Шигеллалардың антигендік құрылымы және биохимиялық қасиеттері
Антигендік құрылымы:
Шигеллалар О және К антигендерге ие. Шигеллалардың әртүрлілігі биохимиялық қасиеттеріне ғана емес, сонымен бірге антигендік қасиеттеріне де байланысты. Неғүрлым күрделісі Shіgеllа flехnеrі, оның типтік және топтық антигендері бар.
Ферменттік белсенділігі:
Шигеллалардың басқа энтеробактерияларға қарағанда ферменттік белсенділігі төмен. Көмірсуларды қышқыл түзе отырып ыдыратады. Шигеллаларды ажыратуға мүмкіндік беретін негізгі белгі олардың маннитке қатынасы: Shіgеllа dуsеntеrіае маннитті ыдыратпайды, В, С, 0 топқа жататын окілдері маннитті ыдыратады, маннитпозитивті. S.sоnnеі лактозаны баяу (2 тәулік) ыдыратады. S.sоnnеі-дің рамнозаға, ксилозаға және мальтозаға қатынасын негізге ала отырып, оның 7 биохимиялық вариантын ажыратады.
| II-деңгей | |||||||||||||||||||||
1. Споралардың анықтауға қолданылатын бояу әдісі. Ожешко әдісімен спораларды бояу Бояу кезеңдері: 1.Бекітілмеген (фиксацияланбаған) жұғын-препаратқа 0,5% хлор қышқылы тамшысын тамызады да оттың үстінде бу шыққанға дейін қыздырады (2- 3 мин); 2.Қышқылды төгіп, сумен шайып, кептіру керек; 3.Оттықтың үстінде бекітеді; 4.Циль-Нельсен әдісімен бояу (споралар – қызыл түсте, ал вегетативті формалары – сия көк түсте). Толық жетілген спора бояуды өте қиын қабылдайды, себебі қабықшасы еш нәрсе өткізбейді. Грам әдісімен бояғанда спора түзуші дақыл бояуды тек микробтық жасушаның вегетативтік бөлігі боялады, ал спора түссіз. Оның қабығының өткізгіштігі ыстық тұз қышқылымен өңдегеннен кейін немесе қыздырумен жүретін бояудың концентрирленген ерітіндісін қолданған кезде бірден жоғарылайды. Бояуды қабылдаған спора қышқылмен қайта өңдеу барысында, вегетативті жасушалар бірден бояуын жоғалтқан кезде түссізденбейді. Спораларды бояу Бактериялардың кейбір түрлері жасуша ішілік (эндогенді) споралар түзеді. Вегетативті жасушалардан ерекшелігі оларда бос судың мөлшері аз болады, сонымен бірге липидтер мен кальцидің құрамы жоғары болады.  2. Кох әдісін қолдануы. 3. Дригальский әдісін қолдануы. Дригальский әдісі - сапалы әдіс болып саналады. Зерттелетін материалдан жекелеген колонияларды алу үшін зерттелетін материалды бірінші табақшаға шпательмен жағады, оттыққа шпательді күйдірмей, сол күйде 2, 3, 4 т.б. табақшаларға жағады. Осылай егу арқылы бірыңғай колония алуға болады.
|
Вейнберг әдісін қолдануы.
Цейсслер әдісін қолдануы.
Фортнер әдісін қолдануы.
Бактерия плазмидалары
Плазмидалар- хромасомадан тыс орналасқан, өзінше репликациялану қабілеттілігі бар жабық сақиналы құрылымнан тұратын ДНҚ. Олар жасушаға қосымша пайдалы қасиет береді. Бактериялардың плазмидасы өзінше жойылуы мүмкін (элиминация), бірақ олардың негізгі қасиеттеріне әсер етпейді, яғни негізгі қызметін сақтайды және де оларда мутациялық, рекомбинациялық өзгерістер болуы мүмкін.
