Жергілікті өкілетті және атқарушы органдардың қарым-қатынасы мен ұйымдастырушылық негіздері 1 страница

Ші блок

1. «Басқару» категориясының мәні және оның қоғамдағы ролі.Басқару дегеніміз қоғамдағы түрлі құбылыстарға әсер етуі болып табылады. Мем/к бас/у теориясының Қаз/н 2030 стратегиялық даму басымдылықтарына негізделе отырып, нарықтық жағдайдағы мем/ті бас/у тиімділігін арттыруға, бұрынғы жүйеден қалған негативті жақтарды жоюға бағытталған. Мем/к бас/у қоғамдық жүйеге мем/ң әсер етуі болып табылады. Яғни, мем/к бас/у объектісі ретінде бүкіл қоғам қарастырылады, яғни қоғамдағы құбылыстың барлығы мем/пен басқарылады. Мем/к бас/у субъектісі ретінде түрлі мем/к органдар қарастырылады. Мем/т қоғамның ажрамайтын бөлігі болғандықтан барлық гуманитарлық ғылымдар мем/ң бас/у мәселесін қарастырады. Мем/к басқару ғылымының зерттеу саласы мем/т, саясат, мем/басқару, билік т.б. түсініктер аясында болады. Осы пәннің негізі салатын концепсия саясаттың, құқықтың, басқару мен биліктің өзара байланысына туындайды. Басқару арқалы билік жүзеге асады, ло құқыққа ж/е саясатқа сүйенеді. Мем/к басқару теориясының мазмұны қоғамдық басқару институты ретіндегі мем/к билік органдарының (саяси-құқықтық) ж/е қалыптасатын саяси, құқықтық, әлеуметтік қарым-қатынастарды талдау болып табылады. Мем/ң басқарушылық қызметіқоғамдық ортақ ж/е жеке мүдделер арасындағы қоғамдық қайшылықтар мен шиеленістерді шешуге ж/е реттеуге бағытталған.

2. Мемлекеттік басқарудың спецификасы мен мәні. Мемлекеттік басқару - мем/ң адамдардың қоғамдық іс-әрекеттерін тәртіпке келтіру, сақтау н/е қайта құру мақсатында өзінің билік күшіне сүйене отырып практикалық, ұйымдастырушылық ж/е реттеушілік әсері. Мем/к басқару (басқару субь/сі - мемлекет), қоғамдық басқару (басқару субь/сі - қоғам ж/е оның құрылымдары), менеджментті (басқару субь/сі-кәсіпкер, меншік иесі, іс қожайыны) бөліп қарастырылады. Сонымен қатар басқару жүйесінің ерекше түрі ретінде жергілікті өзін-өзі басқару да қарастырылады. Мем/к басқарудың маңыздылығы ж/е ерек/гі оның өзіне ғана тән 3 түрлі қасиеттерімен түсіндіріледі. Басқарудың бұл түрінде белгілі бір мақсатқа бағытталған ұйымдастырушылық, реттеушілік іс әрекеттер субь/сі б/п мем. таб/ды. Сон/тан басқ/ң бұл түрінің алғ. қасиеті ол мем/ң қуатты билік күшінің бар болуы. Мем/к билік оның өзін басқа да қоғамдық құрылымдардан ерекше бөліп көрсетеді. Мем/к басқ/ң басқарушылық ықпалы оның осы билік күшіне сүйенеді, сол арқылы қуатталады ж/е қамт/з етіледі. Мем/к басқ/ң келесі қасиеті – оның бүкіл қоғамға таралымдылығы, кейде тіпті мем/пен жүргізіліп жатқан хал/қ саясат шеңберінде бір қоғам шегінен шығып басқа да қоғам адам/на таралады. Мем/к басқ/ң бұл қасиетінің мәнін мем. қоғам адам/ң барлық қимылына, іс-әректіне, қарым-қатынасына араласып, тотальдық бақылау жүргізеді деген түсініктен ажырата білуді қажет етеді. Мем/к басқ/ң өзіне тән соңғы қасиеті – жүйелілік қасиеті. Мем/к басқару жүйелілік қасиетінсіз өзінің негізгі мәнін жоғалтады.Сон/тан жүйелілік қасиеті мем/к басқ/ға қажетті деңгейде келісімділік, үйлестік, субординация, нақты мақсатқа бағытталымдылық, рационалдылық ж/е нәтижелік сипаттарын береді.

