудың ж\е төлеудің ерекшеліктері төлеушілер КТС-ын төлеуді өзінің тұрып жатқан жері бойынша жүзеге асырады.ҚР-нда тұрақты мекеме арқылы жүзеге асыратын резидент емес заңды тұлғалар КТС-ын төлеуді тұрақты мекеме орналасқан жер бойынша жүзеге асырады.
Салық обьектілері болып салық салынатын табыс, төлем көзіне салық салынатын табыс және резидент емес заңды тұлғалардың таза табысы табылады.
Салық кезеңі:
1. күнтізбелік жыл 1 қаңтар – 31 желтоқсан болып табылады.
2. егер ұйым күнтізбелік жыл басталғаннан кейін құрылса, оның құрылу күнінен бастап күнтізбелік жылдың аяғына дейінгі уақыт кезеңі болып табылады. Бұл ретте ұйымның оның уәкілетті органда мемлекеттік тіркеуге алынған күні оның құрылған күні болып саналады.
3. егер ұйым күнтізбелік жылдың аяғына дейін таратылса, қайта ұйымдастырылса, жыл басталғаннан бастап тарату, қайта ұйымдастыру аяқталған күнге дейінгі уақыт кезеңі ол үшін соңғы салық кезеңі болып табылады.
КТС-н ставкалары: барлық занды түлгалар үшін - 20%, тұракты мекеме кұрган резидент емес з.т. - 20%.
Салык декларациясы тоқсандық декларация жылдың 3-ші айының 25 жұлдызына дейін өткізіледі, ал есепті жылдан кейінгі жылдың 31 наурызына дейін тапсырылады. Тұрақты мекеме құрған резидент емес з.т. КТС-пен қоса таза табыс салығын 20% ставкамен төлейді.
Әлеуметтік саладағы ұйымдар КТС б\ша мынадай талаптарга сай болған жағдайда босатылады: ЖЖТ-н 90%-ы грант, кайырымдылык көмек, кайтарымсыз түрде берілген мүлік халықаралық ұйымдардан алынған қаржылық көмек түріндегі қаржылар есебінен құралса; кітапхана қызметі; спорт қызметі (көңіл көтеру, ойын сауық) түріндегі шаралардан басқа; мектепке дейінгі тәрбие ж\е білім, бастауыш, орта, арнаулы білім беру мекемелері, ғылым саласындағы мекемелер, балаларга, мүгедектерге қарттарға. әлеуметтік қоргау ж\е қолдау қызметін көрсетумен айналысатын мекемелер, косметологиядан басқа медициналык мекемелер. Бюджетке төленетін ҚҚС сомасы сатылған өнім б\ша есептелген ҚҚС сомасымен сатып алынған өнім бойынша есептелген ҚҚС-ң айырмасына счет-фактура негізінде аныкталады
Корпоративтік салықтық жоспарлау: мақсаттары, міндеттері және жүзеге асыру әдістері Салықтар - занды және жеке тұлғалардан белгілі бір мөлшерде, мерзімде мемлекеттік бюджетке теленетін міндетті төлемдері.Қазақстан Республикасында корпоративтік табыс салығы (КТС) салықтардың ішіндегі ең күрделі және салық сомасы жағынан ең ауқымдысы. КТС бюджет түсімдерінің 27,2 %-ын құрайды. Салық кодексі қабылданған кезеңге дейін салықтың бұл түрі заңды тұлғалардың табыстарынан алынатын табыс салығы деп аталады. Кейіннен атауы өзгеріп, қысқартылды да, халықаралық стандартқа сәйкес «КТС» деп аталынды.Төлеушілер: Ұлттық Банк пен мемлекеттік мекемелерді қоспағанда ҚР-ның резидент заңды тұлғалары және Республикада тұрақты мекеме арқылы қызметін жүзеге асыратын резидент емес заңды тұлғалар.КТС құрудың ж\е төлеудің ерекшеліктері төлеушілер КТС-ын төлеуді өзінің тұрып жатқан жері бойынша жүзеге асырады.ҚР-нда тұрақты мекеме арқылы жүзеге асыратын резидент емес заңды тұлғалар КТС-ын төлеуді тұрақты мекеме орналасқан жер бойынша жүзеге асырады.Салық обьектілері болып салық салынатын табыс, төлем көзіне салық салынатын табыс резидент және резидент емес заңды тұлғалардың таза табысы табылады.Салық кезеңі:1.күнтізбелік жыл 1 қаңтар – 31 желтоқсан болып табылады;2.егер ұйым күнтізбелік жыл басталғаннан кейін құрылса, оның құрылу күнінен бастап күнтізбелік жылдың аяғына дейінгі уақыт кезеңі болып табылады. Бұл ретте ұйымның оның уәкілетті органда мемлекеттік тіркеуге алынған күні оның құрылған күні болып саналады; 3.егер ұйым күнтізбелік жылдың аяғына дейін таратылса, қайта ұйымдастырылса, жыл басталғаннан бастап тарату, қайта ұйымдастыру аяқталған күнге дейінгі уақыт кезеңі ол үшін соңғы салық кезеңі болып табылады.