Сарматтардың шаруашылығы мен тұрмысы

1.Савроматтарда жылқының қандай түрі өсірілген?

А. Тұрқы қысқа, тебіндеуге үйренгенӘ. Ақалтеке Б. Жабайы жылқылар В. Ірі жылқылар

2. Алыс жорықтарға мінетін, тек ақсүйектер мен әскербасылардың қолдары жеткен ат?

А. Тұрқы қысқа Ә. Қазанат Б. Ақалтеке В. Ірі жылқылар

3. Сарматтардың өміріндегі үлкен рөл атқарған кәсіп?

А. Тоқымашылық Ә. Терімшілік Б. Мал шаруашылығы В. Аң аулау

4. Сарматтардың ыдыстары неден жасалынған?

А. Темірден Ә. Қыштан, металдан Б. Мыстан В. Ағаштан, қағаздан

5. Сарматтар мәдениеті өз даму деңгейі тұрғысынан неше кезеңге бөлінеді?

А. 3 Ә. 2 Б. 4 В. 5

6. Сармат әйелдерінің жерленген обасы ?

А. Шілікті Ә. Бәбіш-МолдаБ. БесобаВ. Шебір

7. Сармат ескерткіштерінің ең бір жақсы зерттелінгені Батыс Қазақстан облысынан табылған?

А. Сынтас қорымыӘ. Бесоба Б. Шілікті В. Батпақ

8. Үш сармат жауынгері жерленген оба?

А. Сынтас қорымыӘ. Бесоба Б. Шілікті В. Батпақ

9. Соңғы сармат кезеңінің Атырау облысы Жылыой ауданы жерінен табылған ескерткіште үш обатабылған

А. Сынтас қорымыӘ. Бесоба Б. Аралтөбе В. Батпақ

10. Үстіртте жерленген орындарымен бірге аруақтарға арнап мінажат жасау үшін салынған ғибадатханалар да кездеседі

А. Сынтас, Жылыой Ә. Бәйте, Терең Б. Аралтөбе В. Бесоба

11. Бұл жерлеуде әйел адам алтын жапсырмалармен әшекейленген көйлекпен жерленген№

А. Шыңғырлау Лебедевка Ә. Атырау Жылыой Б. Маңғыстау Шебір В. Түркістан Түлкібас

12. Гректердің шарап құдайы Дионистің басы бейнеленген құмыра шыққан жер?

А. Шыңғырлау Лебедевка Ә. Атырау Жылыой Б. Маңғыстау Шебір В. Түркістан Түлкібас

-34-

42 – 43 - 44– 45 тақырып

Ғұндар

1. Қытай деректерінде "ғұн" атауының пайда болған кезі

А. б.з.б. ІУ ғ. Ә. б.з.б. У ғ. ортасы Б.б.з.б ІII ғ.аяғы В. б.з.б. І ғ. басы

2. Қытай деректеріндегі ғұн басшысы лауазымы:

А. "Гуньмо Ә."Күнби" Б."Хан" В."Шаньюи"

3.Ғұндар туралы дерек беретін

А.парсы жазбалары Ә.иран жазбалары Б.рим жылнамалары В.қытай деректері

4.Ғұндар кезеңін қамтитын аралық

А) б.з.б. ІУ ғ.-б.з. ІІІ ғ. Ә.б.з.б. УІ ғ-б.з. У ғ. Б.б.з.б. ІІІ ғ.-б.з. УІ ғ. В.б.з.б. ІІ ғ. -б.з. ІІ ғ.

5. Ғұн державасының негізін қалаған

А) Чжи-Чжи В) Мұқан С) Мөде Д) Бумын Е) Аттила

6."Жер дегеніміз - мемлекеттің негізі, оны қалай береміз" деген ғұн басшысы

А.Чжи-Чжи Ә. Мұқан Б.Аттила В.Мөде

7.Шығыстанушы Л.Н.Гумилевтің мәлімдеуінше ғұн державасының пайда болған мерзімі

А) б.з.б. 209 ж. Ә. б.з.б. 420 ж. Б. б.з.б. 509 ж. В.б.з.б. 109 ж.