Бір бактериядан екіншісіне коньюгация кезінде берілетін плазмидаларды коньюгативті немесе трансмиссивті плазмидалар деп атайды. Коньюгативсіз плазмидалар тек қана коньгативтілердің көмегімен беріледі. Плазмидалар арқылы әртүрлі генетикалық заттар беріліп, микроб жаңа қасиетке ие болады. Ондай факторларға жатады: R-фактор-антибиотикке төзімділік қасиеті;
H|r-фактор-күшті коньюгациялық қабілеттілік қасиеті;
Col-фактор-колицин синтездеу қасиеті,т.б.;
R- факторы бар бактериялар арнайы белок заттар синтездейді. Алғаш рет осындай заттарды ішек таяқшасында болатыны дәлелденген, сондықтан ондай заттарды колицин (Е.Coli) деп атаған, кейіннен колицин тәріздес заттарды басқа да микробтар бөліп шығаратыны анықталды, сондықтан оларды жалпы бактериоциндер деп атайды. Бактериоциннің антибиотиктен ерекшелігі сол, олар өз түріне жататын немесе өте жақын туыстас микробтарды қырып-жояды. Колицин сезімтал микробқа жабысады да, оның метаболизмін бұзып, микробты өлтіреді.
7. Бактерия плазмидалары
Плазмидалар екі тізбекті ДНК молекулалары мөлшері н.п.Олар бактериялраға аса қажетті қызметтерді кодтамайды,бактериялар қолайсыз жағдайларрға ұшырағанда маңызды рөл атқарады.Фенотиптік өзгерстердің ішінде бактерия жасушалары плазмидалар арқылы жеткізілетін көріністердің ішінде келесілерін атап кетуге болады
Антибиотиктерге тұрақты
Колицин түзу
Патогенділік факторының өнімі
Антибитик заттардың синтезделуіне қабылеттілік
Күрделі органикалық затарды ыдыратуы
Рестрикция мен модификациялық ферменттерді түзуі
Плазмидалық ДНҚ репликациясы бактерия хромосомасының репликациясына қатысатын ферменттер жиынтығымен жүзеге асырылады бірақ плазмидалардыңрепликациясы хромосомаға тәуелді емес.кейбір плазмидалар бактерия хромосомасына қайтымды тіркесіп ,бір репликон түрінде жүруі мумкін.кейбір плазмидалар бір жасушадан кейбір жасушаға кейде бөгде токсономиялық бірлікке жататын жасушаларға да ауысып жүруі мумкін.Ондай плазмидалар трансмиссивті деп аталады.Трансмиссивтілік тек ірі плазмидаларга гана тән.оларда оперондар бар.оларда плазмиданы тасымалдаушы гендер біріккен. Ол гендер жыныстық кірпікшелерді кодтайд.яғни трансмиссивті плазмидасы жок жасушамен арасында жыныстық көпірше түзу арқылы плазмидалық ДНҚ келесі жаңа жасушаға беріледі, бұл процесс коньюгация дид.
Ұсақ плазмидалар tra-оперондары жоктар өз беттерінше беріле алмайды.бірақ трансмиссивті плазмидалар болған жағдайда солардың коньюгациялық аппараттарын пайдаланып берілуге қабілетті.бұндай плазмидалар мобилизациялық деп аталады.Мед микробиологияда маңызды орынды антибиотиктерге тұрақтылық беретін плазмидалар оларды R плазмидалар деп атайды және патогенділік факторларының өнімдерімен қамтамасыздандырылатын,макрооорганизмде инфекциялық процестің дамуына жағдай жасайтын плазмидалар.
8. Туберкулез кезіндегі жылдамдатылған зерттеу әдістер.
Жедел диагноз қоюға микродақылды Прайс әдісі қолданылады. Заттық әйнектің бетіне клиникалық материалды жағып, күкірт қышқылымен оңдеп, натрий хлоридінің ерітіндісімен шайып, цитратты қан косылган қоректі ортаға салып қояды. 3-4 күн 37°С-та инкубациялаған соң әйнектегі препаратты Циль- Нильсен әдісімен бояп, микроскопта қарайды.