КТС-н ставкалары: барлық занды түлгалар үшін - 20%, тұракты мекеме кұрган резидент емес з.т. - 20%. Салык декларациясы есепті жылдан кейінгі жылдың 31 наурызына дейін тапсырылады. Тұрақты мекеме құрған резидент емес з.т. КТС-пен қоса таза табыс салығын 15% ставкамен төлейді.Әлеуметтік саладағы ұйымдар КТС б\ша мынадай талаптарга сай болған жағдайда босатылады:ЖЖТ-н 90%-ы грант, кайырымдылык көмек, кайтарымсыз түрде берілген мүлік халықаралық ұйымдардан алынған қаржылық көмек түріндегі қаржылар есебінен құралса; кітапхана қызметі; спорт қызметі (көңіл көтеру, ойын сауық) түріндегі шаралардан басқа; мектепке дейінгі тәрбие ж\е білім, бастауыш, орта, арнаулы білім беру мекемелері, ғылым саласындағы мекемелер, балаларга, мүгедектерге қарттарға. әлеуметтік қоргау ж\е қолдау қызметін көрсетумен айналысатын мекемелер, косметологиядан басқа медициналык мекемелер. Бюджетке төленетін ҚҚС сомасы сатылған өнім б\ша есептелген ҚҚС сомасымен сатып алынған өнім бойынша есептелген ҚҚС-ң айырмасына счет-фактура негізінде аныкталады. Заңды тұлғалардың жылдық табыстары жиынтығынан жасалаын шегерімдер: қолданудың маңызы мен тетігі.Салыктар - занды және жеке тұлғалардан белгілі бір мөлшерде, мерзімде мемлекеттік бюджетке теленетін міндетті төлемдері.Шегерімдер д/з – жылдық жиынтық табысты табуға кеткен барлық шығындардың жиынтығы.
Корпорацияларды қайта ұйымдастыру: қосылу, сатып алу, бөлшектеу, банкроттық және жою. Кәсіпорынды кризистік қаржылық жағдайдан шығаруға бағытталған тұрақтандыру шаралары жүйесінде оны сауықтыру маңызды роль атқарады. Сауықтыру –бұл кәсіпорынның қаржы жағдайын жақсарту бойынша шаралар жүйесі, ол кәсіпорынды банкрот деп жириялаудан немесе оны жоюдын құтқаруға бағытталған шараларды заңды немесе оны жоюдан құтқаруға бағытталған шараларды заңды немесе жеке тұлғалардың көмегімен ж.а. Сауықтыру үш жадайда жүргізіледі:Кредиторлар тарпынан банкрот жариялауды бастаудан бұрын кәсіпорын өз еркімен кризистік дағдайдан шығу үшін сыртқы көмек іздесе;Егер кәсіпорын арбитражды сотқа өз банкроттығын жарияламас бұрын сауықтыру жағдайын ұсынса;Сауықтыру өткізу туралы шешімді арбитраждщы сот қабылдаса, кридиторлар талабын орындап, кәсіпорынның бюджет алдындағы қарызын өтеуге дайын адамдардың ұсынысы болса.Фирманың қаржы жағдайын жақсарту шаралары оңашалау және жалпы болып бөлінеді. Оңашалау шарлар жеке жақсартуларға, ал жалпы шараларбүкі өнірісті сауықтырады.Банкроттық нарық шаруашлығынң ибір категориясы б.т. Ол соттың шешімі мен немесе кридитордың бойынша соттан тыс ресми түрде жариялайды. Кәсіпорынның жаппай банкорттыққа ұшырауы жағымсыз әлеуметтік қиындықтарға соқтыруы мүмкін, сондықтан нарықтық экономикасы дамыған елдерде, оларды толық күйреуден қорғау мениалдын алудың белгілі механизмі қалыптасқан. Осы мезанизімнің негізгі элементтері мыналар:Банкроттық құқықтық реттеу;Кәсіпорынның банкроттығы жайында актілерді ж.а.шешім қабылдау процестерінің нормативтік-әдістемелік,экономикалық, ұйымдық қамтамасыз етілуі,Преспективалы тауар өндірушілерді қолдау мақсатында, төлем қабілеті жоқ кәсіпорындарға мемлекеттік-аржылық көмек шаралары;Қайта құру және жою шараларын қаржыландыру;Банкроттық процедураға қатысушыларға экономикалық көмек көрсету;Кең ауқымды қоғам үшін банкроттар жайында ақпараттардың жариялылығын қамтамасыз ету, төлем қабілеті жоқ кәсіпорындардың тізімін жүргізу;Кәсіпорынның банкрот болу мүмкіндігінің тұрғысынан қаржылық жағдайды болжаудың 4 негізгі тәсілі қарастырылады:Несие беру қабілеттілігі индексінің есебі;Формалаған және формаланбаған белгілердің жүйесін қолдану;Төлем қабілеттілігі көрсеткішін болжау.Қаржы ағымының құйылуын талдау.