8.Енисей жағалаулары мен Алтайды мекендеген ежелгі тайпа

А.сақтар Ә. ғұндар Б.үйсіндер В. қаңлылар

9.Ғұндар мемлекеті әскери жүйе бойынша

А) 3 қанатқа бөлінген Ә. бөлінбеген Б.4 қанатқа бөлінген В.5 қанатқа бөлінген

10.Ғұн шаньюйінің жақын туыстары иеленген лауазым

А) "Тархан" Ә."Сұлтан" Б. "Уәзір" В."Түменбасы"

11. Ғұн мемлекетіндегі ру саны

А) 24 Ә. 9 Б.7 В.12

12.Ғұн мемлекетіндегі Түменбасы әскерінің құрамы

А) 100 мың атты әскер Ә.10 мың атты әскер Б.50 мың атты әскер В. 20 мың атты әскер

13.Ғұн мемлекетінде ақсақалдар кеңесі жылына

А) 5-рет шақырылды Ә.6-рет шақырылды Б.3-рет шақырылды В.2-рет шақырылды

14.Ғұндар мен Қытай елі арасындағы соғыс қимылдары созылған уақыт

А) 300 жылдан астам Ә. жарты ғасыр Б.1 ғасыр бойы В.200 жылдан астам

15.Ғұн мемлекетінің саяси күшейген кезі

А) б.з.б.У ғ.-б.з.б.І ғ.аралығы Ә.б.з.б.ІУ ғ.-б.з.б.ІІІ ғ.аралығы

Б.б.з.б. ІІ ғ.-б.з.б. І ғ. аралығыВ. б.з.б.ІІ ғ.-б.з.ІІІ ғ.аралығы

16.Ғұн мемлкетінің оңтүстік және солтүстік болып бөлінген мерзімі

А) б.з.б.165 жыл Ә.б.з.б.55 жыл Б. б.з.б.93 жыл В.б.з.93 жыл

17. Ғұндардың шығыстан батысқа қарай жылжуы басталған мерзім

А) б.з.б. ІУ ғ. Ә.б.з.б. ІІ ғ. Б. б.з. ІІ ғ. В.б.з. ІІІ ғ.