Таза дақылдың антибиотикгерге сезімталдығын анықгаудың маңызы зор. Жоғарыда аталып кеткен микобактерияларда антибиотиктерге озгергіштік пен резистенттілік тез пайда болады, сондықтан сезімталдылықты анықтау емдеудің сәттілігіне қажет. Антибиотиктерге сезімталдықты анықта халықаралық стандартты әдістер қолданылады, кең тарағандары пропорциялық және абсолю концентрация әдістері. Пропорция әдісі Левенштейн-Йенсен ортасына препаратгар қосып және препар қоспаған қоректі орталарға бактерия суспензиясының әр түрлі концентрациясын сепкенде, популя ішіндегі препараттардың әр түрлі концентрациясында тіршілік ете алатын жеке даралар пайызы бел болады және төзімді мен сезімтал микобактериялардың зерттелген дақылда ара-қатынасы анықталған Препаратсыз бақылаудағы колониялардан препарат қосылған тәжиребидегі колониялар саны 1%-дан сол дақыл төзімді болып саналады.
М.tuberculosis -тің резистенттілігін абсолюттік концентрациямен зерттегенде Левенштейн-Йен қоректік ортасына туберкулезге қарсы препараттардың белгілі мкг/мл есептёгенде (изониазид-1 мкг/ рифампицин - 40 мкг/мл, пиразинамид- 100 мкг/мл, стрептомицин - 10 мкг/мл, этамбутол- 2 мкг/ канамицин- 30 мкг/мл, амикацин- 8 мкг/мг, протионамид-30 мкг/ мл, офлоксацин - 2 мкг/мл, циклосер 30 мкг/мл) стандартты концентрацияларын қосады. Егер туберкулезге қарсы әр түрлі препаратгар, концентрацияларын қосқан қоректі орталарда оскен колониялар саны 20-дан асса, М.tuberculosis - дақылы резистентті болып саналады.
Таза дақылды бөліп алу мерзімі 1-1,5 айдан кем емес, ал антибиотиктерге сезімталдығын аны аталған әдістермен 2-2,5 ай уақыт алады. Ең негізгі кемшілігі осыда. Пропорциялық және абсол концентрация әдістерін тікелей емес әдістерге жатқызады. Егер ауру бактерияларды қақырықпен мөлшерде бөлсе (жағындыда бір көру аймағында 1-5 микобактериялар көрінсе), онда патологиял материалдан тікелей антибиотиктерге сезімталдық анықгай береді. Оның нәтижесі 3 аптаның ішінде ( болады.
Сонымен қатар, микобактериялардың резистенттілігін тез анықтау үшін нүктелік мутацияла молекулалық-генетикалық талдау жүргізеді. Микобактериялардың 95% рифампицинге резистентілігі В генінде кодталады. Ол гендегі мутациялар 80-90% М.tuberculosis штамдары изониазидке де төзімділігі дәлірек айтқанда копдәрілік резистенттіліктің белгісі. Нүктелік мутацияларды молекуларлық – генетикалық талдау жүргізгенде нәтижесі 3-4 күннен кейн белгілі болады.
9. Обаның лабораториялық диагностикасы.
Барлық зертгеулер арнайы зертханаларда, қорғаныш киімдерімен жүргізіледі. Зерттеу материалы бубон пунктаты, қақырық, қан, нәжіс, мәйіттер мен олген жануарлар агзаларының бөлшектері болып табылады.
Зерттеудің бірінші күні. Әкелінген материалдан жағынды дайындайды, оны ауада кептіреді, Никифоров ерітіндісінде 20-30 минут фиксациялайды. Жағындыны Грам әдісімен және метилен көгімен
бояйды. Жағындыларды микроскопта қараған кезде, алдын-ала болжамдау диағноз қоюға мүмкіндік беретін, биполярлы боялған грамтеріс сопақша таяқшалар анықталады. Люминесцентті сары суымен боялған жағындыда арнайы жарқыраған оба микробтары көрінген болса алдын-ала болжамды диагнозының дүрыстығын көрсетеді.