3. Мем/к құрылыс формалары.Мемлекет басқару түрі бойынша: 1) монархия 2) республика болып бөлінеді. Монархияда жоғары билік мұрагерлік жолмен, кейде сайлау жолымен алатын, монархтың қолында шоғырланады. Оның абсолютті, дуалистік, конституциялық деген түрлері бар.Абсолюттік монархиядамонарх билігі заңдармен шектелмеген. Парламент жоқ н/е оның билігі шектелген. Конституциялық монархияда конституция монарх билігін шектейді, монарх мем/т символы б.т. Дуалистік монархияда билік монарх пен парламент арасында бөлінген, монарх Үкіметті тағайындайды, Парламент шығарған заңға вето жариялайды.Республикапарламенттік, президенттік, аралас болып бөлінеді.Парламенттік республикада заң шығарушы орган белгілі бір басымдықтарға ие. Үкімет парламент арқылы құрылады ж/е соның алдында есеп береді. Парламент Үкіметке сенімсіздік вотумын жариялайды. Президенттік респуликада заң шығарушы орган ж/е атқару органдарының басшылары халықпен сайланады, олар өз қызетінде тәуелсіз, қоғамды билеудегі тепетеңдікті қалыптастырады. Мем/т басшылары президенттер ерекше мәртебеге ие, мұндай елдерде үкімет президент алдында жауап береді. Аралас республика белгілері: Парламент жалпы сайлау арқылы сайланады, президенттің құзіреті кең, парламентке де кең құзірет берілген. Мем/р құрылым формаларына қарай: 1) жай (унитарлы) 2) күрделі (федерация, қауымдастық, достастық, конфедерация, империя) болып бөлінеді. Унитарлықмем/т біртұтас мем/к құрылым. Бұл жағдайда мем/т мем/к биліктің тек бірыңғай жүйесі арқылы басқарылатын әкімшілік аумақтық бөліністерге ғана бөлінеді. Федерация мем/к құрылымдардың күрделі нысаны. Федеративті мем/т басқа мемлекеттерден н/е мем/к құрылымдардан, федерация мүшелерінен тұрады. Қауымдастық, достастық – белгілі бір мақсат үшін құрылады. Мүшелері толығымен тәуелсіз, жеке субъект ретінде қарастырылады.

4. Мем/ң қоғамдық функциялары. Мем/ң функциялары – мем/ң жалпы адами мәні мен әлеу/к тағайындалуы көрініс табатын ж/е нақтыланатын оның ішкі ж/е сыртқы қызметінің негізгі бағыттары. Мем/т фун/ң маңызды белгілері: - мем/ң функциялары оның жалпы адами мәнін тікелей ашып көрсетеді ж/е нақтылайды; олардың мазмұны қоғам мүшелерінің ұлттық, жеке бастық ж/е топтық мүдделерін ескереді; - мем/ң функцияларында оның қоғам өмірінің әр түрлі саласында атқаратын рөлі айқындалып, ел ішінде ж/е халықаралық аренада атқратын жан жақты практикалық қызметі көрініс табады; - мем/ң функциялары оның тарихи міндеттері мен мақсаттарына байланысты пайда болады ж/е дамиды; мем/т өзінің әлеу/к міндетін өз қызметінің тұрақты қалыптасқан бағытын құрайтын тиісті функциялары іске асыру арқылы атқарады; - әр түрлі тарихи тұрпаттағы мем/ң функцияларында оларға тән даму ерешеліктері мен заңдылықтары, қоғам өміріндегі әлеу/к, экон/қ, саяси ж/е рухани өзгерістердің деңгейі нақты көрініс табады. Мем/т әр түрлі көптеген функцияларды орындауына қарай оларды ғылыми жіктеу қажеттілігі туындайды. Функциялар бір бірінен келесідей жалпы белгілері бойынша ажыратылады: 1) мем/т әсер ету объектісінің ерекшеліктері, өзінің қызмет ету процесінде мем/т ықпал ететін қоғамдық қатынастардың ерекшеліктері б/ша; 2) әрбір функция мазмұнының, яғни мем/т қызметінің біртекті, бір біріне ұқсас түрлерінің өзіндік ерекшеліктері б/ша. Мем/ң міндеттерінде оның әлеуметтік бағыты, белгілі бір тарихи кезеңдегі миссиясы анықталады. Өз кезегінде мем/ң функциялары оның міндеттерін жүзеге асыру ж/е орындау құралдары болып табылады.

