Трансформатордың типтері және оның параметрлері.

Жүктемесіз трансформатор]

Екінші реттік катушкаға жүктеме қосылмасын (2.25, а-сурет), яғни трансформатор зая жүрісте болсын. Онда екінші реттік орамада ток жүрмейді, сондықтан жуықтап алғанда оның қысқыштарындағы кернеу . Жүктеме жоқ кезде екінші реттік тізбекте энергия шығыны жоқ. Ал бірінші реттік тізбекте жалғаушы сымдар мен өзекшенің джоульдік жылу бөліну есебінен қызуына және өзекшенің қайта магниттелуіне кететін өте аз энергия шығыны бар, мұны ескермесе де болады. Сонымен, трансформатордың зая жүрісі үшін (2.21)-ді ескере отырып,

аламыз, мұндағы — трансформация коэффициенті, яғни екінші және бірінші реттік катушкалардың орам сандарының қатынасына тең шама. Трансформатордың зая жүрісінде . Егер болса, трансформатор төмендеткіш, ал болса, , бұл трансформатор жоғарылатқыш деп аталады. Жоғарылатқыш трансформатордың бірінші реттік катушкасының орам саны екінші реттік катушканың орам санынан аз, ал төмендеткіш трансформаторда керісінше.

Жүктемелі трансформатор[өңдеу]

Екінші реттік тізбекке қандай да бір жүктеме қосайық (2.25, ә-сурет). Онда бұл тізбекте жиілігі бірінші реттік тізбектегі ток жиілігіне тең айнымалы ток туады. Сондықтан екінші катушкада өздік индукция ЭҚК-і пайда болады, оның үштарындағы кернеу аздап төмендейді. Ленц ережесі бойынша өздік индукция ЭҚК-і магнит ағынын азайтады. Бұл магнит ағыны екі катушканы бірдей тесіп өтетін болғандықтан, оның азаюы бірінші реттік катушкадағы өздік индукция ЭҚК-і -дің кемуіне әкеп соғады. Ал, онда бірінші тізбекте кернеудің мәні тұрақты болса да ток күші артады.

Өз ретінде бірінші реттік тізбектегі ток күшінің өсуі магнит ағынының артуын тудырады, онда екінші реттік тізбектегі индукциялың ЭҚК-і мен ток күші артады. Бұдан әрі осы сипатталған процестер берілген жүктеме үшін белгілі бір магнит ағыны, екінші реттік тізбектегі индукциялық ЭҚК-і жәнө бірінші реттік тізбектегі ток күші түракталғанша жүре береді.

Енді трансформатор генератордан өзінің зая жүрісіне қарағанда екінші реттік тізбек тұтынатын қуатқа тең қуатты көбірек алады. Егер аздаған энергия шығынын ескермесек, энергияның сакталу заңы бойынша, генератордың энергиясы бірінші реттік тізбектен екінші реттік тізбекке магнит өрісі арқылы беріледі. Сондықтан шығынды ескермей, былай жазуға болады: , бұдан

Кернеуді неше ece арттырса, ток күші сонша есе кемиді. Қазіргі трансформаторлардың пайдалы әрекет коэффициенті өте жоғары, ол 99%-ға дейін жетеді, яғни шығын бар болғаны 1—2%

Зен ағынының энергиясы.

Ағын су энергиясы (Энергия водотока) — жер бетіне түскен жауын-шашын, кар, мәңгі мұздар ери келе суға айналып, өзінің массалы күшімен ағып, ой, ойпаң, ойысты жер бетімен төмен карай ағып кайнардан бұлаққа, бұлақтан өзеншеге, одан өзенге айналып, теңізге немесе көлге келіп құйылады. Су жоғарыдан төмен ағып теңізге құйылар кезіндегі табиғи процесте белгілі бір жұмыс аткарады. Бұл табиғи жұмыс үйкеліс күші: ағын су ішіндегі және ағын су мен арнада болатын табиғи құбылыс өзен арнасын шайып, түптік шөгінді тасымалдарды ілестіріп, ең соңында жылу энергиясына айналады. Қандай да болмасын ағын суда белгілі бір шамада энергия болады және өзінің бастауында жер жағдайына байланысты еңістігі жоғары болса, өзен арнасын қарқынды түрде шайып, жиналған түптік шығарындыларды төмен алып кетіп, үлкен жұмыс атқарады (эрозиялық іс-әрекет). Ағын су энергиясының өсерінен қазіргі жер бетінің геологиялық бедері пайда болды. Өзен алқабындағы барлық ағын су энергиясын гидроэнергетикалық қор деп атайды. Қалыпты ағындылы өзен теліміндегі үзындықты L, еңістікті i = tga қүлау биіктігін H0 деп алсақ, белгілі бір межедегі өзеннің колденең қимасының ауданы w, су өтімі Q бөлған жағдайда ағын жылдамдығы: v=Q/w, м/сек., немесе Q=W*v м3/с, қуаты N = 9,81 * 0 * Н кВ.

Энергетикалық ресурстар жалпы мәліметтер.

Энергетикалық ресурстарға барлық механикалық, химиялық және физикалық энергия көздерін жатқызуға болады. Энергетикалық ресурстар олардың табиғатына,алу жолдарына және басқа да нышандарына (белгісіне) байанысты топтастырылады.