Нативті материалда оба микробының 1 - фракциясын анықтау үшін иммуноглобулинді және антиденені антигендік диагностикуммен немесе обаға қарсы люминесцентті сары суымен өндейді, кейінгі кезде ПГАР және антигенді бейтараптау реакциясы иммундыглобулинді диагностикуммен микробына қарсы Ғ1 антиденелерді ауру қанынан анықтау үшін қолданады.
Басқа микробтан таза зерттеу материалдарын осіргіш заттар қосылған (қан, натрии сульфиті және т.б.) Хоттингер немесе Мартен агарларына және сорпаларына себеді. Қүрамында басқа микрофлора бар материалдарды 1:200 - 1:800 концентрациялы генцианфиолет бар Туманский ортасына себеді. Ортаны 28°С температурада, оба микробының 1 - фракциясын анықтау үшін 37°С инкубациялайды.
Зерттеудің бірінші күні фагпен сынама қоюға болады - жедел әдіс. Зерттеу материалын Туманский орталарына: бір табақшаға бір тамшы зертгеу материалын сеуіп оған бір тамшы оба фаг тамзады, келесі табақшаға материал себіледі, сосын табақша шетіне фаг тамызып оны «жол» сия ағызады; үшінші табақшаға (бақылау) материал енгізіп себеді.
Теңіз шошқасы мен ақ тышқанға биологиялыц сынама қояды. Қақырықты, көмейден алынғы шайындыны, ашық абсцесс іріңін тері ішіне жағу арқылы енгізеді (алдын-ала тері жүнін қырып тастайды стерильді изотоникалық натрий хлориді ерітіндісін жағып скарификациялайды). Скарификацияланғ аймаққа зерттеу материалын, скальпелдің жалпақ бөлігімен (аймақ бетін стерильді Петри табақшасыме қалқалап) жағады. Ластанбаған материалды (қан, жабық бубон ішіндегісі және т.б.) жануарлардың те астына немесе іш қуысына енгізеді. Жануарлар 3-9 күнде өледі. Диагноз қоюды жеделдету үшін біртеңі шошқасына және ақ тышқанға жүқтыруға 2 сағат қалғанда гидрокортизонның 5 мг-ын аяқ тері астын енгізеді. Жедел диагноз қою үшін гидрокортизон егілген ақ тыщқанды 1-ші тәуліктен кейін сояды, 3-ші тәулікте гидрокортизон егілген теңіз шошқасын сояды, қалғанын 6-ші тәулікте сояды.
Зерттеудің екінші күні (18-24 сағаттан кейін). Тығыз және сүйық қоректік орталардағы микроб өсуін зерттейді. Сүйық ортада қалыпты өскен колониялардан жағынды дайындап Грам әдісімен және метилен көгімен бояп микроскопта қарайды. Тығыз қоректік ортада өскен қалыпты колонияларды таза дақыл бөліп алу және идентификациялау үшін іріктейді.
Оба қоздырғышына күмәнді екі-үш колонияларға оба бактериофагтарын тамызады. 10-12 сағат инкубациядан кейін оба бактериофагтарымен қойылған сынамаларды талдайды. Оба бактериофагтарының әсерінен лизистенген колониялардың диагностикалық маңызы бар. Зерттеу материалында оба микробы болған жағдайда анықталады: 1-ші табақшада - стерильді таңба, 2-де - фаг енгізілген жерде стерильді жолақ, 3-де - қалыпты оба микробы.
Зерттеудіц үшінші күні (36-48 сағат). Бөліп алынған дақыл келесі негізгі белгілері бойынша идентифи кациял анады:
микробтың морфологиялық (нативті материал мен таза дақыл микропрепараттары), Хоттингер сорпасы мен агарындағы колониялар сипаттары; оба бактериофагына сезімталдығы; таза дақылдың люминесцентті микроскопта арнайы жарық шығаруы; ПГАР мен АгБР анықтаган оба микробына сәйкес арнайы Аг Ғ1 фракциясы болуы.