5. Мем/к басқарудың объективті негіздері. Қоғамды мем\к басқарудың объективті қажеттілігі жалпы тарихи ж\е әлеу\к саяси, сонымен қатар нақты қоғамның тек өзіне тән факторлардан туындайды. Аталған факторлардың бірінші тобы мем\т болмысымен байланысты. Қазіргі ғылыми деректерге сәйкес алғашқы мем\т адамдар қауымдастығының өмір сүру шартына айналған еңбек қызметінің жаңа нысандарын өндіруші экон\ң қызмет етуін ұйымдасқан түрде қамтамасыз ету үшін пайда болады, деп жазады профессор А. Венгеров. Осыдан келіп ең алдымен қоғамға ақпараттық қызмет көрсетуді көздеген басқарушылық функция туындайды. Қоғамнан негізгі кәсіби-ұйымдастырушылық қызмет көрсету болып табылатын адамдар тобы бөлініп шығып, көптеген басқарушы лауазым пайда болады: жұмысты басқарушылар, әскери басшылар, есепшілер ж\е т.б. Бұл топ мем/т аппаратын – алғашқы бюрократияны құрды. Топтар мен жіктерге әдеу\к бөліну ж\е оларға тән қарама-қайшы мүдделер мен қарым-қатынастар мем/ң саяси функциясына – қоғамдық ж\е әлеу\к қатынастарды реттеуге деген қажеттілікті туғызды. Мем/к аппаратта ерекше дәрежелі топтар шоғырланғандықтан әлеу\к реттеу функциясы негізінен осы топтардың халықтың қалған бөлігіне үстемдік орнатуын қамтамасыз етіп отырды. Осы функцияны орындау сәтінен бастап мем\т саяси институтқа айналады. Қоғам мүшелерінің жүріс тұрысының тәртібінің жалпы ережелерін бекіту ж\е қатаң сақтау, қоғамға қажетті қызмет түрлерін ұйымдастыру мен реттеу мем/ң пайда болуы мен даму кезеңінен бергі негізгі міндеті болып табылады. Мем/к басқару саяси бірлестікке біріккен адамдардың ортақ ерік, мүддесін білдіретін орталықтандырылған билік арқылы жүзеге асты.

