Кәсіпорындардың негізгі формалары
Формалар | Артықшылықтары | Кемшіліктері |
Жеке шаруашылық -бизнес, иесі бір адам. | Іс әрекет- .тің еркін-.ділігі, тә-.уелсіздік, барлық пайдаға ие болу | Мүліктік жауапкершіліктің шексіздігі, несие алу мүмкіншілігінің шектеулілігі. |
Серіктестік дегеніміз – бір-неше адамның немесе заңды тұлғалардың бірлесіп шаруашылық жүргізу үшін ұйымдастырылған фирма: - жауапкершілігі шек-теулі, - ттолық жауапкершіліктегі, - жжауапкершілігі аралас серіктестік. | Ұйымдастырудің қарапайымдылығы, қосымша қаржы, құралдардың тарту жеңіл, мамандандырылу-дың деңгейі жоғары, өндіріс көлемін кеңейту мүмкін-шілігі мол. | .әр бір құрылтайшының мүліктік жауапкершілігі, серіктес мүдделерінің бір бірімен сай келмеуі, құрылтайшылар үлесін анықтау қиыншылығы, бір құрылтайшының кетуінен серіктестіктің жабылу мүмкіншілігі. |
Акционерлік қоғам- акция шығару арқылы орталықталынған капи-талға негізделген фирма: ашық және жабық. | .Бағалы қағаздарды сату арқылы капитал тартудың шексіз мүмкіншілігі, фирма-ның іс-әрекет шаруашылық жүргі-зудегі тұ-рақтылығы (бір акцио-нердің кетуінен фирма жабыла қоймайды.) | .Басқарудың және ұйымдастырудың тым күрделілігі, акционерлердің басқаруға қатысуы мен бақылау деңгейінің жоғары еместігі, кәсіби кұпияның ашылу мүмкіндігі. |
Фирма көлеміне байланысты: шағын, орта және ірі бизнес болып бөлінеді.
1. Шағын және орта кәсіпкерліктің артықшылықтары:
Қоғамның және халықтың қажеттіліктерін жақсы қанағаттандыруға мүмкіндік береді, өркениетті бәсекелестік нарықтық қатынастардың қалыптасуы;
2. Ассортименттің кеңеюі мен тауарлар мен қызметтердің сапасының артуы.
3. Тұтынушылардың қажеттілігін қанағаттандыруға ұмтылу арқылы, шағын бизнес қызмет көрсету мен өнім сапасының артуына мүмкіндік туғызады
4. Тауарлар мен қызметтердің нақты бір тұтынушыларға жақындауы;
5. Экономиканың құрылымдық өзгеруіне әсер ету. Шағын кәсіпкерлік экономикаға өтімділік, икемділік береді;
6. Өндірісті дамытуға халықтың өз ақшаларын тартуы. Шағын кәсіпорын иегерлері өз істеріне өз ақшаларын үлкен қызығушылықпен салады;
7. Қосымша жұмыс орындарының ашылуы, жұмыссыздық деңгейінің қысқаруы;
8. Адамдардың шығармашылық мүмкіндіктерін тиімді пайдалануға, дарындарының ашылуына, әр түрлі қолөнердің дамуына ықпал етеді;
9. Еңбек қызметіне ірі кәсіпорындар белгілі – бір шектеу қоятын халықтың жекелеген топтарын (үй жұмысымен айналысушылар, зейнеткерлер, мүгедектер, оқып жатқан адамдар) тарту;
10. Меншік иелері, кәсіпкерлер, басқарушылардың әлеуметтік қатарларының қалыптасуы;
ғылыми-техникалық дамуды жандандыру;
11. Жергілікті шикізат қайнары ірі кәсіпорындар қалдықтары қолдану және игеру;
12. Ірі кәсіпорындарға комплетелетін бұйымдарды дайындау және жеткізу жолымен, көмекші және қызмет көрсету өндірісін құру арқылы әсер ету;
13. Арендаға алу немесе сатып алу арқылы төмен рентабельді және тоқыраудағы кәсіпорындардан мемлекетті босату;