ферментативті белсенділігі - глицеринді, мочевинаны, рамнозаны, сахарозаны, глюкозаны және т.б. ыдырату.
Идентификациямен қатар сериялық сүйылту және дискілеу әдістерімен антибиотиктерге сезімталдығы анықталады.
Зерттеудің төртінші күні (60-72 сагат). Идентификация қорытындысы келесі сынамалары қойылады.
оба бактериофагына және антибиотиктерге сезімталдығы; 1 - фракцияны ИФР, ПГАР немесе АдБР рқылы анықтау; ферменттік белсенділігін анықтау.
Қорытынды диагноз дақылды бөліп алып идентификациялау, зерттеу материалын жұқтырған теңіз иошқалары мен ақ тышқандардың өлімі негізінде қойылады. Зерттеу материалында Ғ1 антигенді анықтау ІФР) және серологиялық әдістер (ИФТ, ПГАР, АгБР-антигенді бейтараптау реакциясы және АдБР- ценені бейтараптау реакциясы) қолданылады.
10. Бактериялардың қозғалысын анықтауға қолданылатын әдістері.
11. Микроорганизмдердің патогенділігі және вирулентті лігі.
Патогенділік (син.: аурутуғызушылық) - ол микробтардьщ инфекциялық процесс қоздырушы потенциалдық қабілеттілігі, яғни осы микроб үшін табиғи жүғу жағдайында тиісті ие организміне ену, онда өсіп-өніп кобею, гомеостаздыц әртүрлі бүзылыстарын туғызу және макроорганизм жағынан жауап ретінде қарсы реакциялар қоздыру қабілеттілігі. Патогендлікті ие макроорганизміне микробтың бейімделу функциясы деп қарастыру үсынылған, оның негізінде жаңа жағдайда адекватты тіршілік етуі үшін микроб метаболизмінің қайтадан икемделуі жатыр.
Патогенділік факторлары генотиптік түрлік белгі бола тұрғанмен фенотиптік өзгергіштікке ұшырауына байланысты патогенділік дәрежесін белгілеу үшін «вируленттілік» (лат.: virulentis - улы) деген түсінік енгізілген. Патогенділік - ол осы микроб түрінің инфекциялық процесс қоздырушы потенциалды қабілеттілігі, ал вируленттілік - инфекциялық процесс дамуын қоздыра алатын тек қана осы микроб штамына тән өзгермелі индивидуалдық қасиет. Ол патогенділіктің өлшемі, оның сапалық сипаттамасы немесе генотиптің феңотиптік корінісі.
Осындай белгісіне қарай микробтың нақты түрінің барлық штамдарын бірнеше топқа бөлуге болады: жоғарғы-, шамалы-, әлсіз вируленттілер және вирулентсіздер (авируленттілер). Шамалы вирулентті және әлсіз вируленттілерге қарағанда жоғары вирулентті штамдар әдетте өте ауыр түрде өтетін кесел қоздырады. Осыған қарамастан авирулентті штамдар конвенциялық және аса қатерлі инфекциялар қоздырғыштарының арасында да кездеседі.
Вирусологияда «вируленттілік» терминінің орнына «инфекциондық» немесе «инфекциялаушы» атауы қолданылады.
12.Тырысқақ вибриондардың антигендік құрылымы, патогенділік
факторлары.
Антнгендік қасиеті. Тырысқақ вибрионында О- және Н- антигендері бар; О-антигені бойынша, А-ден астам серологиялық топтары анықталған. Тырысқақ қоздырғышын 01 және 0139 серологиялық тарға жатқызады (оның белгіленуі - V. сhоlеrае 01 және V.сhоlеrае 0139), қалған V. сhоlеrае түріне татындар тырысқақ қоздырғышына жатпайды, дегенмен олар мысалы, гастроэнтериттерді тудыруы іікін. О-антиген 3 компоненттен түрады: А, В және С. Олардың сәйкестігі бойынша тырысқақ здырғышының 3 серологиялық варианттарын ажыратады - Огава (АВ), Инаба (АС) және Гикошима ВС). V. сhоlеrае -ның Н-антигенінің бейспецификалық қасиеті бар, сондықтан ол барлық Vіbrіо лстыгына жалпы ортақ болып келеді.
