Типтік және Жұмыс жоспарлары шоттарының технологиялық байланысының сызбасы

Шотардың Жұмыс жоспары бөлімдерінің нөмірлері	Шотардың Жұмыс жоспары бөлімдерінің атаулары	Шотардың Типтік жоспары бөлімдерінің нөмірлері
	Қысқа мерзімді активтер	2, 3қ, 4
	Ұзақ мерзімді активтер	1, 3ұ
	Қысқа мерзімді міндеттемелер	6қ
	Ұзақ мерзімді міндеттемелер	6ұ
	Капитал мен резервтер
	Кірістер
	Шығыстар
	Өндірістік есепке алу шоттары

Ескерту: «қ» және «ұ» белгілері активтер мен пассивтердің мерзімділігін білдіреді.

Сызбадағы шоттар Типтік жоспарының барлық бөлімдері іске қосылғандығына назар аударыңыз.

Одан соң екінші кезекте, авторладың пікірінше, бухгалтерлік жұмыста тәжірибелі дағдыларды үйренуде қолдан келетін жәрдем ете алатын тиісті бөлімдер мен бөлімшелер бойынша бухгалтерлік шоттарды жіктеу кестесін құрамыз. Бұл екі кесте барлық уақытта студенттің жұмыс столында болуы тиіс.

№1 кесте бірнеше бағаналардан, атап айтқанда: 1) балансқа қатысы бойынша жіктеу, яғни активті немесе пассивті болып; 2) бөлімдердің нөмірі; 3) бөлімшелердің нөмірі; 4) бөлімдердің аталуы және 5) ескертуден тұрады.

№ 1 кесте

Бухгалтерлік шоттарды жіктеу кестесі

Балансқа қатысы бойынша жіктеу	Бөлімдер дің нөмірлері	Кіші бөлімдердің нөмірлері	Бөлімдердің аталуы	Ескерту
Активті		10,11,12,13,14,15,16	Қысқа мерзімді активтер
Активті		20,21,22,23,24,25,26,27,28,29 П	Ұзақ мерзімді активтер	2320, 2420, 2620, 2720, 2740 шоттар
Пассивті		30, 31, 32, 33, 34, 35	Қысқа мерзімді міндеттемелер
Пассивті		40 ,41, 42, 43, 44	Ұзақ мерзімді міндеттемелер
Пассивті		50, 51, 52, 53, 54	Капитал және резервтер
Пассивті		60, 61, 62, 63, 64   кП	Кірістер	6020, 6030 шоттар
Активті		70, 71, 72, 73, 74, 75, 76, 77	Шығыстар
Активті			Өндірістік есепке алу шоттары (калькуляциялық)	Үлестіруші-жинақтаушы шоттар

Ескерту: П – пассивті, кП – контрпассивті.

Біздің пікірімізше бұл кестелер студенттер үшін мына жағдайды нақтылауға мүмкіндік береді:

а) шоттың активтілігі немесе пассивтілігін дұрыс анықтауға;

б) бөлімнің берілген нөмірінің аталуына негізделіп, бөлімшелердің аталуларын қатесіз анықтау мен жадында сақтауға (атап айтқанда сабақты құр жаттап алу емес, оны жадында тұту);

в) контрактивті мен контрпассивті шоттардың ерекшелігін анық бақылап отыруға;

г) калькуляциялық шоттар бойынша есепті ұйымдастырудағы студенттердің жұмысын айқындауға.

Одан басқа студенттердің назарына синтетикалық бухгалтерлік шоттар (№2 кесте бойынша) мен шаруашылық операциялардың типтік өзгерістерінің жеңілдетілген сызбалары (№3 кесте бойынша) ұсынылады.

№ 2 кесте

Синтетикалық бухгалтерлік шоттардың сызбасы

№ 3 кесте

Шаруашылық операциялардың типтік өзгерістерінің сызбасы

Дт Кт

Шаруашылық құралдар	Шаруашылық құралдарының көздері
Көбеюі	Кемуі	Кемуі	Көбеюі
Активті шоттар	Пассивті шоттар
А I тип А	А   III тип   П IV тип	П II тип А	П   П