18."Халықтардың ұлы қоныс аударуын" бастаған

А) Сақтар В) Қаңлылар С) Үйсіндер Д) Сарматтар Е) Ғұндар

19.Рим империясына қауіп туғызған ғұн басшысы

А) ЕділӘ. Чжи-Чжи Б. Бумын В.Мұқан

20.Еділ (ғұн) жауынгерлерінің ГаллиядағыКаталаун даласындағы шайқасы болған жыл

А) б.з.б.55 жыл Ә. б.з.93 жыл Б.451 жыл В. 352 жыл

21.Ғұн билеушісі Еділдің қайтыс болған уақыты

А) 93 жыл Ә. 193 жыл Б. 253 жыл В.453 жыл

22.Еділ (Аттила) жөнінде құнды дерек қалдырған

А) Ктесий Ә. Торг Б.Аррион В.Прийск

23.Аттиланың (Еділ) шамамен өмір сүрген жылдары

А) 400-453 Ә. 210-270 Б. 270-334 В. 334-400

24. "Атилла" операсын жазған италиян композиторы

А) Бах Ә. Чайковский Б. Шоппен В.Джузеппе Верди

-35-

25."Еділ" (Атилла) атымен аталатын өзен

А) Волга Ә. Енисей Б.Дунай В.Баикал

26.Ғұндар жөнінде маңызды дерек қалдырған

А) Ктесий Ә.Торг Б.Герадот В.Марцеллин

27.Ғұн әскерлерінің негізгі құрамы

А) Жаяу әскер Ә. Арбалы әскерлер Б.Атты әскерлер В.Жалдамалы әскерлер

28.Ғұндар өсірген үй малдары

А) Сиыр мен қойды ғана Ә.Малдың барлық түрін Б.Жылқы мен қойды ғана В.Жылқы

29.Ғұндардың астық сақтайтын ұралары табылған жерлер,

А) аулалар Ә.арнайы үй сыртындағы ұралардан Б.үй-жайлардың іші В.үңгірлер

30. Ғұндардың негізгі баспанасы

А) ағаш үйлер Ә. күркелер Б.тастан өрілген үйлер В.киіз үйлер

31. "Ғұндар жақсы шыныққан, олар отты да қажет етпейді" деп жазған

А) Ктесий Ә.Страбон Б.Герадот В.Марцеллин

32.Ғұндардың ру көсемдері

А)Ақсақалдар Ә. Түменбасылар Б.Сюбашылар В. Билер

33.Ғұндардағы биліктің берілу жүйесі

А) Сайланып қойылды Ә.Ең мерген жауынгерге берілді Б.Ақсақалдар кеңесі шешті

В.Мұрагерлікпен берілді

34.Ғұндарда опасыздық жасағандарға берілген жаза түрі

А) елден аластатылды Ә.өлім жазасыБ.айыптының бетін тілді В. дүре соқты

35.Ғұндардың негізгі өмір салты

А) көшпелі өмір Ә.егіншілік Б. қолөнер кәсіпшілігі В.сауда-саттық

36.Ғұн әміршісінің сарайы туралы сипаттап жазған

А) Страбон Ә.Герадот Б. Ктесий В.Прииск

37.Ғұндар бұйымының бетіне түрлі-түсті заттарды жапсыру стилі

А) "Аңдық стиль" Ә. "Дәнекерлік стилі" Б."Зерлеу стилі" В."Полихромдық стиль"

38.Ғұндарда бұйым бетіне алтын түйіршіктерді дәнекерлеу әдісі

А. ЗерлеуӘ.Бояу Б.Жапсыру В.Отырғызу

39.Ғұндарда бұйымдарды безендіру үшін қолданылған негізгі бейне

А) Үй жануарлары Ә.Құстар бейнесі Б. Әр түрлі өрнектер В.Жабайы аңдар

40.Ғұндардың жүннен киім тоқып кигендігін көрсететін негізгі дәлел

А) Жазба деректер Ә.Жүн қалдықтары Б.Ұршық бастары В. Киім қалдықтары

-36-

46-47 тақырып

Үйсіндер тарихы

Орналасқан жері

1.Үйсіндер туралы қытай жазбаларында қай ғасырдан бастап кездеседі?

А. Б.з.б Іғ. Ә. Б.з.б ІІғ. Б. Б.з.б ІІІ ғ. В. Б.з І

2.«Ат жақты, аққұбаша, сары шашты» деп қай тайпа туралы айтылған?

А. Үйсіндер Ә. Ғұндар Б. Сақтар В. Қаңлылар

3.«Жерлері тегіс, шөптесін, жаңбырлы әрі суық келеді. Тауларында қылқан жапырақты ағаш көп

өседі», кімдер туралы айтылған?

А. Үйсіндер Ә. Ғұндар Б. Сақтар В. Қаңлылар

4. «Үйсіндердің басшысын гуньмо деп атайды» деп кім жазған?

А. Герадот Ә. Птоломей Б. КтесийВ. СымаЦянь

5. «Қазір үйсіндер мықты елге айналыпты» деп айтқан кім?

А. СымаЦяньӘ. Чжан Цянь Б. Сянь Ду В. ХуэМо

6. Алғашында үйсіндер кімдерге тәуелді болды?

А. ҮйсіндерӘ. Ғұндар Б. Сақтар В. Қаңлылар

7. Деректерде үйсіндердің гуньмосы қай қалада тұрады деген?

А. Чигу Ә. Битянь Б. Чуну В. Сану

8. Үйсіндердің халық саны?

А. 6000 Ә. 60000 Б. 630000 В. 610000

9. Үйсіндердің әскер саны?

А. 180000 Ә. 188800 Б. 200000 В. 177777

10. Үйсін мемлекеті нешеге бөлінген?

А. 3 Ә. 2 Б. 4 В.6

11. Үйсіндер шығысында кімдермен шектеседі?

А. ҮйсіндерӘ. Ғұндар Б. Сақтар В. Қаңлылар

12. Үйсіндер батысында кімдермен шектеседі?

А. Үйсіндер Ә. Ғұндар Б. Сақтар В. Қаңлылар

13. Гуньмолардың жасағы неше мың атты әскерден тұрған?

А. 30 Ә. 20 Б. 40 В. 50

14. Үйсіндерде жеке тайпа көсемдерін қалай атаған?

А. Бек Ә. Ұлық Б. Дуру В. Иклебектер

15.Үйсіндерде әскери басшылар, байлар қандай таңба ұстаған?

А. Алтын, қола Ә. Темір Б. Мыс В. Саз балшық

16. Үйсіндерде дәрежесі төмен адамдар қандай таңба ұстаған?