6. Мем/к басқару функциялары.Мем/ң функциялары – бұл мем/ң жалпы адами мәні мен әлеуметтік тағайындалуы көрініс табатын ж/е нақтыланатын оның ішкі ж/е сыртқы қызметінің негізгі бағыттары. Мем/т фун/ң маңызды белгілері: - мем/ң функциялары оның жалпы адами мәнін тікелей ашып көрсетеді ж/е нақталайды; олардың мазмұны қоғам мүшелерінің ұлттық, жеке бастық ж/е топтық мүдделерін ескереді; - мем/ң функцияларында оның қоғам өмірінің әр түрлі саласында атқаратын рөлі айқындалып, ел ішінде ж/е халықаралық аренада атқартын жан жақты практикалық қызметі көрініс табады; - мем/ң функциялары оның тарихи міндеттері мен мақсаттарына байланысты пайда болады және дамиды; мем/т өзінің әлеуметтік міндетін өз қызметінің тұрақты қалыптасқан бағытын құрайтын тиісті функциялары іске асыру арқылы атқарады; - әр түрлі тарихи тұрпаттағы мем/ң функцияларында оларға тән даму ерешеліктері мен заңдылықтары, қоғам өміріндегі әлеуметтік экономикалық экономикалық, саяси және рухани өзгерістердің деңгейі нақты көрініс табады. Мем/т әр түрлі көптеген функцияларды орындауына қарай оларды ғылыми жіктеу қажеттілігі туындайды. Функциялар бір бірінен келесідей жалпы белгілері бойынша ажыратылады: біріншіден, мем/т әсер ету объектісінің ерекшелікері, өзінің қызмет ету процесінде мемлекет ықпал ететін қоғамдық қатынастардың ерекшеліктері бойынша; екіншіден, әрбір функция мазмұнының, яғни мемлекет қызметінің біртекті, бір біріне ұқсас түрлерінің өзіндік ерекшеліктері бойынша. Мем/ң функциялары мен міндеттері өзара тығыз байланысты, бірақ бір біріне сәйкес келмейтін құбылыстар. Оларды бір біріне қарсы қоюға да, теңестіруне де болмайды. Мем/ң міндеттерінде оның әлеуметтік бағыты, белгілі бір тарихи кезеңдегі миссиясы анықталады. Өз кезегінде мем/ң функциялары оның міндеттерін жүзеге асыру және орындау құралдары болып табылады.

7. Мемлекеттің экономикалық функциялары. Экономикалық функцияда шаруашылық жүргізу саласындағы мемл-ң рөлі толық көрініс тауып ол басқару жүйесінде эко-лық механизмдерді кеңінен қолдануға негізделген. Өткен жылдарда нарықтық ең маңызды элементтердің (эко-лық бостандық, меншік құқығы, тауарлармен қызмет нарығы) дамытуға баса назар аударылды. Сонымен қатар эко-лық үрдіске мемл-ң араласуының оңтайлы әдістерін іздестіру нарықтық механизмге сәйкес келетін тиімді мемл-к реттеуді үйымдастыру қажеттілігі туындады. Экономикағы толық басқару жүргізген әміршіл-әкімшіл мемлекеттің шаруашылық-ұйымдастырушылық функциясымен салыстырғанда қазіргі кездегі мемл-ң экономикалық функциясының басты ерекшелігі осы. Бүгінде экономикалық функция адамға, мемлекетке, әлемдік нарыққа аса қажетті өнімдерді өндіретін экономиканың құрылымын қайта құру, әлемдік нарықта бәсекеге қабылетті және Қазақстан үшін стратегиялық, әлеуметтік маңызды өндіріске қолдау көрсету, өндірушілерді, оның ішінде шағын кәсіпкерлікті қолдау, мақсатты бағытталған инвестициялық саясат, ішкі және әлемдік нарықта Қазақстандық компаниялардың мүдделерін қорғау, аграрлық секторда жүргізілген реформалар, ең алдымен, жерге жеке меншік құқығын қамтамасыз ету, инфляция қарқынын төмендету және баға өсімін тежеу сияқты мемл-т қызметінің бағыттарын қамтиды. Әлемдік экономикаға ену отандық рынокты әлемдік рынокпен байланыстыратын оның сыртқы экономикалық қызметінің барлық механизмін қайта қарауды қажет етті.