Патогенділік факторлары. Тырысқақ вибрионы эндотоксин түзеді, сонымен қатар ол бірнеше ракциядан қүралған экзотоксин бөледі. Олардың арасында ең маңыздысы термолабильді ақуызды эксин - холероген. Холероген ішек қуысына судың және хлоридтердің гиперсекрециясын тудырады, атрийдің кері сіңіруін бүзады, нәтижесінде диарея ағзаның сусыздануына әкеледі. Сонымен қатар, эксин цитотоксикалық әсерге ие және ащы ішек эпителиясы жасушаларының зақымдануын тудырады. ырысқақ қоздырғышы эндотоксин түзеді - жасуша қабырғасы қүрамына кіретін термолабильді посахарид. Эндотоксин вибрионды фагоцитоздан қорғайды, иммуногенді қасиетке ие, вибриоцидты ценелер синтезін индуциялайды. Микроб жасушасы ыдырағанда интоксикация туындайды. Тырысқақ Гздырғышында агрессиялық ферменттер бар - фибринолизин, гиалуронидаза, лецитиназа, нейраминидаза. вибрионның патогендігі адгезия қасиеттерімен де (сыртқы мембрана ақуыздары) және вибрионның рзғалғыштығымен байланысты.
Сhоlеrае және еltоr биоварлардың дифференциациясы жоғарыда аталған белгілері бойынша ргізіледі; солардың ішінде ең маңыздысы - арнайы бактериофагтарға және полимиксинге сезімталдығы, тауық эритроцитгерін аглютинациялауы.
13. Стрептококктық инфекциялардың лабораториялық диагностикасы
Зертханалық диагноз қою үшін экспресс әдіс, бактериология және серологиялық әдістер қолданады, ал пневмококтық инфекцияға күмәнданғанда қосып бактериоскопиялық пен биологиялық әдістер жүргізу қажет.
Жеделдетілген әдіс: ИФТ, КоАР, ПТР.
Бактериологиялық әдіс: Науқастың клиникалық белгілеріне байланысты алынатын зерттеу материалдары: 1) эндокардитке және сепсиске күмәнданған кезде - қан; 2) баспа мен скарлатина кезінде бадамша бездері мен мұрын - жұтқыншақ кілегей қабығынан сүрінді және сілекей; 3) жарақаттар тері зақымданған кезде - жарақат бөліндісі; 4) зақымданған жерлерден ірің; 5) жүкті әйелдердің қынаб бөлінді; 6) төменгі тыныс алу жолдары зақымданғанда - қақырық, бронхылардың шайындысы, абсцессінің іріңін және плевра сұйықтығын пункция жасап алады.
Стрептококтың таза дақылын бөліп алу үшін тампонмен алынған зерттеу материалын қойдың тамшысы қосылған жартылай сұйық агары бар пробирканың тереңдігіне батырады, 3-4 сагат температурада инкубациялағаннан кейін қанды агарға себеді. бетга гемолитикалық стрептококтар гем" дік аймақ береді. Серотоптарын анықтау үшін стрептококтардан алынған тұз қышқылды экстрактг және диагностикалық топтық сарысуларды пайдалана отырып сұйық ортада преципитациялық ретінде қояды, сонымен бірге А ақуызы бар стафилококпен Ғс - фрагментінің көмегімен байланысатын спе калық антиденелердің көмегімен стрептококтарды коагглютинациялайды. Эпидемиологиялық т жасағанда А тобының стрептококтарының Т- және М антигендері бойыншатиптеу жүргізеді. Т - антигенін типтеу Т - антисарысумен әйнекше бетіне қойылатын агглютинациялық реакция арқылы анықтал (Гриффитс әд ісі), М - антигені сұйық қоректік ортада типтік спецификалық адсорбцияланған М - антисары суларымен преципитациялық реакция көмегімен анықталады (Лэнсфилд әдісі).