А. Алтын, қола Ә. Темір Б. Мыс В. Саз балшық

17. Үйсіндердің астанасы

А. Қызыл ту Ә. Сарайшық Б. Қызыл Аңғар В. Битянь

18. Үйсіндердің дәулетті адамдары киимді қандай матадан киген?

А. Жібек Ә. Сәтен Б. Капрон В. Шыт

-37-

48 тақырып

Үйсіндердің шаруашылығы мен тұрмысы

1. Үйсіндердің негізгі кәсібі?

А.Соқалы егіншілік Ә. Металл өңдеу

Б. Жартылай көшпелі мал шаруашылығыВ. Көшпелі мал шаруашылығы

2.Үйсіндердің көп өсірген малы?

А. Қой мен жылқы Ә. Түйе Б. Сиыр, ешкі В. Шошқа

3.Үйсін гуньмосы Қытай ханшайымына үйленуі үшін қалыңмалға қанша мал берген?

А. 500 Ә. 1 мың Б. 10мың В. 50 мың

4.Алматы қаласына жақын Қарғалы шатқалынан табылған диадема (тәті) қай ғасырға жатады?

А. Б.з.б 2-1 ғғ. Ә. Б.з.б 3-2 ғғ. Б. Б.з.б 4-5 ғғ. В. Б.з.б 5-4 ғғ.

5. Алматы қаласына жақын Қарғалы шатқалынан табылған тәтінің ұзындығы мен ені?

А. 36 / 4 Ә. 45 / 5 Б. 35 / 4,7 В. 38,5 / 5,6

6.Үйсіннің сәгүлік аты бейнеленген алтын қапсырма табылған қорым?

А. Мардан Ә. Қарғалы Б. Теңлік В. Ақтас

7. Ақтас қыстау қонысы орналасқан жер?

А. Мойынқұм Ә. Кеген өзені алқабы Б. Сырдария бойы В. Отырар алқабы

8.Қарапайы егіншіліктің іздері табылған қоныс?

А. АрқайымӘ. Ақтас Б. Бөріқазан В. Ботай

-38-

49 тақырып

Үйсіндердің салт – дәстүрі мен діни наным – сенімдері

1.Ежелгі үйсіндер табынған күш?

А. Тәңір Ә. Пұт Б. Жаратушы күш В. Жан –жануар

2. Қарғалы диадемасында көрініс тапқан?

А. Әлем туралы түсінік Ә. Жаратушыға табыну Б. Аңдарға жалбарыну В. О дүние туралы түсінік

3. Үйсіндердің наным- сенімдерінен мол дерек беретін ескірткіштер

А. Қоныстар Ә. Тасқа салынған суреттер Б. Обалар В. Заттай деректер

-39-

50-51 тақырып

Қаңлы

1.Қаңлылар қай ғасырлар аралығында өмір сүрген?

А. Б.з.б 3- б.з –дың 5 ғғ.Ә. Б.зб 2- б.з –дың 6 ғғ. Б. Б.зб 1 – б.з 8 ғғ. В. 5-4 ғғ.

2.Қаңлы мемлекетінің пайда болған уақыты, оның шекарасы, басқа да маңызды мәселелері туралы айтылған дерек

А. «Тарихи-и - Рашиди» Ә. «Тарих» Б. «ЦяньХаньшу» В. «Шыңғыснама»

3. «Қаңлы елініен алтын, күміс, асыл заттар, хош иісті майлар, кілемдер, қымбат аң терілері шығады....»

деп қай жерде жазылған?

А. «Тарихи – и- Рашиди» Ә. «Тарих» Б. «Жу патшасының тарихы» В. «Моде туралы аңыз»

4. Қытай деректері бойынша қаңлы елінде қанша отбасы болған?

А. 130 мың Ә. 110 мың Б. 120 мың В. 140 мың

5.Қытай деректері бойынша қаңлы елінде шамамен қанша адамы болған?

А. 650 мың Ә. 600 мың Б. 630 мың В. 640 мың

6. Қытай деректері бойынша қаңлы елінде қанша жауынгері болған?