8.Мемлекеттік басқарудың ұйымдық-функционалдық құрылымы. Қоғамның маңызды ж/е күрделі саяси институты ретінде мем/ң нақты құрылымы мен ішкі ұйымдастырушылық бөлімшелері болады. Мем/к аппарат − өзара байланысты мем/к органдар жүйесі. Ол қоғамның саяси билік қызметін қамтамасыз етеді ж/е әр мем/к орган мем/т атынан қызмет етеді. Оның өз құзыреті, құрылымы және кадрлары бар. Мем/ң ұйымдық құрылымына мем/к басқару субъектісі тарапынан мемл.ң функциялар әсер етеді. Мемл.ң функциялары − мем/ң алдында тұрған нақты тарихи міндеттерді шешуге бағытталған қызметінің түрлері. Қызмет аясы бойынша мемл.т қызметтері келесідей жіктеледі: 1) ішкі қызметтер: саяси, экономикалық, әлеуметтік; 2) сыртқы қызметтер: ұлттық қауіпсіздік, қорғаныс қызметтері, халықаралық қызметтер; 3) мемл.к билік тармағы б.ша: заң шығарушы. Атқарушы,сот қызметі. Мем/к басқару ішіндегі субъективті факторлар мен жағдайларға мем/к аппараттың кадрларын жатқызамыз. Олардың дайындығы, біліктілігі деңгейіне мем.к аппарат кадрларының біліктілігі төмен болса мем.к аппарат ұлғаяды. Бірак ол мем.к басқару тиімділігін арттыру екіталай. Мем.к баскару механизмі мем.к функцияларды аткаратын мемл.к басқару органдар жүйесімен байланыстырылады. Бұл механизмдер.ң элементтері ретінде мем.к органдар жүйесі, басқару үрдісі, ақпарат, басқару функциялары, басқару қағидалары, басқару.ң әдістері мен нысандары жатады. Мем.к басқару субъектілерінің жікьелуі: 1) мемлекеттік билік түрі б.ша: заң шығарушы, атқарушы, сот билігі. 2) Баскару мен биліктің ұйымдастырылуының деңгейі б.ша: орталық, аймақтық, жергілікті. Бұл органдар арасында қарым катынас, қызмет аясы мен өкілеттіктің бөлінуіне байланысты анықталады. 1) Қызмет аясы б.ша: аталған субъектілерінің әртүрлі саяси, экономикалық, әлеу.к, мәдени, халықаралық іс, БАҚ саласындағы органдар; 2) Басқарылатындарға әсер ету құралдары, сипаты және мақсаты б.ша: саяси басшылық, әкімшілік мемл.к , эконо.қ және т.б; 3) Институционалдық сипаты б.ша: мемл.к органдар бастамасымен құрылған қоғамдық институттар. Мыс: партиялық фракциялар, эксперттік және кеңес беру ұйымдары; 4) Классификациялық құрылымы б.ша: ұжымдық, жеке.

9. Мемлекеттік басқару қағидалары. Мем/к басқару қағидалары-мем/к басқару жүйесінің құрылымдық элемент/ң мәні мен ішкі үйлесімділігін білдіретін негізгі бастамалар,ең жалпы идеялар. Мем/к басқару қағидаларын айқындау ж/е негіздеу процесіне белгілі талаптар қойылады. а) мем/к басқару/ң кез келген емес тек ең маңызды, басты, обьективті, қажетті заңдылықтарын, қатынас/ы мен өзара байланыс/н білдіру. ә) мем/к басқарудағы тек тұрақты заңдылықтарды сипаттау. б) мем/к басқару/ң өзге басқару түрлерін ерекшелігін білдіру. Мем/к басқару қағида/ң ерекше белгілерін де атап өткен жөн: бұл олардыңдиалектикалығы, жүйелілігі, басқарушы субьектінің біліміне, қабілетіне байланыстылылығы ж/е қағида/ң өзара байланыстылылығы. Отандық ж/е шетелдік ғалым/р басқару қағида/н жүйелеу мен жіктеуге әртүрлі көзқарастар білдіреді. Олар мем/к басқарудың ерекшелігін ескере отырып басқару қағидаларының жүйесін үш топқа бөледі: 1) жалпы ортақ қағидалар: жүйелілік, обьективтілік, өзін өзі реттеу, кері байланыс, оңтайлылық, ақпараттық жеткіліктілік, демокрктизім, жариялылық, құықтық реттілік (заңға сәйкес келу) 2) қоғамның түрлі салаларында ж/е әр түрлі қоғамдық құбылыстарды, ұйымдарды, институттарды талдау барысында қолданылатын жекелеген қағидалар. 3) мем/к басқарудың ұйымдастырушылық технологиялық жақтарын қарастыратын ұйымдастырушылық технологиялық қағидалар.