Стрептококтарды энтерококтардан ажырату үшін келесі ерекше белгілерге назар аудару қ 10-45 °С температурада өсу қабілеттілігі, NаСІ-дың жоғары мөлшеріне тұрақтылығы, пеницилл тұрақтылығы, сілтілі ортаға тұрақтылығы (рН 9,6).
Серологиялық әдіс созылмалы инфекциялық процесс кезінде немесе науқас антибиотиктермен емделгенде қоздырғыш бөлінуі қиындаған жағдайда қолданылады. КБР қанда стрептококтық антигенді және токсиндерге спецификалық стрептококтық антиденелерді (көбінде стрептолизин О немесе стрептокиназа) табу мақсатында қояды. Сонымен бірге серологиялық реакциялардың көмегімен тасымалдаушыларда анықтайды.
Пневмококтық инфекция кезінде таза дақыл бөліп алу үшін биосынама қояды, яғни науқастан алынған материалды ақ тышқандардың көк етінің астына жұқтырады. Бірақ аралас инфекция кезінде пневмоко басқа да ШПМ қосылғанда, мысалы клебсиеллаға ақ тышқандардың сезімталдылығы жоғары, сонды таза дақылды биологиялық әдіспен бөліп алу қиындайды.
14. Сіреспенің микробиологиялық диагностикасы.
. Сіреспеге зертханалық диагноз қоюдың принципі - қоздырғышты оның токсинін табу.
Экспресс-талдау ретінде - сіреспе таяқшасын табу үшін жағындылар мен таңбалы-жағындыларды ақ микроскопта қарайды, ИФР-ны қолдануға болады.
зргханалық диагноз қоюдың негізгі әдістері: бактериологиялық, биологиялық. Микробиологиялық тек клиникалық диагнозды дәлелдейді. Сіреспе кезіндегі бактериологиялық әдіс мақсаты: таңу заттарының, параентеральді енгізілетін дәрмектердің стерильділігін тексеру, қоршаған ортаның топырақтың, ауаның) ластану дәрежесін, сирек жағдайларда клиникалық диагнозды растау үшін қажет. себіндіні байтылған сұйық қоректік орталары бар (0,03% теогликоль немесе 0,08% цистеин қышқылы қосылған ет немесе бауыр сорпасы) екі пробиркаларға жасайды, 37°С-та, 18-24 сағат инкубациялайды. Бөлініп алынған таза дақылдың идентификациясын ферментативтік берілгендерге сәйкес жүргізеді. Сіреспе диагнозын қою кезінде биологиялыц сынаманы қолдану мақсаты - зерттеу затынан ксинді табу. Экзотоксинді тауып идентификациялауға мүмкіндік беретін реакция - сіреспеге қарсы эксикалық сарысумен тышқандарға қойылатын бейтараптау реакциясы.
Сіреспе токсинін анықтаумен қатар домалақ терминалды орналасқан спорасы бар грам оң таяқшалар иса зерггелетін материалда С.іеіапі бар деген қорытынды жасауға болады. Сіреспеге диагноз қоюдың критерийлері:
алдын ала қойылатын диагнозды клиникалық корсеткіштері мен жарақаттан алынған жағындыны сскопта қарау және ИФР нәтижелеріне сүйене отырып қояды;
нақты оң жауапты науқас ағзасынан патологиялық заттарды сүйық ортаға себу арқылы сіреспе токсинін табу арқылы береді;
Сіреспе микробын бөліп алып идентификациялау диагнозды растайды (96 сағат). Емдеуі. Сіреспеге қарсы антитоксикалық сарысу немесе сіреспеге қарсы адам иммундыглобулині иылады.