А. 130 мың Ә. 110 мың Б. 120 мың В. 140 мың

7. Қаңлылар туралы : «Вэсаканың ержүрек ұлдары ең биік, бәрінен жоғары тұрған Канха қамалының алдында құрбандық берді» деп жазылған кітап

А. «Авеста» Ә. «Тарих» Б. «Тарих – и - Рашиди» В. «Жу туралы»

8. Үнді жазулары «Махабхаратада» қай тайпа туралы айтылып кетеді?

А. Үйсін Ә. Қаңлы Б. Ғұн В. Сармат

9. «Қарулы, күшті, жақсы, жайсаң ұлықтар» деп кімдер туралы айтылады?

А. Үйсін Ә. Қаңлы Б. Ғұн В. Сармат

10. Қаңлы тайпалық бірлестігінің орналасқан жері?

А. Батыс Ә. Шығыс Б. ОңтүстікВ. Орталық

11. Қытай тарихшысы СымаЦяньның қаңлылар туралы еңбегі?

А. «Авеста» Ә. «Тарих жазбаларында» Б. «Тарих – и - Рашиди» В. «Жу туралы»

12.Б.з.б 46-36 жылдары қаңлылар Қытайларға қарсы соғысуға кімдерге көмектесті?

А. Үйсін Ә. ҚаңлыБ. Ғұн В. Сармат

13. Қаңлылардың мәдениеті?

А. Қауыншы, Отырар-Қаратау, Жетіасар Ә. Бәбіш – Молда, Шлілікті

Б. Батпақ, Ботай В. Шірік-Рабат, Ақтас

14. Қауыншы мәдениеті қай жерде тараған?

А. Сырдарияның ортаңғы ағысы Ә. Ташкент Б. Сырдарияның төменгі ағысы В. Түркістан

15. Отырар- Қаратау мәдениеті орналасқан жер?

А. Сырдарияның ортаңғы ағысыӘ. Ташкент Б. Сырдарияның төменгі ағысы В. Түркістан

16. Жетіасар мәдениеті қай жерде орналасқан?

А. Сырдарияның ортаңғы ағысы Ә. Ташкент Б. Сырдарияның төменгі ағысы В. Түркістан

17. қаңлыларға жататын өлген адамды киіммен жерлеу осы кезеңге тән?

А. Қауыншы мәдениеті Ә. Жетіасар мәдениеті Б. Отырар- Қаратау мәдениеті В. Шілікті мәдениеті

18.Арыстың сол жағалауындағы қаңлы қаласының орны?

А. Ақ- Мардан Ә. Жетісу Б. Батпақ В. Көк-Мардан

19. Қаңлылрадың Жетіасар мәдениетінің таралу аймағы?

А. Арыс Ә. Қуандария мен Жандария Б. Сырдария В. Есіл, Іле

20. Қаңлылардың Пұшық – Мардан қаласы маңындағы зерттелген қоныс

А. Ақ- Мардан Ә. Қостөбе Б. Батпақ В. Көк-Мардан

21.Мұндай мөрлер Отырар аймағына Ираннан әкелінген. Бұл – Ұлы Жібек жолымен сауда керуендерінің жүргенінің дәлелі. Бұндай мөрлер қай жерден табылды?

А. Көк-Мардан Ә. Пұшық-Мардан Б. Мардан – Күйік В. Қостөбе

22. Қаңлы елін кім басқарды?

А. Гуньмо Ә. Шанью Б. Хан В. Қаған

23. Қаңлыларға тәуелді болған елдер?

А. Сақтар Ә. Сарматтар мен алаңдар Б. Ғұндар В. Үйсіндер, дайлар

-40-

24. Қаңлы билушісінің неше орынбасары болған?

А. 1 Ә. 5 Б. 6 В. 3

25.Қаңлы елінің астанасы?

А. Битянь Ә. Қызыл –Аңғар Б. Түркістан В. Көк-Мардан

26. Қаңлы елі өз ішінен неше иелікке бөлінді?

А. 3 Ә. 5 Б. 4 В. 6

27. Қаңлы елінде иеліктерді кім басқарған?

А. Кіші хандар Ә. Хандар Б. Ұлы хандар В. Бектер

28. Кіші хандар кімдерге бағынған?

А. Кіші хандар Ә. Хандар Б. Ұлы хандар В. Бектер

29. Битянь қаласы қай жерде орналасқан?

А. Түркістан Ә. Ташкент Б. Сығанақ В. Алматы

-41-

Тақырып