10. Мемлекеттік басқаруды құқықтық реттеу. Мем\к басқаруды құқықтық реттеу мем\к органдарды ұйымдастыру және олардың қызмет ету ережелерін бекіту жөніндегі мем\т қызметін білдіреді. Жалпы құқықтық реттеу мем\к органдардың функцияларын, ұйымдастырушылық құрылымдары мен басқарушылық қызметтерін тәртіпке келтіруге арналған. Құқықтық реттеудің объектілерін құрайтын мем\к және қоғамдық өмірдің бірнеше аспектілерін атап өтуге болады: 1. мемлекет пен қоғам,азаматтар арасындағы қатынастар. 2. Мемлекеттік органдар арасындағы билік бөлінісі және олардың құқықтық мәртебесін анықтауға байланысты қалыптасатын қатынастар. 3. Мемлекеттік-басқарушылық процеске қатысушы адамдар арасындағы қатынастар, мем\к қызметті атқаруға байланысты және өздерінің қандай да бір мәселелерін шешу үшін мем\к органдарға жүгіну барысында қалыптасатын қатынастар. Мем\к басқаруды құқықтық реттеуде оның объектілерінің ерекшеліктеріне сәйкес тиісті әдістер қолданылады. Құқықтық реттеудің әдістері басқарушы жүйенің әлеуметтік-құқықтық салаға әсер етуінің заңды тәсілдері мен құралдарының жиынтығынан тұрады. Олар: 1) орталықтандырылған, импервтивті реттеу (субординация әдісі), мұнда реттеу жоғарыдан төмен биліктік императивтік негізде мем\к билік органдары арқылы жүргізіледі; 2) орталықсыздандырылған, диспозитивті реттеу, мұнда құқықтық реттеу пікір алмасу, келісім жасау, бірлескен актілер қабылдау арқылы жүргізіледі. Құқықтық реттеудің ең негізгі нысаны – мем\ң конст\ы және одан туындайтын әр түрлі қоғамдық қатынастарды реттейтін заңдар, нормативтік құқықтық.

11. Мем/к басқарудың әлеуметтік тиімділігінің критерийлері. Әлеуметтік тиімділік – қоғамның қандай да бір өнімді қолдану н/е нақты жұмыс түрін атқару барысында, тиісті материалдық, әлеуметтік ж/е рухани құндылық–ды пайдалануда жалпы оң нәтижеге қол жеткізуі. Әлеуметтік тиімділік кез келген еңбектің маңыздылығын, ұтымдылығын, тиімділігін көрсетеді. Егер өнімге кеткен шикізаттық, энергетикалық, басқа да материалдық шығын/ды шегеріп тастасақ, онда адам–ң еңбегі ж/е таланты, білімі, тәжірибесі, біліктілігі, ар–ұяты толығымен әлеуметтік тиімділікте көрініс табады. Әлеуметтік тиімділіктің көлемі қоғамдық құрылымдар мен реттеуіш–ң ұтымдылығын сипаттайды. Әлеу/к тиімділік жоғары сапа мен қазіргі заманғы технико–технологиялық көрсеткіш–ге негізделген. Онда ғылыми–техникалық революцияның жетістік–і толық көрініс табады. Ол тек басқару субъектілерін, ең алдымен мем/к билік пен жергілікті басқару орган–н ұтымды ұйымдастыру, басқарылатын объект–ге оңтайлы қызмет жасауы, олар/ң белсенділігінің қоғам заңдылық–мен ж/е мүдде–мен сәйкес үйлесуінің нәтижесінде пайда болады. Әлеуметтік тиімділіктің мәні оның тұрақты, өндіруші, прогрессивті болуында, жүзеге асқан қызметтің қолданған нәтижесі ғана емес, с.қ. болашақта дамудың қайнар көзі мен құралына айналып, қоғамдық өмірдің ұдайы өндірісінде берік ж/е тұрақты буыны ретінде көрініс табуында. МБ жайлы жоғарыда айтылғандар онымен атқарылатын іс–әрекеттің барлығы басқарудың әлеуметтік тиімділігімен өлшеніп,бағалануы керек деген қорытынды жасауға мүмкіндік береді.Басқарудың жалпы әлеуметтік тиімділігінің өлшем–не(критерий–не) келесі–ді жатқызуға болады:а)өзінің сәйкес түр–і бойынша әлемдік параметр–мен салыстырылатын еңбек өнімділігінің деңгейі;б)БҰҰ–ң әдістемесі бойынша есептелетін ұлттық байлық/ң қарқыны мен ауқымы;в)жан басына шаққандағы ж/е әр түрлі категория–ң табыс–на бөлгендегі,сонымен бірге дамыған ел–ң стандарт–мен салыстырғандағы адам–ң өмір сүруі деңгейі;г)қоғам/қ қатынас–ң тәртіптілігі,қауіпсіздігі ж/е сенімділігі,олар/ң оң нәтиже–ге қол жеткізе отырып одан әрі дамуы.Аталған МБ–ң жалпы әлеуметтік тиімділігінің өлшем–і қоғам/қ өмір/ң сала–ы бойынша бөлінеді.

12. ҚР мемлекеттік қызметтің ұйымдастырылуының құқықтық және экономикалық негіздері.Мемлекеттік қызмет- мемлекет қызметінің бір саласы ж/е мемл.к қызметшілердің мемл/к органдардағы биліктің міндеттері мен функцияларын іске асыруға бағытталған лауазымдық өкілеттігін атқару жөніндегі қызметі б.т. Мемлекеттік қызметшілердің құқықтық жағдайларын ҚР-ның 1999 ж 23 шілдедегі қабылданған “ҚР мемл.қызмет туралы” заңы реттейді. Осы заң мемл/к қызметшілерге қолданылатын заң б/ша техн/қ қызмет көрсетуді ж.а. ж/е мемл/к орган қызметін қамтамасыз ететін адамдар мемл/к қызметшіге жатпайды. Мұндай адамдар тізбесін ҚР Үкіметі бекітеді. Мемлекеттік қызметші-мемл/к органда заңнамада белгіленген тәртіппен республикалық н/е жергілікті бюджеттерден, сондай-ақ ҰБ-тан қаржыландырылатын мемл/к лауазымды атқаратын мемл/т міндеттері мен функцияларын іске асыру мақсатында лауазымдық өкілеттікті ж.а ҚР-ның азаматы. Мемл. қызметкерлер 2-ге бөлінеді: саяси және әкімшілік. Мемл/к әкімшілік қызметші-мемл/к саяси қызметшілер құрамына кірмейді. Мемл/к органда лауазымдық өкілеттіктерді тұрақты кәсіптік негізде ж.а.мемл қызметші. Лауазымдық өкілеттік-мемл/к қызметшілер өз қызметін ж.а. мемл/к органдардың алдында тұрған мақсаттар мен міндеттерге жауап беретін нақты мемл/к лауазыммен көзделген құқықтар мен міндеттер. Мемл/к саяси қызметші- тағайындалуы, босатылуы ж/е қызметі саяси айқындаушы сипатта болатын ж/е саяси мақсаттар мен міндеттерді іске асыру үшін жауапты мемл/к қызметкер.